Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 37(1)/2014

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/6496

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 30

Bariery realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju występujące w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Księżyk, Marianna
Treścią opracowania jest identyfikacja i charakterystyka źródeł oraz możliwości eliminacji barier realizacji w Polsce koncepcji zrównoważonego rozwoju. Analizując bariery, czyli przeszkody (trudności) realizacji w praktyce koncepcji zrównoważonego rozwoju oraz mając na uwadze znaczenie czynnika czasu i ciągłości procesów gospodarowania (w ujęciu gospodarki jako systemu i jej elementów), w pierwszej kolejności omawia się bariery wywołane błędami popełnionymi w prorynkowej transformacji gospodarki polskiej, a następnie bariery wynikające z istniejących, w warunkach współczesnej gospodarki rynkowej, uwarunkowań procesów gospodarowania.
Dokąd zmierzamy – odnowa czy od nowa...? Nadzieje, obawy i dylematy związane z instytucjonalnym stymulowaniem zintegrowanego rozwoju w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Słodowa-Hełpa, Małgorzata
O podjęciu problematyki instytucjonalnych uwarunkowań zintegrowanego rozwoju w Polsce zadecydowały następujące argumenty: – przeświadczenie o pilnej potrzebie zintensyfikowania debaty nad jego stymulowaniem oraz likwidacją wielu dotychczasowych dysfunkcji utrudniających taki rozwój, – obawa, aby w warunkach promowania zintegrowanego systemu zarządzania rozwojem nie był utożsamiany wyłącznie z hierarchicznym zestawem zintegrowanych strategii, a także, aby mimo powszechnej akceptacji, nie pozostawał nadal jedynie w sferze deklaracji, – możliwości wykorzystania nowych warunków i instrumentów sprzyjających integrowaniu rozwoju. Na tle zasadniczych przesłanek i symptomów decydujących o rosnącej randze oraz wyjątkowej aktualności podjętej problematyki, od wyzwań globalnych i europejskich do uwarunkowań wewnętrznych różnej natury i skali, zaprezentowane zostały nowe możliwości stymulowania zintegrowanego rozwoju, w szczególności warunki i instrumenty pozyskiwania funduszy UE w perspektywie planistycznej i finansowej 2014–2020. Wyeksponowane zostały przede wszystkim: – Inteligentna specjalizacja regionów (smart specialization), – Zintegrowane inwestycje terytorialne (ZIT), adresowane do miast oraz ich obszarów funkcjonalnych, – Rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS, community – led local development – CLLD), nawiązujący do pozytywnych doświadczeń Lokalnych Grup Działania funkcjonujących dotychczas w ramach Leadera na obszarach wiejskich, nadmorskich oraz rybackich i finansowanych WPR, – kontrakty terytorialne. Następnie – w formie pytań – przedstawione zostały obawy i dylematy związane z wykorzystywaniem tych instrumentów. Na tej podstawie w podsumowaniu sformułowane zostały postulaty dotyczące usprawnienia mechanizmów integrowania rozwoju.
Edukacja formalna i pozaformalna w procesie kształtowania społeczeństwa wiedzy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Stalończyk, Izabela
Edukacja we współczesnym świecie stała się integralną częścią życia każdego obywatela. Całożyciowe uczenie się nie jest już dobrowolną aktywnością edukacyjną podejmowaną przez uprzywilejowaną część społeczeństwa, ale wręcz przymusem i koniecznością, niezbędną do właściwego funkcjonowania w otaczającym świecie. W XXI wieku wiedza stała się czynnikiem warunkującym rozwój społeczno-gospodarczy. Proces rozprzestrzeniania się informacji jest niemalże nieograniczony. W każdym miejscu na świecie za pomocą Internetu posiadamy możliwość analizowania i interpretowania określonych danych. Nieco inaczej jest z kreowaniem nowej wiedzy. Jest to proces złożony, w przedsiębiorstwach pożądany, zależny nie tylko od wiedzy posiadanej przez daną grupę osób ale i od wymiany doświadczeń, poglądów, pomysłów, umiejętności wykorzystania potencjałów poszczególnych ludzi. Na procesy przekazywania wiedzy najważniejszy wpływ ma edukacja społeczeństwa. W systemie edukacji formalnej wypracowano określone schematy przekazywania wiedzy. Edukacja pozaformalna poprzez działania praktyczne uzupełnia edukację formalną i stanowi kompleksowe narzędzie kreujące społeczeństwo wiedzy. Edukacja pozaformalna w Polsce jest w początkowej fazie rozwoju, a jej wpływ na efekty nauczania nie jest doceniony. Celem artykułu jest analiza edukacji formalnej i pozaformalnej w aspekcie kształtowania społeczeństwa wiedzy w Polsce oraz możliwości połączenia działań instytucji świadczących obie formy edukacji. Edukacja nieformalna to pewien kierunek rozwoju. Istnieje potrzeba jednomyślności i spójności w zakresie przeprowadzanych działań edukacyjnych mających na celu podniesienie jakości i efektywności kształcenia.
Energetyka jądrowa a modernizacja sektora energii w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Frączek, Paweł
Celem opracowania jest omówienie uwarunkowań budowy pierwszej polskiej elektrowni atomowej, co może przyczynić się do modernizacji krajowego sektora energii, wypełnienia zobowiązań międzynarodowych kraju, poprawy konkurencyjności gospodarki, a w konsekwencji do poprawy bezpieczeństwa energetycznego kraju. Dla realizacji tego celu przedstawiono współczesne rozumienie istoty bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz omówiono uwarunkowania rozwoju energii atomowej na świecie. Szczególny nacisk położono na omówienie nastawienia społeczeństwa do tego źródła energii po katastrofie w japońskiej elektrowni w Fukushimie. Podkreślono, że po katastrofie, mimo obaw związanych z ryzykiem ewentualnej katastrofy, w wielu krajach rozbudowuje się potencjał elektrowni atomowych, co przyczynia się do zwiększenia konkurencyjności ich gospodarek. Wskazano, że duży wpływ na poparcie społeczne dla energetyki jądrowej w poszczególnych krajach ma kwestia odległości kraju od miejsca katastrofy, zależność mediów od instytucji państwowych oraz istniejący udział energetyki jądrowej w bilansie energetycznym kraju. Rozważania te były podstawą do analizy perspektyw budowy pierwszej elektrowni atomowej w Polsce. Zgodnie z aktualnymi prognozami pierwsza elektrownia atomowa zostanie uruchomiona w 2024 r., co oznacza czteroletnie opóźnienie w porównaniu do założeń obowiązującej polityki energetycznej państwa. Opóźnienie to utrudni modernizację krajowego sektora energii oraz ograniczy możliwość poprawy konkurencyjności krajowej gospodarki. Przewiduje się, że realizacja tej inwestycji będzie wspierana ze środków budżetu państwa, co ułatwi jej sfinansowanie. Należy podkreślić, że budowa pierwszej elektrowni atomowej w Polsce jest zgodna z oczekiwaniami społecznymi dotyczącymi zmiany struktury źródeł energii pierwotnej.
Harmonizacja podatku akcyzowego jako istotny czynnik integracji gospodarczej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Sowa, Bożena
Harmonizacja podatków pośrednich zapoczątkowała ujednolicenie systemów podatkowych krajów członkowskich i stała się zasadniczym elementem przemian gospodarczych. Rozpoczęte w Polsce po 1989 r. przemiany ustrojowe, dotyczące również systemu podatkowego, zakończyły trwający od 1950 r. podział gospodarki na jednostki gospodarki uspołecznionej i nieuspołecznionej, ponadto chęć członkostwa Polski w strukturach Unii Europejskiej nakładała na polskie ustawodawstwo wymóg dostosowania polskiego systemu podatkowego do standardów unijnych. Podstawę traktatową polityki podatkowej Unii Europejskiej stanowią przepisy artykułów 90–93 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE). Wybór do harmonizacji w pierwszej kolejności podatków pośrednich nie był przypadkowy, biorąc pod uwagę ich znaczenie w kształtowaniu warunków rynkowych oraz istotny wpływ na strukturę wpływów podatkowych do budżetu państwa. Główną przesłanką harmonizacji podatków pośrednich jest takie skonstruowanie systemu opodatkowania, aby uniknąć podwójnego opodatkowania czy też jego braku, jak również zakłócenia konkurencji. Niezależnie jednak od tego czy w danym obszarze funkcjonują przepisy wtórnego prawa wspólnotowego, systemy podatkowe państw członkowskich i umowy podatkowe nie mogą naruszać postanowień Traktatu dotyczących m.in. swobodnego świadczenia usług. Celem niniejszego artykułu jest analiza procesu harmonizacji podatku akcyzowego (wybrane aspekty) – jako jednego z podatków pośrednich – ze szczególnym uwzględnieniem zmian dostosowawczych w tym zakresie. Należy podkreślić, że problematyka podatków i ich harmonizacja ma duże znaczenie dla funkcjonowania Unii Europejskiej; są one bowiem podstawowym źródłem dochodów budżetowych krajów członkowskich, a zarazem samej Unii, jak również stanowią istotny element w funkcjonowaniu jednolitego rynku wewnętrznego we Wspólnocie.
Koncepcje poprawy funkcjonowania samorządu powiatowego w Polsce. Badanie funkcjonowania powiatów ziemskich metodą strumieniową
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Koza, Iwona
Badanie kwestii funkcjonowania samorządu terytorialnego w Polsce oraz możliwych rozwiązań może być dokonane metodą strumieniową. Pozwala ona zarówno na pozyskanie wiedzy o tym, co funkcjonuje nieprawidłowo i powinno być naprawione, zreformowane, jak i na budowę programu naprawczego, mającego na celu przezwyciężenie zidentyfikowanych trudności i poprawy sytuacji oraz na ocenę wprowadzonych zmian. Schemat blokowy badania strumieniowego pozwala przeprowadzić diagnozę, w oparciu o obserwację tła historycznego, jak i otoczenia geopolitycznego oraz obowiązującego prawodawstwa. Włączone są w nią również konkluzje płynące z badania statystycznego obszarów społecznego, gospodarczego i finansowego. Korekta systemu powiatów ziemskich jest niezbędna. Zmniejszenie liczby powiatów ziemskich skutkowałoby lepszą efektywnością finansowania potrzeb lokalnych, dzięki wyższemu poziomowi wpływów budżetowych oraz niższym bieżącym kosztom funkcjonowania. Zwiększenie kompetencji powiatów ziemskich oznaczałoby rozszerzenie tychże kompetencji o elementy znajdujące się obecnie w gestii administracji rządowej, zwiększenie udziału powiatów ziemskich w podatkach dochodowych, lub też umocowanie w prawie podatków lokalnych ustalanych co do wysokości przez władze danego powiatu płaconych na rzecz tego powiatu. Zmniejszenie kompetencji powiatów ziemskich polegałoby na zastąpieniu dotychczasowych radnych powiatowych przedstawicielami organów gmin mieszczących się na terenie danego powiatu. Całkowita likwidacja powiatów i przypisanie ich zadań gminom, ewentualnie, województwom, poprawiłoby wyniki finansowe samorządów terytorialnych i usprawniłoby ich działanie. Reasumując, należy zastanowić się nad rozwiązaniami, które mogłyby bardziej usprawnić uwarunkowania funkcjonowania powiatów ziemskich i wychodząc od badań, których najważniejsze konkluzje prezentuje niniejsze opracowanie, prowadzić dalsze, bardziej szczegółowe analizy sytuacji polskich powiatów ziemskich.
Konflikty wokół nowego paradygmatu a rozwój regionalny Polski po 1990 roku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kozak, Marek W.
Celem artykułu jest analiza konfliktów wokół nowego paradygmatu rozwoju i ich wpływu na rozwój regionalny w Polsce. Podstawowa teza głosi, że większość społeczeństwa i elit wyraża silną tendencję do prowadzenia polityki rozwoju zgodnie z paradygmatem minionej (przemysłowej) epoki, gdy infrastruktura techniczna i bezpośrednia aktywność ekonomiczna państwa grały pierwszorzędną rolę w inicjowaniu rozwoju. Artykuł prezentuje zmiany paradygmatu, konflikty z tym związane oraz główne czynniki powstrzymujące akceptację nowego paradygmatu w praktyce. Zalicza do nich niejasność strategicznych celów rozwojowych europejskiej i krajowej polityki rozwoju (wyrównywanie poziomu czy podnoszenie efektywności?), ograniczoną wiedzę społeczeństwa o współczesnych czynnikach rozwoju oraz w praktyce nieformalny mechanizm zgody na zastępstwo celów (zamiast zadań złożonych i trudnych, pod tą samą nazwą realizowane są zadania prostsze). Władze lokalne i przedsiębiorstwa (główni beneficjenci) zainteresowane są przede wszystkim projektami służącymi jakości życia, podczas gdy władze centralne – w pierwszej kolejności wydaniem środków polityk europejskich. W efekcie w praktyce zarówno beneficjenci, jak i zarządzający, są skłonni do upraszczania wymogów, zastępowania celów, dla ułatwienia osiągania swych celów. Przyczyn niechęci do stosowania nowego paradygmatu rozwoju można szukać w wielu płaszczyznach: hybrydowej strukturze administracji publicznej, petryfikacji strukturalnej (szczególnie wyraźnej na przykładzie struktury rolnictwa) czy wreszcie politycznie dyktowane błędne interpretacje rozwoju suburbiów jako wskaźnika rozwoju wsi. W efekcie takiego podejścia do rozwoju (wzmacnianego przez kulturę), polityki europejskie w niewielkim stopniu przyczyniają się do podniesienia innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki.
Konkurencyjność przedsiębiorstwa oparta na wartości relacji z interesariuszami
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Adamska-Chudzińska, Małgorzata
W artykule podjęto rozważania dotyczące wpływu relacji społecznych, jakie przedsiębiorstwo tworzy ze swoimi interesariuszami, na jego konkurencyjność na rynku. Wskazano rolę potencjałów relacyjnych uczestników relacji w generowaniu zdolności przedsiębiorstwa do konkurowania. Rozróżniono dwa typy wpływu relacji z interesariuszami na konkurencyjność tzn.: wpływ na zdolność do konkurowania i wpływ na osiąganie przewagi konkurencyjnej. Pierwszy jest niezależny od innych uwarunkowań i ma charakter regulacyjny wobec podejmowanych działań, drugi zależy od strategicznego wymiaru relacji. Strategiczna wartość relacji społecznych z interesariuszami zawiera się w specyficzności ich konfiguracji dla realizacji celów przedsiębiorstwa, a zarazem w możliwości elastycznego wykorzystania niemal w każdym produkcie tworzonym w przedsiębiorstwie. Strategicznie zorientowane relacje zmieniają przyjętą dotychczas w gospodarce rynkowej regułę konkurencji. Nowa reguła określana jest jako kooperencja (też jako koopetycja) i przyjmuje postać orientacji ukierunkowanej na współpracę z konkurentami-partnerami. Poprzez uzyskiwanie wspólnych korzyści (większa wiedza o rynku, zmniejszenie kosztów transakcji, zmniejszenie kosztów informacji, szybszy przepływ informacji, współfinansowanie większych inwestycji, wspólne decyzje dotyczące form promocji itp.) relacje z interesariuszami prowadzą do ożywienia przedsiębiorczości, a w efekcie do wzrostu efektywności i zdobycia przewagi konkurencyjnej w określonym obszarze funkcjonowania. Partnerskie układy sieciowe wymuszają nowe spojrzenie na prowadzenie działalności gospodarczej. Współdziałanie staje się konieczne, gdyż przedsiębiorstwa i interesariusze stają się dla siebie zarówno konkurentami i partnerami w różnych płaszczyznach działalności. Wskazano także ważniejsze cechy kooperencyjnych relacji z interesariuszami (podmiotowa proaktywność, innowacyjność, wspólnotowość) i ich znaczenie dla osiągania zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
L'impact de l'impôt foncier sur l'évolution des recettes propres des gouvernements locaux dans les années 2008–2012
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Kamba-Kibatshi, Marcel
Sans doute, chaque unité du gouvernement local, comme question de fait sur sa vocation et d'indiquer à la nomination, était équipée les attributs nécessaires pour permettre le fonctionnement. L'un d'eux-en plus de l'actif de l'unité-est un système de taxes sur l'immobilier, qui est la source des recettes budgétaires. Tant dans la législation que dans la littérature classés diversement l'impôt foncier et recettes des administrations locales (UGL). Ces divisions se pose souvent le concept de « impôt foncier », mais est différent de son champ d'application, ce qui influe sur l'évaluation du degré d'autonomie financière des collectivités locales à différents niveaux. En Pologne, le système actuel des taxes foncières est un sujet constant de la critique d'experts traitant de cette question. Souvent, se plaint à lui qui n'est pas adaptée aux systèmes en vigueur dans d'autres pays de l'Union européenne, où les systèmes sont basés sur la terre. Parmi les nombreuses allégations apportées au système actuel de taxation de l'immobilier, il apparaît, entre autres, que le système actuel n'apporte pas son produit au niveau local un budget. Comme une raison est donnée principalement le manque d'enregistrements a uniforme et fiable de terrains et de bâtiments, ainsi que des différences hautes et injustifiées d'un montant de bénéfice imposable diverses taxes visées à l'immobilier. Pour la mise en oeuvre du gouvernement administratif cadastre des biens immobiliers de la République de Pologne a la possibilité d'avant l'intégration à l'Union européenne dans le document de l'Union européenne « partenariat d'adhésion avec la Pologne ». Toutefois, jusqu'à présent, a réussi spécifier uniquement les règles régissant la conduite des dossiers fiscaux par les municipalités.
Makroekonomiczne aspekty kryzysu w Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Żyżyński, Jerzy
Kryzys finansów publicznych to największy problem krajów Unii Europejskiej. Uważa się go za główną przyczynę kryzysu gospodarczego i tzw. Pakt Fiskalny, którego celem jest wymuszenie dyscypliny fiskalnej, ma zdaniem wielu polityków i publicystów wyprowadzić Europę z kryzysu. Ale pogląd ten jest błędny, gdyż kryzys jest określony przez stany nierównowagi podstawowych sald makroekonomicznych, a saldo budżetu sektora publicznego jest tylko jednym z elementów. Nierównowagi te wynikają natomiast z wielu czynników, często niezależnych od danego kraju. Podstawowy wniosek, jaki z tego wypływa głosi, że deficyty budżetowe nie są przyczyną kryzysu, lecz ich skutkiem. A zrozumienie dynamiki kryzysu wymaga uwzględnienia wielu różnych budżetów – autor niniejszej pracy nazywa to „konglomeratem budżetów”. Jedną z takich przyczyn jest podział krajów na trwałych eksporterów netto i importerów netto – podział ten rzutuje na układ konglomeratu budżetów. Postulat równowagi fiskalnej nie może być zatem tak łatwo i wprost zrealizowany. Jak autor dowodzi, po to, żeby wyjść z kryzysu, trzeba zniwelować przyczyny, które powodują nierównowagę sald makroekonomicznych.
Ocena społecznego zrównoważenia rozwoju w Polsce według kryterium dynamiki dochodów gospodarstw domowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Leszczyńska, Małgorzata
W artykule dokonano oceny sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w ujęciu czasowym (retrospektywa z lat 1990–2010) w świetle mikrostatystyki dochodów w układzie społeczno-zawodowych grup gospodarstw domowych. W analizie i porównaniach, wykorzystując dane z badania budżetów gospodarstw domowych prowadzonych przez GUS, szczególną uwagę skoncentrowano na dynamice dochodów rozporządzalnych na jedną osobę. Jak się okazuje, przekrój społeczno-zawodowy grup gospodarstw domowych istotnie ją różnicuje. Uwzględnienie w badaniach tego wymiaru wskazuje bowiem na istnienie relatywnie dużych realnych odchyleń analizowanych kategorii. Biorąc pod uwagę zróżnicowania społeczne kształtowane przez dynamikę dochodów, okres przekształceń polskiej gospodarki w ostatnim ćwierćwieczu podzielono na kilka okresów, uwarunkowanych zmiennymi czynnikami. Mimo iż tempo zmian ogólnych dochodów w ostatnich latach w Polsce można uznać za umiarkowane, to nie przekładało się ono równomiernie na poprawę sytuacji dochodowej wszystkich gospodarstw domowych. Biorąc pod uwagę nasilenie zróżnicowania dynamiki dochodów można przedstawić następującą kolejność grup społeczno-zawodowych: po gospodarstwach domowych rolników następną grupę stanowią gospodarstwa pracujących na własny rachunek, utrzymujących się z niezarobkowych źródeł, pracownicze, pracowników użytkujących gospodarstwo rolne oraz gospodarstwa emerytów i rencistów. W odniesieniu do gospodarstw powiązanych z rolnictwem i pracujących na własny rachunek skala zmian dynamiki dochodów wynika z ich silnego związania z gospodarką rynkową podlegającą wahaniom koniunktury. Z kolei mniejsza zmienność dochodów emerytów i rencistów jest związana z ustawowymi ograniczeniami wysokości świadczeń emerytalnych.
Odrabianie dystansu rozwojowego w województwie podkarpackim w kontekście bezpośrednich inwestycji zagranicznych i rynku pracy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Barwińska-Małajowicz, Anna; Puchalska, Katarzyna
Dysproporcje w rozwoju regionalnym stanowią jedną z podstawowych barier w wyrównywaniu szans rozwojowych regionów. Przeciwdziałanie pogłębianiu się dysproporcji w rozwoju gospodarczym poszczególnych regionów Polski jest konieczne ze względu na zagrożenie tych regionów zupełną marginalizacją. Województwo podkarpackie należy do regionów stojących przed wyzwaniem odrabiania dystansu rozwojowego. W tym kontekście niezbędne staje się podejmowanie działań zorientowanych na zmniejszanie dystansu województwa podkarpackiego wobec bardziej konkurencyjnych województw. Głównym celem niniejszego opracowania jest zaprezentowanie dystansu rozwojowego pomiędzy województwem podkarpackim a sytuacją ogólnopolską w odniesieniu do rynku pracy oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W pierwszej części opracowania ukazano bezpośrednie inwestycje zagraniczne w województwie podkarpackim na tle pozostałych 15 województw. W drugiej części skoncentrowano się na analizie sytuacji na podkarpackim rynku pracy na tle sytuacji ogólnopolskiej, przy czym analizie porównawczej poddano poziom stopy bezrobocia w woj. podkarpackim oraz natężenie bezrobocia w Polsce, przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w układzie województw w latach 2005–2012 oraz obciążenie regionu Podkarpacia ryzykiem odpływu kapitału ludzkiego. Całość kończy syntetyczne podsumowanie przeprowadzonych rozważań.
Polska potrzebuje zintegrowanego rozwoju
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Woźniak, Michał Gabriel
Wnioskowanie autora wyprowadzane jest z założenia, że zdolność utrzymywania stałości parametrów wewnętrznych w każdym systemie zamkniętym lub otwartym jest warunkiem jego równowagi. Z tego założenia wyprowadzono nowe podejście do rozwoju. Jest ono oparte na badaniu ośmiu sfer: ekonomicznej, politycznej, społecznej, konsumpcji, technologicznej, kapitału ludzkiego, aksjologicznej oraz natury i biologii. Ten ośmiosferyczny model posłużył do identyfikacji zewnętrznych ograniczeń integracji procesów rozwojowych i głównych przejawów dezintegracji rozwoju społeczno-ekonomicznego w Polsce oraz wskazania instytucjonalnych i systemowych warunków harmonizowania procesów rozwojowych.
Postęp technologiczny jako element zintegrowanego rozwoju polskiej gospodarki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Firszt, Dariusz
Artykuł nawiązuje do koncepcji zintegrowanego rozwoju, rozumianego jako harmonijne, pozytywne zmiany w ośmiu sferach bytu ludzkiego: natury (ciała), ducha, wiedzy, techniki, konsumpcji, ekonomii, polityki oraz sferze społecznej. Autor podejmuje próbę identyfikacji sprzężeń, jakie występują pomiędzy zmianami w sferze techniki, które są skutkiem wdrażanych innowacji, a przeobrażeniami w pozostałych wymiarach aktywności człowieka. Analiza zmierza do uzasadnienia tezy, że w teorii innowacji dobrze wyjaśnione są związki pomiędzy sferą techniki i ekonomii, natomiast wpływ pozostałych sfer na aktywność innowacyjną podmiotów gospodarczych i całych krajów nie jest wystarczająco zdiagnozowany. Oznacza to, że rozważania naukowe nad uwarunkowaniami tej aktywności są niekompletne, co może być przyczyną trudności ze sformułowaniem skutecznych recept na podnoszenie poziomu technologicznego krajów „goniących”, w tym również Polski. Dla poparcia tej tezy autor przytacza przykłady niespójności pomiędzy zmianami w sferze technologii, a przeobrażeniami pozostałych sfer, dotyczące Polski. Zauważa m.in., że permanentne opieranie postępu na transferze technologii powoduje, że pogłębia się niespójność pomiędzy zmianami w sferze techniki a przeobrażeniami innych sfer (ekonomii, konsumpcji, kapitału ludzkiego czy społecznej), co decyduje o dezintegracji procesów modernizacyjnych i uniemożliwia pojawienie się efektów synergicznych. Zjawiska o charakterze dezintegracyjnym widoczne są również na poziomie mikroekonomicznym, a ich przykładem może być brak ciągłości procesów innowacyjnych – oderwanie prac badawczo-rozwojowych od przemysłu, które rodzi problemy z zapewnieniem finansowania działalności innowacyjnej. Przeprowadzone rozważania autor kończy spostrzeżeniem, że podejście zintegrowane stawia wiele problemów dotyczących innowacyjności gospodarki w nieco innym świetle i ma potencjał w zakresie lepszego wyjaśnienia ich przyczyn.
Rola badań poświęconych szczęściu w teorii ekonomii dobrobytu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Potocki, Tomasz; Wierzbiński, Bogdan
Dokonująca się rewolucja psychologiczna w ekonomii ma znaczący wpływ na rozwój i jej przyszłość m.in. w zakresie kształtowania polityki społecznej, nierówności społecznych, teorii wzrostu gospodarczego, społecznego kontekstu racjonalnych wyborów i może pomóc w budowie nowych mierników psychologicznych takich jak tych związanych ze szczęściem. Celem niniejszego artykułu jest podkreślenie rosnącej roli, jaką odgrywa ekonomia szczęścia w teorii ekonomii dobrobytu, jak również analizy zależności pomiędzy postrzeganym poziomem szczęścia, zadowolenia z życia i sytuacji finansowej w krajach rozwijających się i rozwiniętych. Wyniki badań pokazują, że zależność pomiędzy szczęściem a satysfakcją z życia jest ujemnie skorelowana. Dodatkowo zależność ta utrzymuje się przez cały okres badania. Oznacza to, że szczęście nie jest skorelowane tylko i wyłącznie z wolnością polityczną, a zadowolenie z życia z sytuacją ekonomiczną. Wyniki dla Polski i innych krajów postsocjalistycznych są zgodne z wynikami badań dla wybranych krajów rozwiniętych tj. Szwajcarii i Japonii zwanych w literaturze pomaterialistycznymi. Tym samym istnieje konieczność bardziej wnikliwej analizy domen szczęścia i satysfakcji z życia i wewnętrznych zależności pomiędzy nimi.
Rola sektora usług w rozwoju społeczno-gospodarczym i kształtowaniu gospodarki opartej na wiedzy w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Wróbel, Anna
Jedną z tendencji rozwojowych obserwowanych w gospodarce światowej od ponad trzydziestu lat jest systematyczny wzrost znaczenia sektora usług. Usługi wytwarzają ponad dwie trzecie produktu krajowego państw wysoko rozwiniętych. Stanowią one dynamicznie rozwijający się sektor tych gospodarek, oparty na wykorzystaniu kapitału ludzkiego oraz charakteryzujący się wysokim nasyceniem nowymi technologiami. Wzrost wykorzystania wiedzy specjalistycznej w usługach został dostrzeżony przez badaczy sektora usług, co znalazło wyraz w pojawieniu się „nowej” kategorii usług opartych na zaawansowanej wiedzy (Knowledge Intensive Services – KIS). Ich rozwój jest postrzegany jako wskaźnik przechodzenia do gospodarki opartej na wiedzy Celem opracowania jest analiza roli sektora usług w procesie tworzenia gospodarki opartej na wiedzy w Polsce. Artykuł został podzielony na dwie części. W części pierwszej ukazano ewolucję znaczenia sektora usług w gospodarce Polski. Wskazano jego udział w strukturze PKB oraz zatrudnieniu. W tym miejscu dokonano również charakterystyki polskiego eksportu usług, pod względem jego struktury rzeczowej. Część druga analizuje znaczenie usług information-intensive w budowie gospodarki opartej na wiedzy w Polsce oraz wskazuje zalety naszego kraju jako miejsca delokalizacji działalności usługowej. Omówione zostało również miejsce Polski w rankingach atrakcyjności dla offshoringu usług.
Rozwój zintegrowany a dobrobyt społeczno-ekonomiczny – kłopoty z pomiarem
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Polak, Ewa
Dobrobyt wiąże się z kwestią zaspokajania potrzeb zarówno indywidualnych, jak i zbiorowych. Precyzyjna ocena stopnia i sposobu zaspokojenia potrzeb zmienia się w zależności od społeczeństwa, jego poziomu rozwoju, uwarunkowań kulturowych, epoki historycznej. Zmianie również ulega pojęcie potrzeb podstawowych i potrzeb luksusowych. Kryteria oceny dobrobytu społeczno-ekonomicznego mają charakter zarówno mierzalny, jak niemierzalny, obiektywny i subiektywny, dochodowy i majątkowy, uniwersalny i kulturowy, materialny i duchowy. Nierozwiązalnym problemem wydaje się nie tylko wyczerpujące zdefiniowanie pojęcia dobrobytu, ale i jego jednoznaczny pomiar. Nie rozstrzygnięto też, czy na dobry byt i związaną z tym jakość życia ma w większym stopniu wpływ indywidualna sytuacja ekonomiczna jednostki, czy też otoczenie polityczne, społeczne, prawno-instytucjonalne, kulturowe, w jakim żyje. Kolejność państw według poziomu życia jego społeczeństwa zależy od tego jakie wagi przyznamy poszczególnym kryteriom kojarzonym z dobrobytem – wskaźnikom ilościowym dotyczącym wzrostu PKB, wskaźnikom rozwoju społecznego, zmianom strukturalnym, jakościowym lub instytucjonalno-prawnym, czy też odczuciom subiektywnym – oraz od tego, czy dobrobyt będzie oceniany według stanu zaspokojenia potrzeb, albo też w porównaniu do innych państw, regionów grup społecznych. Przy rosnącym coraz szybciej zróżnicowaniu dochodowym społeczności światowej ważnym zadaniem wydaje się opracowanie mierników rozwoju zintegrowanego, które najlepiej oddają poziom życia ogółu społeczeństwa. Ważnym ich elementem jest określenie zmiany sytuacji ekonomicznej grup najsłabszych. Rozwój zintegrowany i jego monitorowanie powinny być priorytetem współczesnych władz państwowych.
Samorząd terytorialny w Polsce w dobie spowolnienia gospodarczego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Surówka, Krzysztof
Samorząd terytorialny w Polsce, podobnie jak cały system finansów publicznych przeżywa od roku 2008 kryzys finansowy. Przejawem trudności finansowych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce jest spadająca nadwyżka operacyjna, a także znaczny wzrost zadłużenia. Natomiast przyczyną tego kryzysu są przede wszystkim zmniejszające się dochody własne, przy wzrastających zadaniach samorządu terytorialnego. W konsekwencji zmusza to władze gmin, powiatów i województw samorządowych do zaciągania przychodów zwrotnych. Prawne granice zadłużania się samorządu terytorialnego mają temu przeciwdziałać. Zjawisko to staje się szczególnie widoczne w drugiej dekadzie XXI wieku, kiedy jednostki samorządu terytorialnego podejmują działania oszczędnościowe, mające na celu ograniczenie ich zadłużenia. Należy jednak przypuszczać, że utrzymanie takiej tendencji przez dłuższy okres spowoduje obniżenie jakości świadczonych usług. Dlatego niezbędna jest korekta systemu finansowania polskiego samorządu terytorialnego, która powinna polegać na: – poszukiwaniu dodatkowych źródeł dochodów własnych dla gmin, powiatów i województw samorządowych, poprzez wprowadzenie podatku od wartości nieruchomości (podatku katastralnego), – przekształceniu procentowych udziałów jednostek samorządu terytorialnego w podatkach dochodowych w dodatki samorządowe do tych podatków, – uzależnieniu kwoty subwencji (tak jak to miało miejsce w poprzedniej ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego) od wielkości dochodów budżetu państwa, – wprowadzeniu subwencji uwzględniającej zakres ponoszonych zwłaszcza przez gminy i powiaty wydatków na pomoc społeczną, – zmianie granic zadłużania się samorządu terytorialnego.
Sektorowe charakterystyki państw UE wobec alternatywy konkurencyjność – spójność społeczna
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Cyrek, Magdalena
Procesy modernizacji gospodarek obejmują zmiany relacji sektorowo-branżowych, które współcześnie ukierunkowane są na rozwój dziedzin związanych z modelem usługowej gospodarki opartej na wiedzy. Dynamiczne przekształcenia strukturalne wspierane są w ramach prowadzonej przez państwo polityki społeczno-gospodarczej. Jej realizacja wymaga jednak ustalenia hierarchii celów rozwojowych, które w praktyce mają często charakter alternatywny. Takie cechy wydają się przejawiać cele stymulowania konkurencyjności oraz zapewniania spójności społecznej. Ich godzenie na gruncie polityki sektorowej jest jednak, zdaniem autorki, zadaniem możliwym pod warunkiem właściwej identyfikacji tych branży, które łączą pozytywne oddziaływania w sferze produkcji oraz w sferze stosunków społecznych. Wobec powyższego w opracowaniu dokonano charakterystyki cech strukturalnych państw UE z punktu widzenia ich współzależności z poziomem wypracowywanej produkcji oraz dystrybucją dochodów. Zidentyfikowane zostały branże o najsilniejszych związkach z tak rozumianą konkurencyjnością i spójnością społeczną. Są to przede wszystkim dziedziny wiedzochłonne i usługowe. Negatywne relacje z punktu widzenia możliwości łączenia celów konkurencyjności i spójności odznaczają zaś sektor rolnictwa oraz przemysły nisko zaawansowane technologicznie. W opracowaniu zaprezentowano także syntetyczną ocenę zaawansowania sektorowego porównywanych gospodarek zakładając możliwość harmonizowania efektywności i sprawiedliwości społecznej. W tym celu zastosowano taksonomiczną metodę wzorca rozwoju, w której zagregowano zmienne wykazujące się istotną korelacją zarówno z poziomem PKB per capita, jak i współczynnikiem Giniego dla rozkładu dochodów. Najlepsze wyniki w ramach otrzymanego rankingu państw UE osiąga Szwecja, a także Wielka Brytania i Luksemburg. Ranking zamykają Rumunia, Bułgaria i Polska.
Spadek efektywności fiskalnej podatków będących dochodem budżetu państwa na przykładzie podatku od towarów i usług
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014) Modzelewski, Witold
Celem artykułu jest identyfikacja przyczyn znaczącego spadku wpływów z podatku VAT w Polsce w ostatnich latach. Autor zauważa, że co roku wpływy podatkowe są o kilka procent niższe, niż zakłada ustawa budżetowa. Straty budżetu państwa w latach 2008–2012 szacuje się na 90 mld zł, czyli ponad 20 mld zł rocznie. Oznacza to poważne konsekwencje dla stabilizacji finansów publicznych. Autor wymienia następujące przyczyny takiego regresu wpływów podatkowych: stan prawa w Polsce, metody zarządzania podatkiem VAT (nieudolność w wykrywaniu prób uchylania się od podatku), sprzeczne interpretacje podatkowe wydawane przez administrację publiczną, opanowanie procesu tworzenia prawa przez lobbing biznesu branżowego i interesów branżowych. Autor stwierdza, że główną przyczyną destrukcji podatku VAT w Polsce jest proces nowelizacji prawa. Pod naciskiem grup interesów wprowadzane są przepisy, które często legalizują próby uchylania się od opodatkowania. Przykładem takiego działania jest likwidacja sankcji finansowej w 2008 r. Autor podaje kilka przykładów zmian prawa podatkowego wprowadzonych w ostatnich latach, które mają negatywny wpływ na efektywność podatku VAT jako źródła dochodów budżetowych. Jego zdaniem obecny stan prawny powoduje, że dalsze nowelizacje ustawy o podatku VAT są bezcelowe, pogłębiają jedynie istniejący chaos. Optymalnym rozwiązaniem byłoby uchwalenie nowej ustawy. Projekty takich ustaw już istnieją. Potrzebna jest jedynie poważna debata publiczna, która umożliwiałaby wprowadzenie ich w życie.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 37(1)/2014 według Tytuł