Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 37(1)/2014

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/6496

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 30

L'impact de l'impôt foncier sur l'évolution des recettes propres des gouvernements locaux dans les années 2008–2012
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kamba-Kibatshi, Marcel
Sans doute, chaque unité du gouvernement local, comme question de fait sur sa vocation et d'indiquer à la nomination, était équipée les attributs nécessaires pour permettre le fonctionnement. L'un d'eux-en plus de l'actif de l'unité-est un système de taxes sur l'immobilier, qui est la source des recettes budgétaires. Tant dans la législation que dans la littérature classés diversement l'impôt foncier et recettes des administrations locales (UGL). Ces divisions se pose souvent le concept de « impôt foncier », mais est différent de son champ d'application, ce qui influe sur l'évaluation du degré d'autonomie financière des collectivités locales à différents niveaux. En Pologne, le système actuel des taxes foncières est un sujet constant de la critique d'experts traitant de cette question. Souvent, se plaint à lui qui n'est pas adaptée aux systèmes en vigueur dans d'autres pays de l'Union européenne, où les systèmes sont basés sur la terre. Parmi les nombreuses allégations apportées au système actuel de taxation de l'immobilier, il apparaît, entre autres, que le système actuel n'apporte pas son produit au niveau local un budget. Comme une raison est donnée principalement le manque d'enregistrements a uniforme et fiable de terrains et de bâtiments, ainsi que des différences hautes et injustifiées d'un montant de bénéfice imposable diverses taxes visées à l'immobilier. Pour la mise en oeuvre du gouvernement administratif cadastre des biens immobiliers de la République de Pologne a la possibilité d'avant l'intégration à l'Union européenne dans le document de l'Union européenne « partenariat d'adhésion avec la Pologne ». Toutefois, jusqu'à présent, a réussi spécifier uniquement les règles régissant la conduite des dossiers fiscaux par les municipalités.
Wpływ regulacji prawa finansów publicznych na stosunek pracy w świetle przemian zachodzących na krajowym rynku pracy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Bosak, Maria; Majka, Paweł
Celem artykułu jest przedstawienie problematyki wpływu regulacji prawa finansów publicznych na rodzaj i kształt stosunku pracy, rozumianego jako instytucja prawna, po to by następnie zaproponować w tym zakresie rozwiązania normatywne, które w ocenie autorów ustawodawca powinien wprowadzić. W ocenie autorów konieczność prowadzenia badań, których przedmiot stanowią regulacje odmiennych gałęzi prawa jest uzasadniona tym, że skutki występujące na gruncie prawa finansów publicznych wpływają na podejmowane przez pracodawców decyzje m.in. o wyborze podstawy stosunku pracy lub rezygnacji z jego nawiązania. Konsekwencją tego, że wybory powyższe determinowane są skutkami finansowoprawnymi, może być następnie zmniejszenie ochrony praw pracowników przewidzianej w uregulowaniach prawa pracy lub wybór zatrudnienia pozapracowniczego, które z ochrony takiej w ogóle obecnie nie korzysta. Z uwagi na dogmatycznoprawny charakter niniejszego opracowania jego celem nie jest przy tym ocena samego zjawiska społecznego zwiększającej się skali zatrudnienia pozapracowniczego. Rozstrzygając problem potrzeby ochrony osób zatrudnionych w ramach umów pozapracowniczych autorzy stwierdzają konieczność wprowadzenia podnoszonej aktualnie w teorii koncepcji przyznającej analogiczne jak w przypadku zatrudnienia pracowniczego uprawnienia również podmiotom zatrudnionym w formach pozapracowniczych. Koncepcja proponująca, by objąć zatrudnienie pozapracownicze ochroną taką samą jak osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy, odwołuje się przy tym do modelu ochrony praw człowieka, osób wykonujących pracę w każdej innej formie oraz uznaniu, że spektrum zainteresowania ochrony przewidzianej przepisami prawa pracy powinien stanowić człowiek a nie praca.
Harmonizacja podatku akcyzowego jako istotny czynnik integracji gospodarczej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Sowa, Bożena
Harmonizacja podatków pośrednich zapoczątkowała ujednolicenie systemów podatkowych krajów członkowskich i stała się zasadniczym elementem przemian gospodarczych. Rozpoczęte w Polsce po 1989 r. przemiany ustrojowe, dotyczące również systemu podatkowego, zakończyły trwający od 1950 r. podział gospodarki na jednostki gospodarki uspołecznionej i nieuspołecznionej, ponadto chęć członkostwa Polski w strukturach Unii Europejskiej nakładała na polskie ustawodawstwo wymóg dostosowania polskiego systemu podatkowego do standardów unijnych. Podstawę traktatową polityki podatkowej Unii Europejskiej stanowią przepisy artykułów 90–93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE). Wybór do harmonizacji w pierwszej kolejności podatków pośrednich nie był przypadkowy, biorąc pod uwagę ich znaczenie w kształtowaniu warunków rynkowych oraz istotny wpływ na strukturę wpływów podatkowych do budżetu państwa. Główną przesłanką harmonizacji podatków pośrednich jest takie skonstruowanie systemu opodatkowania, aby uniknąć podwójnego opodatkowania czy też jego braku, jak również zakłócenia konkurencji. Niezależnie jednak od tego czy w danym obszarze funkcjonują przepisy wtórnego prawa wspólnotowego, systemy podatkowe państw członkowskich i umowy podatkowe nie mogą naruszać postanowień Traktatu dotyczących m.in. swobodnego świadczenia usług. Celem niniejszego artykułu jest analiza procesu harmonizacji podatku akcyzowego (wybrane aspekty) – jako jednego z podatków pośrednich – ze szczególnym uwzględnieniem zmian dostosowawczych w tym zakresie. Należy podkreślić, że problematyka podatków i ich harmonizacja ma duże znaczenie dla funkcjonowania Unii Europejskiej; są one bowiem podstawowym źródłem dochodów budżetowych krajów członkowskich, a zarazem samej Unii, jak również stanowią istotny element w funkcjonowaniu jednolitego rynku wewnętrznego we Wspólnocie.
Wsparcie rodziny w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) w Polsce w latach 1992–2013
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Rękas, Magdalena
Niekorzystne trendy społeczno-demograficzne w Unii Europejskiej, a w szczególności starzenie się społeczeństwa i spadek dzietności zmuszają do zmiany polityk prorodzinnych. Jednym z elementów polityki rodzinnej jest system podatkowy, który może być wykorzystywany do wsparcia określonych zachowań w gospodarstwie domowym. Szczególnego znaczenia nabierają tu ulgi prorodzinne, które stanowić mogą istotny instrument łagodzenia poziomu fiskalnego rodziny, w obliczu zwiększonych kosztów jej funkcjonowania w przypadku posiadania dzieci. Celem artykułu jest prezentacja i próba oceny stosowanych w Polsce instrumentów wsparcia rodziny w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Przeprowadzono też analizę kwot preferencji podatkowych skierowanych do rodzin w Polsce w latach 2005–2011. Autorka zauważa, iż polski system podatkowy zawiera jedynie dwa elementy konstrukcji podatkowych o charakterze prorodzinnym: ulga na dzieci jako odliczenie od podatku oraz wspólne rozliczenie osób samotnie wychowujących dziecko z dzieckiem. Kształt obecnej ulgi na dzieci jako odpis od podatku sprawia, że im więcej dzieci posiada rodzina, z tym mniejszych ulg korzysta. Paradoksalnie więc ulga na dzieci wspiera głównie rodziny o znacznych dochodach, w przypadku których aspekt podatkowy prawdopodobnie nie ma większego znaczenia przy planowaniu liczby posiadanych dzieci. Zdaniem autorki, warte rozważenia jest zmodyfikowanie istniejącej w Polsce ulgi prorodzinnej w taki sposób, aby jej część lub całość była powiązana z kosztami ponoszonymi przez rodziców na opiekę i edukację ich dzieci, a jednocześnie jej wykorzystanie uzależnić od aktywności zawodowej obojga rodziców.
Spadek efektywności fiskalnej podatków będących dochodem budżetu państwa na przykładzie podatku od towarów i usług
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Modzelewski, Witold
Celem artykułu jest identyfikacja przyczyn znaczącego spadku wpływów z podatku VAT w Polsce w ostatnich latach. Autor zauważa, że co roku wpływy podatkowe są o kilka procent niższe, niż zakłada ustawa budżetowa. Straty budżetu państwa w latach 2008–2012 szacuje się na 90 mld zł, czyli ponad 20 mld zł rocznie. Oznacza to poważne konsekwencje dla stabilizacji finansów publicznych. Autor wymienia następujące przyczyny takiego regresu wpływów podatkowych: stan prawa w Polsce, metody zarządzania podatkiem VAT (nieudolność w wykrywaniu prób uchylania się od podatku), sprzeczne interpretacje podatkowe wydawane przez administrację publiczną, opanowanie procesu tworzenia prawa przez lobbing biznesu branżowego i interesów branżowych. Autor stwierdza, że główną przyczyną destrukcji podatku VAT w Polsce jest proces nowelizacji prawa. Pod naciskiem grup interesów wprowadzane są przepisy, które często legalizują próby uchylania się od opodatkowania. Przykładem takiego działania jest likwidacja sankcji finansowej w 2008 r. Autor podaje kilka przykładów zmian prawa podatkowego wprowadzonych w ostatnich latach, które mają negatywny wpływ na efektywność podatku VAT jako źródła dochodów budżetowych. Jego zdaniem obecny stan prawny powoduje, że dalsze nowelizacje ustawy o podatku VAT są bezcelowe, pogłębiają jedynie istniejący chaos. Optymalnym rozwiązaniem byłoby uchwalenie nowej ustawy. Projekty takich ustaw już istnieją. Potrzebna jest jedynie poważna debata publiczna, która umożliwiałaby wprowadzenie ich w życie.
Odrabianie dystansu rozwojowego w województwie podkarpackim w kontekście bezpośrednich inwestycji zagranicznych i rynku pracy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Barwińska-Małajowicz, Anna; Puchalska, Katarzyna
Dysproporcje w rozwoju regionalnym stanowią jedną z podstawowych barier w wyrównywaniu szans rozwojowych regionów. Przeciwdziałanie pogłębianiu się dysproporcji w rozwoju gospodarczym poszczególnych regionów Polski jest konieczne ze względu na zagrożenie tych regionów zupełną marginalizacją. Województwo podkarpackie należy do regionów stojących przed wyzwaniem odrabiania dystansu rozwojowego. W tym kontekście niezbędne staje się podejmowanie działań zorientowanych na zmniejszanie dystansu województwa podkarpackiego wobec bardziej konkurencyjnych województw. Głównym celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie dystansu rozwojowego pomiędzy województwem podkarpackim a sytuacją ogólnopolską w odniesieniu do rynku pracy oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W pierwszej części opracowania ukazano bezpośrednie inwestycje zagraniczne w województwie podkarpackim na tle pozostałych 15 województw. W drugiej części skoncentrowano się na analizie sytuacji na podkarpackim rynku pracy na tle sytuacji ogólnopolskiej, przy czym analizie porównawczej poddano poziom stopy bezrobocia w woj. podkarpackim oraz natężenie bezrobocia w Polsce, przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w układzie województw w latach 2005–2012 oraz obciążenie regionu Podkarpacia ryzykiem odpływu kapitału ludzkiego. Całość kończy syntetyczne podsumowanie przeprowadzonych rozważań.
Ocena społecznego zrównoważenia rozwoju w Polsce według kryterium dynamiki dochodów gospodarstw domowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Leszczyńska, Małgorzata
W artykule dokonano oceny sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w ujęciu czasowym (retrospektywa z lat 1990–2010) w świetle mikrostatystyki dochodów w układzie społeczno-zawodowych grup gospodarstw domowych. W analizie i porównaniach, wykorzystując dane z badania budżetów gospodarstw domowych prowadzonych przez GUS, szczególną uwagę skoncentrowano na dynamice dochodów rozporządzalnych na jedną osobę. Jak się okazuje, przekrój społeczno-zawodowy grup gospodarstw domowych istotnie ją różnicuje. Uwzględnienie w badaniach tego wymiaru wskazuje bowiem na istnienie relatywnie dużych realnych odchyleń analizowanych kategorii. Biorąc pod uwagę zróżnicowania społeczne kształtowane przez dynamikę dochodów, okres przekształceń polskiej gospodarki w ostatnim ćwierćwieczu podzielono na kilka okresów, uwarunkowanych zmiennymi czynnikami. Mimo iż tempo zmian ogólnych dochodów w ostatnich latach w Polsce można uznać za umiarkowane, to nie przekładało się ono równomiernie na poprawę sytuacji dochodowej wszystkich gospodarstw domowych. Biorąc pod uwagę nasilenie zróżnicowania dynamiki dochodów można przedstawić następującą kolejność grup społeczno-zawodowych: po gospodarstwach domowych rolników następną grupę stanowią gospodarstwa pracujących na własny rachunek, utrzymujących się z niezarobkowych źródeł, pracownicze, pracowników użytkujących gospodarstwo rolne oraz gospodarstwa emerytów i rencistów. W odniesieniu do gospodarstw powiązanych z rolnictwem i pracujących na własny rachunek skala zmian dynamiki dochodów wynika z ich silnego związania z gospodarką rynkową podlegającą wahaniom koniunktury. Z kolei mniejsza zmienność dochodów emerytów i rencistów jest związana z ustawowymi ograniczeniami wysokości świadczeń emerytalnych.
Wiedza rynkowa w strategiach rozwoju lokalnego obszarów słabo rozwiniętych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kobus, Przemysław; Zrobek, Janusz
Rozwój lokalny uzależniony jest zarówno od indywidualnych przedsięwzięć mieszkańców, jak i aktywności podejmowanej przez różne ich grupy. Samorząd, który chce wspierać rozwój, musi więc tak określać wspólne dla całej społeczności cele i sposoby ich osiągania, aby były one powszechnie akceptowane oraz zachęcały jednostki i grupy do włączenia się w ich realizację. Stąd waga przygotowywania przez samorządy słabo rozwiniętych gmin strategii rozwoju uwzględniających rzetelną wiedzę o stanie i kierunkach rozwoju oczekiwań i preferencji najistotniejszych podmiotów rynkowych. Rzutują one na prawidłowe sformułowanie zadań strategicznych. Koniecznością jest opracowanie strategii uwzględniającej wiedzę o oczekiwaniach, preferencjach i zamiarach mieszkańców i podmiotów działających na terenie danej jednostki samorządowej. Umożliwi to podjęcie skutecznych i efektywnych działań na rzecz rozwoju lokalnego. W przypadku słabo rozwiniętych jednostek samorządu terytorialnego, strategie rozwoju okazują się jednak być oparte na niewystarczającej wiedzy rynkowej. Diagnoza aktualnego stanu wiedzy o podmiotach, zawarta w strategiach rozwoju objętych badaniem gmin, ukazuje jej niepełność, fragmentaryczność, a nawet pomijanie pewnych grup zagadnień. Zmniejsza to znacznie szanse podejmowania korzystnych decyzji, zwłaszcza, że poczynione spostrzeżenia dotyczą w przeważającej mierze najistotniejszych podmiotów gminy – mieszkańców i przedsiębiorców. Niedostateczna znajomość podmiotów kluczowych dla rozwoju lokalnego wpływa bowiem ujemnie na ustalenie prawidłowych priorytetów. W efekcie takich ograniczeń wiedza w zbyt małym stopniu stanowi podstawę informacyjną dla działań przyjmowanych w strategiach. Taki stan wiedzy rynkowej w znacznym stopniu może rzutować na utrwalenie bądź nawet spotęgowanie lokalnych problemów terenów charakteryzujących się niską atrakcyjnością warunków egzystencji.
Koncepcje poprawy funkcjonowania samorządu powiatowego w Polsce. Badanie funkcjonowania powiatów ziemskich metodą strumieniową
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Koza, Iwona
Badanie kwestii funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce oraz możliwych rozwiązań może być dokonane metodą strumieniową. Pozwala ona zarówno na pozyskanie wiedzy o tym, co funkcjonuje nieprawidłowo i powinno być naprawione, zreformowane, jak i na budowę programu naprawczego, mającego na celu przezwyciężenie zidentyfikowanych trudności i poprawy sytuacji oraz na ocenę wprowadzonych zmian. Schemat blokowy badania strumieniowego pozwala przeprowadzić diagnozę, w oparciu o obserwację tła historycznego, jak i otoczenia geopolitycznego oraz obowiązującego prawodawstwa. Włączone są w nią również konkluzje płynące z badania statystycznego obszarów społecznego, gospodarczego i finansowego. Korekta systemu powiatów ziemskich jest niezbędna. Zmniejszenie liczby powiatów ziemskich skutkowałoby lepszą efektywnością finansowania potrzeb lokalnych, dzięki wyższemu poziomowi wpływów budżetowych oraz niższym bieżącym kosztom funkcjonowania. Zwiększenie kompetencji powiatów ziemskich oznaczałoby rozszerzenie tychże kompetencji o elementy znajdujące się obecnie w gestii administracji rządowej, zwiększenie udziału powiatów ziemskich w podatkach dochodowych, lub też umocowanie w prawie podatków lokalnych ustalanych co do wysokości przez władze danego powiatu płaconych na rzecz tego powiatu. Zmniejszenie kompetencji powiatów ziemskich polegałoby na zastąpieniu dotychczasowych radnych powiatowych przedstawicielami organów gmin mieszczących się na terenie danego powiatu. Całkowita likwidacja powiatów i przypisanie ich zadań gminom, ewentualnie, województwom, poprawiłoby wyniki finansowe samorządów terytorialnych i usprawniłoby ich działanie. Reasumując, należy zastanowić się nad rozwiązaniami, które mogłyby bardziej usprawnić uwarunkowania funkcjonowania powiatów ziemskich i wychodząc od badań, których najważniejsze konkluzje prezentuje niniejsze opracowanie, prowadzić dalsze, bardziej szczegółowe analizy sytuacji polskich powiatów ziemskich.
Samorząd terytorialny w Polsce w dobie spowolnienia gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Surówka, Krzysztof
Samorząd terytorialny w Polsce, podobnie jak cały system finansów publicznych przeżywa od roku 2008 kryzys finansowy. Przejawem trudności finansowych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce jest spadająca nadwyżka operacyjna, a także znaczny wzrost zadłużenia. Natomiast przyczyną tego kryzysu są przede wszystkim zmniejszające się dochody własne, przy wzrastających zadaniach samorządu terytorialnego. W konsekwencji zmusza to władze gmin, powiatów i województw samorządowych do zaciągania przychodów zwrotnych. Prawne granice zadłużania się samorządu terytorialnego mają temu przeciwdziałać. Zjawisko to staje się szczególnie widoczne w drugiej dekadzie XXI wieku, kiedy jednostki samorządu terytorialnego podejmują działania oszczędnościowe, mające na celu ograniczenie ich zadłużenia. Należy jednak przypuszczać, że utrzymanie takiej tendencji przez dłuższy okres spowoduje obniżenie jakości świadczonych usług. Dlatego niezbędna jest korekta systemu finansowania polskiego samorządu terytorialnego, która powinna polegać na: – poszukiwaniu dodatkowych źródeł dochodów własnych dla gmin, powiatów i województw samorządowych, poprzez wprowadzenie podatku od wartości nieruchomości (podatku katastralnego), – przekształceniu procentowych udziałów jednostek samorządu terytorialnego w podatkach dochodowych w dodatki samorządowe do tych podatków, – uzależnieniu kwoty subwencji (tak jak to miało miejsce w poprzedniej ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego) od wielkości dochodów budżetu państwa, – wprowadzeniu subwencji uwzględniającej zakres ponoszonych zwłaszcza przez gminy i powiaty wydatków na pomoc społeczną, – zmianie granic zadłużania się samorządu terytorialnego.
Wpływ działalności sektora bankowego na zrównoważony rozwój
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Łukasiewicz-Kamińska, Agnieszka
Zrównoważony rozwój według definicji sformułowanej w 1987 r. w Raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju to „proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego pokolenia, w sposób umożliwiający realizację tych samych dążeń następnym pokoleniom”. Dziś wskazuje się na trzy filary zrównoważonego rozwoju: społeczeństwo, środowisko i gospodarkę, które są nierozerwalnie ze sobą powiązane. Deklaracja z Rio określa człowieka jako podmiot zrównoważonego rozwoju i wskazuje jego prawo do zdrowego i produktywnego życia w harmonii z naturą. Zrównoważony rozwój określa konieczność przeciwdziałania ubóstwu i jego skutkom we wszystkich formach, w tym wykluczeniu finansowemu i społecznemu. Istotnym składnikiem każdej gospodarki jest sektor finansowy, którego rolą jest umożliwianie transakcji wymiany przy użyciu różnych form pieniądza i bez którego trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie ludzkiej cywilizacji. Równocześnie sektor ten jest źródłem wielu problemów i sytuacji kryzysowych, dotykających w konsekwencji całe społeczeństwa. Zrównoważony rozwój jest fundamentem budowy zdrowej gospodarki, a rola instytucji finansowych w tym procesie jest szczególna. Społeczeństwa są uprawnione do oczekiwania działań ze strony banków mających na celu przeciwdziałanie nierównościom społecznym, niesprawiedliwości i napięciom społecznym, walkę z ubóstwem, zapobieganie wykluczeniu finansowemu. Dlatego działania banków na rzecz społeczeństwa powinny wpisywać się w rozwój zrównoważony społecznie. Celem opracowania jest przedstawienie koncepcji zrównoważonego rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem aspektu społecznego, wskazanie podstaw prawnych zrównoważonego rozwoju Polski oraz uwarunkowań i możliwości realizacji jego założeń. W artykule na podstawie badań literaturowych przeprowadzono analizę znaczenia sektora bankowego dla zrównoważonego społecznie rozwoju.
Energetyka jądrowa a modernizacja sektora energii w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Frączek, Paweł
Celem opracowania jest omówienie uwarunkowań budowy pierwszej polskiej elektrowni atomowej, co może przyczynić się do modernizacji krajowego sektora energii, wypełnienia zobowiązań międzynarodowych kraju, poprawy konkurencyjności gospodarki, a w konsekwencji do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju. Dla realizacji tego celu przedstawiono współczesne rozumienie istoty bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz omówiono uwarunkowania rozwoju energii atomowej na świecie. Szczególny nacisk położono na omówienie nastawienia społeczeństwa do tego źródła energii po katastrofie w japońskiej elektrowni w Fukushimie. Podkreślono, że po katastrofie, mimo obaw związanych z ryzykiem ewentualnej katastrofy, w wielu krajach rozbudowuje się potencjał elektrowni atomowych, co przyczynia się do zwiększenia konkurencyjności ich gospodarek. Wskazano, że duży wpływ na poparcie społeczne dla energetyki jądrowej w poszczególnych krajach ma kwestia odległości kraju od miejsca katastrofy, zależność mediów od instytucji państwowych oraz istniejący udział energetyki jądrowej w bilansie energetycznym kraju. Rozważania te były podstawą do analizy perspektyw budowy pierwszej elektrowni atomowej w Polsce. Zgodnie z aktualnymi prognozami pierwsza elektrownia atomowa zostanie uruchomiona w 2024 r., co oznacza czteroletnie opóźnienie w porównaniu do założeń obowiązującej polityki energetycznej państwa. Opóźnienie to utrudni modernizację krajowego sektora energii oraz ograniczy możliwość poprawy konkurencyjności krajowej gospodarki. Przewiduje się, że realizacja tej inwestycji będzie wspierana ze środków budżetu państwa, co ułatwi jej sfinansowanie. Należy podkreślić, że budowa pierwszej elektrowni atomowej w Polsce jest zgodna z oczekiwaniami społecznymi dotyczącymi zmiany struktury źródeł energii pierwotnej.
Zastosowanie Data Envelopment Analysis jako miernika zróżnicowania edukacyjnego regionów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Polcyn, Jan
Ze względu na to, że znacząca część budżetów samorządowych przeznaczona jest na edukację, bardzo istotne jest kontrolowanie tych wydatków od strony efektywności ekonomicznej. Analizy te nie powinny być jednak skierowane tylko na efektywność ekonomiczną, tę bowiem można wyrazić w formie mierników. Prowadząc analizy efektywności nakładów w edukacji nie można pomijać również bardzo trudno mierzalnej efektywności społecznej działań edukacyjnych. W wyniku prowadzonych analiz wykazano brak zróżnicowania efektywności nakładów na edukację w regionach, co nie koresponduje z podkreślanym w literaturze zróżnicowaniem osiągnięć edukacyjnych. Może to wskazywać na inne niż nakłady czynniki będące powodem różnic. Czynniki te mogą się mieścić w sferze motywacji do nauki oraz w pewnych sferach składających się na efektywność społeczną. Nadmienić też należy, że badany obszar województw nie odzwierciedla rzeczywistych regionów, w których obserwowane jest zróżnicowanie edukacyjne. Warto również zwrócić uwagę na znaczny poziom agregacji analizowanych danych (poziom województwa). W artykule zaprezentowano metodę Data Envelopment Analysis w kontekście zastosowania jej do pomiaru efektywności nakładów na szkolnictwo ponadgimnazjalne. Jak wynika z przedstawionego materiału, metoda DEA może być rekomendowana jako wsparcie w procesie analiz efektywności nakładów na edukację. Trzeba podkreślić, że z pewnością należy starannie dobrać do analiz zarówno czynniki wyjściowe, jak również efekt po stronie wyjścia, który jest skutkiem działań edukacyjnych. Swobodny dobór czynników poddawanych analizie należy traktować jako niewątpliwą zaletą tej metody.
Edukacja formalna i pozaformalna w procesie kształtowania społeczeństwa wiedzy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Stalończyk, Izabela
Edukacja we współczesnym świecie stała się integralną częścią życia każdego obywatela. Całożyciowe uczenie się nie jest już dobrowolną aktywnością edukacyjną podejmowaną przez uprzywilejowaną część społeczeństwa, ale wręcz przymusem i koniecznością, niezbędną do właściwego funkcjonowania w otaczającym świecie. W XXI wieku wiedza stała się czynnikiem warunkującym rozwój społeczno-gospodarczy. Proces rozprzestrzeniania się informacji jest niemalże nieograniczony. W każdym miejscu na świecie za pomocą Internetu posiadamy możliwość analizowania i interpretowania określonych danych. Nieco inaczej jest z kreowaniem nowej wiedzy. Jest to proces złożony, w przedsiębiorstwach pożądany, zależny nie tylko od wiedzy posiadanej przez daną grupę osób ale i od wymiany doświadczeń, poglądów, pomysłów, umiejętności wykorzystania potencjałów poszczególnych ludzi. Na procesy przekazywania wiedzy najważniejszy wpływ ma edukacja społeczeństwa. W systemie edukacji formalnej wypracowano określone schematy przekazywania wiedzy. Edukacja pozaformalna poprzez działania praktyczne uzupełnia edukację formalną i stanowi kompleksowe narzędzie kreujące społeczeństwo wiedzy. Edukacja pozaformalna w Polsce jest w początkowej fazie rozwoju, a jej wpływ na efekty nauczania nie jest doceniony. Celem artykułu jest analiza edukacji formalnej i pozaformalnej w aspekcie kształtowania społeczeństwa wiedzy w Polsce oraz możliwości połączenia działań instytucji świadczących obie formy edukacji. Edukacja nieformalna to pewien kierunek rozwoju. Istnieje potrzeba jednomyślności i spójności w zakresie przeprowadzanych działań edukacyjnych mających na celu podniesienie jakości i efektywności kształcenia.
Rola sektora usług w rozwoju społeczno-gospodarczym i kształtowaniu gospodarki opartej na wiedzy w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wróbel, Anna
Jedną z tendencji rozwojowych obserwowanych w gospodarce światowej od ponad trzydziestu lat jest systematyczny wzrost znaczenia sektora usług. Usługi wytwarzają ponad dwie trzecie produktu krajowego państw wysoko rozwiniętych. Stanowią one dynamicznie rozwijający się sektor tych gospodarek, oparty na wykorzystaniu kapitału ludzkiego oraz charakteryzujący się wysokim nasyceniem nowymi technologiami. Wzrost wykorzystania wiedzy specjalistycznej w usługach został dostrzeżony przez badaczy sektora usług, co znalazło wyraz w pojawieniu się „nowej” kategorii usług opartych na zaawansowanej wiedzy (Knowledge Intensive Services – KIS). Ich rozwój jest postrzegany jako wskaźnik przechodzenia do gospodarki opartej na wiedzy Celem opracowania jest analiza roli sektora usług w procesie tworzenia gospodarki opartej na wiedzy w Polsce. Artykuł został podzielony na dwie części. W części pierwszej ukazano ewolucję znaczenia sektora usług w gospodarce Polski. Wskazano jego udział w strukturze PKB oraz zatrudnieniu. W tym miejscu dokonano również charakterystyki polskiego eksportu usług, pod względem jego struktury rzeczowej. Część druga analizuje znaczenie usług information-intensive w budowie gospodarki opartej na wiedzy w Polsce oraz wskazuje zalety naszego kraju jako miejsca delokalizacji działalności usługowej. Omówione zostało również miejsce Polski w rankingach atrakcyjności dla offshoringu usług.
Konkurencyjność przedsiębiorstwa oparta na wartości relacji z interesariuszami
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Adamska-Chudzińska, Małgorzata
W artykule podjęto rozważania dotyczące wpływu relacji społecznych, jakie przedsiębiorstwo tworzy ze swoimi interesariuszami, na jego konkurencyjność na rynku. Wskazano rolę potencjałów relacyjnych uczestników relacji w generowaniu zdolności przedsiębiorstwa do konkurowania. Rozróżniono dwa typy wpływu relacji z interesariuszami na konkurencyjność tzn.: wpływ na zdolność do konkurowania i wpływ na osiąganie przewagi konkurencyjnej. Pierwszy jest niezależny od innych uwarunkowań i ma charakter regulacyjny wobec podejmowanych działań, drugi zależy od strategicznego wymiaru relacji. Strategiczna wartość relacji społecznych z interesariuszami zawiera się w specyficzności ich konfiguracji dla realizacji celów przedsiębiorstwa, a zarazem w możliwości elastycznego wykorzystania niemal w każdym produkcie tworzonym w przedsiębiorstwie. Strategicznie zorientowane relacje zmieniają przyjętą dotychczas w gospodarce rynkowej regułę konkurencji. Nowa reguła określana jest jako kooperencja (też jako koopetycja) i przyjmuje postać orientacji ukierunkowanej na współpracę z konkurentami-partnerami. Poprzez uzyskiwanie wspólnych korzyści (większa wiedza o rynku, zmniejszenie kosztów transakcji, zmniejszenie kosztów informacji, szybszy przepływ informacji, współfinansowanie większych inwestycji, wspólne decyzje dotyczące form promocji itp.) relacje z interesariuszami prowadzą do ożywienia przedsiębiorczości, a w efekcie do wzrostu efektywności i zdobycia przewagi konkurencyjnej w określonym obszarze funkcjonowania. Partnerskie układy sieciowe wymuszają nowe spojrzenie na prowadzenie działalności gospodarczej. Współdziałanie staje się konieczne, gdyż przedsiębiorstwa i interesariusze stają się dla siebie zarówno konkurentami i partnerami w różnych płaszczyznach działalności. Wskazano także ważniejsze cechy kooperencyjnych relacji z interesariuszami (podmiotowa proaktywność, innowacyjność, wspólnotowość) i ich znaczenie dla osiągania zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
Stan i perspektywy rozwoju kapitału intelektualnego w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wosiek, Małgorzata
Artykuł podejmuje dyskusję wokół endogenicznych uwarunkowań rozwoju polskiej gospodarki związanych z kapitałem intelektualnym. Jego celem jest poszukiwanie odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są rzeczywiste zasoby kapitału intelektualnego w Polsce w porównaniu do innych krajów? Jakie tendencje charakteryzowały rozwój tego kapitału w polskiej gospodarce po 1995 roku? Jakie szanse i zagrożenia mogą towarzyszyć modernizacji polskiej gospodarki ukierunkowanej na kapitał intelektualny? Podstawą analiz i przedstawionych wniosków są wyniki pomiaru kapitału intelektualnego w 48 krajach w latach 1995–2010, dokonanego przez L. Edvinssona oraz C. Yeh-Yun Lin. Zebrane dane statystyczne wskazują na znaczny dystans, który dzieli polską gospodarkę od wyżej rozwiniętych krajów we wszystkich wymiarach kapitału intelektualnego. Największą lukę Polska notuje w zakresie kapitału relacji (rynkowego) oraz kapitału rozwoju, relatywnie najmniejszą – w obszarze kapitału ludzkiego. Pod tym względem polska gospodarka wpisuje się w charakterystyki właściwe dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Analizy w ujęciu dynamicznym wskazują ponadto, że w latach 1995–2010 Polska (podobnie jak Czechy oraz kraje południowo-wschodniej Azji) należała do gospodarek, w których zmiany w zakresie kapitału intelektualnego następowały relatywnie najbardziej dynamicznie. Pogłębione obserwacje wykazują jednak, że rozwój kapitału intelektualnego w polskiej gospodarce podlegał sporym wahaniom, co przełożyło się na niezadowalające tempo zmian w stosunku do zapóźnień gospodarki i jedynie nieznaczny awans na międzynarodowej mapie kapitału intelektualnego. Dodatkowe obawy budzi nierównomierny rozwój w kluczowych obszarach kapitału intelektualnego, zwłaszcza rosnący dysonans między kapitałem ludzkim oraz kapitałem rozwoju, a także kapitałem ludzkim a kapitałem społecznym. Pozytywnie zaś należy ocenić podejmowane wysiłki w kierunku stworzenia w polskiej gospodarce systemowych ram do podejmowania inwestycji w ten kapitał w latach 2014–2030.
Postęp technologiczny jako element zintegrowanego rozwoju polskiej gospodarki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Firszt, Dariusz
Artykuł nawiązuje do koncepcji zintegrowanego rozwoju, rozumianego jako harmonijne, pozytywne zmiany w ośmiu sferach bytu ludzkiego: natury (ciała), ducha, wiedzy, techniki, konsumpcji, ekonomii, polityki oraz sferze społecznej. Autor podejmuje próbę identyfikacji sprzężeń, jakie występują pomiędzy zmianami w sferze techniki, które są skutkiem wdrażanych innowacji, a przeobrażeniami w pozostałych wymiarach aktywności człowieka. Analiza zmierza do uzasadnienia tezy, że w teorii innowacji dobrze wyjaśnione są związki pomiędzy sferą techniki i ekonomii, natomiast wpływ pozostałych sfer na aktywność innowacyjną podmiotów gospodarczych i całych krajów nie jest wystarczająco zdiagnozowany. Oznacza to, że rozważania naukowe nad uwarunkowaniami tej aktywności są niekompletne, co może być przyczyną trudności ze sformułowaniem skutecznych recept na podnoszenie poziomu technologicznego krajów „goniących”, w tym również Polski. Dla poparcia tej tezy autor przytacza przykłady niespójności pomiędzy zmianami w sferze technologii, a przeobrażeniami pozostałych sfer, dotyczące Polski. Zauważa m.in., że permanentne opieranie postępu na transferze technologii powoduje, że pogłębia się niespójność pomiędzy zmianami w sferze techniki a przeobrażeniami innych sfer (ekonomii, konsumpcji, kapitału ludzkiego czy społecznej), co decyduje o dezintegracji procesów modernizacyjnych i uniemożliwia pojawienie się efektów synergicznych. Zjawiska o charakterze dezintegracyjnym widoczne są również na poziomie mikroekonomicznym, a ich przykładem może być brak ciągłości procesów innowacyjnych – oderwanie prac badawczo-rozwojowych od przemysłu, które rodzi problemy z zapewnieniem finansowania działalności innowacyjnej. Przeprowadzone rozważania autor kończy spostrzeżeniem, że podejście zintegrowane stawia wiele problemów dotyczących innowacyjności gospodarki w nieco innym świetle i ma potencjał w zakresie lepszego wyjaśnienia ich przyczyn.
Sytuacja demograficzna Polski implikacją dla zintegrowanego rozwoju
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Tkach, Anatoliy; Pliszka, Tadeusz
Celem badawczym artykułu jest ukazanie sytuacji demograficznej na tle kondycji gospodarki polskiej. Okazuje się, że Polska w świetle przytoczonych danych, które zawarto w wielu tabelach, znajduje się w silnym kryzysie gospodarczym i demograficznym. Wydajność pracy plasuje się znacznie poniżej przeciętnej UE. Kolejny czynnik niekorzystny dla gospodarki to wysokie bezrobocie, jedno z najwyższych w Unii Europejskiej. Bezrobocie utrzymuje się już ponad 10 lat i nie widać oznak dla jego znaczącego ograniczenia. Dalszy niekorzystny czynnik to wysoki poziom emigracji czasowej, ale też emigracji na pobyt stały – zwłaszcza młodzieży. Niska kultura rolna, niekorzystnie rysująca się struktura wiekowa ludności, wydłużenie wieku przejścia na emeryturę do pełnych 67 lat dla kobiet i mężczyzn, przy jednocześnie chronicznym braku miejsc pracy i to dla ludzi młodych (absolwentów szkół średnich i wyższych). Wysokie ujemne saldo funduszu emerytalnego stwarzające zagrożenie dla wypłaty emerytur. Ogólnie bardzo niskie przeciętne płace i niekorzystna z punktu widzenia przyszłości struktura wiekowa ludności. Ponad 8 lat krótsze przeciętnie życie Polaka od przeciętnie najdłużej żyjących w Andorze – to elementy, na podstawie których wnioskuje się o kondycji i potencjale społeczno-gospodarczym naszego państwa. Dotychczasowe działania naszego państwa w zasadzie ograniczają się do zabiegów biurokratycznych i marketingowych. W Polsce nie zauważa się produkcji czy usług, które można by uznać za naszą specjalność. Analizując wartość dodaną brutto dla poszczególnych sektorów gospodarki zauważa się wysoki udział usług – ok. 64,3%, przemysłu – 23,7% i budownictwa – 8,2%, co jest zgodne z trendami światowymi, natomiast czy jest to dobre dla naszego poziomu rozwoju, to pozostaje pytaniem otwartym. Wniosek końcowy: Polska będąc w kryzysie musi podjąć działania zmierzające do wyeliminowania negatywnych zjawisk, które winny równomiernie obciążyć mieszkańców i stworzyć zachęty wśród młodzieży do pozostawania w kraju.
Uwarunkowania redukcji nierówności dochodowych w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Bartak, Jakub
Celem niniejszego opracowania jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy Polska ma szansę na ograniczenie nierówności dochodowych przy jednoczesnym realizowaniu postulatów modernizacyjnych. W początkowym fragmencie pracy przedstawiony został poziom nierówności dochodowych oraz płacowych za pomocą współczynnika decylowego i Giniego oraz indeksu Theila. Na podstawie danych statystycznych wywnioskowano, że nierówności dochodowe w Polsce od roku 2005 maleją, jednak nierówności płacowe, w szczególności nierówności między regionami kraju, są coraz większe. Wysoka korelacja nierówności dochodowych i wartości Warszawskiego Indeksu Giełdowego świadczy o fakcie, że spadek nierówności dochodowych, przy jednoczesnym wzroście nierówności płacowych spowodowany był kryzysem finansowym i redukcją części spekulacyjnych dochodów kapitałowych. W dalszej części pracy zidentyfikowane zostały źródła dysproporcji dochodowych. Zostały one podzielone na te o charakterze mikroekonomicznym –związane z nierównomiernym wyposażeniem jednostek w kapitał ludzki, brakiem równości szans i preferencji oraz z paradoksami rozwoju kapitału ludzkiego, oraz instytucjonalnym –związane z odmiennymi instytucjami aglomeracji miejskich i pozostałych terenów kraju oraz Polski Wschodniej i Zachodniej. Jako ostatnia grupa przyczyn nierówności dochodowych ukazane zostały źródła makroekonomiczne –związane z liberalizacją finansów, postępem technologicznym oraz rosnącą rolą transnarodowego kapitału w gospodarce światowej. Odwołując się do wcześniej opisanych źródeł dysproporcji dochodowych przedstawione zostały możliwości ich niwelowania wraz z towarzyszącymi im trudnościami. Wykazano, że obniżenie nierówności dochodowych uwarunkowane jest przezwyciężeniem paradoksów rozwoju kapitału ludzkiego, zmianą polityki edukacyjnej, prowadzeniem polityki zwalczającej nierówności frustrujące oraz uzyskaniem międzynarodowego konsensusu na rzecz przejrzystości transakcji finansowych i ograniczania wyprowadzania zysków do rajów podatkowych.

Przeglądaj

Ostatnio nadesłane materiały