Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 41(1)/2015

URI dla tej Kolekcji

http://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/6339

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 38

Rozwój gospodarczy a poczucie szczęścia Polaków w kontekście tendencji światowych po 1989 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Pink, Małgorzata
Powszechnie uznaje się, że celem gospodarowania jest maksymalizowanie zysku bądź korzyści, co nie zawsze wpisuje się w wiązkę celów ludzkiego życia, które w większości przypadków można podsumować dążeniem do szczęścia. Uzależnienie myślenia ekonomicznego od zjawiska wzrostu gospodarczego wraz z opisującymi go wskaźnikami analitycznymi jest więc coraz częściej krytykowane przez samych ekonomistów. W tym kontekście popularność zyskują interdyscyplinarne teorie poszukujące odpowiedzi na pytanie o źródła dobrobytu w szerszym, psychospołecznym kontekście. Jedną z nich jest ekonomia szczęścia, badająca między innymi związki pomiędzy zadowoleniem członków poszczególnych społeczeństw a materialnym dostatkiem. W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytania o prawdziwość twierdzenia wiążącego wyższy poziom szczęścia z większym bogactwem materialnym z uwzględnieniem szerszego kontekstu międzynarodowego. Zbadano również współzależności pomiędzy przemianami gospodarczymi, wyrażonymi między innymi poprzez wskaźnik PKB per capita, poziom konsumpcji per capita, wskaźnik HDI oraz indeks Giniego, a poczuciem szczęścia wśród Polaków. Analizę danych oparto przede wszystkim na metodach statystycznych (test istotności oraz badanie współzależności). Poszukiwanie relacji pomiędzy bogactwem materialnym a poczuciem szczęścia w ujęciu międzynarodowym, nie daje jednoznacznej odpowiedzi odnośnie istnienia tej współzależności. Analiza deklaracji mieszkańców poszczególnych krajów pozwala natomiast stawiać kolejne pytanie: o znaczenie czynnika kulturowego w odniesieniu do poczucia zadowolenia. Natomiast w odniesieniu do zmiennych opisujących sytuację w Polsce można uznać w odniesieniu do badanego okresu, że istnieje istotna współzależność pomiędzy odczuwanym zadowoleniem a poziomem PKB per capita, HDI0 i poziomem konsumpcji prywatnej per capita.
Wkład turystyki w tworzenie miejsc pracy w Polsce na tle wybranych krajów Unii Europejskiej po 1989 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Seweryn, Renata
Celem artykułu jest ukazanie wpływu rozwoju turystyki na zatrudnienie w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej po 1989 roku. Biorąc pod uwagę podkreślaną w światowych raportach dużą rolę przemysłu turystycznego i całej gospodarki turystycznej w generowaniu miejsc pracy, postawiono hipotezę o istnieniu dodatniej zależności pomiędzy ruchem turystycznym a liczbą zatrudnionych w turystyce oraz jej udziałem w ogólnym zatrudnieniu w Polsce i innych państwach UE. Do weryfikacji tej hipotezy wykorzystywano dane Eurostatu oraz World Travel & Tourism Council. Wartość obliczonego współczynnika korelacji liniowej Pearsona pozwoliła stwierdzić, że Polska jest jedynym krajem w UE (spośród 20 poddanych analizie), w którym w ostatnim ćwierćwieczu rozwój ruchu turystycznego nie wywołał wzrostu znaczenia turystyki dla gospodarki pod względem zatrudnienia. Wprost przeciwnie pociągał on za sobą w stopniu istotnym spadek liczby zatrudnionych w przemyśle turystycznym i gospodarce turystycznej, a co ważniejsze – spadek ich udziału w ogólnym zatrudnieniu w kraju. Wprawdzie tylko mniej niż 50% zmienności tego udziału może być wyjaśnione przez zmiany w ruchu turystycznym (pozostała część to efekt zmian koniunktury na polskim rynku), ale i tak podstawowa hipoteza badawcza niniejszego artykułu weryfikuje się negatywnie. Krajami, w których hipoteza została empirycznie potwierdzona okazały się natomiast m.in. Chorwacja, Słowacja i Słowenia, co oznacza, że w okresie przemian ustrojowych zdecydowanie lepiej niż Polska potrafiły one wykorzystać pozytywne efekty z turystyki.
Uwarunkowania bezpieczeństwa energetycznego Niemiec
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Frączek, Paweł
Celem artykułu jest analiza uwarunkowań bezpieczeństwa energetycznego Niemiec. Dla realizacji tego celu omówiono współczesną strukturę źródeł energii w Niemczech oraz założenia niemieckiej polityki energetycznej. Rozważania te były podstawą do oceny wpływu dokonujących się zmian polityki energetycznej Niemiec na kwestię poprawy bezpieczeństwa energetycznego tego kraju. Podkreślono, że realizowane zmiany niemieckiej polityki przyczyniają się do zwiększenia udziału własnych źródeł energii w bilansie energetycznym kraju. Jednocześnie jednak prowadzą do gwałtownego wzrostu cen energii elektrycznej, co ogranicza konkurencyjność niemieckiej gospodarki. Upowszechnianie OZE jest również źródłem trudności z zapewnieniem ciągłości dostaw energii w porach dnia, gdy nie mogą pracować elektrownie wiatrowe oraz elektrownie słoneczne. Oznacza to, że konieczne jest stworzenie tzw. podstawy opartej na paliwach konwencjonalnych, które zagwarantują ciągłość dostaw energii w czasie wspomnianych przerw. Ważnym czynnikiem jest także brak stabilności dostaw gazu ziemnego z Rosji, co zmusza do poszukiwania źródeł energii będących tanią i pewną alternatywą dla gazu ziemnego. Nieoczekiwaną konsekwencją upowszechniania OZE oraz braku pewności dostaw gazu ziemnego jest wzrost zużycia węgla będącego konkurencyjnym cenowo źródłem energii. W tym zakresie niemieckie przedsiębiorstwa energetyczne korzystają na spadku cen węgla kamiennego na światowych rynkach wynikającym z tzw. rewolucji łupkowej w USA. Zwiększenie zużycia węgla prowadzi do wzrostu emisji zanieczyszczeń atmosfery, co stoi w sprzeczności z celami niemieckiej polityki energetycznej.
O niektórych problemach współczesnego człowieka, ekonomii i systemów ekonomicznych w kontekście integracji procesów rozwojowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Woźniak, Michał Gabriel
W artykule zwraca się uwagę na znaczenie ekonomii jako nauki w funkcjonowaniu współczesnej gospodarki kapitalistycznej i człowieka gospodarującego. Analiza oparta jest na założeniu, że realne systemy ekonomiczne są złożoną całością. Jej elementy są ze sobą sprzężne. Sprzężenia te rodzą wielokierunkowe konsekwencje i wpływają na rozwój całej gospodarki oraz możliwości realizacji funkcji celów właściwych dla poszczególnych sfer bytu ludzkiego. Autor przekonuje, że użyteczne dla człowieka gospodarującego wypełnianie przez teorię ekonomii funkcji aplikacyjnych wymaga zmiany jej paradygmatów i metodologii badawczej. W kontekście podjętego tematu zwrócono uwagę na uwolnienie uzyskanych wyników badań od legitymizowania interesów dominujących koalicji dystrybucyjnych, a także postulatów emancypacji grup rzekomo uciśnionych i niesprawiedliwie pomijanych w podziale społecznie pożądanych dóbr i wartości, które faktycznie dążą do uwolnienia się od samoodpowiedzialności i społecznej odpowiedzialności. Wskazano też kierunki niezbędnych zmian instytucjonalnych, które sprzyjałyby prorozwojowej strategii ograniczającej nierówności społeczne w Polsce. Autor postuluje: nową ekonomię zorientowaną na badanie sprawności systemów ekonomicznych z punktu widzenia ich zdolności do realizowania celów zintegrowanego rozwoju, wyjście poza paradygmat homo oeconomicus, rozwijanie badań ekonomicznych opartych na podejściu holistycznym, wykorzystywanie również osiągnięć badawczych innych nauk społecznych w analizowaniu reguł działania podmiotów gospodarujących.
Ograniczenie dyskryminacji kobiet na rynku pracy jako potencjalne źródło wzrostu gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Adamus, Magdalena
Dyskryminacja kobiet na rynku pracy (zarówno w kontekście dostępu do pracy, jak i wysokości wynagrodzenia) tłumaczona jest za pomocą różnych teorii, na przykład teorii dyskryminacji statystycznej [Arrow, 1973] czy gustu dyskryminacyjnego [Becker, 1971], by wspomnieć tylko dwie najpopularniejsze. Niezależnie jednak od wszystkich różnic, zgodnie z definicją dyskryminacji zaproponowaną przez Arrowa: dyskryminacją jest zachowanie, które prowadzi do wartościowania pracowników w oparciu o charakterystyki niezwiązane z ich produktywnością. Znacznie mniej miejsca w literaturze poświęca się dyskusji nad adekwatnością składników stereotypów stojących u podstaw dyskryminacji (awersja do ryzyka, skłonność do rywalizacji oraz orientacja prospołeczna) [Croson, Gneezy, 2009] oraz potencjalnym korzyściom płynącym z przezwyciężenia stereotypowego myślenia wykraczającym poza aspekty o charakterze moralnym, równościowym. Niniejszy artykuł, opierając się na klasycznych koncepcjach dyskryminacji, poczynając od Beckera [1971; 1990] czy Akerlofa [Akerlof, Kranton, 2000; 2010], wychodzi od założenia, że nierówne traktowanie kobiet i mężczyzn na rynku pracy opiera się na stereotypach, które jednak przy bliższym zbadaniu okazują się nieugruntowane w faktach. Z drugiej strony artykuł, którego autorka korzystała między innymi z analiz Międzynarodowego Funduszu Walutowego, pokazuje, w jaki sposób wyrównywanie szans kobiet na rynku pracy może przyczynić się do poprawienia stanu gospodarki. Artykuł ten ma dwa podstawowe cele, mianowicie wskazanie, że 1) uprzedzenia mają swoje źródło w niepewnych lub błędnie interpretowanych danych oraz 2) wskazanie, jakie korzyści może światowej gospodarce przynieść zaniechanie praktyk dyskryminacyjnych.
Wyzwania dla krajów UE i ekonomii oraz możliwości ich realizacji w warunkach neoliberalizmu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Księżyk, Marianna
Ponieważ nadal „dwiema najważniejszymi wadami systemów społeczno-gospodarczych, w których żyjemy, są niezdolność do realizowania pełnego zatrudnienia oraz dowolny i niesprawiedliwy podział bogactwa i dochodów” [Keynes, 2003, s. 340], istotnymi celami rozwoju w krajach demokratycznych powinna być likwidacja bezrobocia, ubóstwa, głodu i wykluczenia społecznego. Stawia to przed krajami i ekonomią wielkie wyzwania. Podstawowym problemem oczekującym rozwiązania jest: jak utrzymać popyt społeczeństwa na poziomie gwarantującym pełne zatrudnienie, wykorzystanie zdolności wytwórczych gospodarki i możliwości, jakie stwarza technika i technologia w zakresie produkcji dóbr zaspokajających potrzeby mieszkańców krajów. Doświadczenia pokazują, że odejście od „państwa dobrobytu” (Welfare State) i mit racjonalnego, doskonałego i samoregulującego się rynku nie służą realizacji tych wyzwań. Oparcie sytemu ekonomicznego (w Polsce i wielu innych krajach gospodarki rynkowej) na doktrynie neoliberalizmu powoduje, że mamy słabe, ograniczające funkcje socjalne i podporządkowane rynkowi państwo. Skutkiem tego, wzrost gospodarczy nie przynosi wszystkim uczestnikom procesów gospodarowania i mieszkańcom krajów odpowiednich korzyści (zapewniających godne warunki życia). Kierując się potrzebą realizacji powyższych wyzwań oraz podstawowych celów UE, jakimi są: dobrobyt, pokój, demokracja i prawa człowieka, ideologiczną podstawą polskiej polityki społeczno-gospodarczej (i innych krajów UE) powinien być liberalizm socjalny, otwarty na problematykę pełnego zatrudnienia, egalitaryzm i bezpieczeństwo socjalne obywateli. Uzasadniając tę tezę, treścią opracowania jest wyjaśnienie treści ekonomicznej pojęcia „liberalizm” w jego historycznym rozwoju, pokazanie, że obecny polski liberalizm, nazywany neoliberalizmem, stanowiący podstawę polityki gospodarczej nie jest tożsamy z klasycznym liberalizmem, ani też z innymi lewicowymi jego odmianami, w tym i ze współczesnym neoliberalizmem głoszonym przez zachodnią prawicę. Poza tym pokazanie, że polski neoliberalizm nie zapewnia realizacji podstawowego celu procesów gospodarowania, jakim powinien być stały wzrost poziomu życia ogółu mieszkańców kraju.
Potencjał rynkowy patentów akademickich. Analiza „martwych” patentów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Wachowska, Małgorzata; Niklewicz-Pijaczyńska, Małgorzata
Jednym z niezwykle istotnych źródeł wewnętrznych podnoszących innowacyjność gospodarek są prace badawczo-rozwojowe prowadzone przez ośrodki akademickie. Ich efektem są m.in. różnego rodzaju wynalazki, czyli nowe rozwiązania techniczne nadające się do wykorzystania w przemyśle. Niektóre z nich otrzymują ochronę w postaci praw wyłącznych, czyli patentów. Próbując sprostać coraz większym oczekiwaniom w zakresie komercjalizacji wiedzy uczelnie zgłaszają do ochrony także takie rozwiązania, które mimo spełnienia wymogów formalnych, od początku posiadają niewielki potencjał rynkowy. Otrzymują one co prawda ochronę, ale w istocie stanowią grupę tzw. patentów martwych. Celem opracowania było wskazanie, w jakim stopniu opatentowane wynalazki wygenerowane na poszczególnych polskich uczelniach, posiadają potencjał komercyjny, a jaka część z nich nigdy nie będzie wykorzystana w praktyce gospodarczej. Analiza dokumentacji ponad dwóch tysięcy patentów przyznanych przez Urząd Patentowy ośmiu polskim uczelniom w latach 2000–2011 pozwoliła na sformułowanie dwóch zasadniczych wniosków. Po pierwsze, w badanym okresie jedynie 59,9% patentów należących łącznie do polskich uczelni objętych badaniem posiadało potencjał komercyjny. Pozostałe 40,1% wynalazków, pomimo otrzymanej ochrony, nigdy nie zostało wykorzystanych w praktyce gospodarczej. Po drugie, udział tzw. patentów martwych w ogólnej liczbie otrzymanych przez poszczególne uczelnie patentów znacznie się różnił. Najwyższy odsetek patentów o potencjale komercyjnym posiadała Politechnika Warszawska (94%), zaś najniższy Politechnika Opolska i Wrocławska, odpowiednio 38,2% i 40,7%.
Kierunki rozwoju profili gospodarczych słabo rozwiniętych jednostek samorządu terytorialnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Kobus, Przemysław; Zrobek, Janusz
W opracowaniu podjęto próbę analizy kierunków rozwoju gospodarczego, kształtowanych przez samorządy lokalne słabo rozwiniętych jednostek przestrzennych w dokumentach strategicznych dla takich obszarów. Postęp na tych terenach wymaga wypracowania kierunków rozwoju gospodarczego umożliwiających niezbędne przekształcenia strukturalne, pozwalające na lepsze, niż w konkurencyjnych jednostkach przestrzennych, uprofilowanie oferty, a w konsekwencji skuteczniejsze i efektywniejsze pozyskiwanie i utrzymywanie czynników rozwoju. W świetle uzyskanych wyników można stwierdzić, że w większości przypadków samorządom lokalnym nie udało się wypracować spójnych z posunięciami operacyjnymi strategii, opartych na pełnym zrozumieniu potrzeb i możliwości rozwojowych gospodarek obszarów słabo rozwiniętych. Obecne ramy nakładane przez dokumenty strategiczne gmin na rzecz wsparcia lokalnej gospodarki, ukierunkowujące politykę rozwoju badanych gmin, cechuje fragmentaryczność i nieskoordynowanie, co staje się przeszkodą w warunkach potrzeby ich radykalnej restrukturyzacji i nie sprzyja zwiększaniu konkurencyjności i rozwojowi jednostek terytorialnych. W zbyt małym stopniu nawiązują one ponadto do możliwości zdywersyfikowania gospodarki, nie obejmują wykorzystania istniejących atutów w połączeniu z postępem technologicznym, pozwalającym na wprowadzanie kierunków rozwoju umożliwiających ewoluowanie ku nowoczesnemu, zrównoważonemu włączeniu społecznemu do nowoczesnych struktur gospodarczych.
Zróżnicowanie efektów rozwojowych w Polsce z perspektywy zmian relacji dochodów gospodarstw domowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Leszczyńska, Małgorzata
Procesy rozwojowe w Polsce wzmacniają system odniesień porównawczych gospodarstw domowych, a większe dysproporcje w zakresie dochodów postrzegane są jako objaw niesprawiedliwości społecznej. Na wstępie odniesiono się do poglądów na temat znaczenia nierówności dochodów występujących między społeczeństwami i wewnątrz nich. Podkreślono tu znaczenie porównań relatywnych, gdyż zwłaszcza nierówności dochodowe występujące wewnątrz danego społeczeństwa odzwierciedlają stopień jego zhierarchizowania. W artykule dokonano też oceny zmian sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w Polsce w latach 2003–2013 w ujęciu mikroekonomicznym. Poddano analizie długookresowe trendy w zakresie zmian relacji dochodów (w czasie i w grupach kwintylowych) w przeciętnym gospodarstwie domowym i grupach społeczno-ekonomicznych. W analizowanym okresie relatywne zmiany zachodzące w dochodach rozporządzalnych w przeciętnym gospodarstwie domowym i w poszczególnych grupach społeczno-ekonomicznych w czasie wskazują na wprawdzie nieznaczne, ale pogłębianie się nierówności dochodowych. Kształtowanie się zaś tych relacji układa gospodarstwa domowe w dwubiegunową strukturę hierarchiczną: relatywnie niższe pozycje zajmują gospodarstwa rencistów i rolników, natomiast pozycje uprzywilejowane – pracujących na własny rachunek i emerytów. Należy uwzględnić, że nierówności dochodów, wpływające na układ hierarchii gospodarstw domowych i ich grup społeczno-ekonomicznych, występują w każdej rozwiniętej gospodarce rynkowej. Rozpatrując te zagadnienia w świetle rozwoju zintegrowanego trzeba podkreślić jednak, że ich skala w krajach na wysokim poziomie rozwoju może mieć zróżnicowany wpływ na nasilenie innych problemów społecznych, mogących stanowić barierę w procesach modernizacyjnych i osiąganiu spójności społeczno-ekonomicznej.
Źródła wiedzy warunkującej innowacyjne działania przedsiębiorcze – konsekwencje dla sterowania kierunkami rozwoju systemów gospodarczych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Łobacz, Katarzyna
Celem przedstawianego opracowania jest wskazanie możliwości oddziaływania na innowacyjne zachowania przedsiębiorcze poprzez właściwy dobór instrumentów polityki gospodarczej skierowanych na procesy związane z poszukiwaniem, tworzeniem, pozyskiwaniem, transformacją i komercjalizacją wiedzy poprzez mechanizmy przedsiębiorcze. Zaprezentowane wnioski wynikają z autorskich badań opartych na strategii studium przypadku przeprowadzonych wśród małych firm innowacyjnych, w szczególności firm młodych, rozwijających się w oparciu o wiedzę akademicką. Analiza źródeł wiedzy potrzebnych do realizacji działań innowacyjnych oraz czynników gospodarczych wpływających na ich dostępność prowadzona jest w oparciu o etapowy model rozwoju firm, pozwalający na przejście od innowacji przyrostowych do przełomowych. Wskazuje się, że otoczenie firm i dostęp w nim do źródeł wiedzy może wpływać stymulująco lub hamująco na rozwój innowacyjnych przedsięwzięć. Warunkuje ono poziom efektów uzyskiwanych na poszczególnych etapach rozwoju, jak również przechodzenie pomiędzy nimi. Analiza pokazuje ponadto, że dla rozwoju innowacyjnej przedsiębiorczości ważne jest istnienie systemów umożliwiających wzrost firm poprzez zapewnienie równoległego dostępu do źródeł wiedzy o charakterze specjalistycznym, rynkowym i biznesowym. Endogeniczny potencjał otoczenia biznesowego firm i jego zdolność ciągnięcia ich transformacji w kierunku wyższej innowacyjności wydaje się mieć kluczowe znaczenie dla mechanizmów rozwojowych. Podsumowaniem prowadzonych analiz jest wniosek, że istnieje możliwość sterowania instrumentami polityki gospodarczej w taki sposób, aby pobudzić tworzenie i rozwój małych firm innowacyjnych, niezbędne jest przy tym uwzględnienie uwarunkowań rozwoju firm wynikających z etapu rozwoju.
Kierunki przeobrażeń struktury gospodarczej Zachodniosudeckiego Obszaru Górskiego warunkujące rozwój turystyki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Konopinska, Natalia
Celem artykułu jest analiza struktury działowo-gałęziowej funkcjonalnego Zachodniosudeckiego Obszaru Górskiego w latach 2004–2011 i określenie specjalizacji jednostek administracyjnych wchodzących w skład badanego obszaru. W dalszej części pracy przeprowadzono porównanie ich struktury z regionem górskim wybranym jako wzorzec i wyciągnięto wnioski o kierunku przekształceń strukturalnych niezbędnych dla rozwoju turystyki.
Rynek samochodów osobowych luksusowych w latach 2006–2013 w Polsce jako rosnący segment rynku samochodów osobowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Klimkowska, Regina
Artykuł poświęcony jest rynkowi samochodów luksusowych w Polsce. Analizę swoją autorka rozpoczyna krótkim przedstawieniem idei równości w aspekcie ekonomicznym. Następnie poświęca uwagę efektowi nierówności ekonomicznych, m.in. ludziom bogatym określanym też jak klasa wyższa. Przedstawia kryteria wyodrębnienia, a także finansowe aspekty przynależności do klasy wyższej. Następnie zapoznaje czytelnika z wciąż rosnącym w Polsce rynkiem bardzo drogich samochodów luksusowych. Z rozważań autorki wynika, że głównym motywem zakupu samochodów luksusowych – oczywiście poza podstawową funkcją samochodu – jest funkcja prestiżowa, symboliczna.
Dylematy i wyzwania w wyborze koncepcji rozwoju w procesach transformacji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Piontek, Barbara
Podjęty temat jest niezwykle istotny z punktu zmian, jakie zachodzą we współczesnej rzeczywistości. Przede wszystkim należy zauważyć, że pomimo iż mówimy o niespotykanym dotąd „skoku cywilizacyjnym”, szansie, której nie miały wcześniejsze pokolenia i o społeczeństwie wiedzy, to właśnie dzisiaj, jak nigdy przedtem, dotkliwie dotykamy stanu permanentnych przemian i kryzysu fundamentalnych wartości. Pytania, kim jesteśmy i dokąd zmierzamy – jak nigdy wcześniej – są aktualne i wymagają pogłębionych teorii, refleksji w zakresie akceptacji i wyboru. Mechanizmy, które współcześnie funkcjonują – wydawałoby się, że takie same, ale z niespotykaną dotąd siłą – oddziałują na świadomość, utrwalają nierówności społeczno-ekonomiczne i dzielą świat na ten, który „ma jedzenie” i który „jest jedzeniem”. Jak stwierdził M. Wańkowicz: łąki chorują od wysokich traw, a narody (społeczeństwa) od inteligencji. A dzisiaj to właśnie nauka – jak nigdy wcześniej – umożliwia utrwalanie chaosu i nieładu, gdyż – podporządkowana demolatrii – charakteryzuje się brakiem jednoznacznych i przejrzystych definicji i podziałów oraz opracowywaniem pseudo koncepcji rozwoju na doraźny użytek. Skutkuje to tym, że te same kategorie są używane dowolnie, definiowane na własne potrzeby (także potrzeby różnych koncepcji), są różnie interpretowane, rozumiane. Owa „nowomowa” sprawia, że brak dzisiaj jednolitych koncepcji teoretycznych. Zdarza się też, że te same pojęcia i sformułowania występujące w odmiennych koncepcjach, są przeciwstawnie rozumiane – a to rodzi chaos. Zagadnienie koncepcji rozwoju oraz dylematy i wyzwania z nim związane stanowią przedmiot badań dla nauki, ale także dla praktyki. Z jednej strony zagadnienie wybory koncepcji rozwoju w ujęciu makro rzeczywistości wydaje się być oczywiste, z drugiej strony zarówno w nauce zagadnienie to jest rzadko podejmowane, a w praktyce istnieje niewiele rozwiązań w tym obszarze, często o dyskusyjnej jakości. Niestety, polityka gospodarcza jako nauka odeszła dziś do naukowego i praktycznego lamusa. W artykule przyjmuje się założenie, że wybór koncepcji rozwoju dla budowania pomyślności kraju jest wyborem strategicznym. W wyborze koncepcji rozwoju w okresie transformacji kluczowymi są: –wybór pomiędzy koncepcją przyjętą z zewnątrz bądź budowaną oddolnie; –koncepcją wybraną ze zbioru koncepcji opartych na zrównoważeniu bądź koncepcją wybraną ze zbioru koncepcji opartych na niezrównoważeniem. Z pozoru wybór jest oczywisty, jednakże w praktyce istnieje niezgodność pomiędzy tym co się myśli, tym co się mówi i tym co się wybiera – także w obszarze wyboru, deklaracji i realizacji przyjętej koncepcji; –dylemat ile suwerenności, a ile integracji w wymiarze gospodarczym, społecznym i instytucjonalnym? Trzeba mieć świadomość, że każdą koncepcję rozwoju można przyjąć bądź odrzucić, a jej wybór jest składową wielu czynników, w których najistotniejsze to wiedza, odpowiedzialność, wartości i przyzwoitość. Wybór pomiędzy zrównoważeniem a nierównowagą oraz integracją i suwerennością należy do fundamentalnych wyborów. Realnym urzeczywistnianiem wyboru między zrównoważeniem a niezrównoważeniem oraz integracją i suwerennością są: zagospodarowanie popytu oraz zagospodarowanie podaży.
Wartości w gospodarowaniu potencjałem rozwojowym w procesie transformacji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Piontek, Franciszek
Celem artykułu jest zintegrowane ujęcie transformacji, procesu globalizacji i budowy nowej cywilizacji. Przyjęto hipotezę, że stosunek do szeroko rozumianych wartości (będących konstytucją świata) decydował i decyduje o integracji i dezintegracji procesów rozwojowych i o wykorzystaniu potencjału rozwojowego, także w procesie transformacji. Artykuł składa się z dwóch bloków tematycznych: • wartości – ich rozumienie i funkcje w kształtowaniu rozwoju; • wpływ deregulacji wartości na potencjał rozwojowy w procesie transformacji. Wpływ ten został omówiony na przykładzie wybranych składowych potencjału rozwojowego i zastosowanych do tych składowych – w procesie transformacji – paradygmatach. Refleksja o charakterze ogólnym: Za ochronę wartości (konstytucji świata) odpowiada wiele instytucji. Jeśli one zawodzą, odpowiedzialność spada na inteligencję jako warstwę społeczną. Czy inteligencja potrafi podjąć to wyzwanie? Czy otrzyma wsparcie społeczne?
Prospołeczność w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa – niedoceniony czynnik wzrostu gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Adamska-Chudzińska, Małgorzata
W artykule podjęta została kwestia zależności pomiędzy prospołeczną a gospodarczą działalnością przedsiębiorstw oraz wpływu zaangażowania prospołecznego na wykorzystanie kapitału ludzkiego. W szczególności rozważania koncentrują się na wykazaniu, że prospołeczna orientacja przedsiębiorstwa oraz tworzenie prospołecznego środowiska działania i współdziałania sprzyjają wzrostowi sprawności zawodowej pracowników i osiąganych przez nich wyników ekonomicznych. Działania tego typu nie są wystarczająco doceniane wśród czynników wzrostu gospodarczego. Wyjaśniono, na czym polega zaangażowanie prospołeczne, które stanowić może istotny aspekt strategii zarządzania przedsiębiorstwem i instrument osiągania przewagi konkurencyjnej. Przedstawiono, jak w prospołecznym środowisku dochodzi do wzrostu sprawności zawodowej zatrudnionych, podkreślając regulacyjną rolę predyspozycji psychicznych w stymulowaniu pozostałych parametrów tej sprawności, zwłaszcza wiedzy i umiejętności. Zaprezentowano cztery, wybrane typy działań, za pośrednictwem których przejawiać się może aktywność prospołeczna w strategicznej działalności przedsiębiorstw. Są to: 1) rzetelne realizowanie wymogów jakościowych, 2) doskonalenie działalności poprzez eliminowanie strat oraz przeciwdziałanie marnotrawstwu materiałów i surowców, 3) Kształtowanie aksjologicznie ukierunkowanych postaw menedżerów, 4) Podmiotowe traktowanie pracowników. Podejmując próbę wyjaśnienia, na ile świadomość prospołeczna i zaangażowanie w tym zakresie kształtują niedoceniony wymiar efektywności gospodarczej wykorzystano wnioski badawcze uzyskane w Harvard University. Odwołano się także do wyników badań własnych wskazujących na korelację pomiędzy głównymi determinantami zaangażowania prospołecznego przedsiębiorstwa i sprawności zawodowej zatrudnionych. Egzemplifikuje ona wstępnie na przykładzie analizowanego przedsiębiorstwa rozważaną zależność oraz możliwość wpływu długoterminowej aktywności prospołecznej na osiąganie równie długoterminowego wzrostu gospodarczego.
Sprzeczności w rozwoju kapitału ludzkiego na przełomie XX i XXI wieku w ujęciu ogólnokrajowym i regionalnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Barwińska-Małajowicz, Anna
Uwarunkowania gospodarki opartej na wiedzy oraz współczesne przemiany społeczno-gospodarcze sprawiają, że w kontekście aktywności gospodarczej na znaczeniu w sposób istotny zyskały zasoby niematerialne, które stanowią podłoże do kreowania potencjału kapitału ludzkiego. Rozwój i modernizacja gospodarki skutkują zwiększeniem zapotrzebowania na osoby posiadające wysokie kwalifikacje, jednak przy niedostosowaniu struktury podaży pracy do popytu zgłaszanego przez pracodawców dochodzi do pewnych paradoksów w rozwoju i wykorzystaniu kapitału ludzkiego. W pierwszej części niniejszego opracowania w sposób syntetyczny zaprezentowano istotę kapitału ludzkiego. Następnie przedstawione zostały wybrane paradoksy w rozwoju kapitału ludzkiego związane z wysokim poziomem bezrobocia absolwentów (w tym absolwentów szkół wyższych), skutkującym często deprecjacją wiedzy oraz zdobytych kwalifikacji zawodowych oraz dużą skalą emigracji zarobkowej specjalistów z wykształceniem wyższym. Analizę przeprowadzono w ujęciu ogólnokrajowym i regionalnym (na przykładzie województwa podkarpackiego). W opracowaniu wskazano również na ograniczoną dostępność informacji i danych statystycznych (lub ich całkowity brak) dotycząca struktury podkarpackich emigrantów zagranicznych (w tym absolwentów) według poziomu wykształcenia i wynikającą z tego faktu trudność przeprowadzenia wiarygodnych analiz na poziomie regionu.
Zielona gospodarka w Polsce – stan obecny i perspektywy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Szyja, Paulina
Artykuł podejmuje zagadnienie zielonej gospodarki. Pojęcie to jest rozpowszechnione w zachodnich krajach Unii Europejskiej i podejmuje się konkretne działania na rzecz wdrażania zmian strukturalnych ukierunkowanych na nowy wymiar gospodarowania. Na gruncie polskim sytuacja wygląda zgoła odmiennie, mimo iż kwestia ta została zawarta m.in. w strategii Europa 2020, a jako członek UE jesteśmy zobligowani do kształtowania rozwoju gospodarczego zgodnie z działaniami przyjętymi na szczeblu integracyjnym. W wielu dokumentach o charakterze planistycznym podkreśla się kwestie związane z działaniami ukierunkowanymi na tworzenie elementów zielonej gospodarki: zielone produkty i usługi, zielone inwestycje, zielone sektory gospodarki, zielone zamówienia publiczne, zielone miejsca pracy. Jednocześnie jednak nie wskazuje się na green economy jako cel rozwojowy. W tekście zarysowano stan wiedzy na temat zielonej gospodarki i jej powiązanie z koncepcją trwałego i zrównoważonego rozwoju. Obok rozważań teoretycznych podjęte zostały także kwestie praktyki gospodarczej, z uwzględnieniem elementów zielonej gospodarki w polityce gospodarczej kraju, a także praktyce działania biznesu. Szczególnie działania, w omówionym zakresie, podejmują przedsiębiorstwa indywidualnie, jak i poprzez formy kooperacji. Państwo wspiera eksport zielonych technologii, zachęca do wykorzystywania unijnych środków na cele inwestycji proekologicznych. Jednocześnie jednak nie wprowadza instrumentów prawnych i fiskalnych ułatwiających oraz zachęcających do zielonych przedsięwzięć, zarówno przedsiębiorstwa, jak i konsumentów. Prezentowane są również pewne prognozy, co do powodzenia przekształceń strukturalnych związanych z zieloną gospodarką w najbliższej przyszłości.
Konkurencyjność przedsiębiorstw i konkurencyjność gospodarki Polski – zarys problemu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Borowiecki, Ryszard; Siuta-Tokarska, Barbara
W publikacji podjęto temat konkurencyjności, ze wskazaniem na brak jednej powszechnie akceptowanej definicji tego pojęcia i na wieloznaczność rozumienia tego terminu. Wskazano na występujące poziomy konkurencyjności oraz różne miary i metody jej oceny z punktu widzenia tych poziomów, w tym przedsiębiorstw i gospodarki narodowej. W ostatniej części publikacji podjęto próbę oceny konkurencyjności gospodarki Polski i przedsiębiorstw w niej funkcjonujących.
Ewolucja modelu kapitalizmu w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Maszczyk, Piotr
W referacie znajduje się pozytywna i normatywna analiza układu instytucjonalnego, który ukształtował się w Polsce w wyniku realizowanej ścieżki transformacyjnej i podlegał daleko idącym zmianom wskutek przystąpienia Polski do UE. W literaturze przedmiotu taki układ komplementarnych instytucji nazywa się zwykle odmianą/modelem kapitalizmu. Autor krytycznie ocenia próby tworzenia specyficznych dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej taksonomii odmian kapitalizmu i stoi na stanowisku, że dla gospodarek tego regionu charakterystyczne jest zjawisko konwergencji odmian kapitalizmu z pozostałymi krajami EU. Szczególne znaczenie w kontekście oceny ewolucji polskiego modelu kapitalizmu zostaje nadane pojęciom efektywności i komplementarności instytucji. W tekście odrzucone zostaje podejście wprowadzone do literatury przez von Hayeka, zgodnie z którym instytucje tworzą się w sposób spontaniczny i nieintencjonalny. Autor – za Amablem – stoi na stanowisku, że układ instytucjonalny jest zawsze wypadkową gry interesów prowadzonych przez zainteresowane konkretnym kształtem instytucjonalnym podmioty, w związku z tym ocenia efektywność istniejących instytucji w sposób obiektywny i subiektywny (na ile instytucje umożliwiają realizację forsowanych przez konkretne podmioty interesów). W kontekście zmian polskich instytucji, do jakich doszło po akcesji do UE, autor stara się odpowiedzieć na pytanie, na ile przekładają się one na wzrost, a w jakim stopniu na spadek stopnia ich komplementarności. Dowodzi, że zakres komplementarności maleje, a w kontekście Polski można już mówić o modelu hybrydowym, łączącym w sobie rozwiązania typowe dla różnych odmian istniejących w tzw. starych krajach członkowskich UE.
O ćwierćwieczu polskiej transformacji. Refleksje inicjowane pytaniami dra hab. Marcina Wojtysiak-Kotlarskiego. Część I – ludzie nauki, politycy i idee w budowaniu nowego systemu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015) Woźniak, Michał Gabriel

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 41(1)/2015 według Data wydania

Wyniki na stronie

Opcje sortowania