Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 37(1)/2014

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/6496

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 30

Rozwój zintegrowany a dobrobyt społeczno-ekonomiczny – kłopoty z pomiarem
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Polak, Ewa
Dobrobyt wiąże się z kwestią zaspokajania potrzeb zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych. Precyzyjna ocena stopnia i sposobu zaspokojenia potrzeb zmienia się w zależności od społeczeństwa, jego poziomu rozwoju, uwarunkowań kulturowych, epoki historycznej. Zmianie również ulega pojęcie potrzeb podstawowych i potrzeb luksusowych. Kryteria oceny dobrobytu społeczno-ekonomicznego mają charakter zarówno mierzalny, jak niemierzalny, obiektywny i subiektywny, dochodowy i majątkowy, uniwersalny i kulturowy, materialny i duchowy. Nierozwiązalnym problemem wydaje się nie tylko wyczerpujące zdefiniowanie pojęcia dobrobytu, ale i jego jednoznaczny pomiar. Nie rozstrzygnięto też, czy na dobry byt i związaną z tym jakość życia ma w większym stopniu wpływ indywidualna sytuacja ekonomiczna jednostki, czy też otoczenie polityczne, społeczne, prawno-instytucjonalne, kulturowe, w jakim żyje. Kolejność państw według poziomu życia jego społeczeństwa zależy od tego jakie wagi przyznamy poszczególnym kryteriom kojarzonym z dobrobytem – wskaźnikom ilościowym dotyczącym wzrostu PKB, wskaźnikom rozwoju społecznego, zmianom strukturalnym, jakościowym lub instytucjonalno-prawnym, czy też odczuciom subiektywnym – oraz od tego, czy dobrobyt będzie oceniany według stanu zaspokojenia potrzeb, albo też w porównaniu do innych państw, regionów grup społecznych. Przy rosnącym coraz szybciej zróżnicowaniu dochodowym społeczności światowej ważnym zadaniem wydaje się opracowanie mierników rozwoju zintegrowanego, które najlepiej oddają poziom życia ogółu społeczeństwa. Ważnym ich elementem jest określenie zmiany sytuacji ekonomicznej grup najsłabszych. Rozwój zintegrowany i jego monitorowanie powinny być priorytetem współczesnych władz państwowych.
Dokąd zmierzamy – odnowa czy od nowa...? Nadzieje, obawy i dylematy związane z instytucjonalnym stymulowaniem zintegrowanego rozwoju w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Słodowa-Hełpa, Małgorzata
O podjęciu problematyki instytucjonalnych uwarunkowań zintegrowanego rozwoju w Polsce zadecydowały następujące argumenty: – przeświadczenie o pilnej potrzebie zintensyfikowania debaty nad jego stymulowaniem oraz likwidacją wielu dotychczasowych dysfunkcji utrudniających taki rozwój, – obawa, aby w warunkach promowania zintegrowanego systemu zarządzania rozwojem nie był utożsamiany wyłącznie z hierarchicznym zestawem zintegrowanych strategii, a także, aby mimo powszechnej akceptacji, nie pozostawał nadal jedynie w sferze deklaracji, – możliwości wykorzystania nowych warunków i instrumentów sprzyjających integrowaniu rozwoju. Na tle zasadniczych przesłanek i symptomów decydujących o rosnącej randze oraz wyjątkowej aktualności podjętej problematyki, od wyzwań globalnych i europejskich do uwarunkowań wewnętrznych różnej natury i skali, zaprezentowane zostały nowe możliwości stymulowania zintegrowanego rozwoju, w szczególności warunki i instrumenty pozyskiwania funduszy UE w perspektywie planistycznej i finansowej 2014–2020. Wyeksponowane zostały przede wszystkim: – Inteligentna specjalizacja regionów (smart specialization), – Zintegrowane inwestycje terytorialne (ZIT), adresowane do miast oraz ich obszarów funkcjonalnych, – Rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS, community – led local development – CLLD), nawiązujący do pozytywnych doświadczeń Lokalnych Grup Działania funkcjonujących dotychczas w ramach Leadera na obszarach wiejskich, nadmorskich oraz rybackich i finansowanych WPR, – kontrakty terytorialne. Następnie – w formie pytań – przedstawione zostały obawy i dylematy związane z wykorzystywaniem tych instrumentów. Na tej podstawie w podsumowaniu sformułowane zostały postulaty dotyczące usprawnienia mechanizmów integrowania rozwoju.
Rola badań poświęconych szczęściu w teorii ekonomii dobrobytu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Potocki, Tomasz; Wierzbiński, Bogdan
Dokonująca się rewolucja psychologiczna w ekonomii ma znaczący wpływ na rozwój i jej przyszłość m.in. w zakresie kształtowania polityki społecznej, nierówności społecznych, teorii wzrostu gospodarczego, społecznego kontekstu racjonalnych wyborów i może pomóc w budowie nowych mierników psychologicznych takich jak tych związanych ze szczęściem. Celem niniejszego artykułu jest podkreślenie rosnącej roli, jaką odgrywa ekonomia szczęścia w teorii ekonomii dobrobytu, jak również analizy zależności pomiędzy postrzeganym poziomem szczęścia, zadowolenia z życia i sytuacji finansowej w krajach rozwijających się i rozwiniętych. Wyniki badań pokazują, że zależność pomiędzy szczęściem a satysfakcją z życia jest ujemnie skorelowana. Dodatkowo zależność ta utrzymuje się przez cały okres badania. Oznacza to, że szczęście nie jest skorelowane tylko i wyłącznie z wolnością polityczną, a zadowolenie z życia z sytuacją ekonomiczną. Wyniki dla Polski i innych krajów postsocjalistycznych są zgodne z wynikami badań dla wybranych krajów rozwiniętych tj. Szwajcarii i Japonii zwanych w literaturze pomaterialistycznymi. Tym samym istnieje konieczność bardziej wnikliwej analizy domen szczęścia i satysfakcji z życia i wewnętrznych zależności pomiędzy nimi.
Makroekonomiczne aspekty kryzysu w Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Żyżyński, Jerzy
Kryzys finansów publicznych to największy problem krajów Unii Europejskiej. Uważa się go za główną przyczynę kryzysu gospodarczego i tzw. Pakt Fiskalny, którego celem jest wymuszenie dyscypliny fiskalnej, ma zdaniem wielu polityków i publicystów wyprowadzić Europę z kryzysu. Ale pogląd ten jest błędny, gdyż kryzys jest określony przez stany nierównowagi podstawowych sald makroekonomicznych, a saldo budżetu sektora publicznego jest tylko jednym z elementów. Nierównowagi te wynikają natomiast z wielu czynników, często niezależnych od danego kraju. Podstawowy wniosek, jaki z tego wypływa głosi, że deficyty budżetowe nie są przyczyną kryzysu, lecz ich skutkiem. A zrozumienie dynamiki kryzysu wymaga uwzględnienia wielu różnych budżetów – autor niniejszej pracy nazywa to „konglomeratem budżetów”. Jedną z takich przyczyn jest podział krajów na trwałych eksporterów netto i importerów netto – podział ten rzutuje na układ konglomeratu budżetów. Postulat równowagi fiskalnej nie może być zatem tak łatwo i wprost zrealizowany. Jak autor dowodzi, po to, żeby wyjść z kryzysu, trzeba zniwelować przyczyny, które powodują nierównowagę sald makroekonomicznych.
Unia Europejska wobec regulacji globalnych rynków finansowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Grosse, Tomasz Grzegorz
Celem niniejszego artykułu jest analiza polityki zewnętrznej Unii Europejskiej w odniesieniu do regulacji rynków finansowych. Szczególnie interesuje mnie perspektywa geoekonomiczna. A konkretnie to, czy można dostrzec powiązania między interesami geopolitycznym aktorów europejskich a podejmowanymi inicjatywami wobec rynków finansowych w skali globalnej. Zamierzam też zweryfikować hipotezę o słabości zewnętrznej polityki gospodarczej UE w omawianym obszarze. Wynika ona nie tylko z niewystarczających instytucji i zasobów finansowych, ale przede wszystkim słabości geopolitycznej UE. Bolączką Unii jest m.in. brak odpowiedniej strategii geoekonomicznej.
Sektorowe charakterystyki państw UE wobec alternatywy konkurencyjność – spójność społeczna
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Cyrek, Magdalena
Procesy modernizacji gospodarek obejmują zmiany relacji sektorowo-branżowych, które współcześnie ukierunkowane są na rozwój dziedzin związanych z modelem usługowej gospodarki opartej na wiedzy. Dynamiczne przekształcenia strukturalne wspierane są w ramach prowadzonej przez państwo polityki społeczno-gospodarczej. Jej realizacja wymaga jednak ustalenia hierarchii celów rozwojowych, które w praktyce mają często charakter alternatywny. Takie cechy wydają się przejawiać cele stymulowania konkurencyjności oraz zapewniania spójności społecznej. Ich godzenie na gruncie polityki sektorowej jest jednak, zdaniem autorki, zadaniem możliwym pod warunkiem właściwej identyfikacji tych branży, które łączą pozytywne oddziaływania w sferze produkcji oraz w sferze stosunków społecznych. Wobec powyższego w opracowaniu dokonano charakterystyki cech strukturalnych państw UE z punktu widzenia ich współzależności z poziomem wypracowywanej produkcji oraz dystrybucją dochodów. Zidentyfikowane zostały branże o najsilniejszych związkach z tak rozumianą konkurencyjnością i spójnością społeczną. Są to przede wszystkim dziedziny wiedzochłonne i usługowe. Negatywne relacje z punktu widzenia możliwości łączenia celów konkurencyjności i spójności odznaczają zaś sektor rolnictwa oraz przemysły nisko zaawansowane technologicznie. W opracowaniu zaprezentowano także syntetyczną ocenę zaawansowania sektorowego porównywanych gospodarek zakładając możliwość harmonizowania efektywności i sprawiedliwości społecznej. W tym celu zastosowano taksonomiczną metodę wzorca rozwoju, w której zagregowano zmienne wykazujące się istotną korelacją zarówno z poziomem PKB per capita, jak i współczynnikiem Giniego dla rozkładu dochodów. Najlepsze wyniki w ramach otrzymanego rankingu państw UE osiąga Szwecja, a także Wielka Brytania i Luksemburg. Ranking zamykają Rumunia, Bułgaria i Polska.
Polska potrzebuje zintegrowanego rozwoju
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Woźniak, Michał Gabriel
Wnioskowanie autora wyprowadzane jest z założenia, że zdolność utrzymywania stałości parametrów wewnętrznych w każdym systemie zamkniętym lub otwartym jest warunkiem jego równowagi. Z tego założenia wyprowadzono nowe podejście do rozwoju. Jest ono oparte na badaniu ośmiu sfer: ekonomicznej, politycznej, społecznej, konsumpcji, technologicznej, kapitału ludzkiego, aksjologicznej oraz natury i biologii. Ten ośmiosferyczny model posłużył do identyfikacji zewnętrznych ograniczeń integracji procesów rozwojowych i głównych przejawów dezintegracji rozwoju społeczno-ekonomicznego w Polsce oraz wskazania instytucjonalnych i systemowych warunków harmonizowania procesów rozwojowych.
Bariery realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju występujące w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Księżyk, Marianna
Treścią opracowania jest identyfikacja i charakterystyka źródeł oraz możliwości eliminacji barier realizacji w Polsce koncepcji zrównoważonego rozwoju. Analizując bariery, czyli przeszkody (trudności) realizacji w praktyce koncepcji zrównoważonego rozwoju oraz mając na uwadze znaczenie czynnika czasu i ciągłości procesów gospodarowania (w ujęciu gospodarki jako systemu i jej elementów), w pierwszej kolejności omawia się bariery wywołane błędami popełnionymi w prorynkowej transformacji gospodarki polskiej, a następnie bariery wynikające z istniejących, w warunkach współczesnej gospodarki rynkowej, uwarunkowań procesów gospodarowania.
Konflikty wokół nowego paradygmatu a rozwój regionalny Polski po 1990 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kozak, Marek W.
Celem artykułu jest analiza konfliktów wokół nowego paradygmatu rozwoju i ich wpływu na rozwój regionalny w Polsce. Podstawowa teza głosi, że większość społeczeństwa i elit wyraża silną tendencję do prowadzenia polityki rozwoju zgodnie z paradygmatem minionej (przemysłowej) epoki, gdy infrastruktura techniczna i bezpośrednia aktywność ekonomiczna państwa grały pierwszorzędną rolę w inicjowaniu rozwoju. Artykuł prezentuje zmiany paradygmatu, konflikty z tym związane oraz główne czynniki powstrzymujące akceptację nowego paradygmatu w praktyce. Zalicza do nich niejasność strategicznych celów rozwojowych europejskiej i krajowej polityki rozwoju (wyrównywanie poziomu czy podnoszenie efektywności?), ograniczoną wiedzę społeczeństwa o współczesnych czynnikach rozwoju oraz w praktyce nieformalny mechanizm zgody na zastępstwo celów (zamiast zadań złożonych i trudnych, pod tą samą nazwą realizowane są zadania prostsze). Władze lokalne i przedsiębiorstwa (główni beneficjenci) zainteresowane są przede wszystkim projektami służącymi jakości życia, podczas gdy władze centralne – w pierwszej kolejności wydaniem środków polityk europejskich. W efekcie w praktyce zarówno beneficjenci, jak i zarządzający, są skłonni do upraszczania wymogów, zastępowania celów, dla ułatwienia osiągania swych celów. Przyczyn niechęci do stosowania nowego paradygmatu rozwoju można szukać w wielu płaszczyznach: hybrydowej strukturze administracji publicznej, petryfikacji strukturalnej (szczególnie wyraźnej na przykładzie struktury rolnictwa) czy wreszcie politycznie dyktowane błędne interpretacje rozwoju suburbiów jako wskaźnika rozwoju wsi. W efekcie takiego podejścia do rozwoju (wzmacnianego przez kulturę), polityki europejskie w niewielkim stopniu przyczyniają się do podniesienia innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki.
Spójność rozwoju regionów w Polsce w latach 2002–2010
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Jabłoński, Łukasz
Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy o spójnym rozwoju społeczno-ekonomicznym województw Polski w latach 2002–2010. W badaniu wykorzystano mierniki taksonomiczne oparte na odległościach w przestrzeniach euklidesowej i miejskiej, które obliczono na podstawie 22 zmiennych: 11 ujmujących rozwój ekonomiczny oraz 11 – rozwój społeczny. Artykuł składa się z kilku części. W punkcie 2. przedstawiono metodykę konstruowania mierników taksonomicznych. W punkcie 3. zaprezentowano dynamikę wykorzystanych w badaniu zmiennych społecznych i ekonomicznych. Punkt 4. zawiera analizę przestrzennego zróżnicowania wartości wziętych do badania zmiennych, a także wartości taksonomicznych wskaźników spójności województw w latach 2002–2010. Punkt ostatni, czyli 5., zawiera podsumowanie i wnioski z prowadzonych rozważań. W toku badań ustalono, że: (a) dla większości wziętych do badania zmiennych ekonomicznych i społecznych wartości współczynników zmienności z 2010 roku były wyższe w stosunku do 2002 roku, (b) wartości współczynników zmienności (VS, VQ) taksonomicznych wskaźników (OE, OM) obliczonych dla zmiennych ekonomicznych, społecznych i społeczno-ekonomicznych, wskazują na rosnące do przełomu 2008–2009 roku zróżnicowanie województw ze względu na poziom rozwoju ekonomicznego oraz rozwoju społeczno-ekonomicznego. W związku z tym trudno wysnuć wniosek o spójnym rozwoju ekonomicznym, społecznym i społeczno-ekonomicznym województw w Polsce w latach 2002–2010.
Uwarunkowania redukcji nierówności dochodowych w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Bartak, Jakub
Celem niniejszego opracowania jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy Polska ma szansę na ograniczenie nierówności dochodowych przy jednoczesnym realizowaniu postulatów modernizacyjnych. W początkowym fragmencie pracy przedstawiony został poziom nierówności dochodowych oraz płacowych za pomocą współczynnika decylowego i Giniego oraz indeksu Theila. Na podstawie danych statystycznych wywnioskowano, że nierówności dochodowe w Polsce od roku 2005 maleją, jednak nierówności płacowe, w szczególności nierówności między regionami kraju, są coraz większe. Wysoka korelacja nierówności dochodowych i wartości Warszawskiego Indeksu Giełdowego świadczy o fakcie, że spadek nierówności dochodowych, przy jednoczesnym wzroście nierówności płacowych spowodowany był kryzysem finansowym i redukcją części spekulacyjnych dochodów kapitałowych. W dalszej części pracy zidentyfikowane zostały źródła dysproporcji dochodowych. Zostały one podzielone na te o charakterze mikroekonomicznym –związane z nierównomiernym wyposażeniem jednostek w kapitał ludzki, brakiem równości szans i preferencji oraz z paradoksami rozwoju kapitału ludzkiego, oraz instytucjonalnym –związane z odmiennymi instytucjami aglomeracji miejskich i pozostałych terenów kraju oraz Polski Wschodniej i Zachodniej. Jako ostatnia grupa przyczyn nierówności dochodowych ukazane zostały źródła makroekonomiczne –związane z liberalizacją finansów, postępem technologicznym oraz rosnącą rolą transnarodowego kapitału w gospodarce światowej. Odwołując się do wcześniej opisanych źródeł dysproporcji dochodowych przedstawione zostały możliwości ich niwelowania wraz z towarzyszącymi im trudnościami. Wykazano, że obniżenie nierówności dochodowych uwarunkowane jest przezwyciężeniem paradoksów rozwoju kapitału ludzkiego, zmianą polityki edukacyjnej, prowadzeniem polityki zwalczającej nierówności frustrujące oraz uzyskaniem międzynarodowego konsensusu na rzecz przejrzystości transakcji finansowych i ograniczania wyprowadzania zysków do rajów podatkowych.
Sytuacja demograficzna Polski implikacją dla zintegrowanego rozwoju
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Tkach, Anatoliy; Pliszka, Tadeusz
Celem badawczym artykułu jest ukazanie sytuacji demograficznej na tle kondycji gospodarki polskiej. Okazuje się, że Polska w świetle przytoczonych danych, które zawarto w wielu tabelach, znajduje się w silnym kryzysie gospodarczym i demograficznym. Wydajność pracy plasuje się znacznie poniżej przeciętnej UE. Kolejny czynnik niekorzystny dla gospodarki to wysokie bezrobocie, jedno z najwyższych w Unii Europejskiej. Bezrobocie utrzymuje się już ponad 10 lat i nie widać oznak dla jego znaczącego ograniczenia. Dalszy niekorzystny czynnik to wysoki poziom emigracji czasowej, ale też emigracji na pobyt stały – zwłaszcza młodzieży. Niska kultura rolna, niekorzystnie rysująca się struktura wiekowa ludności, wydłużenie wieku przejścia na emeryturę do pełnych 67 lat dla kobiet i mężczyzn, przy jednocześnie chronicznym braku miejsc pracy i to dla ludzi młodych (absolwentów szkół średnich i wyższych). Wysokie ujemne saldo funduszu emerytalnego stwarzające zagrożenie dla wypłaty emerytur. Ogólnie bardzo niskie przeciętne płace i niekorzystna z punktu widzenia przyszłości struktura wiekowa ludności. Ponad 8 lat krótsze przeciętnie życie Polaka od przeciętnie najdłużej żyjących w Andorze – to elementy, na podstawie których wnioskuje się o kondycji i potencjale społeczno-gospodarczym naszego państwa. Dotychczasowe działania naszego państwa w zasadzie ograniczają się do zabiegów biurokratycznych i marketingowych. W Polsce nie zauważa się produkcji czy usług, które można by uznać za naszą specjalność. Analizując wartość dodaną brutto dla poszczególnych sektorów gospodarki zauważa się wysoki udział usług – ok. 64,3%, przemysłu – 23,7% i budownictwa – 8,2%, co jest zgodne z trendami światowymi, natomiast czy jest to dobre dla naszego poziomu rozwoju, to pozostaje pytaniem otwartym. Wniosek końcowy: Polska będąc w kryzysie musi podjąć działania zmierzające do wyeliminowania negatywnych zjawisk, które winny równomiernie obciążyć mieszkańców i stworzyć zachęty wśród młodzieży do pozostawania w kraju.
Postęp technologiczny jako element zintegrowanego rozwoju polskiej gospodarki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Firszt, Dariusz
Artykuł nawiązuje do koncepcji zintegrowanego rozwoju, rozumianego jako harmonijne, pozytywne zmiany w ośmiu sferach bytu ludzkiego: natury (ciała), ducha, wiedzy, techniki, konsumpcji, ekonomii, polityki oraz sferze społecznej. Autor podejmuje próbę identyfikacji sprzężeń, jakie występują pomiędzy zmianami w sferze techniki, które są skutkiem wdrażanych innowacji, a przeobrażeniami w pozostałych wymiarach aktywności człowieka. Analiza zmierza do uzasadnienia tezy, że w teorii innowacji dobrze wyjaśnione są związki pomiędzy sferą techniki i ekonomii, natomiast wpływ pozostałych sfer na aktywność innowacyjną podmiotów gospodarczych i całych krajów nie jest wystarczająco zdiagnozowany. Oznacza to, że rozważania naukowe nad uwarunkowaniami tej aktywności są niekompletne, co może być przyczyną trudności ze sformułowaniem skutecznych recept na podnoszenie poziomu technologicznego krajów „goniących”, w tym również Polski. Dla poparcia tej tezy autor przytacza przykłady niespójności pomiędzy zmianami w sferze technologii, a przeobrażeniami pozostałych sfer, dotyczące Polski. Zauważa m.in., że permanentne opieranie postępu na transferze technologii powoduje, że pogłębia się niespójność pomiędzy zmianami w sferze techniki a przeobrażeniami innych sfer (ekonomii, konsumpcji, kapitału ludzkiego czy społecznej), co decyduje o dezintegracji procesów modernizacyjnych i uniemożliwia pojawienie się efektów synergicznych. Zjawiska o charakterze dezintegracyjnym widoczne są również na poziomie mikroekonomicznym, a ich przykładem może być brak ciągłości procesów innowacyjnych – oderwanie prac badawczo-rozwojowych od przemysłu, które rodzi problemy z zapewnieniem finansowania działalności innowacyjnej. Przeprowadzone rozważania autor kończy spostrzeżeniem, że podejście zintegrowane stawia wiele problemów dotyczących innowacyjności gospodarki w nieco innym świetle i ma potencjał w zakresie lepszego wyjaśnienia ich przyczyn.
Stan i perspektywy rozwoju kapitału intelektualnego w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wosiek, Małgorzata
Artykuł podejmuje dyskusję wokół endogenicznych uwarunkowań rozwoju polskiej gospodarki związanych z kapitałem intelektualnym. Jego celem jest poszukiwanie odpowiedzi na następujące pytania: Jakie są rzeczywiste zasoby kapitału intelektualnego w Polsce w porównaniu do innych krajów? Jakie tendencje charakteryzowały rozwój tego kapitału w polskiej gospodarce po 1995 roku? Jakie szanse i zagrożenia mogą towarzyszyć modernizacji polskiej gospodarki ukierunkowanej na kapitał intelektualny? Podstawą analiz i przedstawionych wniosków są wyniki pomiaru kapitału intelektualnego w 48 krajach w latach 1995–2010, dokonanego przez L. Edvinssona oraz C. Yeh-Yun Lin. Zebrane dane statystyczne wskazują na znaczny dystans, który dzieli polską gospodarkę od wyżej rozwiniętych krajów we wszystkich wymiarach kapitału intelektualnego. Największą lukę Polska notuje w zakresie kapitału relacji (rynkowego) oraz kapitału rozwoju, relatywnie najmniejszą – w obszarze kapitału ludzkiego. Pod tym względem polska gospodarka wpisuje się w charakterystyki właściwe dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Analizy w ujęciu dynamicznym wskazują ponadto, że w latach 1995–2010 Polska (podobnie jak Czechy oraz kraje południowo-wschodniej Azji) należała do gospodarek, w których zmiany w zakresie kapitału intelektualnego następowały relatywnie najbardziej dynamicznie. Pogłębione obserwacje wykazują jednak, że rozwój kapitału intelektualnego w polskiej gospodarce podlegał sporym wahaniom, co przełożyło się na niezadowalające tempo zmian w stosunku do zapóźnień gospodarki i jedynie nieznaczny awans na międzynarodowej mapie kapitału intelektualnego. Dodatkowe obawy budzi nierównomierny rozwój w kluczowych obszarach kapitału intelektualnego, zwłaszcza rosnący dysonans między kapitałem ludzkim oraz kapitałem rozwoju, a także kapitałem ludzkim a kapitałem społecznym. Pozytywnie zaś należy ocenić podejmowane wysiłki w kierunku stworzenia w polskiej gospodarce systemowych ram do podejmowania inwestycji w ten kapitał w latach 2014–2030.
Konkurencyjność przedsiębiorstwa oparta na wartości relacji z interesariuszami
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Adamska-Chudzińska, Małgorzata
W artykule podjęto rozważania dotyczące wpływu relacji społecznych, jakie przedsiębiorstwo tworzy ze swoimi interesariuszami, na jego konkurencyjność na rynku. Wskazano rolę potencjałów relacyjnych uczestników relacji w generowaniu zdolności przedsiębiorstwa do konkurowania. Rozróżniono dwa typy wpływu relacji z interesariuszami na konkurencyjność tzn.: wpływ na zdolność do konkurowania i wpływ na osiąganie przewagi konkurencyjnej. Pierwszy jest niezależny od innych uwarunkowań i ma charakter regulacyjny wobec podejmowanych działań, drugi zależy od strategicznego wymiaru relacji. Strategiczna wartość relacji społecznych z interesariuszami zawiera się w specyficzności ich konfiguracji dla realizacji celów przedsiębiorstwa, a zarazem w możliwości elastycznego wykorzystania niemal w każdym produkcie tworzonym w przedsiębiorstwie. Strategicznie zorientowane relacje zmieniają przyjętą dotychczas w gospodarce rynkowej regułę konkurencji. Nowa reguła określana jest jako kooperencja (też jako koopetycja) i przyjmuje postać orientacji ukierunkowanej na współpracę z konkurentami-partnerami. Poprzez uzyskiwanie wspólnych korzyści (większa wiedza o rynku, zmniejszenie kosztów transakcji, zmniejszenie kosztów informacji, szybszy przepływ informacji, współfinansowanie większych inwestycji, wspólne decyzje dotyczące form promocji itp.) relacje z interesariuszami prowadzą do ożywienia przedsiębiorczości, a w efekcie do wzrostu efektywności i zdobycia przewagi konkurencyjnej w określonym obszarze funkcjonowania. Partnerskie układy sieciowe wymuszają nowe spojrzenie na prowadzenie działalności gospodarczej. Współdziałanie staje się konieczne, gdyż przedsiębiorstwa i interesariusze stają się dla siebie zarówno konkurentami i partnerami w różnych płaszczyznach działalności. Wskazano także ważniejsze cechy kooperencyjnych relacji z interesariuszami (podmiotowa proaktywność, innowacyjność, wspólnotowość) i ich znaczenie dla osiągania zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
Rola sektora usług w rozwoju społeczno-gospodarczym i kształtowaniu gospodarki opartej na wiedzy w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wróbel, Anna
Jedną z tendencji rozwojowych obserwowanych w gospodarce światowej od ponad trzydziestu lat jest systematyczny wzrost znaczenia sektora usług. Usługi wytwarzają ponad dwie trzecie produktu krajowego państw wysoko rozwiniętych. Stanowią one dynamicznie rozwijający się sektor tych gospodarek, oparty na wykorzystaniu kapitału ludzkiego oraz charakteryzujący się wysokim nasyceniem nowymi technologiami. Wzrost wykorzystania wiedzy specjalistycznej w usługach został dostrzeżony przez badaczy sektora usług, co znalazło wyraz w pojawieniu się „nowej” kategorii usług opartych na zaawansowanej wiedzy (Knowledge Intensive Services – KIS). Ich rozwój jest postrzegany jako wskaźnik przechodzenia do gospodarki opartej na wiedzy Celem opracowania jest analiza roli sektora usług w procesie tworzenia gospodarki opartej na wiedzy w Polsce. Artykuł został podzielony na dwie części. W części pierwszej ukazano ewolucję znaczenia sektora usług w gospodarce Polski. Wskazano jego udział w strukturze PKB oraz zatrudnieniu. W tym miejscu dokonano również charakterystyki polskiego eksportu usług, pod względem jego struktury rzeczowej. Część druga analizuje znaczenie usług information-intensive w budowie gospodarki opartej na wiedzy w Polsce oraz wskazuje zalety naszego kraju jako miejsca delokalizacji działalności usługowej. Omówione zostało również miejsce Polski w rankingach atrakcyjności dla offshoringu usług.
Edukacja formalna i pozaformalna w procesie kształtowania społeczeństwa wiedzy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Stalończyk, Izabela
Edukacja we współczesnym świecie stała się integralną częścią życia każdego obywatela. Całożyciowe uczenie się nie jest już dobrowolną aktywnością edukacyjną podejmowaną przez uprzywilejowaną część społeczeństwa, ale wręcz przymusem i koniecznością, niezbędną do właściwego funkcjonowania w otaczającym świecie. W XXI wieku wiedza stała się czynnikiem warunkującym rozwój społeczno-gospodarczy. Proces rozprzestrzeniania się informacji jest niemalże nieograniczony. W każdym miejscu na świecie za pomocą Internetu posiadamy możliwość analizowania i interpretowania określonych danych. Nieco inaczej jest z kreowaniem nowej wiedzy. Jest to proces złożony, w przedsiębiorstwach pożądany, zależny nie tylko od wiedzy posiadanej przez daną grupę osób ale i od wymiany doświadczeń, poglądów, pomysłów, umiejętności wykorzystania potencjałów poszczególnych ludzi. Na procesy przekazywania wiedzy najważniejszy wpływ ma edukacja społeczeństwa. W systemie edukacji formalnej wypracowano określone schematy przekazywania wiedzy. Edukacja pozaformalna poprzez działania praktyczne uzupełnia edukację formalną i stanowi kompleksowe narzędzie kreujące społeczeństwo wiedzy. Edukacja pozaformalna w Polsce jest w początkowej fazie rozwoju, a jej wpływ na efekty nauczania nie jest doceniony. Celem artykułu jest analiza edukacji formalnej i pozaformalnej w aspekcie kształtowania społeczeństwa wiedzy w Polsce oraz możliwości połączenia działań instytucji świadczących obie formy edukacji. Edukacja nieformalna to pewien kierunek rozwoju. Istnieje potrzeba jednomyślności i spójności w zakresie przeprowadzanych działań edukacyjnych mających na celu podniesienie jakości i efektywności kształcenia.
Zastosowanie Data Envelopment Analysis jako miernika zróżnicowania edukacyjnego regionów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Polcyn, Jan
Ze względu na to, że znacząca część budżetów samorządowych przeznaczona jest na edukację, bardzo istotne jest kontrolowanie tych wydatków od strony efektywności ekonomicznej. Analizy te nie powinny być jednak skierowane tylko na efektywność ekonomiczną, tę bowiem można wyrazić w formie mierników. Prowadząc analizy efektywności nakładów w edukacji nie można pomijać również bardzo trudno mierzalnej efektywności społecznej działań edukacyjnych. W wyniku prowadzonych analiz wykazano brak zróżnicowania efektywności nakładów na edukację w regionach, co nie koresponduje z podkreślanym w literaturze zróżnicowaniem osiągnięć edukacyjnych. Może to wskazywać na inne niż nakłady czynniki będące powodem różnic. Czynniki te mogą się mieścić w sferze motywacji do nauki oraz w pewnych sferach składających się na efektywność społeczną. Nadmienić też należy, że badany obszar województw nie odzwierciedla rzeczywistych regionów, w których obserwowane jest zróżnicowanie edukacyjne. Warto również zwrócić uwagę na znaczny poziom agregacji analizowanych danych (poziom województwa). W artykule zaprezentowano metodę Data Envelopment Analysis w kontekście zastosowania jej do pomiaru efektywności nakładów na szkolnictwo ponadgimnazjalne. Jak wynika z przedstawionego materiału, metoda DEA może być rekomendowana jako wsparcie w procesie analiz efektywności nakładów na edukację. Trzeba podkreślić, że z pewnością należy starannie dobrać do analiz zarówno czynniki wyjściowe, jak również efekt po stronie wyjścia, który jest skutkiem działań edukacyjnych. Swobodny dobór czynników poddawanych analizie należy traktować jako niewątpliwą zaletą tej metody.
Energetyka jądrowa a modernizacja sektora energii w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Frączek, Paweł
Celem opracowania jest omówienie uwarunkowań budowy pierwszej polskiej elektrowni atomowej, co może przyczynić się do modernizacji krajowego sektora energii, wypełnienia zobowiązań międzynarodowych kraju, poprawy konkurencyjności gospodarki, a w konsekwencji do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju. Dla realizacji tego celu przedstawiono współczesne rozumienie istoty bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz omówiono uwarunkowania rozwoju energii atomowej na świecie. Szczególny nacisk położono na omówienie nastawienia społeczeństwa do tego źródła energii po katastrofie w japońskiej elektrowni w Fukushimie. Podkreślono, że po katastrofie, mimo obaw związanych z ryzykiem ewentualnej katastrofy, w wielu krajach rozbudowuje się potencjał elektrowni atomowych, co przyczynia się do zwiększenia konkurencyjności ich gospodarek. Wskazano, że duży wpływ na poparcie społeczne dla energetyki jądrowej w poszczególnych krajach ma kwestia odległości kraju od miejsca katastrofy, zależność mediów od instytucji państwowych oraz istniejący udział energetyki jądrowej w bilansie energetycznym kraju. Rozważania te były podstawą do analizy perspektyw budowy pierwszej elektrowni atomowej w Polsce. Zgodnie z aktualnymi prognozami pierwsza elektrownia atomowa zostanie uruchomiona w 2024 r., co oznacza czteroletnie opóźnienie w porównaniu do założeń obowiązującej polityki energetycznej państwa. Opóźnienie to utrudni modernizację krajowego sektora energii oraz ograniczy możliwość poprawy konkurencyjności krajowej gospodarki. Przewiduje się, że realizacja tej inwestycji będzie wspierana ze środków budżetu państwa, co ułatwi jej sfinansowanie. Należy podkreślić, że budowa pierwszej elektrowni atomowej w Polsce jest zgodna z oczekiwaniami społecznymi dotyczącymi zmiany struktury źródeł energii pierwotnej.
Wpływ działalności sektora bankowego na zrównoważony rozwój
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Łukasiewicz-Kamińska, Agnieszka
Zrównoważony rozwój według definicji sformułowanej w 1987 r. w Raporcie Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju to „proces mający na celu zaspokojenie aspiracji rozwojowych obecnego pokolenia, w sposób umożliwiający realizację tych samych dążeń następnym pokoleniom”. Dziś wskazuje się na trzy filary zrównoważonego rozwoju: społeczeństwo, środowisko i gospodarkę, które są nierozerwalnie ze sobą powiązane. Deklaracja z Rio określa człowieka jako podmiot zrównoważonego rozwoju i wskazuje jego prawo do zdrowego i produktywnego życia w harmonii z naturą. Zrównoważony rozwój określa konieczność przeciwdziałania ubóstwu i jego skutkom we wszystkich formach, w tym wykluczeniu finansowemu i społecznemu. Istotnym składnikiem każdej gospodarki jest sektor finansowy, którego rolą jest umożliwianie transakcji wymiany przy użyciu różnych form pieniądza i bez którego trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie ludzkiej cywilizacji. Równocześnie sektor ten jest źródłem wielu problemów i sytuacji kryzysowych, dotykających w konsekwencji całe społeczeństwa. Zrównoważony rozwój jest fundamentem budowy zdrowej gospodarki, a rola instytucji finansowych w tym procesie jest szczególna. Społeczeństwa są uprawnione do oczekiwania działań ze strony banków mających na celu przeciwdziałanie nierównościom społecznym, niesprawiedliwości i napięciom społecznym, walkę z ubóstwem, zapobieganie wykluczeniu finansowemu. Dlatego działania banków na rzecz społeczeństwa powinny wpisywać się w rozwój zrównoważony społecznie. Celem opracowania jest przedstawienie koncepcji zrównoważonego rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem aspektu społecznego, wskazanie podstaw prawnych zrównoważonego rozwoju Polski oraz uwarunkowań i możliwości realizacji jego założeń. W artykule na podstawie badań literaturowych przeprowadzono analizę znaczenia sektora bankowego dla zrównoważonego społecznie rozwoju.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 37(1)/2014 według Data dodania