Acta Iuridica Resoviensia nr 4 (35) 2021
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Przeglądanie Acta Iuridica Resoviensia nr 4 (35) 2021 według Data wydania
Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 32
Wyniki na stronie
Opcje sortowania
- PozycjaNowa hipoteza do sporu o pubertas w prawie rzymskim – dyskusja z utrwalonym poglądem na temat granicy wieku 14 lat(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Kosior, Wojciech J.W jednym z klasycznych źródeł prawa rzymskiego – Instytucjach Gaiusa – znajduje się fragment G. 1,196, w którym mowa jest o tym, że toczony był spór między dwiema znanymi szkołami prawa na temat tego, kiedy chłopiec stawał się formalnie dojrzały (pubes). Z jednej strony był pogląd, że dojrzałość przychodziła wraz z wiekiem 14 lat, a z drugiej strony byli przedstawiciele poglądu, którzy dojrzałość chcieli łączyć tylko z fizycznymi cechami ciała, a nie liczbą lat. Problem miał duże znaczenie z punktu widzenia prawa, ponieważ od stwierdzenia dojrzałości zależała pełna zdolność do czynności prawnej młodego obywatela. Zgodnie z późniejszymi źródłami przyjmuje się, że ten konflikt miał dopiero zakończyć w VI w. cesarz Justynian. W niniejszym artykule przedstawiam zupełnie nową hipotezę, wedle której ten konflikt mógł zostać zakończony dużo wcześniej, tj. w II w. przez cesarza Antoninusa Piusa. W opracowaniu przedstawiono szereg argumentów przemawiających za taką hipotezą.
- PozycjaTermin na złożenie oświadczenia o zrzeczeniu się odwołania(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Gacek, PawełNiniejszy artykuł został w całości poświęcony problematyce terminu do złożenia oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania. Instrumentem służącym przyspieszeniu osiągniecie celu, jakim jest wykonanie decyzji, jest prawo do zrzeczenia się odwołania. Może być ono wykonywane wyłącznie w trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania. Omówiono konstrukcję prawną zawartą w art. 127a k.p.a. Zwrócono szczególną uwagę na termin początkowy i końcowy, w którym uprawnienie to może być realizowane.
- PozycjaPartycypacja cudzoziemców w gminach – zagadnienia administracyjnoprawne(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Kruszyńska-Kośmicka, Marlena; Princ, MarcinPrzedmiotem rozważań zamieszczonych w niniejszym artykule są rozwiązania prawne, które stanowią ramy partycypacji społecznej cudzoziemców w procesach decyzyjnych podejmowanych na poziomie samorządu terytorialne. Autorzy zastanawiają się, czy regulacje prawne w tym zakresie zostały należycie ukształtowane. Opracowanie zawiera również przykłady działań podejmowanych przez niektóre gminy na rzecz zwiększenia udziału cudzoziemców we wspólnotach samorządowych.
- PozycjaLa libertà economica durante il COVID-19 in Italia – i condizionamenti e le limitazioni(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Nuzzo, BeataLa società italiana, come altre società di stampo liberale, si è trovata ad affrontare l’emergenza sanitaria causata dal virus SARS-CoV-2, che ha comportato drastiche limitazioni di alcune libertà fondamentali costituzionalmente protette, tra cui la libertà personale, la libertà di movimento, la libertà di riunione, nonché la libertà di iniziativa economica, comprimendole fino quasi ad annullarle. Per questo è sorto il problema di stabilire i confini entro i quali la limitazione, se non la privazione, di quelle libertà può dirsi compatibile con i principi superiori dell’ordinamento, previsti dalle costituzioni e dalle carte internazionali sui diritti umani. Ciò che desta perplessità dal punto di vista costituzionale non sono tanto le misure restrittive in sé, quanto le modalità con cui esse sono state adottate nell’ordinamento italiano, e che sono molto evidenti nell’esempio della libertà di iniziativa economica.
- PozycjaOgłoszenie stanu wyjątkowego w Rebublice Czeskiej w 2020 r. – zarys problematyki(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Hadała-Skóra, AnnaW niniejszym artykule scharakteryzowano wybrane zagadnienia wiążące się z reakcją rządu Republiki Czeskiej na panującą w kraju sytuację – wprowadzenie stanu wyjątkowego w 2020 r. Działanie to podyktowane było chęcią uniknięcia rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2 na terenie tego państwa. We wstępnej części opracowania scharakteryzowano pojęcie stanu nadzwyczajnego w doktrynie prawa konstytucyjnego. W dalszej części zwrócono uwagę, że w Konstytucji Republiki Czeskiej ustawodawca nie uregulował wszystkich możliwych do wprowadzenia w tym państwie stanów nadzwyczajnych. Wskazano na inne akty prawne regulujące tę problematykę.
- PozycjaPrzyspieszenie i usprawnienie postępowania apelacyjnego w świetle nowelizacji z 4 lipca 2019 r.(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Kądziołka, MariuszTematem niniejszego opracowania jest analiza mechanizmów przyspieszenia i usprawnienia postępowania apelacyjnego. Problematykę tę omówiono w artykule w świetle zmian legislacyjnych wprowadzonych na mocy ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. Z uzasadnienia projektu tej ustawy wynika bowiem, że celem nowelizacji jest przyspieszenie i usprawnienie postępowania cywilnego w ogólności, w szczególności zaś przyspieszenie oraz usprawnienie postępowania drugoinstancyjnego. Analizie poddano zmiany dotyczące uzasadniania wyroku sądu I instancji, zmiany dotyczące postępowania międzyinstancyjnego, zmiany w treści apelacji, rozszerzenie dopuszczalności rozpoznania apelacji na posiedzeniu niejawnym, wprowadzenie uproszczonego trybu rozpoznania apelacji od wyroku oddalającego powództwo oczywiście bezzasadne oraz poszerzenie sytuacji, w których sąd może zlecić przeprowadzenie dowodu sędziemu wyznaczonemu.
- PozycjaZapewnienie bezpieczeństwa w sporcie w odniesieniu do wybranych zadań oraz statusu prawnego polskiej agencji antydopingowej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Masłowski, PatrykZapewnienie bezpieczeństwa w sporcie to jeden z najważniejszych aspektów wpływających na ogólnospołeczny pozytywny odbiór tej istotnej sfery życia codziennego. Pod pojęciem wspomnianego bezpieczeństwa należy rozumieć zapobieganie możliwości powstania jakiegokolwiek zagrożenia w stosunku do kibiców jako uczestników np. masowych imprez sportowych, jak i sportowców, którzy poprzez stosowanie niedozwolonego dopingu w sporcie nie tylko dopuszczają się oszustwa i jednocześnie łamania fundamentalnej dla sportu zasady fair play, ale też narażają się na utratę zdrowia, a nawet życia w związku z ryzykiem, jakie z punktu widzenia medycznego może nieść stosowanie nielegalnego dopingu. Na podstawie ustawy o zwalczaniu dopingu w sporcie, która weszła w życie w 2017 r., głównym podmiotem odpowiedzialnym za walkę z tym negatywnym zjawiskiem stała się Polska Agencja Antydopingowa (POLADA), której struktura organizacyjna oraz uprawnienia odpowiadają ogólnoświatowym standardom, jakie poprzez swoją skuteczną działalność wykształciła Światowa Agencja Antydopingowa (WADA). W niniejszym artykule omówiono wybrane aspekty dotyczące problematyki dopingu w sporcie, a także status prawny oraz zadania POLADA.
- PozycjaKondycja audytu wewnętrznego w jednostkach samorządu terytorialnego z uwzględnieniem jakości audytu prowadzonego przez usługodawcę(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Łukaszuk, AnnaAudyt wewnętrzny stanowi istotny elementy kontroli zarządczej, a tym samym bezpośrednio wpływa na jakość zarządzania w JST. Sprawnie funkcjonujący audyt wewnętrzny stanowi wsparcie dla kierowników JST w osiąganiu założonych celów i zadań. Na przestrzeni lat funkcjonowania audytu wewnętrznego w JST można dostrzec zarówno umocnienie jego roli w tych jednostkach, jak i szereg powtarzających się nieprawidłowości. W toku przeprowadzonych kontroli przez NIK, a także wniosków z ankiet Ministerstwa Finansów nasuwa się wniosek, że jakość audytu wewnętrznego w JST jest bezpośrednio związana z formą organizacji audytu wewnętrznego, jaką jest prowadzenie audytu przez usługodawcę. Błędy oraz nieprawidłowości ujawnione w toku powyższych kontroli wymuszają bezzwłoczne wprowadzenie rozwiązań mających na celu usprawnienie i podniesienie jakości audytu wewnętrznego wykonywanego przez usługodawców w JST.
- PozycjaPojedynek – uprzywilejowane zabójstwo(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Nowak, AndrzejArtykuł omawia uprzywilejowany typ zabójstwa, jakim był pojedynek traktowany jako forma rozstrzygania sporów, ze szczególnym uwzględnieniem unormowań zawartych w Kodeksie karnym z 1932 r. oraz tzw. kodeksach honorowych. W opracowaniu przedstawiono również analizę najpopularniejszego aktu „obowiązującego” na terenie naszego kraju przed II wojną światową, tj. kodeksu Boziewicza.
- PozycjaRola podmiotów leczniczych w procesie zmian legislacyjnych na przykładzie działań związanych z epidemią wirusa SARS-CoV-2(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Wrześniewska-Wal, IwonaCelem artykułu jest pokazanie roli podmiotów leczniczych na różnych etapach działań związanych z epidemią wirusa SARS-CoV-2 w kontekście intensywnych w tym okresie zmian legislacyjnych w ochronie zdrowia, scharakteryzowanie wprowadzonych zmian i ocena ich racjonalności z punktu widzenia gwarancji konstytucyjnych takich wartości, jak życie i zdrowie, a także przez pryzmat zasady ostrożności. W opracowaniu posłużono się powszechnie stosowaną w prawie metodą formalno-dogmatyczną. Pierwsza część obejmuje analizę przepisów wprowadzonych wiosną 2020 r., na początku walki z epidemią wirusa SARS-CoV-2. Druga to już badanie przepisów prawa, które od początku pandemii szczegółowo regulowały zadania i zakres opieki stacjonarnej (tj. szpitale jednoimienne i oddziały zakaźne) oraz działalność laboratoriów, a także zmian, które zostały wprowadzane przed jesienną falą zachorowań na COVID-19. Trzecia część to obecnie prowadzony Narodowy Program Szczepień.
- PozycjaDopuszczalność zajęcia ruchomości w egzekucji sądowej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Dzierżak, AnnaNiniejszy artykuł prezentuje problematykę dopuszczalności zajęcia ruchomości w egzekucji sądowej. Analiza przedmiotowego zagadnienia dokonana została nie tylko w świetle aktualnego stanu prawnego, tj. stanu powstałego na skutek zmian wprowadzonych na mocy u.k.s., lecz również z uwzględnieniem uwag odnoszących się do uprzednio obowiązującej regulacji procesowej. Z przeprowadzonego zestawienia wynika, że w efekcie przeprowadzonych zmian dopuszczalność zajęcia została wyraźnie powiązana z koniecznością uwzględnienia okoliczności, jakie zostaną ujawnione na chwilę dokonania tej czynności odnośnie do własności ruchomości podlegających zajęciu. Celem tej zmiany jest zwiększenie ochrony osób niebędących dłużnikami przez zastąpienie występowania na drogę kosztownego i czasochłonnego procesu o wyłączenie rzeczy spod egzekucji w trybie art. 841 k.p.c. koniecznością odstąpienia od zajęcia. Nie są to jednak jedyne zmiany w obszarze regulacji prawnej zajęcia, których celem jest zwiększenie ochrony osób trzecich. Tak motywowanymi zmianami objęto bowiem również regulację prawną środków przysługujących osobie trzeciej na wypadek zajęcia ruchomości stanowiącej jej własność. Także tę kwestię poddano analizie w niniejszym opracowaniu.
- PozycjaKonstytucyjne mechanizmy zapewnienia bezpieczeństwa państwa w kontekście ochrony praw człowieka(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Trubalski, ArturCelem opracowania jest przedstawienie regulacji konstytucyjnych dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa państwa w kontekście ochrony praw człowieka i ograniczeń z tym związanych. Stanowi to pierwszy etap dla dalszych badań w zakresie szczegółowych relacji pomiędzy rozwiązaniami prawnymi zawartymi w poszczególnych gałęziach prawa i ich oddziaływaniem na kwestie ograniczeń w zakresie korzystania z praw i wolności człowieka i obywatela. Praktyka funkcjonowania Rzeczypospolitej Polskiej na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy sprawiła, iż problematyka tych relacji zyskała na znaczeniu. W związku z tym zasadne jest przedstawienie oraz bliższa analiza tych zagadnień, poczynając od poziomu regulacji konstytucyjnych, które stanowią punkt wyjścia dla bardziej szczegółowych regulacji, choćby z zakresu prawa cywilnego czy administracyjnego.
- PozycjaZabezpečovacie opatrenia podľa civilného sporového poriadku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Sudzina, MilanAutor v článku nazvanom „Zabezpečovacie opatrenia podľa Civilného sporového poriadku” analyzuje problematiku inštitútu zabezpečovacích opatrení nariadených súdom. Cieľom tohto príspevku je podrobne sa zaoberať zriadením a vznikom, zrušením a zánikom zabezpečovacích opatrení. V príspevku je pozornosť venovaná účelu a predpokladom nariadenia zabezpečovacích opatrení, ktoré boli do Civilného sporového poriadku zavedené z dôvodu, že predchádzajúca právna úprava predbežných opatrení podľa Občianskeho súdneho poriadku neumožňovala zriadiť záložné právo za účelom zabezpečenia peňažnej pohľadávky veriteľa.
- PozycjaKonwalidacja nieuchylenia cywilnego wyroku zaocznego w wyroku kończącym sprawę(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Sowul, ŁukaszKodeks postępowania cywilnego przewiduje instytucję wyroku zaocznego. W przypadku wniesienia od niego skutecznego sprzeciwu dochodzi do merytorycznego rozpoznania sprawy. Sąd wydaje wyrok, którym wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy albo uchyla go i orzeka o żądaniu pozwu bądź też pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Jeżeli więc orzeka się o żądaniu, to należy również uchylić wcześniejszy wyrok. Gdy się tego nie uczyni, to mamy do czynienia z sytuacją, gdzie w obiegu prawnym pozostają dwa orzeczenia w tej samej sprawie. W niniejszym opracowaniu przedstawiono koncepcje dotyczące naprawienia rzeczonego błędu, w szczególności w oparciu o aktualne stanowisko Sądu Najwyższego. Zdaniem autora argumentacja Sądu Najwyższego jest nie do obronienia, natomiast omawiana tematyka jest na tyle skomplikowana i niejasna, że w obecnym stanie prawnym nie da się w sposób jednoznaczny ustalić sposobu konwalidacji braku uchylenia wyroku zaocznego.
- PozycjaLegal status of judges in the Republic of Kosovo. Theoretical and legal analysis(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Nowak, KrystianThe status of a judge is a very important issue from the point of view of the standards of a democratic state and because of the role that judges play in the administration of justice. This article attempts to analyze the legal status of judges in the Republic of Kosovo by subjecting constitutional guarantees of judicial independence to theoretical and legal analysis. Indeed, the independent status of a judge is the minimum standard of legal protection that the state should provide to citizens. This study made it possible to formulate a statement that the mechanism of checks and balances of powers formed in the Constitution of Kosovo, which by its nature implies the possibility of some interference in the scope of judicial power, but it cannot touch the independence of judges in the exercise of their office. Some solutions in the Kosovo legal order that are unsatisfactory from the point of view of European standards were also pointed out.
- PozycjaPolityczno-prawne inspiracje teologii trynitarnej Tertuliana(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Tomasiewicz, MarcinArtykuł zmierza do wykazania, iż zaproponowana przez Tertuliana (rzymskiego prawnika i teologa piszącego w pierwszych dekadach III w.) koncepcja Trójcy jest inspirowana myślą polityczną i prawną. Poprzez pojęcie substancji Tertulian kładzie fundament jedności Trójcy. Jednocześnie zaproponowane przez niego wyjaśnienie tej jedności zdradza daleko idące podobieństwo do filozoficznej koncepcji monarchii we wczesnym pryncypacie. Kluczem do rozróżnienia Ojca, Syna i Ducha okazuje się greckie pojęcie ekonomii, które Tertulian oddaje za pomocą łacińskiego słowa dispensatio. Obydwa te terminy bardzo korespondują z pojęciem władzy administracyjnej. Dziedzictwo nauki prawa jest szczególnie widoczne w konstrukcji pojęcia Osoby. Termin persona miał zastosowanie w myśli jurysprudencji. Prawnicza koncepcja osoby odpowiada funkcjonalnemu użyciu tego terminu przez Tertuliana, który starał się w ten sposób oddać zróżnicowanie Osób w ramach jednego Bóstwa.
- PozycjaWspółpraca z obywatelami podczas wydawania aktów legislacji administracyjnej – perspektywa polska i unijna(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Jędrzejczak, MariaW opracowaniu przedstawiono jedną z form partycypacji obywatelskiej w stanowieniu aktów podustawowych, jaką są konsultacje społeczne. Zagadnieniu temu poświęcono szczególnie dużo uwagi w prawie Unii Europejskiej, ustanawiając określone standardy prowadzenia konsultacji społecznych. Standardy te zostały odniesione do polskiego porządku prawnego. Wnioski wskazują, że nie wszystkie z nich można w pełni zrealizować.
- PozycjaStandard wykonywania zawodu położnej w stanach nagłych w neonatologii – ocena obowiązującego stanu prawnego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Jacek, Anna; Zych, BarbaraCelem artykułu było przeprowadzenie analizy i oceny standardu wykonywania zawodu położnej w aspekcie zaistnienia „stanu nagłego” w opiece neonatologicznej. Ze względu na formalnoprawny charakter opracowania podstawową metodą badawczą była metoda dogmatyczna. Artykuł zawiera rozważania co do standardu wykonywania zawodu położnej w stanach nagłych w neonatologii w odniesieniu do aktów prawnych oraz wytycznych co do postępowania położnej w opiece neonatologicznej. W podsumowaniu podkreślono znaczenie standardu w pracy położnej, odnosząc się do zdrowia i życia pacjenta, które są jednymi z podstawowych wartości człowieka.
- PozycjaUmowa publicznoprawna – niewykorzystana szansa(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Pawłowski, SławomirUmowa publicznoprawna (umowa administracyjna) jest jedną z tych form prawnych działania administracji publicznej, której potencjał w Polsce wciąż pozostaje niewykorzystany. Występuje tylko jako rozwiązanie szczególne, brak natomiast rozwiązania o charakterze systemowym, stanowiącego generalną podstawę do ich zawierania. Tymczasem w większości krajów europejskich jest ona trwałym elementem systemu prawnego, zazwyczaj ogólnej procedury administracyjnej. W Polsce mimo podjętych kilku prób jej uregulowania ostatecznie nie zakończyły się one powodzeniem. Stąd ciągle nie może ona stanowić alternatywy dla klasycznej formy działania administracji publicznej – aktu administracyjnego. W konsekwencji wielu umów zawieranych przez administrację traktowanych jest jako cywilnoprawne. Często jest to czynione pomimo braku charakterystycznej dla prawa prywatnego swobody kontraktowania.
- PozycjaSale and lease of an enterprise including agricultural property. Civil law and tax problems(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Gonet, WojciechThe article concerns the issue of the sale of an enterprise which includes agricultural real estate. It was found that the provisions of the Act on shaping the agricultural system should be applied when transferring ownership of an enterprise, which includes agricultural real estate or shares of companies that own real estate with an area of more than 5 ha. This means, the sale of the enterprise must be divided into two binding contracts, and when the State Treasury does not exercise its pre-emption right – an ownership transfer contract must be made. Alternatively, the sale of an enterprise may be split into several contracts for agricultural property and other components, but this leads to difficulties in the tax classification of the entire transaction, i.e. whether it should be taxed with civil law transactions tax or each contract for the sale of a part of the enterprise with the tax on goods and services.