Doktoraty (KNH) / Doctoral Theses (CoH)

URI dla tej Kolekcji

http://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/59

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 173

A sociolinguistic analysis of Mexican-American bilingualism: Spanglish as a cultural phenomenon
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-06-29) Pawliszko, Judyta
Zasadniczym celem niniejszej pracy doktorskiej jest opis dwóch zjawisk językowokulturowych, które zaistniały w wyniku masowej emigracji w celach zarobkowych z Meksyku do Stanów Zjednoczonych: (1) dwujęzyczności hiszpańsko-angielskiej wśród meksykańskiej diaspory; (2) mieszanego hiszpańsko-angielskiego kodu językowego zwanego Spanglish. Warto podkreślić, iż kolejność powyższych zjawisk nie jest dziełem przypadku. Spanglish definiowany jest tu jako zjawisko formułowane na podłożu dwujęzyczności. Kod ten może zaistnieć jedynie w sytuacji bilingwalnej: imigranci pochodzenia meksykańskiego, którzy przebywają na terenie nowego kraju podlegają wpływom języka angielskiego, który dominuje życie amerykańskiego społeczeństwa. W wyniku zaistniałej sytuacji powstaje oryginalny dialekt, który konsoliduje oraz wiąże członków grupy wychodźczej. Tak więc, wśród społeczności przebywającej w środowisku dwujęzycznym powstanie mieszaniny językowej takiej jak Spanglish jest nieodzowne z uwagi na fakt, iż młodzi migranci przebywając w otoczeniu anglojęzycznym w sposób swobodny oraz chętny posługują się nowym kodem językowym stanowiącym mieszankę słów angielskich oraz hiszpańskich. Owa forma językowa posiada wiele wyrazów, zwrotów oraz konstrukcji składniowych, które swoje źródło mają w języku angielskim. Główną tezą pracy doktorskiej usytuowanej w diasporze imigrantów z Los Angeles jest twierdzenie, iż istnienie korelacja pomiędzy hiszpańsko-angielską dwujęzycznością a Spanglish. Spanglish, błędnie postrzegany w opinii publicznej jako blokujący postęp językowy a także nazywany zdegradowanym językiem hiszpańskim, jest w rzeczywistości sposobem na wzmocnienie systemu językowego. Badania przedstawione w niniejszej pracy nie tylko kwestionują użycie negatywnych terminów, ale dowodzą, że dwujęzyczność jest dużo bardziej złożonym i adekwatnym sposobem pojmowania zjawiska Spanglish, który powinien być postrzegany jako forma dwujęzyczności, hybryda, która wzbogaca język. Chociaż są to główne zagadnienia mojej analizy, niniejsza praca obejmuje również współczesne studia kulturowe, które akceptują ideę tekstu jako praktyki kulturowej. W całej pracy doktorskiej opiszę ideologie językowe i tożsamościowe w produkcjach kulturalnych stworzonych przez hiszpańsko-angielskich dwujęzycznych imigrantów. Moja analiza rozwoju mówców pokaże również konieczność włączenia języka do listy czynników używanych do badania tożsamości meksykańsko-amerykańskiej, ponieważ Spanglish powinien być postrzegany jako forma tożsamości dwujęzycznej. Praca doktorska podzielona jest na pięć rozdziałów. Pierwszy rozdział przynosi rozważania dotyczące rozumienia pojęcia dwujęzyczności przez środowisko naukowe. Przedstawiony zostaje szeroki wachlarz definicji zjawiska bilingwizmu, jego złożoności – po to, aby ukazać jego bogactwo a zarazem uzmysłowić, ile trudności napotykają próby zdefiniowania tego zagadnienia. Zaprezentowane zostały anglojęzyczne artykuły oraz literatura obca a także rodzima, która dotyczy bilingwizmu, najistotniejszych typów dwujęzyczności oraz dominującej współcześnie perspektywy badawczej. Rozdział ten łączy różne dyscypliny i kierunki studiów, które stanowią podstawę mojego teoretycznego i metodologicznego podejścia do badania dwujęzyczności z perspektywy socjolingwistycznej. We wstępnym rozdziale dokonany został również przegląd badań nad dwujęzycznością. Rozpoczynając od definicji pojęcia dwujęzyczność, oceniane są pojęcia stosowane do identyfikacji i opisu dwujęzyczności. Prowadzi to do zarysowania procesów dwujęzycznego rozwoju na poziomie indywidualnym i wspólnotowym, tj. kiedy i jak rozwija się dwujęzyczność. Zwracam tu również uwagę na różnice, które istnieją pomiędzy zjawiskiem dwujęzyczności a dyglosją. Rozdział drugi poświęcony jest charakterystyce mowy bilingwalnej. W sytuacji, gdy dochodzi do kontaktu językowego, a więc rozpoczęcie się procesu dwujęzyczności, dwa systemy językowe wzajemnie się determinują. Zatem wynikiem procesu dwujęzyzności oraz cechą charakterystyczną mowy bilingwalnej będą głównie wszelkiego rodzaju zapożyczenia, interferencje językowe oraz zjawisko przełączania kodów językowych (and. code-switching). Trzeci rozdział koncentruje się głównie na rozwoju zjawiska Spanglish w meksykańsko-amerykańskiej diasporze w Los Angeles. Rozdział ten zaczyna się od omówienia definicji i opisu zjawiska Spanglish. Następuje przegląd cech językowych Spanglish, jego hybrydowości oraz kulturowego ostracyzmu opisanego przez wielu autorów. Pytając, jak meksykańscy imigranci żyjący w Stanach Zjednoczonych decydują się na okazywanie swojej dwujęzycznej tożsamości, analizuję społeczne poglądy na temat Spanglish. W rozdziale trzecim podkreślona została również trudność w klasyfikowaniu Spanglish jako zjawiska językowego. Rzeczywiście, według wielu badaczy, Spanglish powinien być określany jako język kreolski lub pidgin. Inni autorzy stwierdzają natomiast, że Spanglish jest dialektem, międzyjęzykiem, a nawet żargonem. Jednak badania wyraźnie wskazują, iż cechy kontaktu między językiem hiszpańskim i angielskim nie odpowiadają cechom charakterystycznym dla języka pidgin lub kreolskiego. Chociaż sytuacja hiszpańsko-angielskiej hybrydy językowej w Ameryce może przypominać inne konflikty wynikające z kontaktu językowego niezrównoważonej dwujęzyczności, jej wyjątkowość charakteryzuje się ogromną liczbą użytkowników. Jak można się domyślić, Spanglish wydaje się powstawać nie tylko z konieczności posiadania nowej metody komunikacji, ale także z próby stworzenia nowej tożsamości kulturowej. Wstępne wyniki pokazują również, że nie ma jednej perspektywy ani dziedziny akademickiej, która mogłaby w spójny sposób wyjaśnić różne przeplatające się czynniki, które tworzą tak złożone zjawisko. Z pewnością tylko prawdziwie interdyscyplinarna perspektywa obejmująca dziedziny socjolingwistyki, psycholingwistyki, syntaktyki i kognitywistyki może oferować precyzyjną i wszechstronną definicję. Celem takiego podejścia byłoby uchwycenie kognitywnych korzeni zmian językowych, powiązań pomiędzy biegłością językową, ekspozycją i jej wykorzystaniem, a także wzorcami językowymi, które mogą pojawić się w określonych warunkach socjolingwistycznych. Z powyższego wynika, że każda wyizolowana próba opisania złożoności hiszpańskoangielskiego kontaktu językowego powinna być postrzegana jako spekulacyjna i ograniczona. Każde podejście przyjęte w celu zbadania właściwości i cech Spanglish powinno być scharakteryzowane na postawie wszystkich wyżej wymienionych czynników, które się wzajemnie przeplatają. Część trzecia niniejszej rozprawy zakończona jest analizą kontekstualizacji pojęcia Spanglish w amerykańskiej kulturze masowej. Statystyki dotyczące demografii ludności latynoskiej w Ameryce wraz z ciągłym poszukiwaniem przez media nowych nisz rynkowych, stworzyły możliwość komercyjnego wykorzystania zjawiska Spanglish wśród młodej dwujęzycznej meksykańsko-amerykańskiej publiczności. Rozdział czwarty to analiza historycznej panoramy meksykańskiej imigracji do Stanów Zjednoczonych i jej wpływ na kształtowanie tożsamości etnicznej w rejonie Los Angeles. Przewodnim zagadnieniem dla tego rozdziału jest zatem geograficzna dystrybucja meksykańskiej diaspory w Ameryce. Wiele statystyk przedstawionych w tym rozdziale podkreśla jeden z najtrwalszych zagadnień związanych z meksykańską społecznością w Los Angeles: nie tylko społeczne, ale także ekonomiczne motywy silnie wpłynęły na bodźce do imigracji. W rozdziale tym zaprezentowałam ogólną charakterystykę meksykańskiej imigracji na terenie Los Angeles na podstawie wniosków poczynionych w oparciu o analizę ankiet przeprowadzonych w latach 2014-2016. Nakreślony został tu przede wszystkim osobowojęzykowy profil współczesnego imigranta zarobkowego. Zaprezentowana została analiza hiszpańsko-angielskiego bilingwizmu społecznego oraz ogólna sytuacja językowa Meksykanów zamieszkujących tereny Los Angeles. Omówiona na podstawie badań ankietowych dwujęzyczność grupowa ukazuje najogólniejsze prawidłowości tego procesu. Rozdział ten stanowi również krótką syntezę ogólnej sytuacji kulturowej Meksykanów w Los Angeles oraz rozstrzyga tym samym kwestię dotyczącą tożsamości powstałej na styku dwóch odmiennych kultur. Omówiona więc została tu problematyka, która nie mogła zostać pominięta z uwagi na charakter pracy: teoretyczne rozważania na temat kryzysu tożsamości migranta, szoku kulturowego jako reakcji na zmianę środowiska a także procesu integracji w nowym miejscu osiedlenia. Badanie udowadnia również, że meksykańska diaspora w Los Angeles jest zdominowana przez osoby, które opuściły kraj pochodzenia przed ukończeniem 25. roku życia. Według badania dotyczącego sytuacji językowej meksykańskich imigrantów w Los Angeles, 80% respondentów nie napotkało żadnych problemów z komunikacją po przybyciu do Stanów Zjednoczonych, prawie połowa uczestników badania wyraziła zadowalającą znajomość języka angielskiego . Co więcej, analiza materiałów pokazuje, że ogromna liczba imigrantów używa języka angielskiego i hiszpańskiego zamiennie w codziennej komunikacji. Skupiając się na procesie dwujęzycznego rozwoju tożsamości w grupie 128 osób meksykańskiego pochodzenia, pod koniec rozdziału przedstawiam wyniki badań dotyczące tożsamości meksykańskich imigrantów, ich bezpośredniego otoczenia, kultury oraz warunków socjalnych w nowym miejscu osiedlenia. Opisuję różnorodność tożsamości językowej oraz wysuwam tezę, iż ta różnorodność jest tworzona świadomie, nie tylko ze względu na wspólne środowiska językowe i kulturowe. Moja analiza rozwoju tożsamości językowej imigrantów ukazuje konieczność włączenia języka do listy czynników używanych do badania formacji tożsamości meksykańsko-amerykańskiej. Piąty, i zarazem ostatni rozdział, oparty jest na analizie materiału językowego. Rozpoczynam ten rozdział od przeglądu czynników wpływających na wybór języka i jego wykorzystanie na poziomie społecznym oraz w jaki sposób wzorce wyboru i użycia rozwijają i utrzymują język z perspektywy mówcy. Wybór w obrębie i pomiędzy językami wzmacnia repertuar językowy danej osoby, a tym samym zwiększa wyrafinowanie zdolności do reprezentowania swojej tożsamości. Każdy podrozdział przedstawia różne sposoby wyrażania swojej dwujęzycznej tożsamości. Następnie kontynuuję analizę charakterystyki mowy imigrantów opierając się na przeprowadzonych ankietach.
A Study of Attributive Ethnonyms in the History of English with Special Reference to Foodsemy
(2015-06-03) Kudła, Marcin
Niniejsza praca zawiera dwa rozdziały. Pierwszy rozdział, poświęcony zagadnieniu kategoryzacji, podzielony jest na trzy główne sekcje. Pierwsza z nich zawiera krótki opis klasycznego podejścia do kategoryzacji. Jest ono w następnej sekcji skonfrontowane z podejściem kognitywnym, włączając szereg teorii powstałych w ramach nauk kognitywnych (zwłaszcza psychologii i językoznawstwa). Trzecia główna sekcja tego rozdziału skupia się na zagadnieniu kategoryzacji społecznej, bazując na teoriach psychologicznych i antropologicznych. Drugi rozdział to próba przedstawienia szczegółowej analizy onomazjologicznej językowych manifestacji stereotypów etnicznych w języku angielskim. Jest on podzielony na cztery główne sekcje. Pierwsza zajmuje się zagadnieniem pokarmosemii, omawia rolę jedzenia w życiu ludzi oraz aksjologiczne aspekty jedzenia i nazw pokarmów. Kolejna sekcja ma na celu zdefiniowanie pojęcia etniczności w relacji do pojęć pokrewnych, tj. narodu i rasy, z których każde może stać się wymiarem inności. Kolejna sekcja zawiera reinterpretację stereotypu etnicznego jako rodzaju wyidealizowanego modelu kognitywnego, włączając omówienie zjawiska etnonimów atrybutywnych, jak również przegląd tych ostatnich w języku angielskim. Końcowa sekcja tego rozdziału zawiera szczegółową analizę etnonimów pokarmosemicznych w historii języka angielskiego.
A STUDY OF POSTMODERN LITERATURE IN TRANSLATION AS ILLUSTRATED THROUGH THE SELECTED WORKS OF THOMAS PYNCHON
(2015-05-13) Barciński, Łukasz
The subject of the thesis is the analysis of the specificity of postmodern literature as illustrated through the Polish translation of novels by Thomas Pynchon. In order to find the most precise research tool for the analysis of such a complicated research subject, the thesis applies interdisciplinary approach combining the achievements of various disciplines such as: translation studies – foreignisation/domestication (Venuti), literary studies – polyphonicity (Bachtin), intertextuality (Kristeva), plasir/jouissance (Barthes), defamiliarisation/ostranenie (Shklovsky), philosophy – dissemination (Derrida), rhizomaticity (Deleuze, Guattari), psychoanalysis (Lacan), linguistics and information theory (Shannon). The practical analysis examines to what extent entanglements of textual signification (called rhizomes, a term introduced by Deleuze and Guattari) have been recreated in the Polish rendition by analysing the extent of the recreation of defamiliarisation. Foreignisation was recognized to be the adequate translation strategy to recreate the extent of defamiliarisation (which is relatively high in postmodern texts). The term entropy, derived from information theory, was applied to determine the extent of the recreation of defamiliarisation in the translation product i.e. the translated works by Thomas Pynchon.
AKSJOLOGIA POSTMODERNIZMU W PERSPEKTYWIE PERSONALIZMU
(Uniwersytet Rzeszowski, 2020-07-03) Bobro, Magdalena
Próbie czasu podlega każda propozycja chcąca uchodzić za wiarygodną. Usiłowanie kształtowania nowej kultury przyszłości podjął postmodernizm. Wobec postmodernizmu wysuwa się niezliczoną ilość krytycznych uwag, z trudem przychodzi jednak uznanie całego postmodernizmu za dekadentyzm i zwątpienie w sens wszystkiego. Jeśli spojrzeć na postmodernizm jak na personifikację kryzysu, reakcję na rozczarowanie utopiami, które dominowały w epoce modernizmu, wówczas postmodernizm staje się znakiem ostrzegawczym, wizerunkiem zagubienia człowieka, który ucieka od prawdy o sobie, boi się jej i skłonny jest wierzyć, że taka prawda w ogóle nie istnieje. Wedle założeń personalizmu chrześcijańskiego, podstawą etycznego wymiaru ludzkiej aktywności jest zobaczyć siebie w prawdzie. Postrzeganie jednostki ludzkiej jako osoby pozwala dostrzec pełnię człowieka, bogactwo wymiarów duchowych, czego nie gwarantuje tożsamość pojmowana indywidualistycznie, na sposób postmodernistyczny. Monografia stara się potwierdzić istnienie alternatywy dla nietzscheańskiej śmierci Boga, w której kryje się epokowa decentralizacja kultury zachodniej. Podjęte zostają dwa cele badawcze: zlokalizowanie źródła kryzysu wartości w społeczeństwie postmodernistycznym oraz zaprezentowanie personalizmu chrześcijańskiego jako systemu intelektualno-egzystencjalnego, który jest w stanie oprzeć się sofizmatom postmodernizmu.
AN ANALYSIS OF THE TEACHING AND ACQUISITION OF VOCABULARY STRUCTURES THROUGH THE LEXICAL FIELD ANIMALS
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-07-17) Gawlik-Olszewska, Ewelina
Na polu językoznawstwa stosowanego dokonała się w ostatnich dekadach istotna zmiana jakościowa, jeśli chodzi o dominantę zainteresowań zarówno w teorii, jak i praktyce nauczania języków obcych. Dokładniej rzecz ujmując, można powiedzieć, że o ile w przeszłości zarówno teoretycy, jak i praktycy zajmujący się dydaktyką języka obcego koncentrowali się nieomal wyłącznie na szeroko rozumianych kwestiach gramatycznych, o tyle dzisiaj można raczej mówić o pewnej równowadze pomiędzy zainteresowaniem kwestiami gramatycznymi a specyfiką nauczania struktur leksykalnych. Prawidłowość ta dotyczy i metodologii, i praktyki nauczania języków obcych. Jeśli chodzi o autorkę tej pracy, to zalicza się on do grona praktyków nauczania języków obcych, zwłaszcza w tej specjalności dydaktycznej, którą tradycyjnie określa się mianem EFL. Ale jednocześnie – poza codziennym angażowaniem się w dydaktykę nauczania języka angielskiego na różnych poziomach – autorka interesuje się również wszelkimi nowinkami językoznawstwa stosowanego i stara się w swojej praktyce zawodowej korzystać zarówno ze światowego, jak i polskiego dorobku w zakresie nauczania języków obcych, zwłaszcza jeśli chodzi o nauczanie słownictwa na różnych etapach znajomości języka obcego. Jednocześnie można mieć nadzieję, że niniejsze opracowanie posłuży jako przyczynek do toczącej się w dydaktyce języka obcego dyskusji na temat poziomu nauczania szeroko rozumianego słownictwa. Dokładniej rzecz ujmując, w niniejszej pracy pojmuje się komponent leksykalny jako zespół prostych jednostek leksykalnych (np. cat, table, jar, lamp, love, green), złożonych wyrażeń idiomatycznych i czasowników frazowych (np. come up, to look down on sb, to figure out, to rain cats and dogs), jak również powiedzonek i przysłów istniejących w każdym języku naturalnym (np. it never rains but falls, when in Rome do as the Romans do, curiosty killed the cat). Przechodząc do szczegółowego wprowadzenia tematyki przedstawionej tutaj rozprawy, można powiedzieć, że w swoim całokształcie praca ta stanowi próbę zastosowania ściśle definiowalnego kompleksu słownictwa angielskiego w nauczaniu tegoż języka, przy czym korpus używanego jako medium dydaktyczne słownictwa obejmuje zarówno zdefiniowane powyżej proste jednostki leksykalne, bardziej złożone jednostki leksykalne, jak i przysłowia, które najczęściej charakteryzują się największym stopniem strukturalnej złożoności. Sektorem słownictwa, o którym tutaj mowa, jest pole leksykalne ANIMALS, a dokładniej elementy konstytutywne jednego z hierarchicznie podporządkowanych temu makropolu pomniejszych pól leksykalnych, jakim jest pole leksykalne MAMMALS, które obejmuje takie prototypowe dla tego pola jednostki leksykalne odnoszące się do ssaków jak na przykład dog, cat, sheep, goat, ox, cow, horse, donkey, pig, tiger, elephant, giraffe, rat, moneky czy też lion. Rozdziale 1 proponujemy poszerzoną dyskusję na temat pojęcia słownictwa widzianego jako obiekt dydaktyki obecny na różnych poziomach i etapach nauczania języka obcego. W szczególności zajmujemy się tutaj problematyką definicji słownictwa oraz wewnętrznego podziału słownictwa języka naturalnego, posiłkując się poglądami autorytetów zaangażowanych w prowadzenie badań w tej dziedzinie językoznawstwa stosowanego. Jednym z naczelnych celów w tej części jest przedyskutowanie często konkurujących ze sobą podejść do kwestii nauczania języka obcego, ale – prowadząc poszerzoną dyskusję na ten temat – bierzemy również pod uwagę badaczy, którzy zajmowali się tą problematyką w bliższej lub dalszej przeszłości, jak i tych, dla których zagadnienia nauczania słownictwa stanowią dzisiaj główny punkt dociekań naukowych. Podobnie w naszej dyskusji na ten temat zwracamy uwagę na szczegółowe kwestie dotyczące znajomości słownictwa, jak i tradycyjnie wydzielane etapy akwizycji słownictwa, ale również – a może przede wszystkim – stawiamy pytanie o kryteria, jakimi należy się posługiwać, decydując, ile i które jednostki leksykalne powinny być przedmiotem dydaktyki języka obcego, a które są w tej mierze w jakiś sposób wtórne i powinny być dydaktyzowane na określonych etapach nauczania lub tylko pod pewnymi warunkami i w ściśle wyznaczonym celu. Innym kontrowersyjnym zagadnieniem poruszanym w naszej dyskusji jest kwestia celowości nauczania złożonych jednostek leksykalnych, a więc takich elementów słownictwa jak wyrażenia idiomatyczne i przysłowia. W tym kontekście zajmujemy się problematyką i specyfiką nauczania idiomów, klasyfikacją wyrażeń idiomatycznych oraz problemem zapamiętywania jednostek leksykalnych, które – jak wiadomo – ze względu na częsty brak motywacji do ich przyswojenia okazują się najtrudniejsze do zapamiętania, a więc stanowią materiał dydaktycznie niewdzięczny dla przeciętnego nauczycielainstruktora. Najogólniej rzecz ujmując, celem, któremu poświęcona jest ta część przedstawionej pracy, jest unaocznienie czytelnikowi złożoności problematyki nauczania wyrażeń idiomatycznych, ale podejmujemy też próbę wskazania rozwiązań służących ułatwieniu efektywnego przeprowadzenia tych zadań dydaktycznych. W dalszej kolejności przedstawiamy w sposób syntetyczny korpus materiałów dydaktycznych dotyczących dydaktyki nauczania idiomów, jak również zestaw ćwiczeń praktycznych, które można z powodzeniem zastosować w codziennej dydaktyce. Innym jeszcze celem podejmowanym w rozdziale otwierającym niniejszą pracę jest przedyskutowanie celowości i specyfiki wprowadzania jednostek paremiologicznych w nauczaniu języka obcego. W tym miejscu należy podkreślić, że większość obecnie prowadzonych badań ukierunkowanych na wyrażenia paremiologiczne pozostaje w sferze dociekań czysto teoretycznych, najczęściej prowadzonych z dużym naciskiem na semiotykę i strukturalne aspekty przysłów, jak i wymiar porównawczy z ojczystym językiem uczących się języka obcego. W przeciwieństwie do tej powszechnie panującej tendencji nasza dyskusja poświęcona jest przysłowiom widzianym z perspektywy nauczania języka obcego, a więc przyjmujemy perspektywę czysto praktyczną. Jedną z podstawowych rozważanych tutaj kwestii są powody, dla których należy wprowadzać takie segmenty leksykalne w procesie nauczania języka obcego. Poza tym próbujemy rzucić nieco światła na celowość opanowywania jednostek paremiologicznych przez uczących się języka obcego zwłaszcza w kontekście umiejętności komunikacyjnych. W Rozdziale 2 dyskutowana jest szeroka gama problemów związanych z nauczaniem wieloelementowych, złożonych jednostek leksykalnych, a w szczególności interesuje nas problematyka nauczania idiomów. W tym rozdziale pracy podejmujemy próbę zarysowania typologii idiomów, jak i analizujemy złożoność tych jednostek leksykalnych, jednocześnie definiując je według podziałów proponowanych we współczesnej literaturze językoznawczej. Zagłębiamy się również w trudny temat dydaktyki wyrażeń idiomatycznych oraz podejmujemy próbę odpowiedzi na pytanie, czy nauczanie idiomów jest wskazane, a jeśli tak, to na jakim poziomie nauczania językowego. W tym kontekście nie do uniknięcia jest kwestia kryteriów wyboru idiomów wprowadzanych do procesu dydaktycznego na różnych etapach nauczania języka obcego. W Rozdziale 3 zwrócono uwagę, że bardzo często przysłowia są oderwane od praktycznej strony życia, stąd ich efektywne wkomponowanie w program nauczania języka obcego stanowi nie lada wyzwanie dla nauczycieli-instruktorów. Problem ten oczywiście znika samoistnie, jeśli celem jest ich wyuczenie na pamięć do celów testowych z pominięciem kontekstu, w którym mogłyby być zastosowane w procesie komunikacji. Takie pasywne podejście jest niestety powszechną praktyką szkolną w dydaktyce języka obcego i dlatego też ambicją tej pracy jest wykazanie, jak ważne jest opracowanie i sformułowanie możliwie najlepszej i najbardziej skutecznej metody skupiającej się na produktywnym nauczaniu złożonych struktur leksykalnych, jakimi są idiomy. Dodajmy, że stwierdzenie, że komunikacja językowa jest zawsze skazana na oskarżenie o ograniczoność bez aktywnej znajomości wyrażeń idiomatycznych i przysłów, powtarzane jest wielokrotnie w tej rozprawie. Kolejne dwa rozdziały są praktyczne w swojej istocie, a ich celem jest pokazanie bogactwa, jakie niosą za sobą słowa będące głównymi aktorami niniejszej pracy. Rozdział 4 stara się utwierdzić czytelnika w przekonaniu, jak bardzo słowa z pola leksykalnego ANIMALS są ugruntowane we wszystkich analizowanych materiałach dydaktycznych. W tej części wywodu analizujemy korpus 15 nazw zwierzęcych pod kątem ich leksykalnej, idiomatycznej i paremiologicznej produktywności. Próbujemy przedstawić przekrojowo, jak często nazwy zwierzęce pojawiają się w podręcznikach adresowanych do dzieci, jak i starszych uczniów znajdujących się na różnych poziomach zaawansowania językowego. Wyniki kwerendy statystycznej zostały zamieszczone na końcu rozprawy i pokazują wyraźnie, w jak bardzo receptywny sposób interesujące nas słowa są wkomponowane w treści dydaktyczne, np. jako słowo pojawiające się w tekście czytanym lub słuchanym, jako element w zadaniu na uzupełnianie, jako brakujące słowo w ciągu lub jako bohater dłuższego tekstu. Analizując częstotliwość ich występowania w kontekście praktycznego zastosowania w sposób umożliwiający uczniom ich produktywne użycie, należy podkreślić, że na ogół dostępne materiały dydaktyczne nie wykorzystują w żaden sposób ogromnego potencjału leksykalnego, idiomatycznego i paremiologicznego jednostek leksykalnych należących do pola leksykalnego ANIMALS. Co najważniejsze, można powiedzieć, że tylko w bardzo ograniczonym zakresie albo nawet wcale nie stanowią podstawy do rozwoju kompetencji komunikacyjnej uczniów. Rozdział 5 stanowi autorską propozycję zastosowania w praktyce dydaktycznej słownictwa należącego prymarnie do świata zwierzęcego analizowanych wcześniej w Rozdziale 4 jednostek leksykalnych. W tej części pracy proponujemy zestaw ćwiczeń, których celem jest spożytkowanie nazw zwierząt jako zalążka i osi, wokół której, niejako nakładkowo, budowane są kolejne warstwy zasobów leksykalnych połączone z innymi polami leksykalnymi, takimi jak na przykład FOODSTUFFS, BODY PARTS, HABITATS, FAMILY itd. Co więcej, zaproponowane ćwiczenia są skonstruowane w taki sposób, aby uczeń rozbudowywał swoje słownictwo niejako podświadomie, kolokwialnie mówiąc „przez przypadek”, skupiając się na zupełnie innych celach.
An inquiry into the influence of age, gender and education on the perception of the offensiveness of swear words in Polish and English
(Uniwersytet Rzeszowski, 2022-07-19) Mormol, Paulina Jadwiga
Niniejsza praca stanowi wieloaspektowe, kontrastywne studium wulgaryzmów i przekleństw w języku polskim i angielskim. Zasadnicze pytanie badawcze stawiane w pracy brzmi: czy i jak wiek, płeć i poziom wykształcenia wplywają na postrzeganie obraźliwości wulgaryzmów w języku polskim i angielskim? Celem drugorzędnym było przedstawienie różnic w percepcji wybranych przekleństw i wulgaryzmów w języku polskim i angielskim pod kątem ich różnych zastosowań i funkcjonalności. Materiał badawczy został pozyskany za pomocą sodażu diagnostycznego i uzupełniony danymi pochodzącymi z różnorodnych źródeł o charakterze leksykograficznym. Tym samym, rozprawa jest studium kotrastywnym, czerpiącym głównie z metodologii badań socjolingwistycznych, jak i opracowań o charakterze semantycznym. Praca składa się z 5 rozdziałów, omawiających kolejno: teoretyczne aspekty przeklinania ze szczególnym uwzględnieniem kluczowej terminologii i taksonomii, rolę tabu (w tym tabu językowego) w procesie tworzenia wulgaryzmów i przekleństw, socjolingwistyczne aspekty przeklinania w języku polskim i angielskim, leksykalny zakres wulgaryzmów i przekleństw wybranych do analizy oraz wyniki badań sondażowych badających percepcję obraźliwości polskich i angielskich wulgaryzmów i przekleństw. Pracę zamyka sekcja poświęcona weryfikacji stawianych hipotez oraz wnioskom płynącym z badań.
An investigation into the influence of level of extroversion, locus of control and gender on listening and reading proficiency in Second Language Acquisition
(2016-07-08) Trinder, Magdalena
Wprowadzenie Dziedzina, jaką jest przyswajanie drugiego języka, w swoim założeniu dotyczy w dużej mierze procesu zdobywania przez ucznia biegłości językowej. Kiedy Krashen (1985) wciąż skupiał się na mechanizmie, który by wyjaśnił ten proces, uwaga innych zaczęła skupiać się na indywidualnym podejściu do ucznia. Wtedy też Peter Shehan (1989) w swojej nowatorskiej pracy rozwinął wątek indywidualnych cech ucznia i ich wpływu na przyswajanie języka. Najczęściej wymieniane dziś to te konwencjonalne, takie jak: status społeczny, stosunek do przedmiotu czy motywacja. Niniejsza rozprawa doktorska poświęcona jest korelacji pomiędzy trzema z czynników, ale przede wszystkim skupia się na badaniu ich wpływu na stopień biegłości językowej na poziomie szkół wyższych. Zmienne wybrane do badania to: płeć – czynnik poddany analizie ze względu na wysoki wskaźnik kobiet studiujących język obcy na poziomie uniwersyteckim, ale również z powodu przekonania, iż kobiety uzyskują wyższe wyniki podczas jego nauki (por. Arabski 1999); poziom ekstrawersji – jako zmienna wskazana przez Ehrman (2008), która stwierdza, że uczniów odnoszących sukcesy w nauce języka cechuje osobowość introwertyczna; oraz poczucie umiejscowienia kontroli (LOC) – z racji tego, że jest zmienną relatywnie mało zbadaną w dziedzinie akwizycji języka, ale są podstawy, by przypuszczać (Lefcourt 1982), że wewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli determinuje osiąganie lepszych rezultatów. W odniesieniu do sprawności językowych uczestników eksperymentu postanowiono skupić się na umiejętnościach receptywnych – słuchaniu i czytaniu. Powodem takiego wyboru był po pierwsze fakt, iż sprawności te są nierozerwalną częścią oceny osiągnięć podczas nauki praktycznej języka, a po drugie – to, że na podstawie wyników przeprowadzonych testów można było dokonać analizy ilościowej. Rozprawa podzielona jest na cztery rozdziały, z których pierwszy poświęcony jest taksonomii najważniejszych pojęć w pracy oraz teorii z dziedziny akwizycji drugiego języka. Rozdział drugi zawiera opis wybranych cech indywidualnych uczniów, został w nim przedstawiony rozwój oraz obecny stan badań dotyczących wpływu poszczególnych czynników na naukę języka drugiego. Oprócz trzech wyżej wymienionych zmiennych, które są przedmiotem badań w rozprawie, opisane zostały również te różnice uznane za istotne w procesie nabywania drugiego języka. Powodem takiego wyboru było założenie możliwie pełnego przedstawienia oraz wyjaśnienia złożoności ich wpływu na proces nauczania drugiego języka. Takie podejście pozwoliło także na określenie homogeniczności w branej pod uwagę populacji. Część praktyczna rozprawy została podzielona na dwie mniejsze całości. W rozdziale trzecim przedstawiono hipotezy, obraną metodologię oraz wyniki przeprowadzonych badań. Z kolei rozdział czwarty dotyczy analizy wyników otrzymanych w badaniu ilościowym i jakościowym oraz prezentacji poszczególnych wniosków. Podstawy teoretyczne Ze względu na to, że na przyswajanie drugiego języka wpływa wiele czynników, to – pomimo różnych badań teoretycznych i eksperymentalnych – w izolacji trudno jest ocenić wpływ poszczególnych zmiennych na ten proces. Jak wcześniej wspomniano, wybór czynnika osobowości był podyktowany studium przeprowadzonym w Kanadzie przez Madeline Ehrman (2008), która skupiła się na badaniu osobowości i jej wpływu na osiągnięcie sukcesu w nauce języka obcego. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań uznała, iż ucznia odnoszącego sukces charakteryzuje introwertyczny typ osobowości, związany z kierowaniem się intuicją. Dewaele i Furnham (1999) zasugerowali w swojej pracy, iż poziom ekstrawersji w zależności od typu zadań odgrywa odmienną rolę. Uczniowie o osobowości ekstrawertycznej lepiej radzą sobie w sytuacjach, które wymagają zdolności do zapamiętywania krótkotrwałego, np. w zadaniach związanych z komunikacją, natomiast uczniowie o osobowości introwertycznej odnoszą sukcesy w zadaniach, w których dominująca jest rola pamięci długotrwałej. Dzięki tej ostatniej uczący się mają dostatecznie dużo czasu, aby wykorzystać cały swój potencjał. Jeśli chodzi o aspekt poczucia umiejscowienia kontroli w odniesieniu do akwizycji języka drugiego, badania przeprowadzone przez White’a (1999) oraz Hseiha i Schallerta (2008) wykazują pozytywną korelację pomiędzy wewnętrznym poczuciem umiejscowienia kontroli a wysokimi osiągnięciami. Wyniki te potwierdzają wcześniej zaprezentowane założenia co do relacji pomiędzy poczuciem umiejscowienia kontroli a sukcesem na poziomie akademickim (Bar-Tal and Bar-Zohar 1977). W kwestii czynnika płci wyróżnić można badania (Arabski 1999; Catalán 2003; Piasecka 2010), z których wynika, iż kobiety uzyskują lepsze efekty podczas nauki drugiego języka. Powyżej wymienione przykłady dotychczasowych badań nad wpływem przyjętych zmiennych na akwizycję drugiego języka stanowią model teoretyczny, który posłużył do sformułowania hipotez. Metodologia Przedmiotem badań w tej dysertacji jest analiza zależności pomiędzy trzema czynnikami niezależnymi – mianowicie: poziomem ekstrawersji, poczuciem umiejscowienia kontroli oraz płcią – a ich wpływ na umiejętności receptywne (jako zmienne zależne). Na tej podstawie wysunięto następujące hipotezy: 1. Zakłada się, że introwertycy osiągają wyższe wyniki w czytaniu; w tej dziedzinie średni wynik dla mężczyzn w badanej próbie jest wyższy niż dla kobiet. 2. Zakłada się, że ekstrawertycy osiągają wyższe wyniki w słuchaniu, a średni wynik dla kobiet w badanej próbie jest wyższy niż dla mężczyzn. 3. Przypuszcza się, iż podczas analizy najwyższych wyników ze słuchania i czytania oczekiwany profil ucznia to kobieta z tendencją do osobowości introwertycznej i z wewnętrznym poczuciem umiejscowienia kontroli. Dodatkowo sformułowano następujące problemy szczegółowe: 1. Jaki jest rozkład introwersji/ekstrawersji w badanej próbie? 2. Jaka jest zależność pomiędzy płcią a poziomem ekstrawersji w badanej próbie? 3. Jakim poczuciem umiejscowienia kontroli charakteryzują się badani uczniowie? 4. Jaka istnieje zależność pomiędzy płcią a poczuciem umiejscowienia kontroli w badanej próbie? 5. Jaka jest zależność pomiędzy poczuciem umiejscowienia kontroli a poziomem ekstrawersji w badanej próbie? 6. Jaka jest zależność pomiędzy wynikami ze słuchania i czytania w badanej próbie? Badaniem objęto losowo wybranych studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego, którzy zgłębiają wiedzę na studiach magisterskich w Instytucie Filologii Angielskiej UR. Powodem, dla którego próba dotyczyła właśnie takiej grupy, była przede wszystkim kwestia homogeniczności branej pod uwagę populacji, a także możliwość obserwowania jej przez dłuższy okres i przeprowadzenia wystarczającej liczby testów. Co do metod badawczych – w niniejszej rozprawie przedstawiono badania mieszane, a dokładnie kierowano się schematem sekwencyjnej strategii eksploatacyjnej, która polega na wyjaśnieniu i interpretacji wyników ilościowych, a następnie pozyskiwaniu uzupełniających danych jakościowych, służących głębszej analizie (Creswell 2014:224). Badanie ilościowe trwało przez jeden semestr. Przeprowadzono w tym czasie dziesięć testów ze słuchania i tyle samo z czytania. Co istotne, taka strategia pozwoliła na wyeliminowanie czynników wypaczających wyniki badań, takich jak pogoda czy gorsze samopoczucie, i dokładniejsze ustalenie poziomu umiejętności receptywnych w badanej grupie. Przy przeprowadzaniu testów użyto pilotów do odpowiedzi, co usprawniło proces zbierania danych. Ponadto studenci zostali poproszeni o wypełnienie dwóch kwestionariuszy do pomiaru zmiennych – Skali I-E J. Rottera w opracowaniu R. Drwala do ustalenia poczucia umiejscowienia kontroli oraz Kwestionariusza osobowości Eysencka do ustalenia poziomu ekstrawersji. Do pozyskania i analizy wyników na etapie badań jakościowych użyto protokołu wywiadu, przygotowanego przez autorkę rozprawy w związku z potrzebą uzupełnienia danych o informacje potrzebne do wyciągnięcia wniosków, które pozwoliłyby obalić postawione hipotezy. Wywiad został przeprowadzony z piętnaściorgiem metodologicznie wybranych uczestników: dwoma mężczyznami i dwiema kobietami o wysokim poziomie ekstrawersji, którzy różnili się wynikami; dwoma mężczyznami i dwiema kobietami o niskim poziomie ekstrawersji, którzy różnili się wynikami; jednym mężczyzną i jedną kobietą z wysokim wynikiem z czytania, a niskim ze słuchania; jednym mężczyzną i jedną kobietą z wysokim wynikiem ze słuchania, a niskim z czytania; ponadto trzema osobami, które stanowiły obraz przyjętych hipotez. Wyniki Zebrane dane zostały poddane analizie statystycznej; za pomocą testu nieparametrycznego Spearmana wyliczone zostały średnie oraz związki korelacyjne uwzględniające wszystkie zmienne. Wyniki analizy wskazują na brak zależności pomiędzy badanymi zmiennymi – zarówno dla populacji żeńskiej, jak i męskiej. Z analizy regresji ANOVA wynika, na podstawie bardzo niskich wartości współczynnika β, iż poziom ekstrawersji, poczucia umiejscowienia kontroli oraz płeć nie ma mają wpływu na osiągnięcie sprawności czytania czy słuchania. W związku z tym, opierając się na efektach badania ilościowego, należy w tej kwestii stwierdzić wynik zerowy. Na podstawie analizy jakościowej wykazano między innymi, iż wiek, w którym badani rozpoczęli naukę, był bardzo podobny i nie ma wpływu na poziom sprawności receptywnych. Taki sam wniosek można wysnuć, jeśli chodzi o kwestię obcowania z daną kulturą, zwykle determinującą sukces, czyli opanowanie biegłości językowej. Co więcej, dane uzyskane z wywiadu jakościowego stały się podwaliną wyróżnienia trzech aspektów, z których dwa pierwsze wydają się mieć bezpośredni wpływ na proces przyswajania drugiego języka. Okazało się, że wyższe wyniki uzyskali studenci wykonujący pracę zawodową oraz ci, którzy świadomie stosują odpowiednie strategie w rozwiązywaniu zadań. Przeprowadzenie analizy jakościowej pozwoliło również na weryfikację poziomu motywacji, który spadał w trakcie procesu uczenia się, ale nie wykazało korelacji pomiędzy utrzymującą się motywacją a osiągnięciami uczniów. Ponadto okazuje się, że analizując uzyskane dane, pojawia sie więcej pytań niż odpowiedzi, co daje podstawę do stwierdzenia, iż w przypadku uczniów zaawansowanych wysokie wyniki nie są determinowane takimi czynnikami jak poziom ekstrawersji, poczucie umiejscowienia kontroli czy płeć. Wydaje się zasadnym zarekomendowanie badań długoterminowych, które pozwoliłyby na uwzględnienie większej liczby zmiennych, umożliwiając jednocześnie pełniejsze wyjaśnienie mechanizmów wpływających na sukces lub porażkę w procesie przyswajania języka.
Analiza strukturalno-językowa wybranych portali internetowych. Studium porównawcze
(Uniwersytet Rzeszowski, 2019-06-06) Majchrowska, Justyna
W pracy pt. Analiza strukturalno-językowa wybranych portali internetowych. Studium porównawcze przedmiotem mojej refleksji czynię trzy wybrane polskie portale internetowe. Są to wortale: Pudelek.pl, PCLab.pl i Gotujmy.pl, interesujące zarówno pod względem strukturalnym, jak i językowym. Prezentacja wymienionych stron internetowych, prowadzonych przez różnych wydawców, umożliwia interesujące badania porównawcze. Niniejsza dysertacja składa się z siedmiu rozdziałów. Trzy początkowe rozdziały to wprowadzenie teoretyczno-metodologiczne, a cztery kolejne stanowią dział badawczy. Rozdział pierwszy obejmuje charakterystykę internetu. W drugim opisuję podstawowe struktury komunikacji językowej oraz komunikowania masowego, które stanowią istotny element w zrozumieniu przeobrażeo w internetowych sposobach komunikowania. W trzecim rozdziale odnoszę się do podstawowych założeo genologicznej perspektywy badawczej. Podstawę materiałową stanowią portale internetowe – prymarny gatunek internetowy, stąd w kolejnych częściach precyzuję również jego definicję. Wortal jest zatem heterogenicznym gatunkiem internetowym, który uznaję za gatunek w formie kolekcji. Dwa kolejne rozdziały – czwarty i piaty, dotyczą wykładników strukturalnych, natomiast szósty i siódmy aspektu stylistycznego. Niniejsza rozprawa doktorska stanowi fragment dyskursu internetowego, będącego istotnym elementem współczesnego języka polskiego. Polszczyzna XXI wieku jest pod wpływem mody językowej, zapożyczeo obcojęzycznych i innych stylów funkcjonalnych, szczególnie odmiany potocznej.
Anthony Trollope – Obcy za kulisami angielskości
(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-11-27) Ludwiczak, Barbara
Anthony Trollope – Obcy za kulisami angielskości Celem dysertacji Anthony Trollope – Obcy za kulisami angielskości jest ukazanie postaci angielskiego pisarza doby wiktoriańskiej, Anthony’ego Trollope’a w kontekście obcości. Praca podzielona została na trzy rozdziały. Pierwszy stanowi zalążek biografii ze szczególnym uwzględnieniem kwestii Obcości i Inności. Postkolonialnej interpretacja twórczości Trollope’a tkwi u podstaw rozdziału drugiego, którego celem jest zanalizowanie obrazu Innego w prywatnej i służbowej korespondencji autora oraz dwóch zbiorach listów literackich – The Irish Famine: 6 Letters to the Examiner oraz The Tireless Traveler: 20 Letters to the Liverpool Mercury. Ostatni zbiór zanalizowany został przy użyciu teorii C. Hall o kartografii ludów Imperium Brytyjskiego. Trzeci rozdział pracy zawiera imagologiczną analizę trzech wybranych powieści Trollope’a – The Way We Live Now, Barchester Towers oraz The Prime Minister w oparciu o stworzony przez J.-M. Mourę model Alter–Alius. Poszerzono pole semantyczne imagologii poprzez stworzenie denotujących płeć kategorii imagologicznych Altera oraz Alia. W celu wykazania uniwersalności zastosowania tego modelu, został on najpierw użyty dla analizy kanonicznego dyskursu feministycznego, dotyczącego recepcji Jane Eyre Ch. Brontë. Następnie zbadane zostały wizerunki Obcych oraz Innych we wspomnianych już powieściach Trollope’a.
Argumentationsindikatoren in deutschen Interviews und Diskussionen
(2015-06-18) Buć, Bartosz
Każdy proces argumentacji może zostać przypisany konkretnemu schematowi argumentacyjnemu, rozumianemu jako pewna relacja pomiędzy głoszonym punktem widzenia a podnoszonym argumentem. Pragma-‐dialektyka rozróżnia trzy schematy argumentacyjne, t. j. argumentację w oparciu o relację: analogiczną, kauzalną i symptomatyczną. Co więcej autorzy pragma-‐dialektycznej teorii argumentacji, tzn. Frans H. van Eemeren i Rob Grootendorst (zmarły w 2000 r.), jak również ich następcy, a mianowicie Peter Houtloser i A. Francisca Snoeck Henkemans, stworzyli katalog angielskich słów i zwrotów, które są typowe dla poszczególnych schematów i są określane jako indykatory argumentacji. Ich obecność w tekście może posłużyć za wskazówkę, iż podnoszony jest jakiś argument. Ponadto istnieją typowe pytania krytyczne, które mogą zostać zadane w celu określenia typu argumentacji. Niniejsza dysertacja ma zatem na celu stworzenie listy słów i zwrotów, które wskazują na daną relację w procesie argumentowania w oparciu o mówiony język niemiecki, a konkretnie na podstawie wywiadów i dyskusji.
Asymmetrical Portrayal of Gender in Magazines for Men with Particular Reference to Sexuality
(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-09-15) Kurowska, Karolina
Praca doktorska ma na celu przedstawienie relacji pomiędzy językiem a mediami, oraz odtworzenie i opis wizerunku kobiet i mężczyzn we współczesnych amerykańskich czasopismach dla mężczyzn, skupiając się na roli, jaką stereotypy i wyidealizowane modele kognitywne odgrywają w określaniu znaczenia kobiet i mężczyzn we współczesnej prasie. Badanie opiera się głównie na założeniu, że ICM KOBIETA i ICM MĘŻCZYZNA są modelami metonimicznymi obejmującymi kilka pod-modeli o stosunkowo nieskomplikowanej strukturze, które dominują nad innymi i prowadzą do dyskryminujących założeń i uogólnień. Drugi, istotny cel stanowi zbadanie roli, jaką metafory odgrywają w utrwalaniu poglądu, iż mężczyźni są językowo konstruowani jako silni agresorzy, kobiety zaś, jako słabe ofiary. Analiza przeprowadzona jest w duchu Językoznawstwa Kognitywnego, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji metafory konceptualnej Lakoffa i Johnsona (1980), dalej rozwijanej przez innych badaczy, która wydaje się być jednym z najpraktyczniejszych narzędzi używanych w tego typu badaniach. Opiera się ona na założeniu, iż w wielu przypadkach ogólne postrzeganie seksu oscyluje wokół zjawiska przemocy i dominacji.
BARWA WE WSPÓŁCZESNYM JĘZYKU HISZPAŃSKIM. ASPEKT JĘZYKOWOKULTUROWY
(Uniwersytet Rzeszowski, 2019-07-03) Kosik-Szwejkowska, Barbara
Celem niniejszej rozprawy była językowo-kulturowa analiza wyrażeń kolorystycznych notowanych we współczesnym języku hiszpańskim Półwyspu Iberyjskiego. Materiał badawczy dzisiejszego języka hiszpańskiego (wyłącznie odmiany europejskiej) zgromadzony został na podstawie hiszpańskich prac leksykograficznych, między innymi: − Real Academia Española, Diccionario de la lengua española (DRAE), 22a ed., Madrid 2001, − Clave: Nuevo Diccionario de uso del español actual (CLAVE), Madrid 1996, − María Moliner, Diccionario del uso del español (DUE), Madrid 2007, − M. Seco, Diccionario del Español Actual (DEA), Madrid 1999. W monografii przyjęto językowo-kulturową metodę opisu. Ujęcie językowe odnosiło się do leksykalno-semantycznej prezentacji wyrażeń kolorystycznych, które zanalizowane zostały w obrębie dwóch grup: wyrażeń z nazwami kolorów achromatycznych (biały, czarny, szary) i wyrażeń z nazwami kolorów chromatycznych (czerwony, żółty, zielony, niebieski). Każdy z kolorów omówiony został z punktu widzenia teorii prototypów językoznawstwa kognitywnego i semantyki wyrażeń kolorystycznych. Ujęcie kulturowe obejmowało natomiast opis funkcji danej barwy w kulturze hiszpańskiej Półwyspu Iberyjskiego, jak również zarys tła kulturowego przy interpretacji językowej wyrażeń kolorystycznych.
„Bieguny sensu”. Kontrast jako metoda budowania świata przedstawionego w liryce Cypriana Norwida
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-12-07) Wójcik, Maria
Rozprawa doktorska podejmuje problematykę kontrastowego sposobu ukształtowania świata przedstawionego dzieł lirycznych Cypriana Norwida. Materiał badawczy obejmuje wybrane utwory liryczne artysty, znajdujące się w tomach 1 i 2 Pism wszystkich pod red. J.W. Gomulickiego (Warszawa 1971). Rozdział pierwszy zawiera opis najważniejszych koncepcji badawczych, wedle których kategoria kontrastów w twórczości Norwida odgrywa istotną rolę oraz wybranych koncepcji filozoficznych inspirujących poetę. Drugi rozdział traktuje o obecności w świecie przedstawionym wierszy Cypriana Norwida przeciwstawień pojęć ugruntowanych w kulturze i wybieranych zupełnie autorsko. Rozdział trzeci ujmuje zbiór opozycji o charakterze przestrzennym i czasowym. W rozdziale czwartym scharakteryzowane zostały opozycje jakości wizualnych: jasność i ciemność, światło i cień czy czerń i biel. Zakończenie dysertacji zawiera szereg wniosków na temat stosowanej przez Norwida poetyki kontrastów. Nieraz jedna para przeciwstawnych jakości czy motywów powiązana jest z innymi. Norwid często nie podporządkowuje całego świata przedstawionego biegunom, a dystansuje się od nich albo określa obszar zawieszenia. Rzadko też wyraża przezwyciężenie czy pojednanie opozycyjnych par. Kontrasty i opozycje stanowią figury myślenia Norwida, za pomocą których artysta przekazuje spostrzeżenia kluczowe dla jego twórczości poetyckiej.
Bitwa Krakowska 1914 Oraz Inne Ślady Działań Militarnych Na Terenach Podkrakowskich W Świetle Badań Archeologicznych, Historycznych I Architektonicznych
(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-07-26) Janas, Mieszko
Bitwa Krakowska 1914 r. to wydarzenie (starcie zbrojne) mające miejsce w trakcie trwania Wielkiej Wojny, na ternie kraju koronnego austryiackiego Królestwa Galicji i Lodomerii, leżącego wówczas w granicach Cesarstwa Austrii, Austro-Węgier zaś po odzyskaniu niepodległości (częściowo) na terenach Polski. W wyniku walk stoczonych na terenach podkrakowskich (przedpolu Twierdzy Kraków) skutkujących zatrzymaniem „rosyjskiego walca parowego”, oraz szeregu późniejszych kampanii zmieniły się losy wojny na wschodzie. Wydarzenie to miało znaczący wpływ na przebieg całej Wielkiej Wojny oraz decydujący dla sytuacji wojennej i powojennej w całej Europie wschodniej. Celem mojej pracy jest przedstawienie w usystematyzowany sposób dotychczasowych efektów prac badawczych prowadzonych na obszarze przebiegu Bitwy Krakowskiej, oraz fortyfikacji z nią związanych. Zebranie pozyskanych w badaniach materiałów archeologicznych na temat walk oraz skatalogowanie struktur i obiektów mających wpływ (związanych) na przebieg tytułowego wydarzenia. W krajobrazie opisywanego rejonu wciąż są widoczne liczne pozostałości związane z działaniami stron walczących. Konieczne w tym wypadku jest ich udokumentowanie, rozpoznanie i interpretacja ponieważ walki prowadzone były w obrębie dwóch wojen światowych a ich trafna identyfikacja nie zawsze okazuje się być oczywista. Przetrwałe do dnia dzisiejszego obiekty należy również zinwentaryzować i udokumentować ze względu na ich coraz szybszy zanik, zmianę formy czy postępującą destrukcję. Nie bez znaczenia jest fakt, że na omawianym obszarze zagrożenia dla pozostałości (zabytków) przejawiają swoje pełne spektrum, wpływając negatywnie z każdym dniem na możliwości rejestracji i możliwości poznawcze. Badania archeologiczne dostarczyły nam wielu cennych informacji wzbogacając naszą wiedzę. Pozwoliły również poznać i zrozumieć wydarzenia historyczne związane z tytułową bitwą, jednak nigdy nie będziemy w stanie określić jak wiele zostało jeszcze do odkrycia. Tak długo jak długo będą trwać badania, należy mieć nadzieję że zakończone zostaną sukcesem, wnosząc informacje składające się na wielką mozaikę historii.
Biżuteria okresu sarmackiego na Krymie – klasyfikacja typologiczno-chronologiczna
(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-07-09) Polit, Beata
Prezentowana praca ma na celu omówienie problematyki związanej z kolczykami, bransoletami, pierścionkami i obrączkami okresu sarmackiego na Krymie. W pierwszej kolejności należy do niej kwestia podziału typologicznego poszczególnych rodzajów opracowywanej biżuterii, określenie jej chronologii oraz ustalenia proweniencji poszczególnych typów ozdób. W dysertacji zostaną zaprezentowane również widoczne przemiany typologiczno-chronologiczne, a także rozważania dotyczące występowania ozdób ciała w obiektach funeralnych. W niniejszej pracy omówiono również funkcję biżuterii, zróżnicowanie surowcowe, a także zwrócono uwagę na kwestię wtórnego wykorzystania uszkodzonych ozdób oraz napraw.
Budownictwo obronno-rezydencjonalne Wacława II (1291-1305) w Małopolsce na tle ziem polskich. Studium archeologiczno-historyczne
(2021-05-17) Kocańda, Paweł
Zasadniczym celem niniejszej pracy było opracowanie problematyki budownictwa obronno-rezydencjonalnego króla Czech i Polski Wacława II, na terenie Małopolski w okresie od 1291 do 1305. Zagadnienie to omówione zostało na szerszym tle historycznym i terytorialnym, obejmującym pozostałe obszary Polski, a także tereny dawnego Królestwa Czech. Dodatkowym elementem rozprawy jest analiza działalności biskupa krakowskiego Jana Muskaty, najważniejszego stronnika Wacława II w Małopolsce. Praca składa się z dwóch tomów. W pierwszym, podzielonym na siedem rozdziałów, przedstawiono zagadnienia preliminarne, sytuację polityczno-społeczną oraz sprecyzowano najważniejsze pojęcia, a także całościową analizę zagadnienia. W drugim tomie umieszczono katalog obiektów, na który składa się 58 założeń obronno-rezydencjalnych. Wszystkie budowle zostały podzielone alfabetycznie, a sam układ katalogu został dostosowany do potrzeb pracy. W ramach prowadzonych prac podjęto rozległą kwerendę archiwalną, umożliwiająca dotarcie do dokumentacji badawczej. Ponadto analizie krytycznej poddano dostępne źródła pisane polskie oraz czeskie, a także wykonano szczegółowe obserwacje materii architektonicznej poszczególnych założeń obronnych. W efekcie uzyskano wieloaspektowy zasób danych koniecznych do pełnego opracowania zagadnienia. Wśród najważniejszych wniosków wymienić należy znaczny wpływ Wacława II i Jana Muskaty na początki murowanego budownictwa obronnego w Małopolsce oraz wprowadzenia nowego elementu na zamkach w postaci wieży ostatecznej obrony. Podkreślić należy, że król Czech i Polski stworzył w Małopolsce sieć warowni królewskich, które spełniały określone funkcje militarne, celne i administracyjne, stanowiąc ważny element wprowadzonych przez niego reform wewnętrznych.
BYĆ CZY MIEĆ W PONOWOCZESNOŚCI (PERSPEKTYWA PERSONALIZMU KATOLICKIEGO)
(Uniwersytet Rzeszowski, 2020-03-06) Brózda, Łukasz
Konsumowanie, jako nieodzowny, od zarania dziejów, składnik ludzkiego życia wpisuje się w biologiczny byt człowieka i jest niezbędnym warunkiem życia, metabolicznego cyklu przyswajania, trawienia i wydalania. Różnic pomiędzy naturalnym z punktu widzenia ludzkiej natury konsumowaniem a konsumpcjonizmem trzeba szukać w społecznym podejściu do procesu konsumowania. Uprawnioną wydaje się teza, że konsumowanie staje się konsumpcjonizmem, gdy przestaje być środkiem, a staje się celem życia i na tyle dominującą czynnością, że „mieć” podporządkowuje się zupełnie temu, co wyznacza „być”. Pozostając przez ciało istotą złączoną ścisłymi więzami ze światem przyrody, domagającą się konsumpcji człowiek odczuwa poprzez swoją duchowość z nim odrębność. Jeśli ktoś nie próbuje zrozumieć tego kim jest, nie jest w stanie, odpowiedzialnie i sensownie, zmierzyć się z dylematem „być” czy „mieć”. Kwestia swoistego napięcia pomiędzy opozycyjnymi, jak się sądzi światami wartości, światopoglądami i postawami związanym z „być” i „mieć” jest przedmiotem rozważań socjologów, pedagogów, psychologów, teologów (np. Jana Pawła II, Benedykta XVI i papieża Franciszka). Alternatywa „być” czy „mieć” stanowi też przedmiot zainteresowania filozofów, a zwłaszcza G. Marcela oraz E. Fromma, którzy uznali, że egzystencja człowieka toczy się w przestrzeni dwóch antagonistycznych poziomów istnienia: egzystencji i bytu.
Błędy gramatyczne w pracach pisemnych studentów ukraińskojęzycznych uczących się języka polskiego jako obcego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-12-12) Izdebska-Długosz, Dominika
Celem pracy było zbadanie błędów gramatycznych w polszczyźnie pisanej studentów ukraińskojęzycznych uczących się języka polskiego jako obcego. Na podstawie 862 prac pisemnych osób z Ukrainy wyłoniono 5958 błędów gramatycznych i poddano je szczegółowej analizie w dwóch grupach: błędów fleksyjnych ( 4042 jednostki) i błędów składniowych (1916 jednostek). Błędy poddano zarówno analizie jakościowej, jak i ilościowej. Pierwsza pozwoliła na ustalenie: na czym polega dany błąd, który model systemowy lub/i normę językową narusza (opis lingwistyczny błędu), w jakim stopniu zagraża powodzeniu komunikacji, jakie są jego przyczyny (aspekt glottodydaktyczny błędu). Druga perspektywa – ilościowa – dała szczegółowe dane o liczebności poszczególnych podgrup błędów, a także o liczbie błędów interferencyjnych w korpusie. Teoretyczna część pracy dotyczy z jednej strony analizy błędu językowego jako zjawiska lingwistycznego, glottodydaktycznego, a także psycholingwistycznego, z drugiej natomiast – szerokiej problematyki nauczania gramatyki języka obcego, w tym szczególnie zagadnienia doboru odpowiednich metod, technik i materiałów w celu jak najbardziej efektywnego nauczania polskiego systemu językowego w grupach ukraińskojęzycznych uczących się polszczyzny i zarazem przyswajających ją.
Charakterystyczne problemy "prozy kobiecej" po 1989 roku
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-07-06) Fąfara, Bożena
Tematem dysertacji są „Charakterystyczne problemy «prozy kobiecej» po 1989 roku”. Celem podjętych w pracy rozważań jest wskazanie i opisanie wybranych problemów realizowanych przez polską „kobiecą prozę” oraz umieszczenie ich w kontekście kobiecego dyskursu. Tekst został podzielony na pięć rozdziałów. Pierwszy z nich stanowi konieczny dla zrozumienia procesów zachodzących w omawianym rodzaju prozy wstęp do rozważań nad konkretnymi przykładami literackimi. W rozdziale drugim zajmuję się historyczną i kulturową traumą silnie obecną w twórczości współczesnych polskich autorek. Trzeci rozdział stanowią rozważania dotyczące kwestii stereotypów warunkujących los kobiet. Analizuję literackie ujęcia obrazu Matki Polki i przemiany jakie w nim zaszły na przestrzeni wieków. Przy okazji tego tematu podjęłam kwestię macierzyństwa, postrzegania kobiety jako matki, jej roli i zaangażowania w życie oraz wychowanie potomstwa. Kolejna część dysertacji związana jest z rozważaniami na temat doświadczania przez kobiece bohaterki Inności. Zagadnienia dotyczące kwestii tożsamości, niezakorzenienia, braku poczucia przynależności i akceptacji w patriarchalnym, multikulturowym społeczeństwie, wyrażone zostają pojawieniem się w literaturze typu kobiety jako Obcego. W ostatnim, piątym rozdziale omówiona została tematyka cielesności w szerokim ujęciu – od problemów z nieprzystawaniem do współczesnych wzorów piękna poprzez naturalistyczne opisy kobiecej fizjologii, po depresję – chorobę przypisaną kobietom.
Cmentarzyska z grobowcami bezkomorowymi: grupa wschodnia i południowo-wschodnia kultury pucharów lejkowatych. Zróżnicowanie, datowanie i geneza
(2016-04-08) Król, Dariusz
Opracowanie to jest przykładem wieloaspektowej analizy danych o obrządku pogrzebowym społeczności KPL w grupach wschodniej i południowo-wschodniej. Podstawowymi obiektami badań są nekropole z bezkomorowymi mogiłami i grobami płaskimi. Ich charakter morfologiczny i różny kontekst występowania prowadzi do formułowania wielu pytań. Dlaczego nie były one jednolite? Jaka jest ich chronologia? Dlaczego zakładano je w określonych relacjach względem środowiska naturalnego i kulturowego? Jakie były ich funkcje i znaczenia społeczne? Wyróżniono kilka typów (i podtypów) mogił. Wśród „klasycznych” wielkokamiennych założeń typu A największe z nich odkryto na Kujawach. Najmniejsze na Pomorzu Środkowym. W przypadku innych typów trudno wskazać takie zależności z uwagi na niedostateczny stan ich zachowania. Dotyczy to zwłaszcza „drewnianych” struktur typu B, których najwięcej odkryto w Małopolsce. Interesujących faktów dostarcza analiza chronologiczna. Wykorzystano do niej dane z zakresu chronologii 14C i relatywnej. Wydaje się, że nekropole z bezkomorowymi mogiłami pojawiły się w grupie wschodniej nie wcześniej niż 4000 BC. Trudno jest określić czas ich „aktywnego” funkcjonowania, choć nie budowano ich już u schyłku IV tys. BC. Cmentarzyska takie lokowano głównie na terenach eksponowanych: np. na morenach (Kujawy) i górnych partiach stoków lessowych (Małopolska). Być może wynikało to z ich funkcji. Mogły być one markerami centrów, granic i szlaków komunikacyjnych. Wydaje się, że mogły one podkreślać prawo do danego terytorium różnych – ale wciąż egalitarnych – grup społecznych.

Przeglądaj

Przeglądanie Doktoraty (KNH) / Doctoral Theses (CoH) według Tytuł

Wyniki na stronie

Opcje sortowania