Acta Iuridica Resoviensia nr 3 (38) 2022

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/9047

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 30

Administracja w dobie pandemii
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Kędzierski, Konrad
Nagły i dynamiczny rozwój pandemii COVID-19 w marcu 2020 r. wpłyną negatywnie na funkcjonowanie administracji publicznej w Polsce. Związana z nim była konieczność podjęcia odpowiednich działań, rozwiązań i procedur, których głównym celem było przeciwdziałanie zakażeniom. Jedną z form miała stać się praca zdalna, która miała uchronić urzędników i petentów przed rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. W związku z zaistniałą sytuacją większość urzędów administracji publicznej w Polsce zmieniła system prac i kontaktów z petentami. Wiele jednostek organizacyjnych zamknęło swoje stacjonarne oddziały i przeniosło ich funkcjonowanie do sfery wirtualnej, co wpływało bezpośrednio na zwiększone zainteresowanie obywateli e-usługami. W efekcie skutkowało to ograniczonym dostęp do budynków administracji publicznej oraz koniecznością składania przez petentów do skrzynek podawczych dokumentacji niezbędnej do załatwienia spraw urzędowych. Kontakt z urzędem odbywał się za pośrednictwem poczty elektronicznej, telefonu, platformy ePUAP oraz poczty tradycyjnej. W tekście autor w sposób syntetyczny przedstawia oraz analizuje sytuację, jaka miała miejsce w sferze działalności administracji w czasie trwania pandemii, wskazuje akty normatywne i procedury, które miały wpływ na działanie tych podmiotów.
Bezpieczeństwo jako determinanta ograniczenia wolności i swobód obywatelskich
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Sokołowski, Mariusz
Przedmiotem artykułu są rozważania na temat granic pomiędzy wolnością a bezpieczeństwem w kontekście współczesnych zagrożeń w Europie. Wojna w Ukrainie, pandemia koronawirusa, zamachy terrorystyczne to wydarzenia, które na nowo kazały spojrzeć na to, jakimi narzędziami powinno dysponować demokratyczne państwo i jego służby. Wszystkie wymienione zajścia skutkowały przyjęciem nowych rozwiązań, które w imię bezpieczeństwa likwidowały, zawieszały bądź ograniczały prawo do wolności. Rozszerzeniu uprawnień służb kosztem bezpieczeństwa w jednych przypadkach towarzyszy pełna akceptacja społeczna, w innych zaś zdecydowany sprzeciw. Na podstawie wybranych przykładów proponowanych bądź przyjętych w poszczególnych państwach (ze szczególnym uwzględnieniem Polski) rozwiązań prawnych autor stara się znaleźć odpowiedź na pytania dotyczące zasadności ich wdrożenia w określonej formie, skutków czy w końcu źródeł sprzeciwu determinujących wyznaczenie akceptowalnych granic pomiędzy opisywanymi wartościami.
Bezpieczeństwo kosmiczne – współczesne wyzwania
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Polkowska, Małgorzata
Niniejszy artykuł dotyczy zasady bezpieczeństwa kosmicznego i wyzwań dla pańs tw, jakie ze sobą niesie. Przykłady wielu negocjacji międzynarodowych pokazują, jak to jest trudne, zwłaszcza w przypadku państw, których stosunki dyplomatyczne są bardzo wrażliwe. Bez tego jednak nie da się spowodować, iż wykorzystanie przestrzeni kosmicznej będzie mogło przebiegać pokojowo. Taką to bowiem zasadę wyznaczył Traktat kosmiczny z 1967 r. i do tego dąży społeczność międzynarodowa. Dużą rolę pełni tu zatem ONZ, która wdrażając nowo powstałe zasady zrównoważonego rozwoju w przestrzeni kosmicznej, stoi na straży zapewnienia bezpieczeństwa państw w Kosmosie i jego eksploracji na zasadach poko jowych. W tekście zdefiniowano pojęcie bezpieczeństwo kosmiczne, nawiązano do historii tego pojęcia związanej m.in. z programami rozbrojeniowymi CD, programem PAROS, traktatem PPWT polegającym na zapobieganiu umieszczaniu broni w przestrzeni kosmicznej, traktatem START oraz ostatnimi zmianami prawa międzynarodowego w postaci rekomendacji, jakimi są LTS (Long Term Sustainability) powstałe pod egidą UN COPUOS, odwołującymi się do bezpieczeństwa w Kosmosie.
Constitutional reflections on the distribution of competences regarding Spanish civil legislation
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Pérez-Beltrán, Helena
On the occasion of the fortieth anniversary of the approval and entry into force of a large part of the Statutes of Autonomy, the basic rules of the Autonomous Communities and Autonomous Cities in which the political power of the Spanish State is territorially distributed, this work shows the heterogeneous process of development of civil law in these territorial entities. It also analyses the problem of the future of Spanish civil law from the point of view of its territorial structure. Finally, this work proposes a constitutional solution that could be a starting point to mitigate the difficulties presented by the current scenario.
Działania podejmowane przez administracje rządową w okresie pandemii COVID-19
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Ura, Elżbieta
Wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie stanu epidemii w marcu 2020 r. było dla wszystkich nowym wyzwaniem. Organy administracji publicznej zostały zobowiązane do podejmowania działań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego w państwie, które zostało zagrożone rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. Rada Ministrów nie zdecydowała się na wprowadzenie stanu nadzwyczajnego – stanu klęski żywiołowej – mimo zaistnienia w różnych okresach sytuacji uzasadniających taki stan. Wprowadzane były natomiast ograniczenia w prawach i wolnościach obywateli, zakazy i nakazy określonego zachowania się i czyniono to w drodze rozporządzeń, bez podstawy prawnej. O naruszeniach w tym zakresie świadczy wiele orzeczeń sądów administracyjnych i sądów powszechnych. Co istotne, wiele państw wprowadzało w różnych okresach stany nadzwyczajne. Rada Ministrów przyjęła natomiast koncepcję tzw. hybrydowego stanu nadzwyczajnego, nieznanego w przepisach prawa. Powyższe zagadnienia stały się przedmiotem rozważań w artykule.
From millet members to citizens. The Civil Code of Turkey and the formation of the idea of citizenship in Turkey
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Tutaj, Michał
This paper depicts how the changes taking place in the Ottoman Empire in its last years and the establishment of the Republic of Turkey gave grounds to creation of the notion of the nation-state citizen. This category replaced the category of millet member meaning in those circumstances, the member of a given ethno-religious group. The millet members benefited from law attributed to a given millet and thus, in the field of private law, their rights depended mainly on their personal status. The Turkish codification of the civil law, based on the Swiss Civil Code (i.e. the ZGB) played important role in the process of creation of the category of citizen. The codification brought – in the field of private law – the idea of equality of legal capacity of entities. Consequently, it eliminated legal pluralism and the principle of legal personalism.
Funkcjonowanie rady gminy w czasie pandemii COVID-19
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Dubis, Szymon
Mając na uwadze tempo rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-19 na skalę światową, sytuacja związana z zakażeniami tym wirusem wywołała nieoczekiwane zmiany w codziennym życiu społecznym. Zmiany te nie ominęły również działalności administracji publicznej. Celem artykułu jest przedstawienie funkcjonowania rady gminy w czasie pandemii COVID-19, w szczególności odnosząc się do sesyjnych posiedzeń tego organu przez pryzmat wprowadzenia możliwości zdalnego trybu posiedzeń. W artykule w pierwszej kolejności przedstawiono normatywne wzorce (zarówno konstytucyjne, jak i ustawowe) funkcjonowania rady gminy jako organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, następnie analizie poddano zmiany tego wzorca dokonane ustawą z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, z uwzględnieniem praktycznych problemów wynikających z dokonanych zmian, a także ukazano skutki dokonanych zmian. Artykuł zwieńczono konkluzją, iż choć zamysł ustawodawcy polegający na wprowadzeniu możliwości zdalnego odbywania się sesji rady gminy był konieczny ze względu na ochronę zdrowia oraz zachowanie wymogów reżimu sanitarnego, to jednak sposób uregulowania tego trybu nie był do końca przemyślany i dokonany w odpowiedzi na potrzeby chwili.
Globalna pandemia a przewóz towarów drogą lotniczą w Europie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Siwiec, Anna Natalia
Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 wpłynęła na rozkłady i planowanie rejsów, dostępną zdolność przewozową oraz stawki frachtowe oferowane przez przewoźników lotniczych na całym świecie. Linie lotnicze musiały szybko nauczyć się reagowania na zmieniające się uwarunkowania w związku z tym, że większość państw wielokrotnie zmieniała wymagania dotyczące wjazdu na ich terytoria. Europejski rynek frachtu lotniczego, który przed pandemią doświadczał zdecydowanej nadwyżki zdolności przewozowej, w czasie jej trwania musiał się zmierzyć z niespodziewanym spadkiem przestrzeni ładunkowej pod pokładami samolotów pasażerskich oraz jednoczesnym wzrostem popytu na tego typu usługi. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie przedsięwzięć podejmowanych przez przewoźników oraz porty lotnicze odnośnie do przewozu frachtu w czasie kryzysu COVID-19. Autorka skupiła uwagę na tych działaniach, gdyż rozprzestrzenianie się wirusa SARS-CoV-2 stało się punktem zwrotnym dla przewoźników lotniczych. Oprócz od zawsze trwającej konkurencji między uczestnikami tego rynku musieli się oni podjąć próby zmierzenia się z zewnętrznymi ograniczeniami epidemicznymi oraz wypracowania nowych i rentownych strategii rynkowych.
Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2020 r., sygn. I KZP 10/19
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Szczygieł, Tomasz
Postanowienie dotyczy kwestii odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania z art. 233 § 1a k.k. w kontekście jego wpływu na rozumienie prawa do obrony. Autor glosy krytycznie odnosi się do stanowiska, że wprowadzony nowelizacją z 11 marca 2016 r. art. 233 § 1a k.k. nie budzi wątpliwości jako wprowadzający „jedynie uprzywilejowany typ przestępstwa fałszywych zeznań”. Istniejące wątpliwości co do charakteru i zakresu nowego uregulowania mogą bowiem nie tylko wpływać na treść prawa do obrony, ale co ważniejsze – skutkować negatywną praktyką organów ścigania przekonanych o „instrukcyjnym” charakterze art. 313 k.p.k.
Human and divine in the dialectic of powers in ancient Rome
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Vallocchia, Franco
The relationship between human and divine, i.e. between priesthood and empire, is one of the central themes of human history. In ancient Rome, from the age of the reign to the age of the republic and up to the constitutions of the Emperor Justinian in the new Rome, the relationship between human and divine is always in the middle of the institutional arrangements, whether internal to the city or shared among different populations.
Kontrola obywatelska jako czynnik wspierający prawidłowe funkcjonowanie administracji publicznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Romaniuk, Paweł
Kontrola obywatelska jest inicjatywą, która opiera się na możliwości zapewnienia obywatelom badania, sprawdzania oraz oceniania funkcjonowania administracji publicznej. Powoduje najczęściej bezpośrednie oddziaływanie na działalność poszczególnych organów administracji publicznej. Jest traktowana w nauce prawa administracyjnego jako kontrola zewnętrzna, obejmuje podmioty i instytucje, które znajdują się poza obrębem systemu organizacyjnego i funkcjonalnego administracji publicznej, oraz nie jest z nim strukturalnie w żaden sposób powiązana. Artykuł przybliża perspektywy związane z prawną konstrukcją kontroli obywatelskiej, wskazując możliwości spersonalizowania takiej kontroli z płaszczyzny prawa administracyjnego, które pojawiają się w codziennym funkcjonowaniu administracji publicznej.
La consecución de los Objetivos de Desarrollo Sostenible en los ayuntamientos mediante el derecho constitucional a la participación ciudadana local en España
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Clemente Martínez, Jaime
Poprzez ten tekst zwraca się uwagę na ważność realizacji miejskich polityk publicznych w najlepszy możliwy sposób, co gwarantuje wysokiej jakości usługę publiczną, w której liczy się opinia obywateli. Z tego powodu ceniony jest art. 23 Konstytucji hiszpańskiej, który gwarantuje prawo do udziału politycznego w sprawie lokalnej. Podobnie analizuje się, w jaki sposób możliwe jest partycypacyjne wykonywanie tych uprawnień miejskich przy jednoczesnym zagwarantowaniu celów zrównoważonego rozwoju, aby osiągnąć możliwie jak najlepszy samorząd lokalny.
Nabywanie nieruchomości na potrzeby rozwoju miast z zastosowaniem procedury wywłaszczeniowej w czasach Republiki Rzymskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Kamińska, Renata
Wywłaszczenie w antycznym Rzymie było instytucją prawa publicznego i jednocześnie przejawem władczej ingerencji państwa w sferę praw podmiotowych jednostki. Prowadziło ono do odjęcia osobie prywatnej najważniejszego spośród praw rzeczowych, tj. prawa własności nieruchomości. Mogło jednak dojść do tego wyłącznie po spełnieniu określonych przesłanek. Po pierwsze, wywłaszczenie musiał uzasadniać cel publiczny, który mógł być zrealizowany tylko dzięki pozyskanej nieruchomości. Po drugie, wywłaszczanemu wypłacano odszkodowanie.
Nawigatorskie przygotowanie systemów bezzałogowych statków powietrznych do operacyjnych działań jednostek ochotniczych straży pożarnych – wybrane przykłady
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Fellner, Andrzej; Fellner, Radosław
W latach 2021–2022 zespół badawczy skupiony w jednostce OSP Niegoszowice (woj. małopolskie) przeprowadził prace naukowo-badawcze oraz testy związane z zastosowaniem systemów bezzałogowych statków powietrznych w pracach operacyjnych (ćwiczeniach): jednostek straży pożarnych (PSP i OSP), jednostek Policji, podczas działań poszukiwawczo-ratowniczych oraz sytuacji kryzysowych związanych z ochroną infrastruktury wrażliwej portu lotniczego. W tym czasie wykonano ponad 500 lotów testowych wielowirnikowcami różnych producentów (m.in. Autel Evo II Pro 6k, Autel Evo II 8k, DJI Mavic II Dual Enterprise, DJI Matrice 300, Yuneec H520). Poczynione dotąd analizy i badania wykazały, iż konieczne jest opracowanie mobilnego systemu do realizacji nalotu fotogrametrycznego rozległych obszarów z wykorzystaniem bezzałogowych statków powietrznych, systemu do tworzenia ortofotomap oraz transmisji danych za pomocą bezzałogowych systemów realizujących automatyczne loty i działających systemowo w zespole pojazdów umożliwiających start i lądowanie na poruszających się platformach. System powinien umożliwiać ładowanie lub wymianę baterii i tym samym zapewniać pracę w trybie ciągłym, przesyłanie i archiwizację danych oraz zarządzanie realizowanymi zadaniami. Konieczne jest implementowanie technik i technologii satelitarnych (GNSS), systemów informacji geograficznej (GIS) o terenie, numerycznych modeli terenu, opracowanie bazy danych niezbędnych podczas konstruowania sztucznych (ANN) lub symulowanych (SNN) sieci neuronowych umożliwiających wykrywanie i detekcję (pożarów, osób, obiektów). Istotne są własności i właściwości bezzałogowych systemów determinujące ich zastosowanie w jednostkach OSP, PSP, policji, służb lotniskowych.
Ograniczenia w zakresie prowadzenia zbiórek publicznych w dobie pandemii COVID-19
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Kubas, Ewa
W niniejszym artykule autorka w oparciu o akty normatywne oraz literaturę przedmiotu analizuje przepisy ustawy z dnia 14 marca 2014 r. o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych w kontekście ograniczeń związanych z przeprowadzaniem tych zbiórek w okresie pandemii COVID-19. Wprowadzone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ograniczenia mające na celu przeciwdziałanie zakażeniom w dużym stopniu uniemożliwiły organizatorom zbieranie gotówki w kontakcie bezpośrednim z darczyńcami. Należy jednak stwierdzić, że stały się również podstawą do przemyśleń na temat konieczność objęcia regulacjami ustawowymi zbiórek bezgotówkowych, których popularność cały czas wzrasta.
Ósmy kontynent i jego nieruchomości czyli jak internet zmienia Kosmos. Aspekty prawne
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Macokina, Weronika
Opracowanie ma na celu przedstawienie luk prawnych i ewentualnych rozwiązań dotyczących międzynarodowych regulacji prawnych w nawiązaniu do obecnej ewolucji sektora kosmicznego w zakresie usług internetowych. Poprzez techniczną analizę zaistniałej sytuacji są pokazane przyczyny atrakcyjności Kosmosu nie tylko dla klasycznych podmiotów prawa międzynarodowego, lecz zwłaszcza dla przedstawicieli sektora prywatnego – New Space Actors. Uregulowanie limitów aktywności tego sektora stanowi potencjalny klucz do rozwiązania nowoczesnych problemów międzynarodowego prawa kosmicznego. Wnioski wyciągnięte w artykule wskazują, że ewentualny traktat międzynarodowy nie może zaspokoić potrzeb codzienności tej dziedziny prawa. Niektóre kwestie mogą być rozwiązane poprzez utworzenie międzynarodowej organizacji z mocnymi kompetencjami prawotwórczymi.
Porzucenie nieoznakowanych narzędzi połowowych – instytucja prawa prywatnego w służbie realizacji celów publicznych?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Ossowska, Magdalena
Artykuł omawia zagadnienie porzucenia narzędzi połowowych w regulacji ustawy z dnia 19 grudnia 2014 r. o rybołówstwie morskim w szerszym kontekście możliwości realizacji celów publicznych w zakresie prawa prywatnego, wykonywania uprawnienia właściciela do porzucenia rzeczy, a także wpływu prawa publicznego na prawo prywatne w sferze prawa własności. W pierwszej kolejności nakreślono konstrukcję prawną porzucenia rzeczy oraz kontekst prawa rzymskiego. Następnie omówiono model porzucenia w polskim prawie cywilnym, w którym zaistnienie skutku derelikcji leży w sferze woli właściciela, oraz modyfikację tej instytucji w przypadku porzucenia narzędzi połowowych, w której zaistnienie skutku porzucenia uzależnione jest od przesłanki obiektywnej wskazanej przez ustawodawcę. Prowadzi to do wniosku, że określone cele publiczne mogą być realizowane we wsparciu instytucji prawa prywatnego, jednak ich urzeczywistnienie jest pochodną dalece sprecyzowanych i ścisłych obowiązków o charakterze publiczno-prawnym oraz nierzadko wiąże się z ograniczeniem uprawnień właściciela.
Proces zgłaszania zdarzeń lotniczych w ramach systemu zarządzania bezpieczeństwem na przykładzie instytucji zapewniającej służby żeglugi powietrznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Gracja Piwek, Dolores
Zarządzanie bezpieczeństwem w lotnictwie stało się przedmiotem regulacji prawnych stosunkowo niedawno. Samo bezpieczeństwo stanowi prymat w działalności podmiotów lotniczych już od czasu II wojny światowej. Zaczęto wówczas zwracać uwagę na czynniki obniżające poziom bezpieczeństwa podczas wykonywania zadań. Międzynarodowe organizacje lotnicze współpracują w opracowywaniu regulacji prawnych oraz wytycznych z zakresu bezpieczeństwa, w tym dotyczących zgłaszania zdarzeń lotniczych. Muszą one uwzględniać pojawiające się coraz to nowe wyzwania wobec lotnictwa cywilnego oraz wspierać podmioty lotnicze w zarządzaniu bezpieczeństwem w sposób jednolity. Wypadki lotnicze są często poprzedzone in cydentami związanymi z bezpieczeństwem oraz uchybieniami wskazującymi na istnienie zagrożeń. W związku z tym systemy oparte wyłącznie na reagowaniu mają ograniczone zastosowanie w zakresie dalszej poprawy bezpieczeństwa, dlatego powinny zostać uzupełnione systemami proaktywnymi, które wykorzystują inne rodzaje informacji dotyczących bezpieczeństwa.
Regional and local branch agencies of the central government
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Jaworski, Bogdan
Contemporary public administration is divided according to the adopted criteria. The most clear and legible division indicates the functioning in its structures of the government administration, which undertakes the activities of the state assigned to it. The bodies of this administration function on different levels of organization and have different powers and competences. The study presents the organization of local government administration divided into two basic forms: combined and non-combined. The deliberations were based on the theory of administrative law and practical organizational solutions. An attempt was also made to assess the form of governmental administration organization functioning in the field. Research attention has also focused on its functioning during a pandemic.
Rejestracja obiektów kosmicznych obowiązkiem państw. Wykreślenie z rejestru prawem państw
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-09) Grochalski, Stefan Marek
W coraz większym stopniu w przestrzeni kosmicznej działalność prowadzą już nie tylko państwa, ale również osoby prawne i fizyczne. Wszystkie jednak wysyłane w przestrzeń kosmiczną obiekty kosmiczne winny podlegać procedurze rejestracyjnej niesprzecznej z Konwencją o rejestracji obiektów kosmicznych. Rejestracja to nie tylko odzwierciedlenie tożsamości państwa rejestrującego, ale też kwestie związane z jego późniejszą odpowiedzialnością. Rejestracja obiektu winna obowiązywać do czasu jego wyrejestrowania, która to procedura powinna być jasno i klarownie sformułowana w źródłach prawa wewnętrznego.

Przeglądaj

Przeglądanie Acta Iuridica Resoviensia nr 3 (38) 2022 według Tytuł