Wyzwania dla krajów UE i ekonomii oraz możliwości ich realizacji w warunkach neoliberalizmu

Ponieważ nadal „dwiema najważniejszymi wadami systemów społeczno-gospodarczych, w których żyjemy, są niezdolność do realizowania pełnego zatrudnienia oraz dowolny i niesprawiedliwy podział bogactwa i dochodów” [Keynes, 2003, s. 340], istotnymi celami rozwoju w krajach demokratycznych powinna być likwidacja bezrobocia, ubóstwa, głodu i wykluczenia społecznego. Stawia to przed krajami i ekonomią wielkie wyzwania. Podstawowym problemem oczekującym rozwiązania jest: jak utrzymać popyt społeczeństwa na poziomie gwarantującym pełne zatrudnienie, wykorzystanie zdolności wytwórczych gospodarki i możliwości, jakie stwarza technika i technologia w zakresie produkcji dóbr zaspokajających potrzeby mieszkańców krajów. Doświadczenia pokazują, że odejście od „państwa dobrobytu” (Welfare State) i mit racjonalnego, doskonałego i samoregulującego się rynku nie służą realizacji tych wyzwań. Oparcie sytemu ekonomicznego (w Polsce i wielu innych krajach gospodarki rynkowej) na doktrynie neoliberalizmu powoduje, że mamy słabe, ograniczające funkcje socjalne i podporządkowane rynkowi państwo. Skutkiem tego, wzrost gospodarczy nie przynosi wszystkim uczestnikom procesów gospodarowania i mieszkańcom krajów odpowiednich korzyści (zapewniających godne warunki życia). Kierując się potrzebą realizacji powyższych wyzwań oraz podstawowych celów UE, jakimi są: dobrobyt, pokój, demokracja i prawa człowieka, ideologiczną podstawą polskiej polityki społeczno-gospodarczej (i innych krajów UE) powinien być liberalizm socjalny, otwarty na problematykę pełnego zatrudnienia, egalitaryzm i bezpieczeństwo socjalne obywateli. Uzasadniając tę tezę, treścią opracowania jest wyjaśnienie treści ekonomicznej pojęcia „liberalizm” w jego historycznym rozwoju, pokazanie, że obecny polski liberalizm, nazywany neoliberalizmem, stanowiący podstawę polityki gospodarczej nie jest tożsamy z klasycznym liberalizmem, ani też z innymi lewicowymi jego odmianami, w tym i ze współczesnym neoliberalizmem głoszonym przez zachodnią prawicę. Poza tym pokazanie, że polski neoliberalizm nie zapewnia realizacji podstawowego celu procesów gospodarowania, jakim powinien być stały wzrost poziomu życia ogółu mieszkańców kraju.

The two major weaknes of economic and social systems is still their inability to full employment and unjust wealth and income distribution [Keynes, 2003, s. 340]. Thus, the crucial targets of development of democratic countries should be the limitation of unemployment, poverty, hunger and social exclusion. These are great challenges to countries and economics. The big problem to solve is about how to hold the demand of society on a level that guaranties full employment, utilization of production possibilities and opportunities resulting from technology in production of goods fulfilling the needs of country’ inhabitants. The examples shows that dropping the welfare state and myth of rational, perfect and self-ordering market do not help to face these challenges. Economic system in Poland and other market economies is based on neoliberals. Consequently, social functions of a state are limited and subordinated by the market. In result economic growth does not bring sufficient benefits for all participants of production and inhabitants. In regards to achieve these targets and aims of the EU, which are welfare, peace, democracy and civil rights, the ideological bases for social and economic policy in Poland should be social liberalism, open to full employment, egalitarism and social security of citizens. Content of a paper is to explain the economic essence of the term liberalism in its historical development, and showing that current liberalism in Poland, called neoliberalism is not equivalent to classical liberalism and to other leftist its variation, including the modern neoliberalism promoted by the western rightists. Moreover, neoliberalism in Poland does not facilitate the achievement of basic aim of economic operation, which is the constant improvement of level of life.