Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 12 (2008)
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/8928
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Usługi społeczne jako wyznacznik kapitału ludzkiego w kontekście spójności regionalnej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Cyrek, Magdalena; Mikuła-Bączek, ElżbietaW opracowaniu dokonano analizy poziomu rozwoju usług społecznych jako wyznacznika kapitału ludzkiego na poziomie regionalnym w Polsce. Czynnik ludzki jest bowiem uznawany za podstawową determinantę rozwoju społeczno-gospodarczego, a więc również zwiększania spójności. Przedstawiona hierarchia województw została przeprowadzona z wykorzystaniem metod taksonomicznych. Uzyskane wyniki pozwalają wskazać regiony wymagające szczególnych wysiłków instytucjonalnych i wsparcia w zakresie rozwoju usług społecznych.Pozycja Innovation Determinants of Social and Economic Cohesion in the European Union(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Fedirko, OleksandrThe main idea of the article is to research a shift of the EU social-and-economic developmental model towards a more liberal one, oriented towards strengthening the entrepreneurial base as well as fostering investment in innovations and human capital, building the knowledge based economy. Author’s standpoint is supported by the analysis of reasons indicating the downturn in the EU international competitiveness due to the gap in productivity and innovation capacity. Accent is placed on the Lisbon strategy implementation and its re-launch as the main instrument of social-and-economic reform. In the end conclusions concerning the affect of the abovementioned shifts upon the social-and-economic cohesion within the EU are drawn.Pozycja Wybrane aspekty rozwoju współpracy transgranicznej na wschodnich granicach Ukrainy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Makogon, Yurij W.W opracowaniu została dokonana analiza procesów integracyjnych w Europie (z perspektywy trzech modeli kształtowania integracji regionalnej: podejście instytucjonalne, sieciowe oraz model strefy wolnego handlu), w kontekście możliwego wykorzystania tych doświadczeń na Ukrainie. Szczególną uwagę poświęcono euroregionom działającym na wschodnich granicach Ukrainy, w tym tworzącemu się euroregionowi „Azow-Meotyda” (współpraca Ukrainy, Grecji i Rosji). Integracja międzyregionalna powinna stać się jednym z najważniejszych kierunków w polityce krajowej, jak i regionalnej Ukrainy. Może bowiem przyczynić się do uzdrowienia sytuacji społeczno-ekonomicznej i tworzenia instytucjonalnych podstaw dla nowej ukraińskiej państwowości.Pozycja Zachowania prospołeczne w przedsiębiorstwie a spójność społeczno-ekonomiczna(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Adamska-Chudzińska, MałgorzataW artykule zawarte są rozważania dotyczące kształtowania spójności społeczno-ekonomicznej we współczesnych przedsiębiorstwach. Autorka stara się wykazać, że harmonizowanie efektywności ekonomicznej i odpowiedzialności społecznej wymaga podejmowania przez przedsiębiorstwo działań o charakterze prospołecznym. Przedstawia zasadnicze uwarunkowania zachowań prospołecznych i zarysowuje cztery przykładowe typy tych zachowań.Pozycja Wizerunek polskiego przedsiębiorcy jako element społecznej legitymizacji / delegitymizacji nowego ładu(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Cierniak-Szóstak, EwaWizerunek przedsiębiorcy, traktowany jako wskaźnik stopnia legitymizacji / delegitymizacji przedsiębiorczości w danym społeczeństwie, może być czynnikiem sprzyjającym bądż hamującym rozwój gospodarczy. W Polsce tradycja badawcza nad wizerunkiem przedsiębiorcy prywatnego ma stosunkowo niedługą historię ze względu na historyczną słabość tej kategorii, duży udział przedsiębiorców obcych narodowościowo, znaczny stopień zetatyzowania gospodarki Polski przedwojennej oraz istnienie elit społecznych cieszących się większym prestiżem niż przedsiębiorcy (ziemiaństwo, inteligencja). Negatywny obraz przedsiębiorcy, ukształtowany historycznie i kulturowo, wzmocniony ideologicznie w państwie realnego socjalizmu, ulega jednak powolnym zmianom. Jak wynika z badań, obecnie wizerunek przedsiębiorcy – głównego aktora polskiej transformacji – jest niejednoznaczny. Na jego zróżnicowanie wpływa kilka zmiennych, takich jak poziom wykształcenia, pozycja społeczna, miejsce pracy (przedsiębiorstwo prywatne czy państwowe) oraz stopień akceptacji przemian po 1989 roku.Pozycja Gospodarka społeczna a wyzwania rozwojowe Polski współczesnej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Karwińska, AnnaZagadnienia gospodarki społecznej zazwyczaj nabierają znaczenia w sytuacjach, gdy efekty polityki gospodarczej nie nadążają za społecznymi oczekiwania. Renesans zainteresowania tą problematyką następował zatem co najmniej kilkakrotnie w okresie między XIX i XXI wiekiem przynosząc rozmaite koncepcje i rozwiązania odmienne w różnych krajach. Taka debata toczyła się także w Polsce. Istotną cechą gospodarki społecznej jest tworzenie warunków dla łączenia efektywności ekonomicznej z realizowaniem zasady sprawiedliwości. Podmioty gospodarki społecznej odgrywają istotną rolę w integrowaniu społeczeństwa, realizowaniu programu spójności społecznej, możliwości wyrównywania szans uczestniczenia w rozmaitych sferach życia społecznego. Chodzi tu zatem o uzupełnianie działań państwa w rozwiązywaniu problemów społecznych, dalej, działania na rzecz zmiany sposobu myślenia, wspomaganie ładu społecznego, zwłaszcza w środowiskach lokalnych, wreszcie, kształtowanie kompetencji do pełnienia ról społecznych, zwłaszcza w przypadku osób marginalizowanych. We współczesnej Polsce utrzymuje się wiele wyzwań i zagrożeń, związanych m.in. ze skutkami transformacji, które nie mogą być skutecznie rozwiązywane przez instytucje państwa. Chodzi tu zwłaszcza o nadmierne rozwarstwienie społeczno-ekonomiczne w wymiarze regionalnym, dominacje metropolii przy równoczesnym zapóżnieniu rozwojowym obszarów peryferyjnych. Inne ważne zjawisko to koncentrowanie się bezrobocia w pewnych obszarach, a także pojawianie się rozmaitych grup marginalizowanych czy wykluczanych z pełnego udziału w życiu społecznym. Artykuł skupia się na możliwościach i ograniczeniach sektora gospodarki społecznej w rozwiązywaniu tych problemów.Pozycja Zróżnicowanie dochodów a wzrost w gospodarkach posocjalistycznych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Przychodzeń, WojciechPowyższe opracowanie porusza kwestie wzajemnych związków pomiędzy nierównościami dochodowymi a wzrostem gospodarczym w grupie 10 najbardziej zaawansowanych w przekształceniach gospodarek posocjalistycznej transformacji – nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej (UE). Przeprowadzona analiza regresji nie pozwala na pozytywne zweryfikowanie hipotezy o statystycznie istotnym wpływie przyrostu nierówności dochodowych na wzrost gospodarczy. Tolerancja społeczna dla wzrostu nierówności dochodowych w badanej grupie krajów jest znacząca (obywatele przywiązują coraz mniejsze znaczenie do finansowego wymiaru egzystencji). Jedynie bardzo duży wzrost nierówności w stosunku do okresu poprzedzającego posocjalistyczną transformację (przy jednoczesnym występowaniu negatywnych tendencji w innych, głównych grupach czynników wzrostu) może mieć negatywny wpływ na produktywność.Pozycja Wynagrodzenia w kontekście spójności społeczno-ekonomicznej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Cieślak, IwonaPłaca zasadnicza zgodna z wartością pracy jest pochodną kapitału ludzkiego pracownika. Zgodność płacy z wartością pracy jest przesłanką spokoju społecznego i sprawiedliwego podziału sumy wytworzonych produktów, jest jednym z kryteriów warunkujących spójność społeczno-ekonomiczną. Teoria kapitału ludzkiego zachęca do stosowania płacy uzależnionej od umiejętności i kompetencji, zakłada, że inwestowanie w ludzi powoduje wzrost ich wartości. Pracownicy mają określoną wartość, którą nabywają i powiększają w wyniku inwestowania w zdobycie dodatkowej wiedzy i kompetencji poprzez szkolenie, rozwój i doświadczenie. Obiektywne ustalanie wielkości płac jest bardzo ważnym czynnikiem motywacyjnym, niwelującym niepożądane rozpiętości płacowe wywołujące odczucia nierówności płacowych i istotnym z punktu widzenia spójności społeczno-ekonomicznej.Pozycja Premia za ryzyko w kształtowaniu wartości godziwych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Kurek, BartoszUstalanie godziwych, społecznie akceptowalnych cen produktów, wymaga zastosowania kategorii premii za ryzyko, odpowiedniej do panujących warunków ryzyka w danej branży. Istotne przy tym znaczenie ma określenie rozmiaru premii za ryzyko dla średnich warunków ryzyka. W artykule przedstawiono propozycje ustalania cen przy zastosowaniu premii za ryzyko. Ponadto dokonano empirycznego badania wartości premii za ryzyko w warunkach średniego poziomu ryzyka. W efekcie badania uznano, iż ośmioprocentowa wartość premii za ryzyko ex ante, w stosunku do zainwestowanego kapitału, może zostać użyta do kształtowania godziwych cen produktów.Pozycja Struktura wiedzy w społeczeństwie jako determinanta godziwych nierówności płacowych w gospodarce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Kozioł, WojciechArtykuł porusza kwestię godziwych nierówności płacowych zbadanych na przykładzie Polski. Do analizy przyjęto, że zróżnicowanie płac powinno wynikać z różnic w wartości indywidualnego (osobistego) kapitału ludzkiego zatrudnionych, definiowanego jako zdolność do wykonywania pracy. Zgodnie z koncepcją M. Dobii, odwołującą się do postulatu zgodności płacy z wartoącią pracy, ową zdolność do wykonywania pracy zwiększają m.in. nakłady na edukację oraz zdobyte doświadczenie zawodowe. Na podstawie danych statystycznych opracowano wzorcową próbę zatrudnionych, dla której obliczono wartość zarobków wynikającą z wartości kapitału ludzkiego. Pozwoliło to na podanie naturalnych nierówności płacowych, czyli nierówności wynikających z rozkładu indywidualnego kapitału ludzkiego w społeczeństwie. Ponadto pokrótce przedstawiono rzeczywisty poziom nierówności płacowych w Polsce, a także scharakteryzowano skutki nadmiernych i ciągle rosnących nierówności płacowych. Całość opatrzono stosownymi wnioskami zamieszczonymi na końcu artykułu.Pozycja Formalne i prywatne funkcje przestrzeni edukacyjnej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Tkacz, TamaraEdukacja – proces stopniowego kształtowania i rozwoju człowieka oraz jego osobowości analizowana jest jako społeczno-kulturowy, szczególny etap rozwoju jednostki. Zmiany, które muszą nastąpić wraz z orientacją na nowe wartości w życiu jednostki są charakterystyczne dla współczesnego społeczeństwa. Odkąd jednostka może odczuwać i postrzegać te zmiany, zmiany te zachodzą w jej życiu. Stąd, współcześnie podstawowym celem edukacji jest „organizacja wewnętrznego życia jednostki” zgodnie z jej wartościami duchowymi w większym stopniu niż nauczanie pojęć.Pozycja Instytucjonalne zaplecze spójności społeczno-gospodarczej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Lechwar, MałgorzataW opracowaniu przedstawiono instytucje odpowiedzialne za kreowanie i realizację polityki spójności w Unii Europejskiej oraz w Polsce. Ponadto ukazano efekty polityki spójności realizowanej w krajach Unii Europejskiej w latach 2000-2006 ze szczególnym uwzględnieniem Funduszu Kohezji w Polsce. Podkreślono również, iż współcześni ekonomiści traktują instytucje jako istotne determinanty wzrostu gospodarczego.Pozycja Instytucjonalne przyczyny nierówności społecznych a wzrost gospodarczy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Tkacz, AnatoliyInstytucjonalne uwarunkowania nierówności społecznych rozważane są jako problem globalny. Badaniom poddano ogólne przyczyny oraz historyczne uwarunkowania powodujące niepowtarzalną specyfikę nierówności w poszczególnych epokach i państwach. Przeanalizowano niektóre cechy charakterystyczne nierówności społecznych na terenach post-radzieckich i możliwe sposoby ich ograniczania.Pozycja Dywersyfikacja wewnętrznej struktury dochodów ludności wsi i miast w kierunku spójności pomiędzy środowiskami(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Leśniak-Moczuk, KrystynaW artykule przedstawiono zróżnicowanie źródeł dochodów mieszkańców wsi w gospodarce planowej w okresie socjalizmu i w gospodarce rynkowej w okresie transformacji systemowej. Przedmiotem analizy statystycznej była struktura dochodowa ludności powiatu mieleckiego w latach 1978 i 2002 objętych Narodowym Spisem Powszechnym. Uzupełnieniem danych statystycznych są materiały jakościowe z wywiadów przeprowadzonych w ramach badań terenowych. Były one podstawą typologicznej analizy źródeł utrzymania rodzin w powiecie mieleckim w badanych okresach.Pozycja Nierówności dochodów barierą osiągania spójności społeczno-ekonomicznej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Leszczyńska, MałgorzataOpracowanie wpisuje się w nurt dyskusji na temat znaczenia nierówności dochodów i problematyki osiągania spójności społeczno-ekonomicznej. Wyrównywanie ekonomicznych dysproporcji (w tym dochodów) w krajach ze znacznymi nierównościami zdaje się wspierać spójność społeczną. Trzeba bowiem pamiętać, że nadmierne nierówności mogą sprzyjać podziałom społeczeństwa, a przez to mogą być nieefektywne. Nierówności dochodowe nie są zjawiskiem nowym, lecz trwale i niejako strukturalnie związanym z gospodarką rynkową i z różnym nasileniem występującym na kaźdym etapie rozwoju społeczno-ekonomicznego. Będąc poważną kwestią społeczną w europejskiej przestrzeni, stanowić mogą zarazem barierę w procesach dalszej konwergencji jej struktur. Dotyczy to zwłaszcza możliwości ograniczenia dostosowań krajów Europy rodkowo-Wschodniej do wymogów nowoczesnej gospodarki i warunków ich integracji ze strukturami europejskimi. Należy też zwrócić uwagę, że dystans dochodowy jest tym większy, im bardziej jest rozwinięta gospodarka. Dochody rosną wprawdzie wraz z rozwojem gospodarczym w wymiarze absolutnym, natomiast względnie maleją.Pozycja Przyczyny i implikacje wzrostu bezzatrudnieniowego w Polsce w latach 1995-2005 w kontekście spójności społeczno-ekonomicznej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Bolonek, RyszardaPrzyczyny wzrostu bezzatrudnieniowego w Polsce mają swoje historyczne przyczyny w gospodarce nakazowo-rozdzielczej i wynikającej z niej niskiej wydajności pracy. Procesy konwergencji powodują przyspieszone tempo dostosowawcze naszej gospodarki do unijnej, czego wyrazem jest wysoki, bo blisko 10% wzrost wydajności pracy w przemyśle. Jednak wciąż przeciętny poziom wydajności pracy w naszej gospodarce odbiega od wysokich wskaźników wydajności pracy w wysoko rozwiniętych krajach Europy i Stanów Zjednoczonych. Sytuację utrudnia ubytek miejsc pracy jaki ma miejsce od początku okresu transformacji, przy czym w kolejnych latach 1995-2005 nie został on wyhamowany. W tej sytuacji wzrost wydajności pracy przyczynia się do bezzatrudnieniowego wzrostu gospodarczego. W związku z tym potrzebna jest aktywna polityka strukturalna w przemyśle, której celem byłoby tworzenie nowych dziedzin wytwarzania w przemyśle oraz rozwój usług na potrzeby tych przemysłów: badawczo-rozwojowych, wdrożeniowych, projektowych, marketingowych, ubezpieczeniowych etc. Potrzebny jest także rozwój rynków finansowych i polityka NBP ukierunkowana na niskie stopy procentowe od kredytów inwestycyjnych. Wskazana byłaby także zmiana struktury napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na korzyść przedsięwzięć nowych, tworzących miejsca pracy.Pozycja Polityka tworzenia reguł jako narzędzie walki z bezrobociem, ubóstwem i wykluczeniem(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Matysiak, Andrzej; Scheuer, BartoszNiniejszy artykuł stanowi próbę wskazania ewentualnych przyczyn niepowodzeń większości programów walki z bezrobociem, ubóstwem i wykluczeniem. Główną tezą jest stwierdzenie, iż polityka państwa w tych kwestiach, oparta jest na błędnych koncepcjach teoretycznych dotyczących rynku, jako mechanizmu alokacji, w szczególności zaś na założeniu iż polityka ta może mieć wpływ jedynie na łagodzenie skutków jego funkcjonowania. Tymczasem, mając świadomość faktu, że rynek nigdy nie działa w instytucjonalnej próżni oraz, że sam stanowi jedynie zespół instytucji, możemy kształtować reguły, w których toczy się gra rynkowa. Innymi słowy, podejście to czyni możliwym prowadzenie polityki tworzenia reguł.Pozycja Odpowiedzialność społeczna przedsiębiorstwa w obszarze pracowniczym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Karamalla-Gaiballa, ElżbietaJednostki gospodarcze funkcjonujące w zmiennym otoczeniu podejmują coraz to nowe próby zwiększania konkurencyjności. Działaniom tym towarzyszy jednak rosnscy poziom wykształcenia, świadomości, a zarazem i aspiracji społeczeństwa. Przedsiębiorstwa w dążeniu do maksymalizacji zysku muszą być zatem jednocześnie odpowiedzialne społecznie, czyli uwzględniać też inne niż ekonomiczne aspekty rozwoju gospodarczego, w tym: minimalizować zanieczyszczenie środowiska naturalnego, przeciwdziałać nadużyciom, uwzględniać dobro społeczeństwa. Istotnym obszarem odpowiedzialności społecznej przedsiębiorstw jest dbałość o warunki pracy, klimat organizacyjny, a zwłaszcza umożliwienie rozwoju pracownikom. Warto wprowadzać praktyki odpowiedzialności społecznej zdobywając tym samym niezbędną dla działalności akceptację społeczną, a jednocześnie zapewnią sobie lojalną i kompetentną kadrę, utożsamiającą się z celami przedsiębiorstwa. Aktywne działania kierownictwa przedsiębiorstwa w tym zakresie są wyrazem poszanowania godności pracownika i pozytywnej odpowiedzi na ich potrzeby wyższego rzędu, a jednocześnie sprzyjają rozwojowi ekonomicznemu jednostki gospodarczej. Ważne jest zatem, aby w polskich przedsiębiorstwach aktywnie podchodzią do oczekiwań pracowników, a realizując strategie rozwoju zauważać efekty powstające zarówno w sferze ekonomicznej, jak i społecznej.Pozycja Niesprawiedliwość w stosunkach pracy zagrożeniem dobra wspólnego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Szałkowski, AdamW artykule podjęto próbę ukazania czynników kreujących niesprawiedliwe stosunki pracy i wiązania ich z zagroąeniami dobra wspólnego. Związki te ujawniają się w szczególności w tych obszarach stosunków pracy, które dotyczą wynagradzania pracowników. Przedstawione kontrowersyjne poglądy, odnośnie siły przetargów płacowych, umożliwiają stronom przetargów płacowych głębsze wniknięcie w uwarunkowania zachowań pracodawców oraz pracowników. Jeśli w uwarunkowaniach tych przejawiają się niesprawiedliwości, to tym samym utrudnia się osiąganie dobra wspólnego.Pozycja Znaczenie ochrony socjalnej dla efektywności gospodarczej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008-06) Piotrowska, MariaOchrona socjalna w tradycyjnym ujęciu postrzegana jest jako forma redystrybucji. W ostatnich latach jednak w pracach teoretycznych jak i empirycznych podkreślana jest rola ochrony socjalnej jako polityki pomagającej ubogim zarządzać ryzykiem, a przez to zwiększającej ich możliwości, w konsekwencji przyczyniającej się do wzrostu ogólnej efektywności. Celem artykułu jest przeprowadzenie dyskusji nad programami ochrony socjalnej i ustalenie w jakim zakresie programy tego typu mogą być uważane za instrument promujący długookresowy wzrost gospodarczy. Dyskusji zostaną poddane argumenty teoretyczne, poparte doświadczeniami różnych krajów.