Acta Iuridica Resoviensia nr 3 (38) 2022

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/9047

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 30

Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2020 r., sygn. I KZP 10/19
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Szczygieł, Tomasz
Postanowienie dotyczy kwestii odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania z art. 233 § 1a k.k. w kontekście jego wpływu na rozumienie prawa do obrony. Autor glosy krytycznie odnosi się do stanowiska, że wprowadzony nowelizacją z 11 marca 2016 r. art. 233 § 1a k.k. nie budzi wątpliwości jako wprowadzający „jedynie uprzywilejowany typ przestępstwa fałszywych zeznań”. Istniejące wątpliwości co do charakteru i zakresu nowego uregulowania mogą bowiem nie tylko wpływać na treść prawa do obrony, ale co ważniejsze – skutkować negatywną praktyką organów ścigania przekonanych o „instrukcyjnym” charakterze art. 313 k.p.k.
Human and divine in the dialectic of powers in ancient Rome
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Vallocchia, Franco
The relationship between human and divine, i.e. between priesthood and empire, is one of the central themes of human history. In ancient Rome, from the age of the reign to the age of the republic and up to the constitutions of the Emperor Justinian in the new Rome, the relationship between human and divine is always in the middle of the institutional arrangements, whether internal to the city or shared among different populations.
From millet members to citizens. The Civil Code of Turkey and the formation of the idea of citizenship in Turkey
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Tutaj, Michał
This paper depicts how the changes taking place in the Ottoman Empire in its last years and the establishment of the Republic of Turkey gave grounds to creation of the notion of the nation-state citizen. This category replaced the category of millet member meaning in those circumstances, the member of a given ethno-religious group. The millet members benefited from law attributed to a given millet and thus, in the field of private law, their rights depended mainly on their personal status. The Turkish codification of the civil law, based on the Swiss Civil Code (i.e. the ZGB) played important role in the process of creation of the category of citizen. The codification brought – in the field of private law – the idea of equality of legal capacity of entities. Consequently, it eliminated legal pluralism and the principle of legal personalism.
Bezpieczeństwo jako determinanta ograniczenia wolności i swobód obywatelskich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Sokołowski, Mariusz
Przedmiotem artykułu są rozważania na temat granic pomiędzy wolnością a bezpieczeństwem w kontekście współczesnych zagrożeń w Europie. Wojna w Ukrainie, pandemia koronawirusa, zamachy terrorystyczne to wydarzenia, które na nowo kazały spojrzeć na to, jakimi narzędziami powinno dysponować demokratyczne państwo i jego służby. Wszystkie wymienione zajścia skutkowały przyjęciem nowych rozwiązań, które w imię bezpieczeństwa likwidowały, zawieszały bądź ograniczały prawo do wolności. Rozszerzeniu uprawnień służb kosztem bezpieczeństwa w jednych przypadkach towarzyszy pełna akceptacja społeczna, w innych zaś zdecydowany sprzeciw. Na podstawie wybranych przykładów proponowanych bądź przyjętych w poszczególnych państwach (ze szczególnym uwzględnieniem Polski) rozwiązań prawnych autor stara się znaleźć odpowiedź na pytania dotyczące zasadności ich wdrożenia w określonej formie, skutków czy w końcu źródeł sprzeciwu determinujących wyznaczenie akceptowalnych granic pomiędzy opisywanymi wartościami.
Szara strefa tytoniowa w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Skuza, Joanna
Geograficzne położenie Polski sprzyja dokonywaniu przestępstw gospodarczych o charakterze transgranicznym, związanych z naruszaniem przepisów o podatku akcyzowym. Szara strefa stanowi działalność gospodarczą, której czynności omijają rządowe regulacje prawne, zatem znajduje się poza wiedzą organów państwa. Obejmuje ona transakcje pieniężne i niepieniężne o charakterze prawnym, czyli działalność, która podlegałyby opodatkowaniu, gdyby została zgłoszona odpowiednim władzom. Poziom szarej strefy tytoniowej w Polsce w latach 2015–2020 ulegał znacznemu obniżeniu. Celem artykułu jest omówienie poziomu szarej strefy i identyfikacja determinant wpływających na jej poziom w badanym okresie. Do osiągnięcia zamierzonych celów przeprowadzono analizę literatury krajowej oraz międzynarodowej, a także raportów. Wnioski sformułowano dedukcyjnie. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że przewidywalna i racjonalna polityka akcyzowa, skuteczne egzekwowanie zaostrzanych kar oraz doskonalenie sprawności operacyjnej odpowiednich służb stanowią kluczowe determinanty obniżającego się poziomu szarej strefy w badanym okresie.
Globalna pandemia a przewóz towarów drogą lotniczą w Europie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Siwiec, Anna Natalia
Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 wpłynęła na rozkłady i planowanie rejsów, dostępną zdolność przewozową oraz stawki frachtowe oferowane przez przewoźników lotniczych na całym świecie. Linie lotnicze musiały szybko nauczyć się reagowania na zmieniające się uwarunkowania w związku z tym, że większość państw wielokrotnie zmieniała wymagania dotyczące wjazdu na ich terytoria. Europejski rynek frachtu lotniczego, który przed pandemią doświadczał zdecydowanej nadwyżki zdolności przewozowej, w czasie jej trwania musiał się zmierzyć z niespodziewanym spadkiem przestrzeni ładunkowej pod pokładami samolotów pasażerskich oraz jednoczesnym wzrostem popytu na tego typu usługi. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie przedsięwzięć podejmowanych przez przewoźników oraz porty lotnicze odnośnie do przewozu frachtu w czasie kryzysu COVID-19. Autorka skupiła uwagę na tych działaniach, gdyż rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2 stało się punktem zwrotnym dla przewoźników lotniczych. Oprócz od zawsze trwającej konkurencji między uczestnikami tego rynku musieli się oni podjąć próby zmierzenia się z zewnętrznymi ograniczeniami epidemicznymi oraz wypracowania nowych i rentownych strategii rynkowych.
Kontrola obywatelska jako czynnik wspierający prawidłowe funkcjonowanie administracji publicznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Romaniuk, Paweł
Kontrola obywatelska jest inicjatywą, która opiera się na możliwości zapewnienia obywatelom badania, sprawdzania oraz oceniania funkcjonowania administracji publicznej. Powoduje najczęściej bezpośrednie oddziaływanie na działalność poszczególnych organów administracji publicznej. Jest traktowana w nauce prawa administracyjnego jako kontrola zewnętrzna, obejmuje podmioty i instytucje, które znajdują się poza obrębem systemu organizacyjnego i funkcjonalnego administracji publicznej, oraz nie jest z nim strukturalnie w żaden sposób powiązana. Artykuł przybliża perspektywy związane z prawną konstrukcją kontroli obywatelskiej, wskazując możliwości spersonalizowania takiej kontroli z płaszczyzny prawa administracyjnego, które pojawiają się w codziennym funkcjonowaniu administracji publicznej.
Bezpieczeństwo kosmiczne – współczesne wyzwania
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Polkowska, Małgorzata
Niniejszy artykuł dotyczy zasady bezpieczeństwa kosmicznego i wyzwań dla pańs tw, jakie ze sobą niesie. Przykłady wielu negocjacji międzynarodowych pokazują, jak to jest trudne, zwłaszcza w przypadku państw, których stosunki dyplomatyczne są bardzo wrażliwe. Bez tego jednak nie da się spowodować, iż wykorzystanie przestrzeni kosmicznej będzie mogło przebiegać pokojowo. Taką to bowiem zasadę wyznaczył Traktat kosmiczny z 1967 r. i do tego dąży społeczność międzynarodowa. Dużą rolę pełni tu zatem ONZ, która wdrażając nowo powstałe zasady zrównoważonego rozwoju w przestrzeni kosmicznej, stoi na straży zapewnienia bezpieczeństwa państw w Kosmosie i jego eksploracji na zasadach poko jowych. W tekście zdefiniowano pojęcie bezpieczeństwo kosmiczne, nawiązano do historii tego pojęcia związanej m.in. z programami rozbrojeniowymi CD, programem PAROS, traktatem PPWT polegającym na zapobieganiu umieszczaniu broni w przestrzeni kosmicznej, traktatem START oraz ostatnimi zmianami prawa międzynarodowego w postaci rekomendacji, jakimi są LTS (Long Term Sustainability) powstałe pod egidą UN COPUOS, odwołującymi się do bezpieczeństwa w Kosmosie.
Constitutional reflections on the distribution of competences regarding Spanish civil legislation
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Pérez-Beltrán, Helena
On the occasion of the fortieth anniversary of the approval and entry into force of a large part of the Statutes of Autonomy, the basic rules of the Autonomous Communities and Autonomous Cities in which the political power of the Spanish State is territorially distributed, this work shows the heterogeneous process of development of civil law in these territorial entities. It also analyses the problem of the future of Spanish civil law from the point of view of its territorial structure. Finally, this work proposes a constitutional solution that could be a starting point to mitigate the difficulties presented by the current scenario.
Proces zgłaszania zdarzeń lotniczych w ramach systemu zarządzania bezpieczeństwem na przykładzie instytucji zapewniającej służby żeglugi powietrznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Gracja Piwek, Dolores
Zarządzanie bezpieczeństwem w lotnictwie stało się przedmiotem regulacji prawnych stosunkowo niedawno. Samo bezpieczeństwo stanowi prymat w działalności podmiotów lotniczych już od czasu II wojny światowej. Zaczęto wówczas zwracać uwagę na czynniki obniżające poziom bezpieczeństwa podczas wykonywania zadań. Międzynarodowe organizacje lotnicze współpracują w opracowywaniu regulacji prawnych oraz wytycznych z zakresu bezpieczeństwa, w tym dotyczących zgłaszania zdarzeń lotniczych. Muszą one uwzględniać pojawiające się coraz to nowe wyzwania wobec lotnictwa cywilnego oraz wspierać podmioty lotnicze w zarządzaniu bezpieczeństwem w sposób jednolity. Wypadki lotnicze są często poprzedzone in cydentami związanymi z bezpieczeństwem oraz uchybieniami wskazującymi na istnienie zagrożeń. W związku z tym systemy oparte wyłącznie na reagowaniu mają ograniczone zastosowanie w zakresie dalszej poprawy bezpieczeństwa, dlatego powinny zostać uzupełnione systemami proaktywnymi, które wykorzystują inne rodzaje informacji dotyczących bezpieczeństwa.
Działania podejmowane przez administracje rządową w okresie pandemii COVID-19
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Ura, Elżbieta
Wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie stanu epidemii w marcu 2020 r. było dla wszystkich nowym wyzwaniem. Organy administracji publicznej zostały zobowiązane do podejmowania działań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego w państwie, które zostało zagrożone rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Rada Ministrów nie zdecydowała się na wprowadzenie stanu nadzwyczajnego – stanu klęski żywiołowej – mimo zaistnienia w różnych okresach sytuacji uzasadniających taki stan. Wprowadzane były natomiast ograniczenia w prawach i wolnościach obywateli, zakazy i nakazy określonego zachowania się i czyniono to w drodze rozporządzeń, bez podstawy prawnej. O naruszeniach w tym zakresie świadczy wiele orzeczeń sądów administracyjnych i sądów powszechnych. Co istotne, wiele państw wprowadzało w różnych okresach stany nadzwyczajne. Rada Ministrów przyjęła natomiast koncepcję tzw. hybrydowego stanu nadzwyczajnego, nieznanego w przepisach prawa. Powyższe zagadnienia stały się przedmiotem rozważań w artykule.
Porzucenie nieoznakowanych narzędzi połowowych – instytucja prawa prywatnego w służbie realizacji celów publicznych?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Ossowska, Magdalena
Artykuł omawia zagadnienie porzucenia narzędzi połowowych w regulacji ustawy z dnia 19 grudnia 2014 r. o rybołówstwie morskim w szerszym kontekście możliwości realizacji celów publicznych w zakresie prawa prywatnego, wykonywania uprawnienia właściciela do porzucenia rzeczy, a także wpływu prawa publicznego na prawo prywatne w sferze prawa własności. W pierwszej kolejności nakreślono konstrukcję prawną porzucenia rzeczy oraz kontekst prawa rzymskiego. Następnie omówiono model porzucenia w polskim prawie cywilnym, w którym zaistnienie skutku derelikcji leży w sferze woli właściciela, oraz modyfikację tej instytucji w przypadku porzucenia narzędzi połowowych, w której zaistnienie skutku porzucenia uzależnione jest od przesłanki obiektywnej wskazanej przez ustawodawcę. Prowadzi to do wniosku, że określone cele publiczne mogą być realizowane we wsparciu instytucji prawa prywatnego, jednak ich urzeczywistnienie jest pochodną dalece sprecyzowanych i ścisłych obowiązków o charakterze publiczno-prawnym oraz nierzadko wiąże się z ograniczeniem uprawnień właściciela.
The right to privacy versus state security – a conflict of constitutional values
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Nowikowska, Monika
The dynamic development of technology has led to significant changes in the concept of right to privacy. Currently, it is primarily a virtual space in which we communicate with each other using computers, phones and tablets connected by a network. Cyberspace protection has now become one of the most frequently discussed security-related topics. This article describes the conflicts of two values expressed in the Polish Constitution: state security versus the right to privacy. It is important how the conflict: state security and the protection of individuals’ rights to privacy should be resolved, and which criteria are decisive for determining which of these rules takes precedence over the other.
Whistleblowing w świetle nowych zasad dyrektywy o sygnalistach a doświadczenia ładu korporacyjnego wybranych polskich spółek energetycznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Mroczyński-Szmaj, Łukasz
W opracowaniu omówiono zasady ochrony sygnalisty w systemach ładów korporacyjnych polskich spółek energetycznych oraz modelowe zasady wynikające z tzw. dyrektywy o sygnalistach. W szczególności zwrócono uwagę na fakt, że już 30 listopada 2019 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o ofercie publicznej. Znalazł się w niej przepis (art. 97d) nakładający na emitentów instrumentów finansowych obowiązek zapewnienia łatwego, nieskrępowanego i bezstresowego zgłaszania zarządowi lub radzie nadzorczej naruszeń prawa, procedur, a także zasad etycznych. Dodatkowo na dotychczasowe krajowe prawodawstwo nakłada się nowa regulacja unijna – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. UE z 26 listopada 2019 r., L 305/17), tzw. dyrektywa o sygnalistach. Zgodnie ze swoim zakresem przedmiotowym również polskie spółki energetyczne zobligowane będą do dostosowania swoich procedur m.in. dotyczących zamówień publicznych (art. 2 ust. 1 lit. a ppkt (i) dyrektywy wz. z Załącznikiem Część I A) do nowych zasad, bowiem zakresem zastosowania w obszarze zamówień objęta została m.in. dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/25/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych, uchylająca dyrektywę 2004/17/WE (Dz. Urz. UE z 28 marca 2014 r., L 94/243). Data transpozycji nałożona na państwa członkowskie minęła 17 grudnia 2021 r. Autor zwraca uwagę na konieczność wdrożenia rozwiązań włączających aktywnie rady nadzorcze w proces ewaluacji zgłoszeń składanych przez sygnalistów.
The concept of reinstatement of the deadline in the covid special act in light of traditional solutions of administrative law in this respect
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Mazurkiewicz, Artur
The outbreak of the SARS-CoV-2 virus posed new and urgent challenges to the legislature and administration. The entities responsible for the legislative process in Poland seemed to have succumbed to the atmosphere of panic and introduced into legal circulation solutions that overturned the hitherto binding canons of law regarding the possibility of reinstating deadlines, types of deadlines subject to reinstatement, and requirements related to their reinstatement. These solutions, although adopted in the interest of the parties, in the author’s opinion are too radical. Moreover, they turned out to be unnecessary in practice and threaten the lack of security in legal proceedings.
Zarządzanie ruchem lotniczym w polityce lotniczej Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Markiewicz, Telesfor Marek
Od ponad 20 lat w instytucjach Unii Europejskiej i jej państwach członkowskich trwają prace nad utworzeniem jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej (SES) – ambitnego programu modernizacji systemu zarządzania ruchem lotniczym (ATM). Przesłanką do zainicjowania w 2000 r. działań legislacyjnych i badawczo-rozwojowych w tej dziedzinie było zmniejszenie istniejącego rozdrobnienia sektora ATM pomiędzy państwami, cywilnymi i wojskowymi instytucjami zapewniającymi służby żeglugi powietrznej oraz stosowanymi systemami technicznymi. Podjęcie przez Komisję Europejską inicjatywy SES oznaczało włączenie problematyki ATM do zakresu polityki lotniczej Unii Europejskiej. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie dotychczasowych postępów w tworzeniu jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej w obliczu problemów wynikających głównie ze specyficznego, ponadnarodowego charakteru Unii. Autor przeanalizował zachodzące zmiany priorytetów inicjatywy SES, a także niepowodzenia, jakie napotkano podczas realizacji celów politycznych tego złożonego przedsięwzięcia, które zadecyduje o przyszłości zarządzania ruchem lotniczym w Europie.
Ósmy kontynent i jego nieruchomości czyli jak internet zmienia Kosmos. Aspekty prawne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Macokina, Weronika
Opracowanie ma na celu przedstawienie luk prawnych i ewentualnych rozwiązań dotyczących międzynarodowych regulacji prawnych w nawiązaniu do obecnej ewolucji sektora kosmicznego w zakresie usług internetowych. Poprzez techniczną analizę zaistniałej sytuacji są pokazane przyczyny atrakcyjności Kosmosu nie tylko dla klasycznych podmiotów prawa międzynarodowego, lecz zwłaszcza dla przedstawicieli sektora prywatnego – New Space Actors. Uregulowanie limitów aktywności tego sektora stanowi potencjalny klucz do rozwiązania nowoczesnych problemów międzynarodowego prawa kosmicznego. Wnioski wyciągnięte w artykule wskazują, że ewentualny traktat międzynarodowy nie może zaspokoić potrzeb codzienności tej dziedziny prawa. Niektóre kwestie mogą być rozwiązane poprzez utworzenie międzynarodowej organizacji z mocnymi kompetencjami prawotwórczymi.
Zgromadzenia w dobie pandemii COVID-19
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Łaskawski, Grzegorz
Celem artykułu jest przedstawienie problematyki dotyczącej zgromadzeń, ze szczególnym uwzględnieniem restrykcji w zakresie możliwości ich organizowania i odbywania, które miały miejsce w związku z wybuchem pandemii COVID 19, począwszy od marca 2020 r. Akty prawne wprowadzające zakazy i ograniczenia tej materii przyjęły postać rozporządzeń Ministra Zdrowia i Rady Ministrów, co stanowiło naruszenie konstytucyjnych przesłanek gwarantując ych wolność zgromadzeń.
Rozważania prawnomiędzynarodowe dotyczące wykorzystania przestrzeni kosmicznej w czasie konfliktu zbrojnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Ludwikowski, Stanisław
Stopień zaawansowania współczesnej techniki wojskowej jest bardzo wysoki, a przez ostatnie lata pojawiły się nowe pola bitwy, takie jak cyberprzestrzeń i Kosmos. Bezprecedensowy rozwój techniczny oraz chęć dominacji i uzyskania przewagi strategicznej pcha państwa najbardziej zaawansowane pod względem technologicznym do uzyskania przewagi w Kosmosie. Rozwój pocisków antysatelitarnych, broni laserowej, systemów komunikacji i namierzania oraz obraz pola walki w czasie rzeczywistym napędzają do dalszej eksploracji Kosmosu. Obowiązujące normy międzynarodowego prawa kosmicznego dotyczące militarnego jego wykorzystania są mocno przestarzałe i nie przystają do obecnych warunków technicznych, a zwyczaj międzynarodowy dopuszcza np. masowe korzystanie ze szpiegostwa satelitarnego. Dodatkowo brak jest woli Stanów Zjednoczonych do wypracowania traktatu, który zapobiegłby nadmiernym zbrojeniom w sferze Kosmosu. Wręcz powoływane są wojska kosmiczne jako nowe niezależne rodzaje sił zbrojnych, co wyraźnie pokazuje chęć zdobycia przewagi w tym bardzo ważnym obszarze działań. Taki stan rzeczy rodzi poważne zagrożenie dla życia na Ziemi.
Ograniczenia w zakresie prowadzenia zbiórek publicznych w dobie pandemii COVID-19
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Kubas, Ewa
W niniejszym artykule autorka w oparciu o akty normatywne oraz literaturę przedmiotu analizuje przepisy ustawy z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych w kontekście ograniczeń związanych z przeprowadzaniem tych zbiórek w okresie pandemii COVID-19. Wprowadzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ograniczenia mające na celu przeciwdziałanie zakażeniom w dużym stopniu uniemożliwiły organizatorom zbieranie gotówki w kontakcie bezpośrednim z darczyńcami. Należy jednak stwierdzić, że stały się również podstawą do przemyśleń na temat konieczność objęcia regulacjami ustawowymi zbiórek bezgotówkowych, których popularność cały czas wzrasta.

Przeglądaj

Ostatnio nadesłane materiały