Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 41(1)/2015

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/6339

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 38

Kierunki przeobrażeń struktury gospodarczej Zachodniosudeckiego Obszaru Górskiego warunkujące rozwój turystyki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Konopinska, Natalia
Celem artykułu jest analiza struktury działowo-gałęziowej funkcjonalnego Zachodniosudeckiego Obszaru Górskiego w latach 2004–2011 i określenie specjalizacji jednostek administracyjnych wchodzących w skład badanego obszaru. W dalszej części pracy przeprowadzono porównanie ich struktury z regionem górskim wybranym jako wzorzec i wyciągnięto wnioski o kierunku przekształceń strukturalnych niezbędnych dla rozwoju turystyki.
Autonomia samorządu w sferze gospodarki komunalnej a ochrona interesu publicznego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Sześciło, Dawid
Samorząd lokalny (gminy, powiaty) odgrywa wiodącą rolę w zapewnieniu obywatelom usług publicznych. Zgodnie z konstytucyjną zasadą samodzielności, samorządom przysługuje szeroka swoboda wyboru metod świadczenia usług publicznych. W szczególności mogą wybierać między zapewnieniem usług poprzez podmioty wewnętrzne oraz kontraktowaniem na zasadach komercyjnych albo na rzecz organizacji pozarządowych. Autor prezentuje pogląd o potrzebie ustawowego zagwarantowania, że decyzje samorządów co do wyboru wariantu zapewnienia usług publicznych (prowadzenia gospodarki komunalnej) będą poparte analizą mającą na celu wybór metod najbardziej efektywnych pod względem ekonomicznym i społecznym. Analiza wykorzystująca dane ilościowe i jakościowe powinna być prowadzona nie tylko przed podjęciem decyzji o wyborze określonej metody prowadzenia gospodarki komunalnej, ale stale, również po zakończeniu świadczenia usług w określony sposób. Ważnym elementem procesu decydowania o wyborze modelu zapewnienia usług publicznych powinny być szerokie gwarancje partycypacji społecznej. Obecnie decyzje władz lokalnych w tej kwestii nie muszą być poprzedzone refleksją nad optymalnymi wariantami zapewnienia usług i mogą być intuicyjne. Nie są też wymagane konsultacje społeczne ani inne formy angażowania interesariuszy w proces decyzyjny. Jako przykład takiego podejścia zaprezentowano brytyjski model Best Value (Najwyższa Wartość) wprowadzony przez rząd T. Blaira.
Partnerstwo publiczno-prywatne – szansą rozwoju infrastrukturalnego gmin
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Kowalska, Iwona
W Polsce luka finansowa w latach 2011–2022 szacowana jest na 116–197 mld zł (w cenach stałych roku 2009). Oznacza to, że w sektorze publicznym brakować będzie w latach 2011–2022 środków finansowych na sfinansowanie ok. 10–17% inwestycji w infrastrukturę usług publicznych. Tych środków podmioty publiczne nie mają, a zatem bez nowych procedur w finansowaniu infrastruktury luka infrastrukturalna będzie się pogłębiać. Szansą jest możliwość pozyskania środków od partnerów prywatnych. Formuła partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) może okazać się nową formą realizacji usług publicznych w sytuacji ograniczonych zasobów finansów publicznych przy jednoczesnym wzroście oczekiwań społecznych w zakresie podniesienia jakości usług publicznych. Stosowanie formuły PPP w Europie i na świecie podlega specjalnej regulacji prawnej od blisko 20 lat. W Polsce w wyniku uchwalenia pierwszej ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym z 2005 r. nie uruchomiono żadnej procedury wyboru partnera prywatnego. Dopiero druga ustawa z roku 2008 spowodowała zaktywizowanie podmiotów publicznych (głównie gmin) do poszukiwania kapitału na inwestycje infrastrukturalne w sektorze prywatnym. Okres ponad pięciu lat od wejścia w życie legislacji w zakresie PPP skłania do zainteresowania się, jaki jest rynek PPP w Polsce oraz jakie są efekty działań w tym obszarze. Celem artykułu jest zatem próba zaprezentowania na tle zalet i wad finansowania infrastruktury w ramach formuły PPP: – głównych barier w realizacji przedsięwzięć PPP, – potrzeby zmian legislacyjnych w zakresie PPP. W pracy wykorzystano literaturę przedmiotu z zakresu ekonomicznych teorii PPP, luki infrastrukturalnej oraz przepisów prawnych i dokumentów dotyczących interpretacji tych przepisów w obszarze PPP.
Kierunki rozwoju profili gospodarczych słabo rozwiniętych jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Kobus, Przemysław; Zrobek, Janusz
W opracowaniu podjęto próbę analizy kierunków rozwoju gospodarczego, kształtowanych przez samorządy lokalne słabo rozwiniętych jednostek przestrzennych w dokumentach strategicznych dla takich obszarów. Postęp na tych terenach wymaga wypracowania kierunków rozwoju gospodarczego umożliwiających niezbędne przekształcenia strukturalne, pozwalające na lepsze, niż w konkurencyjnych jednostkach przestrzennych, uprofilowanie oferty, a w konsekwencji skuteczniejsze i efektywniejsze pozyskiwanie i utrzymywanie czynników rozwoju. W świetle uzyskanych wyników można stwierdzić, że w większości przypadków samorządom lokalnym nie udało się wypracować spójnych z posunięciami operacyjnymi strategii, opartych na pełnym zrozumieniu potrzeb i możliwości rozwojowych gospodarek obszarów słabo rozwiniętych. Obecne ramy nakładane przez dokumenty strategiczne gmin na rzecz wsparcia lokalnej gospodarki, ukierunkowujące politykę rozwoju badanych gmin, cechuje fragmentaryczność i nieskoordynowanie, co staje się przeszkodą w warunkach potrzeby ich radykalnej restrukturyzacji i nie sprzyja zwiększaniu konkurencyjności i rozwojowi jednostek terytorialnych. W zbyt małym stopniu nawiązują one ponadto do możliwości zdywersyfikowania gospodarki, nie obejmują wykorzystania istniejących atutów w połączeniu z postępem technologicznym, pozwalającym na wprowadzanie kierunków rozwoju umożliwiających ewoluowanie ku nowoczesnemu, zrównoważonemu włączeniu społecznemu do nowoczesnych struktur gospodarczych.
Uwarunkowania bezpieczeństwa energetycznego Niemiec
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Frączek, Paweł
Celem artykułu jest analiza uwarunkowań bezpieczeństwa energetycznego Niemiec. Dla realizacji tego celu omówiono współczesną strukturę źródeł energii w Niemczech oraz założenia niemieckiej polityki energetycznej. Rozważania te były podstawą do oceny wpływu dokonujących się zmian polityki energetycznej Niemiec na kwestię poprawy bezpieczeństwa energetycznego tego kraju. Podkreślono, że realizowane zmiany niemieckiej polityki przyczyniają się do zwiększenia udziału własnych źródeł energii w bilansie energetycznym kraju. Jednocześnie jednak prowadzą do gwałtownego wzrostu cen energii elektrycznej, co ogranicza konkurencyjność niemieckiej gospodarki. Upowszechnianie OZE jest również źródłem trudności z zapewnieniem ciągłości dostaw energii w porach dnia, gdy nie mogą pracować elektrownie wiatrowe oraz elektrownie słoneczne. Oznacza to, że konieczne jest stworzenie tzw. podstawy opartej na paliwach konwencjonalnych, które zagwarantują ciągłość dostaw energii w czasie wspomnianych przerw. Ważnym czynnikiem jest także brak stabilności dostaw gazu ziemnego z Rosji, co zmusza do poszukiwania źródeł energii będących tanią i pewną alternatywą dla gazu ziemnego. Nieoczekiwaną konsekwencją upowszechniania OZE oraz braku pewności dostaw gazu ziemnego jest wzrost zużycia węgla będącego konkurencyjnym cenowo źródłem energii. W tym zakresie niemieckie przedsiębiorstwa energetyczne korzystają na spadku cen węgla kamiennego na światowych rynkach wynikającym z tzw. rewolucji łupkowej w USA. Zwiększenie zużycia węgla prowadzi do wzrostu emisji zanieczyszczeń atmosfery, co stoi w sprzeczności z celami niemieckiej polityki energetycznej.
Wybrane skutki dla Polski wdrożenia dyrektywy IED
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Badyda, Krzysztof
W pracy podjęto próbę omówienia skutków, jakie niesie ze sobą zaimplementowanie w polskim prawodawstwie Dyrektywy 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych – IED. Dyrektywa IED wprowadza nowe zintegrowane podejście do ochrony powietrza, gleby, wody, gospodarki odpadami, efektywności energetycznej i zapobiegania wypadkom. W przypadku sektora wytwarzania energii elektrycznej i ciepła wprowadza nową definicję źródła i zaostrza obecne standardy dotyczące emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów. Ma to istotne znaczenie zwłaszcza w przypadku małych lokalnych źródeł produkujących na potrzeby mieszkańców i drobnego przemysłu, dla których standardy niemal zrównują się ze standardami dużych elektrowni zawodowych. Na przykładzie zespołu elektrociepłowni przemysłowych omówiono najważniejsze problemy, jakie niesie dla sektora energetycznego dyrektywa IED.
Rynek samochodów osobowych luksusowych w latach 2006–2013 w Polsce jako rosnący segment rynku samochodów osobowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Klimkowska, Regina
Artykuł poświęcony jest rynkowi samochodów luksusowych w Polsce. Analizę swoją autorka rozpoczyna krótkim przedstawieniem idei równości w aspekcie ekonomicznym. Następnie poświęca uwagę efektowi nierówności ekonomicznych, m.in. ludziom bogatym określanym też jak klasa wyższa. Przedstawia kryteria wyodrębnienia, a także finansowe aspekty przynależności do klasy wyższej. Następnie zapoznaje czytelnika z wciąż rosnącym w Polsce rynkiem bardzo drogich samochodów luksusowych. Z rozważań autorki wynika, że głównym motywem zakupu samochodów luksusowych – oczywiście poza podstawową funkcją samochodu – jest funkcja prestiżowa, symboliczna.
Potencjał rynkowy patentów akademickich. Analiza „martwych” patentów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Wachowska, Małgorzata; Niklewicz-Pijaczyńska, Małgorzata
Jednym z niezwykle istotnych źródeł wewnętrznych podnoszących innowacyjność gospodarek są prace badawczo-rozwojowe prowadzone przez ośrodki akademickie. Ich efektem są m.in. różnego rodzaju wynalazki, czyli nowe rozwiązania techniczne nadające się do wykorzystania w przemyśle. Niektóre z nich otrzymują ochronę w postaci praw wyłącznych, czyli patentów. Próbując sprostać coraz większym oczekiwaniom w zakresie komercjalizacji wiedzy uczelnie zgłaszają do ochrony także takie rozwiązania, które mimo spełnienia wymogów formalnych, od początku posiadają niewielki potencjał rynkowy. Otrzymują one co prawda ochronę, ale w istocie stanowią grupę tzw. patentów martwych. Celem opracowania było wskazanie, w jakim stopniu opatentowane wynalazki wygenerowane na poszczególnych polskich uczelniach, posiadają potencjał komercyjny, a jaka część z nich nigdy nie będzie wykorzystana w praktyce gospodarczej. Analiza dokumentacji ponad dwóch tysięcy patentów przyznanych przez Urząd Patentowy ośmiu polskim uczelniom w latach 2000–2011 pozwoliła na sformułowanie dwóch zasadniczych wniosków. Po pierwsze, w badanym okresie jedynie 59,9% patentów należących łącznie do polskich uczelni objętych badaniem posiadało potencjał komercyjny. Pozostałe 40,1% wynalazków, pomimo otrzymanej ochrony, nigdy nie zostało wykorzystanych w praktyce gospodarczej. Po drugie, udział tzw. patentów martwych w ogólnej liczbie otrzymanych przez poszczególne uczelnie patentów znacznie się różnił. Najwyższy odsetek patentów o potencjale komercyjnym posiadała Politechnika Warszawska (94%), zaś najniższy Politechnika Opolska i Wrocławska, odpowiednio 38,2% i 40,7%.
Zielona gospodarka w Polsce – stan obecny i perspektywy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Szyja, Paulina
Artykuł podejmuje zagadnienie zielonej gospodarki. Pojęcie to jest rozpowszechnione w zachodnich krajach Unii Europejskiej i podejmuje się konkretne działania na rzecz wdrażania zmian strukturalnych ukierunkowanych na nowy wymiar gospodarowania. Na gruncie polskim sytuacja wygląda zgoła odmiennie, mimo iż kwestia ta została zawarta m.in. w strategii Europa 2020, a jako członek UE jesteśmy zobligowani do kształtowania rozwoju gospodarczego zgodnie z działaniami przyjętymi na szczeblu integracyjnym. W wielu dokumentach o charakterze planistycznym podkreśla się kwestie związane z działaniami ukierunkowanymi na tworzenie elementów zielonej gospodarki: zielone produkty i usługi, zielone inwestycje, zielone sektory gospodarki, zielone zamówienia publiczne, zielone miejsca pracy. Jednocześnie jednak nie wskazuje się na green economy jako cel rozwojowy. W tekście zarysowano stan wiedzy na temat zielonej gospodarki i jej powiązanie z koncepcją trwałego i zrównoważonego rozwoju. Obok rozważań teoretycznych podjęte zostały także kwestie praktyki gospodarczej, z uwzględnieniem elementów zielonej gospodarki w polityce gospodarczej kraju, a także praktyce działania biznesu. Szczególnie działania, w omówionym zakresie, podejmują przedsiębiorstwa indywidualnie, jak i poprzez formy kooperacji. Państwo wspiera eksport zielonych technologii, zachęca do wykorzystywania unijnych środków na cele inwestycji proekologicznych. Jednocześnie jednak nie wprowadza instrumentów prawnych i fiskalnych ułatwiających oraz zachęcających do zielonych przedsięwzięć, zarówno przedsiębiorstwa, jak i konsumentów. Prezentowane są również pewne prognozy, co do powodzenia przekształceń strukturalnych związanych z zieloną gospodarką w najbliższej przyszłości.
Źródła wiedzy warunkującej innowacyjne działania przedsiębiorcze – konsekwencje dla sterowania kierunkami rozwoju systemów gospodarczych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Łobacz, Katarzyna
Celem przedstawianego opracowania jest wskazanie możliwości oddziaływania na innowacyjne zachowania przedsiębiorcze poprzez właściwy dobór instrumentów polityki gospodarczej skierowanych na procesy związane z poszukiwaniem, tworzeniem, pozyskiwaniem, transformacją i komercjalizacją wiedzy poprzez mechanizmy przedsiębiorcze. Zaprezentowane wnioski wynikają z autorskich badań opartych na strategii studium przypadku przeprowadzonych wśród małych firm innowacyjnych, w szczególności firm młodych, rozwijających się w oparciu o wiedzę akademicką. Analiza źródeł wiedzy potrzebnych do realizacji działań innowacyjnych oraz czynników gospodarczych wpływających na ich dostępność prowadzona jest w oparciu o etapowy model rozwoju firm, pozwalający na przejście od innowacji przyrostowych do przełomowych. Wskazuje się, że otoczenie firm i dostęp w nim do źródeł wiedzy może wpływać stymulująco lub hamująco na rozwój innowacyjnych przedsięwzięć. Warunkuje ono poziom efektów uzyskiwanych na poszczególnych etapach rozwoju, jak również przechodzenie pomiędzy nimi. Analiza pokazuje ponadto, że dla rozwoju innowacyjnej przedsiębiorczości ważne jest istnienie systemów umożliwiających wzrost firm poprzez zapewnienie równoległego dostępu do źródeł wiedzy o charakterze specjalistycznym, rynkowym i biznesowym. Endogeniczny potencjał otoczenia biznesowego firm i jego zdolność ciągnięcia ich transformacji w kierunku wyższej innowacyjności wydaje się mieć kluczowe znaczenie dla mechanizmów rozwojowych. Podsumowaniem prowadzonych analiz jest wniosek, że istnieje możliwość sterowania instrumentami polityki gospodarczej w taki sposób, aby pobudzić tworzenie i rozwój małych firm innowacyjnych, niezbędne jest przy tym uwzględnienie uwarunkowań rozwoju firm wynikających z etapu rozwoju.
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne jako czynnik modernizacji polskiej gospodarki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Puchalska, Katarzyna
Inwestycje zagraniczne są postrzegane jako jeden z ważniejszych czynników innowacyjności, wzrostu i modernizacji gospodarki. Znaczenie ich jest szczególnie duże, gdy niedobór środków finansowych uniemożliwia podejmowanie inwestycji. Niestety, ocena wpływu kapitału zagranicznego na zachodzące zmiany gospodarki polskiej jest niezwykle trudna i nie pozwala na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków. Wynika to ze złożoności tej problematyki, przejawiającej się m.in. występowaniem zarówno wielu pozytywnych, jak i negatywnych skutków oddziaływania inwestorów zagranicznych na funkcjonowanie gospodarki kraju goszczącego. Opracowanie prezentuje stan zagranicznych inwestycji oraz wybrane aspekty efektu napływu inwestycji zagranicznych na polską gospodarkę. Od lat w Polsce rośnie liczba zarejestrowanych podmiotów z kapitałem zagranicznym. W 2012 roku powstało ich 1712 wobec 1536 w 2011 roku. Podmioty te deklarują coraz wyższą wartość kapitału zagranicznego i coraz wyższe wydatki inwestycyjne. Wśród podmiotów utworzonych w 2012 roku było 1397 nowych jednostek, tzw. greenfield. Z kolei w wyniku przekształceń utworzono 315 jednostek.
Wkład turystyki w tworzenie miejsc pracy w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej po 1989 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Seweryn, Renata
Celem artykułu jest ukazanie wpływu rozwoju turystyki na zatrudnienie w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej po 1989 roku. Biorąc pod uwagę podkreślaną w światowych raportach dużą rolę przemysłu turystycznego i całej gospodarki turystycznej w generowaniu miejsc pracy, postawiono hipotezę o istnieniu dodatniej zależności pomiędzy ruchem turystycznym a liczbą zatrudnionych w turystyce oraz jej udziałem w ogólnym zatrudnieniu w Polsce i innych państwach UE. Do weryfikacji tej hipotezy wykorzystywano dane Eurostatu oraz World Travel & Tourism Council. Wartość obliczonego współczynnika korelacji liniowej Pearsona pozwoliła stwierdzić, że Polska jest jedynym krajem w UE (spośród 20 poddanych analizie), w którym w ostatnim ćwierćwieczu rozwój ruchu turystycznego nie wywołał wzrostu znaczenia turystyki dla gospodarki pod względem zatrudnienia. Wprost przeciwnie pociągał on za sobą w stopniu istotnym spadek liczby zatrudnionych w przemyśle turystycznym i gospodarce turystycznej, a co ważniejsze – spadek ich udziału w ogólnym zatrudnieniu w kraju. Wprawdzie tylko mniej niż 50% zmienności tego udziału może być wyjaśnione przez zmiany w ruchu turystycznym (pozostała część to efekt zmian koniunktury na polskim rynku), ale i tak podstawowa hipoteza badawcza niniejszego artykułu weryfikuje się negatywnie. Krajami, w których hipoteza została empirycznie potwierdzona okazały się natomiast m.in. Chorwacja, Słowacja i Słowenia, co oznacza, że w okresie przemian ustrojowych zdecydowanie lepiej niż Polska potrafiły one wykorzystać pozytywne efekty z turystyki.
Transformacja stosunków przemysłowych w Polsce – osiągnięcia i porażki w procesie europeizacji partycypacji pracowniczej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Skorupińska, Katarzyna
Polskie przedstawicielstwo w ERZ było pierwszym krokiem w kierunku europeizacji partycypacji pracowniczej w Polsce. Proces ten rozpoczął się na wiele lat przed przystąpieniem Polski do UE, a aktywną w nim rolę odegrały związki zawodowe. Niestety, nie powołano dotąd żadnej ERZ w polskim koncernie, co można uznać za pewne niepowodzenie procesu europeizacji w zakresie partycypacji. W 2006 r. w polskich przedsiębiorstwach zaczęto powoływać nowe instytucje partycypacyjne w postaci rad pracowników. Ich pojawienie się w obszarze stosunków przemysłowych związane było z koniecznością implementacji dyrektywy z 2002 r. ustanawiającej podstawowe struktury informowania i konsultacji wśród pracowników we Wspólnocie Europejskiej. Jednak instytucje rad pracowników nie spełniły pokładanych w nich nadziei – zasięg rad w przedsiębiorstwach jest niewielki i nie działają one efektywnie. W dalszym ciągu to związki zawodowe pozostają podstawową formą reprezentacji interesów pracowników w Polsce. Poza nowymi formami partycypacji pośredniej, okres transformacji gospodarczej w naszym kraju zaowocował także nowymi partycypacyjnymi metodami organizacji pracy. Różnica w zasięgu występowania tych form partycypacji w przedsiębiorstwach w Polsce i w starych krajach UE nadal jest duża. Jednak polskie przedsiębiorstwa „nadrabiają” zaległości w obszarze stosowania partycypacji bezpośredniej, co wymuszone jest globalizacją i rosnącą konkurencją. Celem artykułu jest przedstawienie trudnego procesu europeizacji partycypacji pracowniczej w Polsce i określenie wpływu tego procesu na kształtujące się stosunki przemysłowe.
Ograniczenie dyskryminacji kobiet na rynku pracy jako potencjalne źródło wzrostu gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Adamus, Magdalena
Dyskryminacja kobiet na rynku pracy (zarówno w kontekście dostępu do pracy, jak i wysokości wynagrodzenia) tłumaczona jest za pomocą różnych teorii, na przykład teorii dyskryminacji statystycznej [Arrow, 1973] czy gustu dyskryminacyjnego [Becker, 1971], by wspomnieć tylko dwie najpopularniejsze. Niezależnie jednak od wszystkich różnic, zgodnie z definicją dyskryminacji zaproponowaną przez Arrowa: dyskryminacją jest zachowanie, które prowadzi do wartościowania pracowników w oparciu o charakterystyki niezwiązane z ich produktywnością. Znacznie mniej miejsca w literaturze poświęca się dyskusji nad adekwatnością składników stereotypów stojących u podstaw dyskryminacji (awersja do ryzyka, skłonność do rywalizacji oraz orientacja prospołeczna) [Croson, Gneezy, 2009] oraz potencjalnym korzyściom płynącym z przezwyciężenia stereotypowego myślenia wykraczającym poza aspekty o charakterze moralnym, równościowym. Niniejszy artykuł, opierając się na klasycznych koncepcjach dyskryminacji, poczynając od Beckera [1971; 1990] czy Akerlofa [Akerlof, Kranton, 2000; 2010], wychodzi od założenia, że nierówne traktowanie kobiet i mężczyzn na rynku pracy opiera się na stereotypach, które jednak przy bliższym zbadaniu okazują się nieugruntowane w faktach. Z drugiej strony artykuł, którego autorka korzystała między innymi z analiz Międzynarodowego Funduszu Walutowego, pokazuje, w jaki sposób wyrównywanie szans kobiet na rynku pracy może przyczynić się do poprawienia stanu gospodarki. Artykuł ten ma dwa podstawowe cele, mianowicie wskazanie, że 1) uprzedzenia mają swoje źródło w niepewnych lub błędnie interpretowanych danych oraz 2) wskazanie, jakie korzyści może światowej gospodarce przynieść zaniechanie praktyk dyskryminacyjnych.
Sprzeczności w rozwoju kapitału ludzkiego na przełomie XX i XXI wieku w ujęciu ogólnokrajowym i regionalnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Barwińska-Małajowicz, Anna
Uwarunkowania gospodarki opartej na wiedzy oraz współczesne przemiany społeczno-gospodarcze sprawiają, że w kontekście aktywności gospodarczej na znaczeniu w sposób istotny zyskały zasoby niematerialne, które stanowią podłoże do kreowania potencjału kapitału ludzkiego. Rozwój i modernizacja gospodarki skutkują zwiększeniem zapotrzebowania na osoby posiadające wysokie kwalifikacje, jednak przy niedostosowaniu struktury podaży pracy do popytu zgłaszanego przez pracodawców dochodzi do pewnych paradoksów w rozwoju i wykorzystaniu kapitału ludzkiego. W pierwszej części niniejszego opracowania w sposób syntetyczny zaprezentowano istotę kapitału ludzkiego. Następnie przedstawione zostały wybrane paradoksy w rozwoju kapitału ludzkiego związane z wysokim poziomem bezrobocia absolwentów (w tym absolwentów szkół wyższych), skutkującym często deprecjacją wiedzy oraz zdobytych kwalifikacji zawodowych oraz dużą skalą emigracji zarobkowej specjalistów z wykształceniem wyższym. Analizę przeprowadzono w ujęciu ogólnokrajowym i regionalnym (na przykładzie województwa podkarpackiego). W opracowaniu wskazano również na ograniczoną dostępność informacji i danych statystycznych (lub ich całkowity brak) dotycząca struktury podkarpackich emigrantów zagranicznych (w tym absolwentów) według poziomu wykształcenia i wynikającą z tego faktu trudność przeprowadzenia wiarygodnych analiz na poziomie regionu.
Niespójności w rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce – spojrzenie przez pryzmat koncepcji kapitału intelektualnego. Część 1: Kapitał ludzki a kapitał społeczny
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Wosiek, Małgorzata
Celem artykułu jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, na ile akumulacja kapitału ludzkiego w Polsce po 1990 roku znajdowała wsparcie w innych komponentach kapitału intelektualnego, spośród których jako przedmiot analizy wybrano dwa istotne ogniwa tego kapitału: kapitał społeczny (analizowany w I części opracowania) oraz kapitał strukturalny rozwoju (II część opracowania). Sformułowano hipotezę badawczą, że polską gospodarkę cechuje niedostateczna synergia rozwoju kapitału ludzkiego z innymi wymiarami kapitału intelektualnego. Niespójności te tworzą dodatkowe bariery dla rozwoju kapitału ludzkiego i czerpania korzyści z ponoszonych na ten cel nakładów. Ze względu na dostępność danych statystycznych analizy dotyczą zróżnicowanych okresów badawczych, jednak zasadniczo koncentrują się wokół przedziału czasowego 1998–2012. Zmiany kapitału ludzkiego w Polsce w latach 1998–2012 cechowała niedostateczna synergia z rozwojem kapitału społecznego. Mimo że w analizowanych latach uwidoczniła się wzrostowa tendencja obu kapitałów (choć zmiany w kapitale społecznym przebiegały wolniej i były mniej ukierunkowane), to jednak można wskazać pewne przejawy niespójności w rozwoju tych dwóch form miękkiego kapitału. Znaczącym zagrożeniem dla wystąpienia w Polsce wzajemnie wzmacniających się sprzężeń między kapitałem ludzkim a społecznym jest słaba kondycja kapitału społecznego. Tym samym blokowane są pewne kanały, które mogłyby wspomagać rozwój kapitału ludzkiego poza systemem edukacji. Zagrożenie płynie także ze strony dotychczasowych mechanizmów rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce, jak dominacja zmian ilościowych nad przemianami jakościowymi oraz mała skuteczność edukacji w oddziaływaniu na kapitał społeczny.
Wpływ nierówności dochodowych na akumulację kapitału ludzkiego – ujęcie teoretyczne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Bartak, Jakub
W artykule podjęta została tematyka implikacji nierówności dochodowych dla akumulacji kapitału ludzkiego. Ograniczono omawiane mechanizmy do tych, które dotyczą akumulacji wynikającej z procesu edukacji. Analiza tych mechanizmów pozwala stwierdzić, że nierówności dochodowe stanowią barierę dla inwestycji w kapitał ludzki poprzez ich wpływ na niski poziom indywidualnych oszczędności oraz niski poziom publicznych środków przeznaczanych na edukację. Z kolei nierówności mogą pełnić pewną funkcję motywacyjną i informacyjną, jednak gdy osiągają one społecznie nieakceptowany poziom funkcja ta może być ograniczana m.in. przez negatywną percepcję nierówności.
Nierówności społeczne w aspekcie zróżnicowania wydatków gospodarstw domowych w krajach Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Chmielewska, Barbara
Rozszerzenie Unii Europejskiej w 2004 r. o dziesięć państw (w tym Polskę) oraz w 2007 roku o dwa kolejne – Bułgarię i Rumunię – miało wpływ na sytuację ekonomiczną i społeczną w sektorze gospodarstw domowych krajów unijnych, zwłaszcza nowo przyjętych. Procesy adaptacyjne do nowej sytuacji wyrażały się m.in. przyjmowaniem przez społeczeństwa państw o niższym poziomie rozwoju gospodarczego wzorców konsumpcji (w opracowaniu zostały one określone w oparciu o poziom i strukturę wydatków) ukształtowanych w krajach o wyższym poziomie rozwoju. Zmiany te wyraziły się poprawą w okresie akcesji poziomu życia ludności przede wszystkim w krajach nowo przyjętych. Przyczyniło się to m.in. do zmniejszenia nierówności społecznych między państwami unijnymi. W gospodarstwach domowych w państwach nowo przyjętych najwyższy wzrost cechował wydatki przeznaczone na użytkowanie mieszkania, czyli na opłaty za wodę, gaz, energię elektryczną oraz transport. Prawdopodobnie jest to efektem dynamicznego rozwoju infrastruktury technicznej (kanalizacja) i drogowej w tych krajach po akcesji. Akcesja stworzyła warunki do „doganiania” krajów o dłuższym członkostwie pod względem standardów życia, mieszkania, komunikacji itp. Chociaż zmiany te nie były „rewolucyjne”, to jednak przyczyniły się do zmniejszenia dysproporcji w warunkach życia. W krajach najuboższych zmniejszył się odsetek osób żyjących w gospodarstwach domowych o bardzo niskiej intensywności pracy zagrożonych ubóstwem i/lub deprywacją materialną, a także o pogłębionej deprywacji materialnej. Spadek ten najwyższy odnotowano w Polsce.
Zróżnicowanie efektów rozwojowych w Polsce z perspektywy zmian relacji dochodów gospodarstw domowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Leszczyńska, Małgorzata
Procesy rozwojowe w Polsce wzmacniają system odniesień porównawczych gospodarstw domowych, a większe dysproporcje w zakresie dochodów postrzegane są jako objaw niesprawiedliwości społecznej. Na wstępie odniesiono się do poglądów na temat znaczenia nierówności dochodów występujących między społeczeństwami i wewnątrz nich. Podkreślono tu znaczenie porównań relatywnych, gdyż zwłaszcza nierówności dochodowe występujące wewnątrz danego społeczeństwa odzwierciedlają stopień jego zhierarchizowania. W artykule dokonano też oceny zmian sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w Polsce w latach 2003–2013 w ujęciu mikroekonomicznym. Poddano analizie długookresowe trendy w zakresie zmian relacji dochodów (w czasie i w grupach kwintylowych) w przeciętnym gospodarstwie domowym i grupach społeczno-ekonomicznych. W analizowanym okresie relatywne zmiany zachodzące w dochodach rozporządzalnych w przeciętnym gospodarstwie domowym i w poszczególnych grupach społeczno-ekonomicznych w czasie wskazują na wprawdzie nieznaczne, ale pogłębianie się nierówności dochodowych. Kształtowanie się zaś tych relacji układa gospodarstwa domowe w dwubiegunową strukturę hierarchiczną: relatywnie niższe pozycje zajmują gospodarstwa rencistów i rolników, natomiast pozycje uprzywilejowane – pracujących na własny rachunek i emerytów. Należy uwzględnić, że nierówności dochodów, wpływające na układ hierarchii gospodarstw domowych i ich grup społeczno-ekonomicznych, występują w każdej rozwiniętej gospodarce rynkowej. Rozpatrując te zagadnienia w świetle rozwoju zintegrowanego trzeba podkreślić jednak, że ich skala w krajach na wysokim poziomie rozwoju może mieć zróżnicowany wpływ na nasilenie innych problemów społecznych, mogących stanowić barierę w procesach modernizacyjnych i osiąganiu spójności społeczno-ekonomicznej.
Rozwój gospodarczy a poczucie szczęścia Polaków w kontekście tendencji światowych po 1989 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Pink, Małgorzata
Powszechnie uznaje się, że celem gospodarowania jest maksymalizowanie zysku bądź korzyści, co nie zawsze wpisuje się w wiązkę celów ludzkiego życia, które w większości przypadków można podsumować dążeniem do szczęścia. Uzależnienie myślenia ekonomicznego od zjawiska wzrostu gospodarczego wraz z opisującymi go wskaźnikami analitycznymi jest więc coraz częściej krytykowane przez samych ekonomistów. W tym kontekście popularność zyskują interdyscyplinarne teorie poszukujące odpowiedzi na pytanie o źródła dobrobytu w szerszym, psychospołecznym kontekście. Jedną z nich jest ekonomia szczęścia, badająca między innymi związki pomiędzy zadowoleniem członków poszczególnych społeczeństw a materialnym dostatkiem. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytania o prawdziwość twierdzenia wiążącego wyższy poziom szczęścia z większym bogactwem materialnym z uwzględnieniem szerszego kontekstu międzynarodowego. Zbadano również współzależności pomiędzy przemianami gospodarczymi, wyrażonymi między innymi poprzez wskaźnik PKB per capita, poziom konsumpcji per capita, wskaźnik HDI oraz indeks Giniego, a poczuciem szczęścia wśród Polaków. Analizę danych oparto przede wszystkim na metodach statystycznych (test istotności oraz badanie współzależności). Poszukiwanie relacji pomiędzy bogactwem materialnym a poczuciem szczęścia w ujęciu międzynarodowym, nie daje jednoznacznej odpowiedzi odnośnie istnienia tej współzależności. Analiza deklaracji mieszkańców poszczególnych krajów pozwala natomiast stawiać kolejne pytanie: o znaczenie czynnika kulturowego w odniesieniu do poczucia zadowolenia. Natomiast w odniesieniu do zmiennych opisujących sytuację w Polsce można uznać w odniesieniu do badanego okresu, że istnieje istotna współzależność pomiędzy odczuwanym zadowoleniem a poziomem PKB per capita, HDI0 i poziomem konsumpcji prywatnej per capita.

Przeglądaj

Ostatnio nadesłane materiały