Przekształcenia własnościowe polskiej gospodarki w latach 1990–2012

Przekształcenia społeczno-gospodarcze rozpoczęte na przełomie lat 1989/1990 obejmują m.in. zmianę struktury własnościowej polskiej gospodarki – zmniejszanie się roli sektora publicznego. Zmiany własnościowe polskiej gospodarki opierają się na dwóch podstawowych filarach – rozwoju prywatnej przedsiębiorczości (głównie małej i średniej) oraz na procesach prywatyzacyjnych dotychczasowej własności publicznej. Celem opracowania jest ocena przebiegu procesów prywatyzacyjnych w Polsce w latach 1990-2012. Analizą objęte zostały takie zagadnienia jak: liczba przedsiębiorstw poddanych poszczególnych formom prywatyzacji, zróżnicowanie sektorowe i regionalne przekształceń własnościowych, przychody z prywatyzacji oraz mikroekonomiczna efektywność przekształceń (mierzona wskaźnikami rentowności). Badanie przeprowadzone zostało w oparciu o dane GUS i MSP dot. prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Do końca roku 2012 różnym formom prywatyzacji poddanych zostało 7555 przedsiębiorstw państwowych (86,4% zarejestrowanych w REGON 30.06.1990 r.), a przychody z prywatyzacji wyniosły łącznie 143,7 mld zł (do 30.05.2014 r. – 148 mld zł). Pod koniec 2012 roku na rynku istniały 83 przedsiębiorstwa państwowe, w tym 26 aktywnych. Najczęściej przedsiębiorstwa prywatyzowano bezpośrednio, jednak równie popularne były pozostałe ścieżki, w tym likwidacja z przyczyn ekonomicznych. Z mikroekonomicznego punktu widzenia najefektywniejsza była prywatyzacja pośrednia z udziałem inwestora krajowego oraz bezpośrednia przy udziale inwestora zagranicznego. Zdecydowanie najmniej efektywną metodą przekształceń własnościowych okazała się prywatyzacja masowa. Doświadczenia 25 lat polskich przekształceń własnościowych potwierdzają słuszność wykorzystania zróżnicowanych ścieżek prywatyzacyjnych. Dokończenie prywatyzacji powinno być jednym z priorytetów obecnego rządu, gdyż własność prywatna lepiej sprzyja zwiększaniu efektywności ekonomicznej przedsiębiorstw. Należy jednak uwzględnić popełnione dotychczas błędy i zmodyfikować stosowane procedury.

Socio-economic transformations which started at the turn of1989/1990 include, among others, a change in the ownership structure of the Polish economy-reduction in the role of the public sector. Changes in ownership in the Polish economy are based on two main pillars-development of private enterprise (mainly small and medium companies) and privatisation of public property. The aim of the paper is to assess privatisation processes in Poland in the years 1990–2012.The analysis included the following issues: the number of companies subject to various forms of privatisation, sectoral and regional diversification of ownership transformation, revenues from privatisation and microeconomic efficiency of the transformations undertaken (measured by indicators of profitability). The study was conducted on the basis of CSO and SME's data regarding privatisation of state enterprises. By the end of 2012, 7555 state-owned enterprises (86,4% of companies registered in REGON [Polish National Business Registry] 30.06.1990) were subject to various forms of privatisation. Revenues from privatisation totaled PLN 143,7 billion (till 05/30/2014 – PLN 148 billion) and budget revenues were inversely proportional to the number of privatised companies. At the end of 2012 there were 83 state – owned enterprises, including 26 active ones, on the market. Most enterprises were privatized directly, but equally popular were other forms, including liquidation due to economic reasons. From a microeconomic point of view, the most effective was indirect privatization with the participation of a domestic investor and direct privatisation with the participation of a foreign investor. By far the least effective method of privatisation was mass privatisation. The experience of 25 years of Polish ownership transformation confirms the validity of the use of different privatisation paths. Completion of privatisation ought to be one of the priorities for the current government since private property better contributes to promoting economic efficiency of enterprises. Previously committed errors, however, should also be taken into account in order tomodify the procedures used.