Doktoraty (KNH) / Doctoral Theses (CoH)
URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/59
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Powstanie i rozwój ośrodka lotniczego w Rzeszowie w latach 1946-2013 - przemysł, sport, nauka, edukacja.(Uniwersytet Rzeszowski, 2025-01-09) Dudek, MateuszW niniejszej pracy została nakreślona historia powstania rzeszowskiego ośrodka lotniczego, oraz jego rozwój w latach 1946 – 2013. Celem autora było ukazanie jak przebiegał rozwój lotnictwa w Rzeszowie na wielu płaszczyznach: sportu, przemysłu i edukacji. Ze względu na to w jaki sposób powstawał rzeszowski ośrodek lotniczy, wszystkie te płaszczyzny były ze sobą połączone. Budowa ośrodka lotniczego w Rzeszowie realizowana była po wojnie od podstaw, w mieście praktycznie bez żadnej historii lotniczej. Utworzenie Aeroklubu Rzeszowskiego dało mocny impuls wszystkim entuzjastom lotnictwa w Rzeszowie. Powstał on jako jeden z pierwszych w powojennej Polsce, na wiosnę 1946 r. Rozwój aeroklubu był dynamiczny, dzięki czemu przyciągał zdolną młodzież, która to w latach 70-tych, oraz 80-tych odnosiła olbrzymie sukcesy w zawodach międzynarodowych. Rozwijające się w latach 60-tych i 70-tych zakłady WSK PZL Rzeszów, spowodowały wzrost zapotrzebowania na wysoko wykwalifikowaną kadrę inżynierską, toteż z inicjatywy dyrektorskiej WSKPZL Rzeszów, powstała najpierw wieczorowa Szkoła Inżynierska, a następnie po latach Politechnika Rzeszowska. W latach 70-tych w odpowiedzi na rosnące zapotrzebowanie kadr lotniczych, powstał w Rzeszowie Ośrodek Szkolenia Personelu Lotniczego, kształcący pilotów samolotów cywilnych, oraz pracowników obsługi naziemnej.Pozycja Gitarowe rekompozycje w idiomie jazzowym krótkich form wokalno-instrumentalnych na przykładzie kompozycji własnych(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-12-19) Pociask, PiotrPodstawą rozprawy jest dzieło artystyczne zawierające osiem utworów będących kompozycjami i rekompozycjami autora. Opis tego dzieła, który jest integralną częścią rozprawy, skupia się na zjawisku rekompozycji. Celem niniejszego opisu jest wprowadzenie słowa rekompozycja i jego definicji do języka polskiego. Zgodnie z definicją w Cambridge Dictionary słowo recompose znaczy ‘produce a piece of music, poetry, or formal writing in a different way’. Przytoczone objaśnienie jest bardzo ogólne i z całą pewnością nie wyznacza granic tego pojęcia. Autor stara się w rozprawie zarysować te granice. Niniejsza dysertacja składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym zostało rozpatrzone zjawisko rekompozycji w szerszym, historycznym ujęciu. Analiza bazuje na przykładach trzech utworów: Indiana, I got Rhythm oraz Mercy Street. W rozdziale drugim zostały poddane analizie muzykologicznej cztery utwory wokalno-instrumentalne: Linia przerywana, Łowca nut, Wybacz oraz Breath Away. Jej podstawą stały się elementy dzieła muzycznego, takie jak: melika, tonacja; rytmika, metrum, agogika i feeling; harmonia; faktura, instrumentacja; artykulacja, ozdobniki; forma. W rozdziale trzecim analizie muzykologicznej zostały poddane rekompozycje tych utworów w idiomie jazzowym. Pokazane są przykłady różnych typów form jazzowych, takich jak ballada, forma postmodernistyczna, fusion, blues i free jazz. W czwartym rozdziale, na podstawie opisów z rozdziałów drugiego i trzeciego, zostały pokazane różnice między kompozycjami a rekompozycjami.Pozycja Dekonstruowanie światopoglądu i wierzeń pogańskich wczesnej Rusi w archeologii: metody, tradycje, podejście krytyczne(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-12-04) Khamaiko, NataliaNa cykl składa się 18 artykułów dotyczących różnych aspektów badań nad przedrześcijańskimi (pogańskimi) wierzeniami dawnej (średniowiecznej) Rusi. Prace zestawiono w ośmiu blokach tematycznych, w których omówiono współczesne kierunki badań nad religią Słowian wschodnich (I) oraz nad problemem tzw. dwuwiary (II), z kolei przedstawiono spostrzeżenia dotyczące fenomenu tzw. pochówków komorowych (III), idola ze Zbrucza (IV), gier planszowych (V), pogańskich idoli z Czernihowa i Szestowicy (VI), zawieszek półksiężycowatych (tzw. lunule; VII) oraz nad świadectwami praktyk medycznych na terenie dawnej Rusi. Najważniejszym jest studium na temat słynnego posągu Światowida, jaki wydobyto w połowie XIX wieku ze Zbrucza (IV). Uzasadnione wydają się wątpliwości co do autentyczności tego zabytku (tzn. jego średniowiecznej, pogańskiej metryki). W swych studiach – zarówno tych dotyczących historii badań jak i analizy poszczególnych zabytków – skoncentrowałam się na znaleziskach z terenu południowej Rusi (dzisiejszej Ukrainy) i mam nadzieję, że moje prace przyczynia się do „demokratyzacji” badań nad dziedzictwem monarchii Rurykowiczów, w których perspektywa inna niż rosyjska (bazująca – co przyznaję – na wspaniałych odkryciach w Nowogrodzie) jest niedoreprezentowana.Pozycja Plomby z Drohiczyna w zbiorach polskich muzeów(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-12-04) Bochnak, AnnaRozprawa doktorska dotyczy ołowianych plomby typu drohiczyńskiego. Składa się z jedenastu rozdziałów i bibliografii. Integralną jej częścią jest Katalog zamieszczony w osobnym tomie. Pierwszy rozdział wprowadza w problematykę plomb drohiczyńskich. W kolejnych rozdziałach przedstawiono pokrótce historię Drohiczyna, technologię produkcji plomb drohiczyńskich, omówiono zagadnienia związane ze znakami pieczętnymi w średniowiecznej Europie. W dwóch kolejnych (V i VI) zaprezentowano historię badań i stan bazy źródłowej stanowiącej podstawę niniejszej pracy. Siódmy poświęcono problematyce zastosowania wykrywaczy metali. Ósmy rozdział zawiera analizę bazy źródłowej, w którym w podrozdziałach omówiono: zasady klasyfikacji przedstawień widniejących na plombach, podstawy tworzenia poszczególnych typów oraz charakterystykę poszczególnych grup wyobrażeń. Łącznie wyróżniono siedem grup, m.in. plomby z tzw. znakami książęcymi, z przedstawieniami antropo- i zoomorficznymi, ze znakami alfabetu itd. Zamieszczono również rozważania na temat chronologii plomb typu drohiczyńskiego i ich rozprzestrzeniania. W rozdziale dziewiątym przedstawiono problem pochodzenia surowca ołowianego, a kolejny poświęcono rozważaniom nad ich miejscem w życiu gospodarczym i społecznym Rusi Kijowskiej i jej pogranicza. Ostatni, jedenasty rozdział zawiera podsumowanie rozważań na temat plomb oraz postulaty badawcze.Pozycja Językowe realizacje metafory ŻYCIE TO PODRÓŻ w tekstach piosenek rockowych i jazzowych(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-12-03) Kasperska, EwelinaCelem dysertacji jest ustalenie, jak realizowana jest metafora pojęciowa ŻYCIE TO PODRÓŻ w tekstach piosenek dwóch odmiennych gatunków muzycznych – rockowego i jazzowego. U progu czynionych w pracy badań stoją pytania o to: jak realizują metaforę ŻYCIE TO PODRÓŻ teksty rockowe? Jak czynią to teksty piosenek jazzowych? Czy są to wizje tożsame? A jeśli nie, czym się różnią? Czy ponadto bardzo odbiegają od obrazu utrwalonego w języku potocznym? Ustalane są zatem charakterystyki dotyczące życia postrzeganego w kategoriach podróży w oparciu o trzy różne zestawy materiału badawczego: teksty piosenek rockowych, teksty piosenek jazzowych i materiał konwencjonalny (funkcjonujące w polszczyźnie związki frazeologiczne). Dzięki dokonywanym w oparciu o tak różnorodny materiał analizom, możliwe jest uzyskanie odpowiedzi na wymienione wyżej pytania, do których autorka dołączyła kolejne: czy gatunek muzyczny może determinować warstwę tekstową piosenki?Pozycja Organizacja dystrybucji surowca i przedmiotów obsydianowych na ziemiach polskich w neolicie w kręgu kultur pochodzenia naddunajskiego(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-11-27) Raczak, AdriannaW niniejszej pracy podjęto próbę ukazania potencjalnych łańcuchów zdarzeń i mechanizmów dotyczących organizacji dystrybucji obsydianu i przedmiotów obsydianowych na ziemiach polskich w kręgu kultur pochodzenia naddunajskiego. Podstawą przeprowadzanych analiz była obecność szkła wulkanicznego na stanowiskach zlokalizowanych na terenie dzisiejszej Polski, które badane były wykopaliskowo i na których surowiec ten został odkryty w pewnych kontekstach kulturowych. Formy, w jakich został odkryty obsydian (obecność lub brak na danym stanowisku naturalnych konkrecji i/lub rdzeni obsydianowych) pozwoliły na wydzielenie 3 typów stanowisk, które mogły pełnić odmienne funkcje (reprezentować różne etapy) w procesie dystrybucji. Analizie poddano materiały pochodzące z 78 stanowisk wczesnoneolitycznych – kultury ceramiki wstęgowej rytej, kultury ceramiki wstęgowej kłutej oraz ugrupowań cyklu lendzielsko – polgarskiego (w większości kultury malickiej). W pracy zwrócono również uwagę na ekonomiczne i społeczne aspekty wymiany obsydianu oraz przedstawiono wybrane hipotezy i modele, które mogą wytłumaczyć, jak owa wymiana wyglądała.Pozycja Polsko-słowackie stosunki polityczne i wojskowe w latach 1938-1939(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-11-29) Stolarczyk, JózefPrzedmiotowa rozprawa podejmuje problematykę określoną tematem „Polsko-słowackie stosunki polityczne i wojskowe w latach 1938-1939” i składa się z pięciu rozdziałów. Rozdział pierwszy, zatytułowany „Antecedencje. Źródła konfliktu”, przedstawia polsko-słowackie sprawy sporne i osadza je w szerszym kontekście pogranicza. Przedstawia też stosunek dyplomacji polskiej do kwestii autonomii Słowacji. Jego rolą jest przedstawienie przyczyn jesiennego konfliktu. Rozdział drugi „Polsko-słowacki kryzys jesienią 1938 r.” przedstawia okoliczności i przebieg polskich rewindykacji granicznych na Spiszu, Orawie, w Czadeckiem i Beskidzie Niskim. Rozdział trzeci „Polska aktywność na Rusi Zakarpackiej i jej wpływ na stosunki polsko-słowackie (listopad 1938 – marzec 1939)” prezentuje przebieg polskiej akcji dywersyjnej „Łom” na pograniczu słowacko-karpatoruskim, następnie próby kontynuacji polskich działań dywersyjnych na Rusi Zakarpackiej (tzw. akcja prešovska), zmierzające do uzyskania wspólnej granicy polsko-węgierskiej. W rozdziale czwartym „Stan zagrożenia południowej granicy Polski w związku z sytuacją polityczno-militarną Słowacji w okresie od 14 marca 1939 r. do 31 sierpnia 1939 r.” poruszonych zostało szereg kwestii mających wpływ na ów stan zagrożenia. Ostatni rozdział piąty „Słowacja wobec kampanii wrześniowej 1939 r.” przedstawia obraz walk wrześniowych z południowym sąsiadem oraz następstwa tego wydarzenia. Całość rozprawy podsumowuje zakończenie, bibliografia z wykazem wykorzystanych źródeł, oraz aneksy z pakietem map i tabel ukazujących strukturę armii słowackiej.Pozycja Życie religijne w zakładach karnych na terenie obecnego województwa podkarpackiego w latach 1989-2019(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-11-28) Bryła, Marcin„Życie religijne w zakładach karnych na terenie obecnego województwa podkarpackiego w latach 1989-2019”. Celem niniejszej rozprawy jest próba przedstawienia życia religijnego w zakładach karnych na terenie obecnego województwa podkarpackiego po 1989 r. Praca jest także próbą pokazania struktur więziennictwa, jako obszaru, w którym rozwijała się posługa duszpasterzy kapelanów i tworzyła się kapelania więzienna. Praca składa się z sześciu rozdziałów. Rozdział pierwszy stanowi zarys historii duszpasterstwa więziennego do 1989 r. Obrazuje on czasy I Rzeczypospolitej, II Rzeczypospolitej, II wojny światowej i Polski Ludowej. I Rzeczpospolita to okres kształtowania się więziennictwa w Polsce i prawa do opieki nad więźniami. II Rzeczypospolita to czas powstania państwa Polskiego po 123 latach niewoli. W rozdziale pierwszym zaprezentowano również specyfikę niektórych więzień znajdujących się na terenie Generalnej Guberni. Przybliżono tworzące się w nowych realiach polityczno-społecznych struktury więziennictwa w Polsce. Zwrócono uwagę na jego opresyjny charakter, skierowany głównie do opozycjonistów instalującej się w kraju władzy komunistycznej. Przedstawiono miejsca wykonywania wyroków śmierci. W kontekście więziennictwa w szerszym stopniu przybliżono czasy Polski Ludowej. W rozdziale opisano także praktyki religijne prowadzone w ośrodkach internowania, symbole religijne oraz pielgrzymkę papieża Jana Pawła II do Polski. W rozdziale drugim przedstawiono rozmieszczenie osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych po 1989 r. Rozdział trzeci traktuje o miejscach praktyk religijnych i przybliża strukturę duszpasterstwa osób wyznania rzymskokatolickiego. Mowa w nim o pojęciu duszpasterstwa więziennego i o aktach prawnych regulujących jego funkcjonowanie. W rozdziale tym podjęto próbę prezentacji duszpasterstwa więziennego w Polsce po 1989 r. W rozdziale czwartym zaprezentowano praktyki religijne osadzonych wyznania rzymskokatolickiego, zwracając przy tym uwagę m.in. na udział osadzonych w cotygodniowych nabożeństwach. Omówiono święta religijne wynikające z roku liturgicznego, przyjęte przez więźniów sakramenty oraz odbyte przez nich pielgrzymki. W rozdziale poruszono także kwestię przejawów twórczości artystycznej osadzonych, omawiając ich prace społeczne na rzecz miejsc kultu religijnego. Rozdział piąty przedstawia formy życia religijnego więźniów, w tym osadzonych innych wyznań i obrządków. Wiele uwagi poświęcono wyznawcom grekokatolickim, Zielonych Świątków, Świadkom Jehowy. Zwrócono uwagę na bogactwo i różnorodność życia religijnego osób przebywających w warunkach izolacji penitencjarnej. To przykład tego, że współczesne polskie więziennictwo docenia znaczenie życia religijnego osadzonych. Rozdział szósty traktuje o życiu religijnym funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej. Prezentuje ich udział w nabożeństwach, świętach kościelnych oraz pielgrzymkach. Wspomniano również o uczestnictwie pocztów sztandarowych, kompanii honorowej i chóru rzeszowskiej służby więziennej „Sursum Corda” w uroczystościach o charakterze religijnym, patriotycznym. Praca stanowi próbę przedstawienia głównych problemów związanych z duszpasterstwem skazanych na terenie obecnego województwa podkarpackiego.Pozycja Architektura światła. W poszukiwaniu pejzażu wewnętrznego(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-11-13) Haba, MarekW pracy doktorskiej podejmuję temat światła w obrazie. Opisuję moją drogę twórczą, ze szczególnym uwzględnieniem poszukiwania pejzażu wewnętrznego. Przybliżam proces powstawania moich obrazów na przełomie kilkunastu lat. Opowiadam o moich zainteresowaniach jeszcze z czasów szkoły podstawowej oraz o tym, co skłoniło mnie do wyboru szkoły średniej. Odkrywam tropy, jakimi kroczyłem przez okres liceum plastycznego, a później studiów. Staram się przybliżyć mój proces twórczy oraz fascynacje i doświadczenia, których doznałem przez okresy mojej działalności artystycznej. W moich badaniach podejmuje zagadnienia duchowości oraz istotne dla mnie odniesienie się do światła jako jasności, czegoś nadprzyrodzonego. Opisuję transformację w obrazie naturalnego ukazania światła na rzecz nierealnego, co powoduje ukazanie się pierwiastka duchowego i pozwala nadać cechy metafizyczności mojej twórczości. Do pracy doktorskiej przygotowałem 26 obrazów, w tym dwa wielkoformatowe tryptyki: „Opowieść światła”, jeden dyptyk: „Wyspy” oraz obraz zawarty w kole. Wymiary prac są zróżnicowane ale w większości to formaty 100 x 100 cm.Pozycja Drugi kryzys berliński i kubański kryzys rakietowy w świetle prezydenckich raportów wywiadowczych(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-11-05) Nowosad-Księcikowski, MichałPraca koncentruje się na analizie ściśle tajnych prezydenckich raportów wywiadowczych – „President’s Intelligence Checklist” (PICL) – jako narzędzia informacyjnego stworzonego dla prezydenta USA Johna F. Kennedy’ego, a zarazem jako źródła historycznego, rzucającego światło na dwa główne kryzysy zimnej wojny: drugi kryzys berliński oraz kubański kryzys rakietowy. Raporty te zawierały podsumowanie informacji oraz analiz wywiadowczych dotyczących kwestii bezpieczeństwa narodowego i w latach 1961-1963 były codziennie dostarczane do Białego Domu. Zostały one odtajnione przez CIA w 2015 roku dzięki przepisom ustawy o dostępie do informacji i oferują dziś unikatowe spojrzenie na dynamikę podejmowania decyzji na najwyższych szczeblach władzy Stanów Zjednoczonych. W rozprawie omówiono tym samym wyjątkowy charakter i znaczenie tego źródła. Główna część pracy, poprzez szczegółową analizę treści PICL bada kluczowe momenty wspomnianych kryzysów, oferując interesujące spojrzenie na sposób, w jaki prezydent i jego doradcy odbierali informacje wywiadowcze oraz podejmowali kluczowe decyzje w omawianym okresie. Dodatkowo, praca porusza kwestie metodologiczne dotyczące amerykańskiego prawa federalnego (w zakresie dostępu do informacji) oraz innych wyzwań związanych z badaniami nad odtajnionymi dokumentami (w tym znaczenie cyfrowych baz danych).Pozycja Mieczysław Jagoszewski – życie i twórczość(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-07-09) Socha, KrzysztofNiniejsza rozprawa doktorska jest pierwszą monografią Mieczysława Jagoszewskiego (1897–1987) – dziennikarza, pisarza, poety i krytyka, a także żołnierza wojny polsko-bolszewickiej, więźnia niemieckich obozów koncentracyjnych oraz zasłużonego dla Łodzi społecznika. Przyjęty układ pracy obejmuje pięć głównych części, poświęconych kolejno: biografii literata, jego utworom poetyckim, prozie (osobno nowelistyce i powieściom odcinkowym) oraz twórczości prasowej – od teatraliów, poprzez recenzje wydarzeń kulturalnych, aż do korespondencji oraz reportaży. Zaproponowana w dysertacji formuła monograficzna „życie i twórczość” zakłada podwójny cel. Po pierwsze, jest próbą sformułowania całościowej charakterystyki literackiego dorobku Jagoszewskiego, kojarzonego dotąd prawie wyłącznie z wydawaną pod pseudonimami poezją obsceniczną. Po drugie, zmierza do profesjonalnej rekonstrukcji biografii pisarza, kształtowanej do niedawna w oderwaniu od genealogii i faktografii jedynie poprzez anegdoty i często zniekształcone wspomnienia. Zastosowana w rozprawie koncepcja wpisuje się jednocześnie w nurt popularyzacji badań nad twórcami zapomnianymi i mało znanymi oraz studiów biograficznych w ich szerokim rozumieniu.Pozycja Filozofia polityczna Augusta Cieszkowskiego. Mesjanizm jako droga do odpolitycznionego uniwersalizmu(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-06-13) Binek, MateuszRozprawa stanowi krytyczną analizę oraz komentarz do filozoficzno-politycznych aspektów myśli jednego z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego mesjanizmu – Augusta Cieszkowskiego. W dysertacji zastosowano metodę rekonstrukcji poglądów filozofa wraz z opisem ich filozoficznych źródeł. Badania obejmują swym zasięgiem związki myśli Cieszkowskiego z filozofią G.W.F. Hegla, koncepcjami społecznymi C. H. de Saint-Simona i Ch. Fouriera oraz różnymi nurtami teologii i filozofii chrześcijańskiej. Analizując i badając znaczenie filozofii politycznej Cieszkowskiego zdecydowano się na wykorzystanie siatki pojęciowej oraz metod wypracowanych przez C. Schmitta. Ich zastosowanie pomogło lepiej zrozumieć specyfikę badanych teorii poprzez ich interpretację w świetle takich ujęć teoretycznych jak: uwzględnienie opozycji przyjaciel-wróg, pytanie o warunki możliwości ustanowienia globalnej wspólnoty politycznej oraz podkreślanie antropologicznego zakorzenienia koncepcji filozoficzno-politycznych. Zabieg ten pozwolił na ujawnienie, znajdujących się na marginesach omawianej twórczości, fundamentalnych twierdzeń i milcząco przyjętych przez Cieszkowskiego założeń, mających jednakże doniosłe konsekwencje teoretyczne. Rozprawę można odczytywać jako studium historyczno-filozoficzne oraz jako przykład próby przeprowadzenia testu hermeneutycznej mocy kategorii zawartych w dziełach Schmitta.Pozycja Rekonstrukcje z pamięci. Odtwarzanie przestrzeni(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-06-14) Kalinowska, LilianaW swojej rozprawie doktorskiej poruszam temat pamięci i pamiętania. Interesuje mnie pamiętanie zarówno osobiste jak i zbiorowe. Przyglądając się, jako artystka, względności procesu pamiętania zdecydowałam się sama pracować z własnymi wspomnieniami. Ale nie traktuję ich, literalnie. Z rodzinnego archiwum wybrałam do pracy fotografie, które robiły na mnie największe wrażenie. Podejmuję próby rekonstrukcji tła do sytuacji, które te fotografie przedstawiają. W trakcie prac nad tymi rekonstrukcjami zbliżam się do osób na nich uwiecznionych na tyle mocno, że przedstawione na fotografiach sytuacje stają się moimi własnymi wspomnieniami. Moje rekonstrukcje to makiety miejsc. W rekonstrukcjach tych pozostawiam miejsce dla niepamięci, odtwarzając istotne fragmenty, pozostałe pozostawiając niedokończone, czasem tylko zarysowane. Na poziomie zbiorowym odnoszę się do pojęcia pamięci społecznej, utworzonego przez socjologa, Maurice'a Halbwachsa. Formą rekonstrukcji w oparciu o pamięć społeczną jest dla mnie realizowany w przestrzeni miasta Przemyśla projekt “Centrum światów jest tutaj”. Jestem jego współkuratorką (razem z Jadwigą Sawicką i Pawłem Korbusem), jednak projekt ten traktuję jako miejsce moich obserwacji. Pracuję z nazwaną przez prof. Marka Krajewskiego “atmosferą afektywną” która zależy zarówno od miejsca jak i osób w danych miejscu się znajdujących i na siebie oddziałujących.Pozycja Stan badań archeologicznych nad zagadnieniem etnogenezy Słowian w Polsce oraz w krajach Europy Wschodniej(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-06-06) Jędrzejewska, SylwiaCelem rozprawy było zbadanie: – jak kształtowała się w archeologii wiedza na temat najstarszej wczesnośredniowiecznej kultury Słowian i w jaki sposób jej rozwój wpływał na poglądy formułowane w sprawie słowiańskiej etnogenezy; – na jakie pytania starano się odpowiedzieć, poruszając problem pochodzenia Słowian, – na jakich podstawach i z użyciem jakich metod budowano poszczególne koncepcje; – czy i w jakim zakresie sięgano po ustalenia innych dyscyplin. Tytułowy stan badań obejmuje okres od połowy XX w. po czasy współczesne. Uwzględniono dorobek archeologów z Polski i krajów wschodniej Europy, a dokładnie z Ukrainy, Mołdawii, Białorusi i Rosji. W efekcie podjęto próbę usystematyzowania głoszonych poglądów. Wskazano główne koncepcje, a w obrębie nich warianty różniące się m.in. zakresem chronologicznym i terytorialnym rozważań, stosowanymi przez badaczy metodami wnioskowania, doborem i hierarchią źródeł archeologicznych, interpretacją szczegółowych wątków dyskusji czy stopniem wykorzystania przesłanek spoza własnej dyscypliny. Następnie podjęto próbę oceny dorobku polskiej i wschodnioeuropejskiej archeologii w zakresie badań nad etnogenezą Słowian, jak też wskazano potrzeby i perspektywy badawcze.Pozycja MaMalarka. Pomiędzy codziennością a sztuką(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-05-16) Porczyńska, BarbaraAnalizując środowisko artystyczne, ale także przekładając na język sztuki własne doświadczenia jako matki i malarki, powołałam do życia MaMalarkę. Projekt jest grą słów: „mama” i „malarka”. To świat „pomiędzy”. Pomiędzy malarstwem, obiektem i słowem pisanym. To świat sprzeczności i nieustającej walki kobiety o własną tożsamość. Rozprawa doktorska MaMalarka. Pomiędzy codziennoscią a sztuką to projekt hybryda. Składa się z wzajemnie przenikających się i dialogujących ze sobą obrazów codzienności. Skomplikowana sytuacja kobiety-matki-artystki wymaga otwarcia się na poszukiwanie odpowiednich narzędzi, aby oddać złożoność bycia matką i artystką, i nie patrzeć na problem tylko z jednej perspektywy. Nie odrzucając tradycyjnego warsztatu malarskiego, poszukiwałam własnego języka wypowiedzi, poszerzając malarstwo o nowe media takie jak: obiekty (seria emocjonalnych autoportretów malowanych na przedmiotach codziennego użytku), video (seria kilkuminutowych filmów dokumentujących codzienność matki-artystki), instalacje (Przybory MaMalarki. Wylinka, Epifragma) czy tekst (książka „Za-piski MaMalarki” Rzeszów 2022). Macierzyństwo zmienia życie kobiety, ale nie oznacza konieczności zamknięcia jej w domu i rezygnacji z życia zawodowego. Artystka, zostając mamą, nie musi rezygnować z pracy twórczej. Macierzyństwo może inspirować twórczość matki-artystki.Pozycja Ksiądz Michał Buniowski (1888-1977). Kapłan – żołnierz – artysta(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-05-14) Dyrda, PawełGłównym celem rozprawy jest przedstawienie osoby ks. Michała Buniowskiego – kapłana związanego z diecezją przemyską. Właściwy kontekst historyczny to element, dzięki któremu możliwym jest zbliżenie do prawdy o człowieku. Nie można mówić o czyichś dokonaniach, postawach czy decyzjach nie przedstawiając warunków, w który miały one miejsce. W zamyśle autora niniejsza praca jest więc pretekstem do przedstawienia polskiej rzeczywistości końca XIX i XX w.: galicyjskiej wsi okresu autonomii, szkolnictwa powszechnego i gimnazjalnego, obowiązków ciążących na ludności polskiej w zakresie służby wojskowej w armii austrowęgierskiej oraz sytuacji w tej części Europy po wybuchu I wojny światowej. Mając na względzie zasadniczy temat niniejszego opracowania, ważną jej częścią będzie również działalność Wyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu. Odzyskanie przez Polskę niepodległości zastało ks. Buniowskiego w jego pierwszej, po święceniach kapłańskich, parafii. Obydwa zagadnienia znalazły swoje miejsce na kartach tej pracy, podobnie jak przełomowe wydarzenie z polskiej historii – wojna z bolszewikami, w której ks. Michałowi przyszło wziąć udział. Lata 20. i 30. XX w. to okres postępujących zmian, które dokonywały się w każdym aspekcie życia naszego kraju. Ten czas definiowały: trud nadrabiania zaległości wynikających z ponad wiekowego okresu zaborów i zniszczeń wojennych, próby wypracowania najbardziej sprawnego modelu, w którym państwo mogłoby funkcjonować, zmiany społeczne, ekonomiczne, w zakresie prawa itp. Dwudziestolecie międzywojenne to z kolei dla ks. Buniowskiego ważny i zapewne najaktywniejszy etap w pracy duszpasterskiej i pedagogicznej. Właśnie ta tematyka znalazła swoje rozwinięcie w kolejnych fragmentach niniejszej rozprawy. W chwili wybuchu II wojny światowej ks. Michał Buniowski przygotowywał się do nowego roku szkolnego w Dukli. Tam też spędził okres okupacji. Aby odpowiedzieć na pytanie w jakich warunkach przyszło mu pełnić swoją posługę koniecznym było przybliżyć historię tego miasta, ludzi tam zamieszkujących, a także m.in. przejawy oporu wobec hitlerowców. Lata powojenne to dla ks. Michała posługa w parafii w Jaworniku Polskim, a następnie emerytura. Z przejściem w stan spoczynku wiąże się powrót księdza w rodzinne strony: do Pigan, a później Sieniawy. To czas rządów komunistycznych, trudno więc było nie poświęcić również tej kwestii chwili uwagi. Ważnym aspektem aktywności ks. Buniowskiego było malarstwo, zarówno sakralne jak i świeckie. Dlatego też w kolejnej części pracy znalazły się odpowiedzi na pytania o początki tej pasji, nauczycieli, a także najbardziej znaczące i zachowane do dzisiaj dzieła. Zebrane dane zostały opisane w porządku chronologicznym. Dzięki temu możliwym było pełne i czytelne przedstawienie najistotniejszych aspektów działalności ks. Michała. Należy dodać, że ze względu na charakter opracowania i przyjęty model badawczy będzie ono miało układ chronologiczno-problemowy. Warty podkreślenia jest także fakt, że pewne fakty z biografii ks. Buniowskiego ze względu na upływ czasu oraz brak materiałów źródłowych pozostają nieznane. Aby w pewnym stopniu wypełnić te luki przywołano elementy biografii innych osób, które mogły być zbieżne, a także fakty związane z organizacjami, w ramach których funkcjonował.Pozycja Urbanonimia Jastrzębia-Zdroju. Studium językowo-kulturowe(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-04-15) Żołądź, ArturCelem rozprawy jest zebranie, analiza i prezentacja jastrzębskiego nazewnictwa z perspektywy diachronicznej przy wykorzystani klasyfikacji semantyczno-motywacyjnej, osadzonej w językoznawstwie kulturowym, jak również stworzenie słownika urbanonimów Jastrzębia-Zdroju – młodego, bo liczącego zaledwie 60 lat, śląskiego miasta górniczego. Istotnym założeniem pracy jest przedstawienie specyfiki lokalnej i regionalnej tego śląskiego miasta z naciskiem na dychotomię, występującą między dwoma rodzajami działalności, determinującymi historię Jastrzębia-Zdroju – uzdrowiskiem i przemysłem wydobywczym. Ważne są także odpowiedzi na pytania: czy w przypadku tak młodego miasta, jak Jastrzębie-Zdrój, można mówić o wykształceniu się swoistej, zupełnie nowej warstwy nazewniczej, czy jednak korzystano z utrwalonych wzorców nominacyjnych, znanych z onimicznej przestrzeni innych miast? W jaki sposób najpierw sanatoryjna, a następnie górnicza rzeczywistość wpłynęła na urbanonimię jastrzębia-Zdroju? Jaką rolę pełniła ideologia w trakcie formowania się tego modelowego miasta socjalistycznego? Jak nazewnictwo Jastrzębia-Zdroju odzwierciedla charakter regionu i jak wpłynęło na nie pojawienie się przybyszów z różnych części Polski? W pierwszym rozdziale pracy dokonano wprowadzenia metodologicznego do omawianej tematyki. Druga część pracy dotyczy podstawowych informacji na temat miasta. W kolejnym rozdziale zaprezentowano wyniki analizy semantyczno-motywacyjnej zebranych urbanonimów. Czwarta część obejmuje wnioski z badań lingwistyczno-kulturowych. W ostatnim rozdziale zaprezentowano słownik nazw miejskich Jastrzębia-Zdroju.Pozycja Genologiczna analiza vlogu jako gatunku internetowego(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-02-21) Smerecka, HonorataNiniejsza praca dotyczy analizy genologicznej gatunku internetowego, jakim jest videoblog. Na podstawie tematycznie zróżnicowanych przykładów trzech kanałów youtubowych, dokonano próby definicji gatunku, określenia jego struktury i kompozycji, a także wyznaczników gatunkowych. Vlog jako gatunek mieści się w cyberprzestrzeni i strukturalnie zdeterminowany jest przez aspekty techniczne i ograniczenia serwisu YouTube. W rozprawie uznany został jako gatunek w formie kolekcji, który może zawierać gatunki pozainternetowe lub użytkowe (przykładowo: zapowiedź, opis, akt zaproszenia, komplement, memy). W ramach badania posłużono się genologiczną analizą tekstu zaproponowaną przez Marię Wojtak. W analizie zastosowano także terminologię z zakresu stylistyki, pragmatyki, teorii tekstu z odniesieniami do kultury. Zaprezentowana podstawa materiałowa pochodzi z internetowego, darmowego i ogólnodostępnego serwisu YouTube. W pracy zestawiono odmienne tematycznie profile nadal aktywnych twórców: „Ula Pedantula” (vlog poradniczy), „Historia Bez Cenzury” (kanał edukacyjno-rozrywkowy) oraz nieesia25 (kanał osobisty). Oprócz filmów analizie poddane zostały opisy, tytuły oraz komentarze pochodzące z wcześniej wymienionych kanałów youtubowych. Podjęto próby charakterystyki leksyki, struktury oraz kompozycji gatunku.Pozycja Teatr w poezji Zbigniewa Herberta(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-02-08) Urban, Piotr DariuszCelem rozprawy Teatr w poezji Zbigniewa Herberta jest odsłonięcie związków twórczości lirycznej autora Raportu z oblężonego Miasta z teatrem. Przez słowo to rozumieć należy nie tylko rodzaj sztuki widowiskowej, ale również to wszystko, co pojęcie to sobą konotuje: budynek teatralny z jego sceną, przestrzeń pozasceniczną, wreszcie dzieło literackie, w oparciu o które reżyser wspólnie z trupą aktorów i innymi pracownikami teatru tworzy spektakl i wystawia przed publicznością, poddając go najpierw intersemiotycznemu przekładowi. Rozprawa składa się z pięciu rozdziałów: dwóch teoretycznych i trzech badawczych. Rozdział pierwszy przedstawienia stan badań nad dramatyczno-teatralnymi aspektami twórczości lirycznej Herberta. W rozdziale drugim ukazano wieloznaczny i relatywny charakter takich kategorii jak: dramatyczność, dramaturgiczność i teatralność, którymi dotychczas posługiwano się, a następnie podjęto się ich uporządkowania. Zdefiniowane na nowo kategorie, stały się narzędziami badawczymi, którymi posłużono się w dalszej części pracy. W rozdziale trzecim pokazano, w jaki sposób struktura dramatu, rozumianego jako rodzaj literacki, objawia się w niektórych tekstach lirycznych poety. W rozdziale czwartym przedstawiono te wiersze, które w wyraźny sposób zbliżają się do gatunków dramatycznych (tragedii, misterium, moralitetu, dramatu romantycznego i monodramu), stanowiących świadectwo dramatyczności. W rozdziale piątym odsłonięto z kolei związki i zależności pomiędzy utworami lirycznymi poety a teatrem.Pozycja Reklama prasowa w II Rzeczypospolitej Polskiej na przykładzie „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, „ABC Nowin Codziennych”, „Gazety Polskiej”(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-01-11) Bem-Krawiec, AnnaReklama prasowa w okresie międzywojennym stanowiła jedną z najważniejszych i najczęściej stosowanych form popularyzacji produktów i usług. Prasa, a wraz z nią ogłoszenia i reklamy, docierały bowiem do najbardziej odległych zakątków kraju i przedstawicieli różnych warstw społecznych. Treści zawarte w ogłoszeniach prasowych kształtowały gusta, nawyki higieniczne, pielęgnacyjne, popularyzowały produkty farmaceutyczne, sugerowały w co się ubrać, jakim samochodem jeździć, w co wyposażyć mieszkanie itp. Ogłoszenia prasowe i reklamy są ważnym, ale wciąż niedocenionym źródłem historycznym pozwalającym na uzyskanie wielu informacji na temat ówczesnych stosunków handlowych, relacji producent- konsument, cen, zaopatrzenia, dostępu to technologii itp. W powiązaniu z towarzyszącymi jej procesami handlowymi, reklama, może być przedmiotem badań nie tyko historyków, ale socjologów, psychologów, językoznawców, czy ekonomistów. W pracy podjęto próbę uzupełnienia dotychczasowego dorobku z zakresu reklamy, zwłaszcza reklamy okresu międzywojennego. W II RP rynek reklamowy musiał odnaleźć się nie tylko w nowych warunkach polityczno-gospodarczych, ale także reagować na zmieniające się gusta, i równocześnie uczestniczyć w ich kreowaniu. W reklamach i ogłoszeniach początkowo bazowano na osiągnięciach i dorobku rynku reklamowego z okresu zaborów, by następnie wkroczyć na drogę intensywnego rozwoju i otwarcia na nowe trendy. Głównym celem niniejszej pracy było wskazanie, że reklama prasowa to ważny i dynamicznie rozwijających się środek marketingowych w okresie międzywojennym.