Monografie (KNH) / Monographs (CoH)

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/60

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 48

Życie powtórzone. O pisarstwie Zofii Romanowiczowej
(Biblioteka Frazy, 2008) Jamrozek-Sowa, Anna
Książka Życie powtórzone. Twórczość prozatorska Zofii Romanowiczowej jest pierwszym studium interpretacyjnym wszystkich utworów prozatorskich pisarki od 1946 aż do śmierci w 2010 roku żyjącej i pracującej we Francji, wybitnej postaci polskiej emigracji powojennej, animatorki życia artystycznego w Paryżu. Zofia Górska (po mężu Romanowiczowa) jako dziewiętnastolatka, za działalność antynazistowską, została aresztowana w Radomiu w 1941 roku. Torturowana, po rocznym pobycie w areszcie i więzieniach, skazana przez sąd wojenny na karę śmierci, zdołała ocaleć – przetrwała trzy i pół letni pobyt w obozach koncentracyjnych. Po zakończeniu II wojny nie powróciła do kraju. Tezę wyjściową książki stanowi przekonanie, że w swojej twórczości Romanowiczowa odzwierciedla typowe problemy pokolenia emigrantów doświadczonych traumą przeżyć wojennych. Była ona pisarką na tyle oryginalną, bogato uposażoną duchowo, kulturowo i intelektualnie, uważnie śledzącą przemiany literatury światowej, by zająć własne, ważne miejsce na mapie twórców XX i XXI wieku. Kontekstowość pisanej przez nią prozy, tzn. równoczesne odnoszenie się do rodzimej kultury polskiej oraz Francji – kraju osiedlenia, wzbogaca i nadaje charakterystyczny rys jej pisarstwu. Podstawową kwestią stanowiącą przedmiot rozważań jest samotność i wyobcowanie bohaterów, powodowane przez wojenną traumę i emigracyjne wykorzenienie oraz zespół stresu pourazowego. Prozą Romanowiczowej rządzi zasada powtarzalności tematów, motywów. Powracają frazy, sformułowania, typy postaci, modele relacji międzyludzkich. Kolejno powstające powieści stanowią ciąg wariacji drugowojennego tematu. Ów zabieg perseweracji jest sygnałem zaistnienia sytuacji autobiograficznej. W książce poetyka opowiadań i powieści została sfunkcjonalizowana, analizy narracji i konstrukcji podporządkowano interpretacji wskazanych problemów. Książkę zamyka obszerny szkic biograficzny sporządzony na podstawie dokumentów archiwalnych.
Forma i technika dźwiękowa oraz problemy interpretacyjne w wybranych preludiach fortepianowych kompozytorów polskich XX wieku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2010) Prejsnar, Magdalena
Praca o powyższym tytule pianistki Magdaleny Prejsnar to studium analityczne i rozważania wykonawczo-interpretacyjne dotyczące gatunku preludium fortepianowego wybranego z twórczości siedmiu polskich kompozytorów XX wieku. Treść merytoryczną poprzedza wstęp, w którym autorka uzasadnia kryteria wyboru cyklów preludiów z XX-wiecznej rodzimej twórczości fortepianowej do nagrania płytowego i opracowania publikacji. Praca zawiera cztery rozdziały. Rozdział 1 historyczny, o charakterze wprowadzającym, ukazuje zarys dziejowy gatunku preludium w trzech etapach: 1) XVI-wiecznego archetypu zapoczątkowanego w muzyce organowej i lutniowej oraz postaci preludium w muzyce J. S. Bacha, 2) fortepianowego preludium w muzyce polskiej XIX wieku (Chopin i twórcy II połowy stulecia), 3) zróżnicowanego stylistycznie i technicznie polskiego preludium XX-wiecznego. Kolejne dwa rozdziały stanowią część analityczną. Poświęcone są bliższej charakterystyce preludiów, które zostały rozgraniczone czasowym kryterium stylistycznym: okresu neoklasycznego i późniejszego okresu „spoza kręgu neoklasycznego”. Przyjęty tu podział posiada swe uzasadnienie w znacznej odmienności zastosowanych technik dźwiękowych i problematyki pianistycznej. Bliższej analizie zostały poddane następujące utwory: Rozdział 2: 1. Wojciech Kilar, Trzy preludia na fortepian 2. Zygmunt Mycielski, 6 preludiów na fortepian 3. Henryk Mikołaj Górecki, Cztery preludia op. 1 na fortepian 4. Miłosz Magin, 5 preludiów na fortepian Rozdział 3: 1. Kazimierz Serocki, Suita preludiów na fortepian 2. Krzysztof Knittel, Quatre préludes pour piano 3. Paweł Mykietyn, Cztery preludia na fortepian Analizy powyższych utworów obejmujące zagadnienia formy, faktury i techniki dźwiękowej poprzedzone są notą biograficzną ich twórców. Ilustrowane są przykładami nutowymi. Rozdział 4 zawiera omówienie zagadnień techniki wykonawczej i problematyki interpretacyjnej wybranych cykli preludiów. W zakończeniu autorka dokonuje podsumowania poruszanych aspektów, wskazując na szeroki zakres technik kompozytorskich, związanych z muzyczną tradycją z jednej strony i nowatorskimi technologiami dźwiękowymi z drugiej strony. W konkluzji końcowej wysuwa wniosek, że różnorodność techniczno-stylistyczna prezentowanych tu cyklów preludiów fortepianowych wymaga zastosowania wszystkich elementów techniki pianistycznej oraz wysokiej elastyczności interpretacyjnej.
Kazimierz Tyszkowski (1894-1940). Z dziejów nauki polskiej w międzywojennym Lwowie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2011) Sierżęga, Paweł
Ludwik Finkel i Akademia Umiejętności. Z dziejów współpracy Lwowa i Krakowa na przełomie XIX i XX wieku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2011) Hoszowska, Mariola
Piotr Żbikowski (1935–2011). Uczony i wykładowca
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Żbikowska, Lucyna
Szymon Askenazy i jego korespondencja z Ludwikiem Finklem
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2013) Hoszowska, Mariola
Zesłania i powroty. Twórczość Józefa Bujnowskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014-12) Ligęza Wojciech; Pasterska Jolanta
W monografii zgromadzono artykuły poświęcone twórczości emigracyjnego poety, pisarza, krytyka literackiego. Dorobek, urodzonego 1934 roku na Wileńszczyźnie Józefa Bujnowskiego, a po drugiej wojnie światowej mieszkającego w Londynie, jest bogaty i różnorodny. Problematyka tekstów zgromadzonych w tomie oscyluje wokół analiz i interpretacji poezji autora Poranków, jego dorobku prozatorskiego, translatorskiego, krytycznego i naukowego. Prezentowane wyniki badań mają charakter nowatorskich diagnoz i syntez, wielokontekstowych odczytań literaturoznawczych i socjologiczno-filozoficznych rozpoznań.
Poezja okolicznościowa w Polsce w latach 1730–1830. W kręgu spraw prywatnych i środowiskowych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014-12) Nalepa Marek; Trościński Grzegorz; Magryś Roman
Tom zawiera artykuły przekrojowe i analityczne. Zostały one tak zestawione, aby zwrócić uwagę na historyczne, społeczne, polityczne i obyczajowe konteksty omawianych w nich utworów dotyczących szeroko pojętej okolicznościowości czasów saskich, oświecenia i wczesnego romantyzmu. Teksty autorstwa naukowców reprezentujących różne placówki i instytucje naukowe w Polsce systematyzują dotychczasową wiedzę na temat twórczości prywatnej i środowiskowej inspirowanej wydarzeniami rodzinnymi, towarzysko-sąsiedzkimi, zakonnymi, kościelnymi, politycznymi, biograficznymi i historycznymi etc., a jednocześnie inicjują nowe sposoby odczytywania ich literackich recepcji.
Przemiany osadnicze nad dolnym odcinkiem górnej Wisły w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza
(Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 35-016 Rzeszów, ul. Hoffmanowej 8 tel. 17 872 15 81, 2015) Rajpold, Wojciech
Jest to streszczenie (w języku polskim i angielskim) książki pt. Przemiany osadnicze nad dolnym odcinkiem górnej Wisły w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza, która ukazała się drukiem w serii Collectio Archeologica Ressoviensis
Історія та історики у Львівському університеті: традиції та сучасність (до 75-ліття створення історичного факультету)
(Wydawnictwo ПАІС Lwów, 2015-09) Zaszkilniak, Leonid; Sierżęga, Paweł
Oswajanie nowoczesności. Poezja i krytyka Zbigniewa Bieńkowskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015-12) Mazur Elżbieta
Monografia poświęcona jest twórczości poetyckiej i krytycznoliterackiej Zbigniewa Bieńkowskiego (1913–1994), poety, eseisty, krytyka, tłumacza, który jako poeta znany był przede wszystkim za sprawą dwóch zbiorów poezji: „Sprawy wyobraźni” i „Trzech poematów”, zaś jako krytyk i eseista ogłosił „Piekła i Orfeusze. Szkice z literatury zachodniej”, „Modelunki. Szkice literackie”, „Poezję i niepoezję. Szkice”, „W skali wyobraźni. Szkice wybrane”, „Notatnik amerykański”, „Ćwierć wieku intymności. Szkice o poezji i nie poezji” oraz „Przyszłość przeszłości. Eseje”. Dorobek Bieńkowskiego, badany na tle nowoczesności i ukazujący miejsce tej twórczości pośród różnych tendencji rozwojowych w literaturze polskiej XX wieku, przedstawiony jest w studium z dbałością o podkreślenie perspektywy historycznoliterackiej, ukazanie kluczowych tradycji, rodowodu sztuki słowa, wyobraźni, rzemiosła poetyckiego, a także metody krytycznej.
Porównywalne – nieporównywalne. Metoda komparatystyczna
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015-12) Weretiuk Oksana; Ludwiczak Barbara
Praca zbiorowa doktorantów literaturoznawstwa UR została poświęcona aktualnym problemom komparatystyki, w szczególności zastanawia się nad granicami literaturoznawstwa porównawczego i stara odpowiedzieć na pytanie: co w dziedzinie literaturoznawstwa porównawczego jest porównywalne, a co nieporównywalne? Monografia zaopatrzona wstępem prof. O. Weretiuk pt. „Granice metody porównawczej”.
Głos – Język – Komunikacja. Tom 4
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Myszka, Agnieszka; Bieńkowska, Katarzyna Ita; Marczykowska, Izabela
Czwarty już tom z serii „Głos – Język – Komunikacja” zatytułowany „Funkcjonowanie społeczne dzieci z problemami komunikacyjnymi” składa się z artykułów skupionych wokół dwóch głównych problemów badawczych: społecznych uwarunkowań wspierania rozwoju mowy oraz sposobów uwzględniania tych uwarunkowań w terapii logopedycznej, a także z części zatytułowanej „Varia” obejmującej recenzje, sprawozdania i niezwykle interesujący artykuł S. Gałuszki o doświadczeniach osoby żyjącej z chorobą Parkinsona. Tom składa się z tekstów bardzo różnorodnych, ale niezwykle interesujących i poznawczo wartościowych dla potencjalnych czytelników. Dlatego z pełnym przekonaniem rekomenduję go czytelnikom, którzy wiele skorzystają na jego lekturze. Z recenzji dr hab. Marzeny Stępień
Literackie oblicze „Dziennika Wileńskiego” (1805–1806 i 1815–1830)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017-12) Kowal Jolanta
Książka stanowi pierwsze monograficzne ujęcie zawartości literackiej „Dziennika Wileńskiego”, ukazującego się w latach 1805–1806 i 1815–1830. Została ona wzbogacona o obszerny aneks bibliograficzny, w którym odnotowano łącznie 724 pozycje w działach: Poezja; Proza; Publicystyka literacka, krytyka, syntezy i przeglądy (wybór). Dokonany przez Autorkę badawczy ogląd periodyku odsłania synkretyczność oraz wielokierunkowość tendencji, zarówno na gruncie publikowanej w nim literatury, jak i w obszarze literackiej oraz okołoliterackiej publicystyki. Przy bezsprzecznej dominacji estetyki klasycznej i towarzyszących jej, aczkolwiek w mniejszym stopniu, tendencjach sentymentalnych widoczne są także na jego łamach literackie przejawy rodzącego się w stolicy Litwy romantyzmu. „Dziennik Wileński” – jako najdłużej ukazujące się podówczas czasopismo o profilu naukowo-literackim – pozwolił również na obserwacje pewnych długofalowych procesów oraz zmian zachodzących w świadomości estetyczno-literackiej ówczesnych twórców i teoretyków. Wyłania się z nich złożony i wielowymiarowy obraz kultury literackiej na Litwie w pierwszych trzech dekadach XIX wieku.
Przyboś dzisiaj
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017-12) Ożóg Zenon; Pasterski Janusz; Rabizo-Birek Magdalena
Monografia zbiorowa „Przyboś dzisiaj” jest – obok wydanej w 2002 roku pracy zbiorowej Stulecie Przybosia pod redakcją Stanisława Balbusa i Edwarda Balcerzana, a także opublikowanych w ostatnich dwudziestu latach książek m. in. Barbary Sienkiewicz, Grzegorza Wołowca, Doroty Walczak-Delanois, Ewy Guderian-Czaplińskiej, Barbary Łazińskiej, Józefa Duka, Hanny Marciniak, Małgorzaty Rygielskiej, Agnieszki Kwiatkowskiej czy Michaliny Kmiecik – kolejnym ważnym ogniwem we współczesnej refleksji nad fenomenem dzieła Juliana Przybosia. Inspiracją do jej powstania była konferencja naukowa „Przyboś dzisiaj”, zorganizowana w 45. rocznicę śmierci poety w dniach 6-8 października 2015 roku w Niebylcu, Gwoźnicy i Rzeszowie. Autorzy zawartych w niej studiów i szkiców stawiają pytania o wielorakie aspekty twórczości Juliana Przybosia, pośmiertną recepcję utworów poety, utajoną i nieoczywistą obecność we współczesnej literaturze i kulturze. Monografia jest świadectwem nowych odczytań jego tomów poetyckich i książek eseistycznych z innych niż dotychczasowe perspektyw, które przynoszą najnowsze prądy literackie i metodologie badań kulturowych. Podejmuje także problem miejsca poezji Przybosia w pamięci pokoleń i dialogi z nim innych autorów. Układ książki obejmuje pięć zasadniczych kręgów tematycznych, wokół których skupia się duża część dzisiejszej przybosiologii. Poprzedza je refleksja Edwarda Balcerzana, podsumowująca i równocześnie wyznaczająca drogi współczesnemu badaniu dzieł poety. W części pierwszej pt. „W kręgu awangardy” znalazły sie prace podejmujące różne wymiary poetyki i estetyki w dziełach Juliana Przybosia. Barbara Sienkiewicz bada Przybosiowski kult pracy w kontekście ideologii nowoczesności i społecznej użyteczności jako wspierający (mieszczańską) rzeczywistość społeczno-polityczną. Alina Świeściak weryfikuje formułę awangardyzmu poety za pomocą studium formy i ideowego zaangażowania, Mateusz Antoniuk przy zastosowaniu narzędzi krytyki genetycznej opisuje proces tekstotwórczy wybranych wierszy poety i prezentuje projekt „edycji genetycznej” utworów z szerokim zapleczem brulionowym. Michalina Kmiecik analizuje „przedliryczne” formy prozatorskie i włączoną w nie wizję miasta w cyklu Pióro z ognia, Patrycja Garboś rekonstruuje poetycki model ekfrazy Przybosia na przykładzie wierszy katedralnych, Joanna Orska kreśli rysy wiersza awangardowego i postawangardowego w nawiązaniu do poetyckiego modelu Przybosia oraz wierszy Krystyny Miłobędzkiej, Karolina Górniak-Prasnal przeprowadza studium porównawcze figury róży w awangardowym modelu wiersza (na przykładzie utworów Juliana Przybosia, Tymoteusza Karpowicza i Krystyny Miłobędzkiej), a Dawid Kujawa rozważa prekursorską rolę praktyki twórczej Przybosia dla rozwoju współczesnych studiów wizualnych. Część druga, zatytułowana „Tematy”, grupuje teksty poświęcone charakterystycznym motywom poezji Przybosia. Piotr Michałowski rekonstruuje poetycki autoportret autora „Sponad”, Bogusława Latawiec analizuje motyw kamieni, zaś Wiesław Setlak pisze o antropologicznym rozumieniu toposu katedry w poezji Przybosia. Magdalena Sukiennik przedstawia wizerunek matki w wierszach poety, a Piotr Pietrych weryfikuje utrwalony obraz stosunku Przybosia do II wojny światowej, wykorzystując m.in. polemikę Tadeusza Różewicza. Z kolei Zenon Ożóg przybliża konteksty wiersza „Październik 1956” jako poetyckiego świadectwa politycznych wyborów poety, Alicja Jakubowska-Ożóg analizuje utwory dla córki Uty z tomu „Wiersze i obrazki”, Władysław Włoch wykorzystuje wiersz „Chowanka” do refleksji nad różnorodnymi właściwościami poezji Przybosia, natomiast Agnieszka Kwiatkowska opisuje poetyckie obrazy cierpienia. Część trzecią monografii stanowią „Dialogi”, czyli studia poświęcone problematyce ideowych i artystycznych relacji Juliana Przybosia zarówno z wielkimi poprzednikami, jak i rówieśnikami oraz poetami młodszych generacji. Dział ten otwierają szkice Jacka Brzozowskiego i Bogusława Doparta o wielorakich dialogach poety z Mickiewiczem, oba odwołujące się do wielu przykładów i wskazujące na oryginalność i wartość spojrzenia autora „Czytając Mickiewicza”. Małgorzata Rygielska przedstawia Przybosiowskie „czytanie” wiersza „Liryka i druk” Cypriana Kamila Norwida. Edward Balcerzan w oparciu o analizy przekładów wierszy Włodzimierza Majakowskiego, autorstwa Juliana Przybosia, ukazuje krytyczny stosunek tłumacza do twórczości rosyjskiego kubofuturysty. Pozostałe „dialogi” odnoszą się z kolei do artystycznych „spotkań”, sporów, nawiązań czy filiacji twórczości Przybosia z poezją Czesława Miłosza (Aleksander Fiut), Mariana Jachimowicza (Karol Maliszewski), Tymoteusza Karpowicza (Elżbieta Winiecka), Bogusławy Latawiec (Joanna Grądziel-Wójcik), Ryszarda Krynickiego (Iwona Misiak) oraz młodoliterackiej grupy „Kontynenty” z „polskiego” Londynu początku lat sześćdziesiątych (Magdalena Rabizo-Birek). Część czwarta „Pasaże i powidoki” gromadzi natomiast szkice odnoszące się do szeroko rozumianej problematyki spacjalnej, podnoszonej w wyraźnym wymiarze biograficznym. Spotkania z międzynarodowym środowiskiem pisarskim podczas belgijskich biennale poezji przedstawia Dorota Walczak-Delanois, pobyt Przybosia w Szwajcarii – Jan Wolski, a poetyckie pokłosie wyjazdu do Ameryki – Janusz Pasterski. Zasoby Archiwum Przybosia zgromadzonego w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej omawia Urszula Klatka. Barwny obraz dzisiejszej pamięci o Przybosiu w jego ziemi rodzinnej kreśli z kolei Mirosław Czarnik, a Anna Jamrozek-Sowa omawia państwowy rytuał nadania imienia Juliana Przybosia Szkole Podstawowej nr 12 w Rzeszowie w roku 1972. Całości dopełnia refleksja Anny Spólnej nad formą obecności i wpisaną w projekty edukacyjne strategią odbioru poezji Przybosia we współczesnej, zreformowanej szkole średniej. W ostatniej części książki – pod nazwą „Świadectwa i glosy” – zamieszczone zostały szkice o charakterze glos badawczych i osobistych, zapisy faktograficzne oraz wypowiedzi poetyckie. Swoje postulaty badawcze w zakresie biografii Przybosia przedstawia Józef Duk, o osobistych relacjach z Przybosiem i jego poezją pisze Bogusław Kierc, natomiast Stanisław Dłuski przywołuje ideowe repozytorium poety. Osobne miejsce zajmuje relacja Magdaleny Rabizo-Birek z konferencji naukowej „Przyboś dzisiaj”, zorganizowanej w 45. rocznicę śmierci poety w dniach 6-8 października 2015 roku w Niebylcu, Gwoźnicy i Rzeszowie. Książkę zamykają słowa powitania Uty Przyboś, skierowane do uczestników sesji, a także powstałe wówczas utwory poetyckie poświęcone autorowi „Miejsca na Ziemi” (pióra Uty Przyboś, Piotra Michałowskiego i Janusza Pasterskiego).
Maski historii, strzępy współczesności. Studium o biografii i twórczości Władysława Lecha Terleckiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Jamrozek-Sowa, Anna
Książka prezentuje biografię twórczą oraz całościowy dorobek literacki i publicystyczny Władysława Lecha Terleckiego (1933-1999), pisarza, którego czas życia przypadł w głównej mierze na lata istnienia PRL-u, ostatnia zaś dekada przebiegała w realiach przemian ustrojowych po upadku komunizmu w Polsce. Jego twórczość rozpięta jest pomiędzy różnymi rodzajami i gatunkami literackimi. Pisał powieści, opowiadania, wiersze, dramaty, scenariusze radiowe, filmowe i telewizyjne, dokonywał teatralnych i filmowych adaptacji prozy. Szczególne uznanie zyskał jako pisarz podejmujący temat historyczny, ale połowa jego publikacji to utwory, których akcja rozgrywa się w rzeczywistości jemu współczesnej. Pracował jako dziennikarz radiowy, redaktor czasopism, reporter, publicysta. Wchodził w skład jury konkursów literackich i teatralnych. Udzielił sporej liczby wywiadów. Zdarzało mu się nawet rysować ilustracje dla czasopism. Pomimo tego zróżnicowania, jego twórczość powstającą na przestrzeni ponad 40 lat należy traktować jako jeden, wieloczłonowy, konsekwentnie rozwijający się tekst. Twórczość Terleckiego była czytana i komentowana, kolejne książki wywoływały reakcje krytyki, ukazywało się wiele recenzji. Jego książki tłumaczono na różne języki, odczytując ich warstwę psychologiczną lub zwracając uwagę na oryginalne i mistrzowskie podejmowanie konwencji np. powieści kryminalnej czy powiastki filozoficznej. Książka podzielona jest na dwie zasadnicze części, z których pierwsza nosi wyraźny charakter biograficzny, druga zaś poświęcona jest analizie i interpretacji poszczególnych utworów fikcjonalnych pisarza. I część w dużej mierze stanowi owoc kwerend bibliotecznych i poszukiwań archiwalnych, rozmów z żyjącymi świadkami życia pisarza oraz lektury wywiadów z pisarzem i opracowań historycznoliterackich, książek z dziedziny historii, filozofii, politologii i psychologii. Terlecki ukazany został w sieci wielorakich powiązań i uwikłań. Fakty, dane, informacje z przestrzeni jego życia prywatnego i przede wszystkim zawodowego przeplatają się partiami narracji rejestrującymi zachodzące wówczas w Polsce przemiany polityczne, społeczne, obyczajowe. Z narracji wyłania się obraz Terleckiego jako intelektualisty, literata zaangażowanego w działania na rzecz rozwoju polskiej kultury. Świadczy o tym m.in. jego przynależność do grupy literackiej „Współczesność”, wieloletnia praca w redakcjach ważnych polskich czasopism, w tym w ważnym, pokoleniowym dwutygodniku „Współczesność” oraz Polskim Radio, opieka na młodymi pisarzami, obecność we władzach Związku Literatów Polskich i od 1989 rok – SPP, wreszcie, rozpoczęta w 1976 roku tajna współpraca z RWE. Cezury wyznaczające kolejne podrozdziały I części książki wynikają z następowania po sobie etapów w rozwoju kariery zawodowej i literackiej Terleckiego. W części II przedstawiono kolejne dzieła Terleckiego w porządku chronologicznym, według dat publikacji. Zamieszczono krótkie streszczenia fabuł, przedstawiono problematykę oraz recepcję. Ukazane w ten sposób utwory Terleckiego są świadectwem poszukiwania sensu dziania się historii. Przeżywaniu przez pisarza własnej teraźniejszości, jako czasu kryzysu, towarzyszyły próby zrozumienia poprzez medium literatury niestabilnej rzeczywistości zrodzonej przez dramatyczne wydarzenia XIX i XX stulecia. W książce przedstawiono Terleckiego jako człowieka zafascynowanego historią, starającego się zrozumieć mechanizmy determinujących losy jednostek i całych zbiorowości. Poszukiwanie sensów wydarzeń dziejowych dawało mu również okazję do zgłębienia psychologii wybitnych postaci z przeszłości. Szczególnie zajmowały go postaci z kart podręczników historii Polski, wokół których wyrosła „czarna” legenda, w których czystość intencji i niektórych czynów powątpiewali współcześni im rodacy. Z życia tych ludzi wybierał momenty kluczowe, acz nieopisane, okryte tajemnicą. Oskarżani byli oni przez współplemieńców o tchórzostwo, apostazję, współpracę z tajną policją carską. Terlecki cenił wiedzę pochodzącą z oryginalnych źródeł historycznych, język dokumentów epoki. Sięgał do autentycznych zapisów z przeszłości i wykorzystywał je w narracji. Przyjmując, że zrozumieniem sensu przekazu książek Terleckiego zależne jest od odczytania kontekstów i odniesień, autorka podjęła trud deszyfracji postaci, miejsc i zdarzeń obecnych w narracji. Dokonując analizy i interpretacji dzieła Terleckiego monografistka porusza się w trzech perspektywach temporalnych. Jest to czas przedstawiany w książkach – najczęściej druga połowa XIX wieku i pierwsza ćwierć XX; następnie – biograficzny czas pisarza, jego życia, powstawania jego książek, ich ówczesnego odbioru w recenzjach i innych wypowiedziach z jego współczesności. Trzeci zaś – to czas powstawiania monografii, druga dekada XXI wieku. Monografia zawiera ponadto obszerną dokumentację historycznoliteracką: bibliografię tekstów literackich i publicystycznych Terleckiego oraz opracowań krytycznych jego twórczości. Znalazły się w niej również informacje o różnych formach działalności Terleckiego na rzecz kultury polskiej, o przyznawanych mu nagrodach, jego udziale w gremiach jurorskich. W bibliografii przedmiotowej zebrano polski i obcojęzyczne publikacje dotyczące twórczości Terleckiego: książki, rozdziały książek, artykuły, recenzje i noty, także – audycje radiowe telewizyjne, filmy i materiały ikonograficzne. Całości dopełnia zbiór fotografii rodzinnych pisarza.
Głos – Język – Komunikacja. Tom 5
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2018) Myszka, Agnieszka; Bieńkowska, Katarzyna Ita
Piąty tom serii wydawniczej „Głos – Język – Komunikacja”, podobnie jak tomy poprzednie, podejmuje problematykę przeszkód w komunikacji. Bariery te mają różne podłoże: brak wystarczających kompetencji językowych, komunikacyjnych i kulturowych, ale także ograniczenia funkcjonalne (ze strony aparatu nadawczego, jak i odbiorczego), anatomiczne, psychiczne, neurologiczne, intelektualne, środowiskowe itp. Słowem kluczem, wspólnym mianownikiem, tematem przewodnim artykułów stały się emocje towarzyszące komunikacji. To pomysł słuszny, bo rzadko uwzględniany w polskiej logopedii zafascynowanej obecnie terapią opartą na twardych, empirycznie i dedukcyjnie weryfikowalnych dowodach (evidence-based practice) [z recenzji dra hab. Mirosława Michalika, profesora Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie]. Badaniami emocji zajmują się naukowcy z różnych dziedzin, wykorzystując – w zależności od celów i charakteru badań – różne metody; także w tym tomie wypowiedzieli się na ten temat przedstawiciele różnych nauk i zawodów: pedagodzy, logopedzi, językoznawcy, psychologowie, terapeuci. Publikacja ma zatem charakter interdyscyplinarny. Mamy nadzieję, że lektura prezentowanych tu tekstów zainspiruje czytelników do samokształcenia i pracy, której celem jest rozwijanie umiejętności komunikacyjnych dzieci i dorosłych z różnymi problemami nadawania i odbioru mowy, a także problemami z panowaniem nad emocjami, zwłaszcza negatywnymi, powodującymi utratę komfortu komunikacyjnego.
Głos – Język – Komunikacja. Tom 6
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Myszka, Agnieszka; Bieńkowska, Katarzyna Ita
Szósty tom z serii „Głos – Język – Komunikacja” jest z jednej strony kontynuacją koncepcyjną cyklu, a z drugiej – wprowadza nowe spojrzenie. Kontynuacja dotyczy tematyki, a są nią niezmiennie zagadnienia koncentrujące się wokół języka, jego strony realizacyjnej (fonicznej – głosu), kompetencji językowych i komunikacyjnych oraz rozmaitych ograniczeń o podłożu genetycznym, anatomicznym, neurologicznym, środowiskowym, umysłowym, psychologicznym itp. […]. Nowe spojrzenie z kolei dotyczy Autorów. Tym razem oddaliśmy Głos (dwuznaczność w pełni zamierzona) młodym na różnym stopniu zaawansowania zawodowego: praktykującym logopedom, doktorantom, studentom studiów magisterskich i licencjackich. Prace zamieszczone w tym tomie powstały w efekcie współpracy młodych logopedów z ich nauczycielami. Nie znaczy to jednak, że są niesamodzielne i odtwórcze. Przeciwnie – cechuje je pewna świeżość w ujęciu poszczególnych zagadnień […]. Dwie dominujące w tomie metodologie to studia przypadków i badania przesiewowe. Pierwsza z metod pozwala ukazać różne zaburzenia rozwoju mowy przez pryzmat jednostki. Autorki wykazały się ogromną empatią, eksponując wrażliwość terapeuty na człowieka – słabego, często pozostawionego bez pomocy lub poszukującego tej pomocy mało skutecznie, ale też takiego, który mimo przeciwności walczy o swoje lepsze „być”. Z kolei prezentowane tutaj badania przesiewowe mają raczej charakter sondaży, bo prowadzone są zazwyczaj na niezbyt licznej grupie badawczej. Niemniej jednak są wartościowe poznawczo, bo i takie niewielkie próby wskazują pewne tendencje ogólne, ale przede wszystkim mogą stać się cennym materiałem porównawczym. Publikację adresujemy przede wszystkim do studentów logopedii, ale także logopedów, nauczycieli, pedagogów, dziennikarzy, studentów i wszystkich innych osób, które pomagają usprawniać głos i komunikację, także tę niewerbalną. Mamy nadzieję, że lektura prezentowanych tu tekstów zainspiruje czytelników do samokształcenia, pobudzi do refleksji, podsunie pomysły do pracy z osobami mającymi trudności z werbalizowaniem własnych myśli i potrzeb.
Wciałowzięy. Szkice o poezji Janusza Szubera
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Jakubowska-Ożóg, Alicja
„Wciałowzięty”. Szkice o poezji Janusza Szubera Szkice zamieszczone w tej książce stanowią dopowiedzenia podjętych już przeze mnie wcześniej badań, ale odnoszą się i omawiają także zagadnienia do tej pory nieobecne w analitycznej lekturze. Praca skomponowana jest z pięciu zasadniczych rozdziałów i każdy z nich poświęcony został ważnym, w mojej opinii, zagadnieniom, zakresy te wzajemnie się oświetlają i uzupełniają. Rozdział I zatytułowany „Tasując układam z nich nieaktualnego pasjansa…”, czyli o gestach poświęcony jest sposobom ukazywania postaci i określeniu, jaką rolę poeta wyznacza gestom. W portretowaniu postaci (jest ich naprawdę wiele w tej poezji) gest stanowi konstytutywny element przedstawienia. Trzeba podkreślić, że postacie Szubera są niezwykle plastyczne, a ukazywanie ich zachowań, relacje z Drugim takie wrażenia potwierdzają. Relacja między gestem jako zachowaniem niewerbalnym a wypowiedzianym słowem wnosi wiele na temat wypowiadającego się bohatera, poświadcza jego stosunek wobec postaci, które przedstawia, czy przywołuje często spoza poetyckiego świata. W wierszach autora Mojości znaczące miejsce zajmują kobiety – poświęcony jest temu zagadnieniu rozdział II zatytułowany „Problem posiadania kogoś, czegoś czy samego siebie” – wiersze o kobietach. Są one bohaterkami zapomnianych, często skandalizujących, zdarzeń. Ich losy projektuje poeta z „materiałów niepełnych” – pamięci własnej, dokumentów i rodzinnych pamiątek czy też zasłyszanych fragmentarycznych opowieści. Pojawiają się jako postacie osobistych doznań, są wśród nich także obrazy kobiet bliżej nieznanych, oglądanych ukradkiem, z oddalenia, a także postacie wykreowane w medialnym świecie i do tego świata przynależące, skryte za ekranem telewizora czy okładką kolorowego pisma. Sposób, w jaki poeta przedstawia bohaterki, zależy przede wszystkim od tego, czy szuka w nich potwierdzenia siebie, własnej tożsamości, czy pozostają one jedynie pięknym wspomnieniem przeszłości, uwodzą ciałem z bezpiecznej odległości filmowego kadru i kolorowego plakatu, czy też poświadczają, że to, czego doświadczył, było naprawdę udziałem bohatera. Wspomnienia pozwalają na rekonstrukcję przeszłości własnej, a w niej, co łatwo zauważyć, postacie kobiet mają znaczenie szczególne. Samotność, pragnienie miłości, tęsknota za spełnieniem stanowią w tej poezji podstawę lirycznej narracji budowanej w kolejnych odsłonach poetyckiego przekazu. Z tymi rozważaniami wiążą się kwestie dotyczące ciała i sposobów jego przedstawiania – to tematyka rozdziału III, który nosi tytuł „Ty, on, ja, my, wszyscy, oni. Wciałowzięci w niespełnieniu”. Ciało w poezji Janusza Szubera. Człowiek i jego zewnętrzna powłoka poddawane są w tych wierszach szczególnej uwadze. Cielesność postrzegana jest najczęściej poprzez swe piękno (przede wszystkim w obrazach kobiet), charakterystyczny wygląd podkreślany ubiorem. Poeta mówi o możliwościach poznawczych człowieka ujawniających się poprzez zmysły, stanowią one bowiem podstawowy element jego tożsamości. Ciało w tych wierszach staje się kategorią pozwalającą na zdiagnozowanie zarówno świata, jak i siebie samego. Obserwowany i ukazywany w tych wierszach świat staje się przedmiotem refleksji, a nie przedmiotem przeżycia. Przedstawiony w analitycznym opisie sposób realizowania problematyki cielesności w wierszach Janusza Szubera, czy raczej niektórych jej aspektów, wskazuje na charakterystyczną strategię autora. W jego poezji dominującym modelem wiersza jest liryka pośrednia często przybierająca formę narracji lirycznej. Co istotne, narracyjny charakter wierszy pozwala na formułowanie myśli, uogólnień, a jednocześnie każda z tych refleksji odsyła do prawdziwych zdarzeń, osadzona jest w doświadczonym konkrecie – w ten sposób poeta minimalizuje zniekształcenia powodowane ewentualnymi zakusami poetyckiej wyobraźni. Wydawałoby się, że tematyka tej poezji skupiona jest raczej na jednostkowych historiach, że brak w niej perspektywy szerszej – to mylne wrażenie. Szuber ma świadomość, że przedstawieni ludzie istnieją naprawdę tylko wtedy, gdy zostaną ukazani w szerszej perspektywie. To tło wprowadza poeta często nie wprost, skupiając uwagę czytelnika na zewnętrzności powołanego do życia bohatera, w banalnych z pozoru sytuacjach, ale obok tych, zdawałoby się dominujących w jego poezji, motywów wprowadzone zostają ważne historyczne wydarzenia. Szuber wraca do minionych zdarzeń nie tylko dla siebie, ale wydaje się, że stoi za tymi powrotami przekonanie o pewnego rodzaju zobowiązaniu wobec nieobecnych i temu poświęcony jest rozdział IV zatytułowany Wobec historii. Poeta przekonuje, że odzyskiwanie przeszłości nie musi się odbywać poprzez naukowe zestawienie faktów i fachowe metody ich analizy, ale także za przyczyną indywidualnej wyobraźni. Obraz w ten sposób stworzony przemawia równie sugestywnie, jak dzieło sztuki, które trafia do wrażliwości emocjonalnej i estetycznej odbiorcy. Badanie przeszłości nie jest przywilejem jedynie historyków, przeszłość pozostaje według Szubera miejscem, do którego zbliżamy się poprzez pragnienie i lęk. Boimy się obrazu ludzkich dramatów, przerażającego opisu zdarzeń, ale każde z tych doświadczeń musi zostać „przerobione”, przekształcone i przekroczone, jeśli w przyszłości mają nabrać znaczenia i wzbudzić w człowieku/ w potomnych nadzieję na lepszy świat. V rozdział dotyczy gatunkowych zapożyczeń (tytuł: O gatunkowych zapożyczeniach w poezji Janusza Szubera). Twórczość poetycka autora Mojości stanowi ciekawy przykład wykorzystywania tego rodzaju nawiązań. Z bogactwa takich odniesień interesują mnie przede wszystkim teksty, w tytułach których znajdujemy sygnały wskazujące na nawiązania do gatunków nieliterackich. Sposób budowania wierszy, relacje z utrwalonym gatunkowym rytem, przekształcenia, modyfikacje, przeobrażenia stylistyczne utartych form poświadczają nie tylko możliwości warsztatowe poety i jego „osadzenie” w kulturze, ale wprowadzają także nowe możliwości interpretacyjne. Łączenie często odległych systemów powoduje, że poszczególne formy wzajemnie się oświetlają i reinterpretują. Wprowadzenie do tekstu literackiego odniesień gatunkowych spoza tego kontekstu zmienia i wzbogaca zakresy języka wyrazu autora. Takie rozwiązania artystyczne jednocześnie stawiają przed odbiorcą dodatkowe wyzwania, bowiem rozumienie tekstu hybrydalnego, nie polega na wyborze zastosowanych przez autora konwencji, ale wielość sensów odsłania się poprzez umieszczenie tekstu we właściwej perspektywie gatunkowej. Omówioną w rozdziałach problematykę zamykają uwagi dotyczące obecności w poezji Szubera motywów autotematycznych zatytułowane O sobie samym. Zakończenie. Interesujące wydają się zarówno sygnały autobiograficzne obecne w tej poezji, sposoby ich wprowadzania w materię poetyckiego języka, jak i rola, jaką nadaje im sam autor. W książce została zamieszczona bibliografia twórczości poety za lata 2008-2017. Poprzednia część, gromadząca dane od debiutu autora Gorzkich prowincji, do roku 2008, została zamieszczona w książce Poeta czułej pamięci. Studia i szkice o twórczości Janusza Szubera .
Światy i życie. Metafory poezji w polskiej krytyce literackiej doby romantyzmu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Stanisz, Marek
Metafora od wieków uchodzi za serce poezji: nadaje wypowiedzi wyjątkowy kształt, wyciska niezatarte znamię na stylu, angażuje wyobraźnię i emocje czytelnika, a z poety czyni prawdziwego twórcę. Jest niezbędna w sztuce, ale nie sposób się bez niej obyć również w codziennych aktach myślenia, mówienia i pisania. Łącząc obraz z ideą, metafora pozwala wyrażać się w sposób oryginalny, a zarazem precyzyjny i dobitny. Dzięki temu bywa również atrakcyjnym środkiem wyrazu dla krytyki literackiej oraz poręcznym narzędziem refleksji o poezji. W dziejach literatury zdarzały się okresy, gdy te niezwykłe walory ujawniały się ze szczególną mocą. Jednym z nich jest romantyzm. Niniejsza monografia porusza zagadnienia z zakresu poetyki historycznej i historii krytyki literackiej. Jej celem jest zestawienie i analiza najważniejszych metafor, za których pomocą romantyczni krytycy literaccy konceptualizowali istotę poezji, czynności twórczych poety oraz samego dzieła poetyckiego. Analiza tych metafor pozwala na ukazanie romantycznej koncepcji poezji oraz jej związków z wielowiekową tradycją refleksji teoretycznoliterackiej. Materiał poddany analizie stanowią wypowiedzi kilkudziesięciu najważniejszych krytyków literackich doby romantyzmu w Polsce: teoretyczne rozprawy o poezji, artykuły o nurtach i gatunkach literackich oraz twórczości wybranych pisarzy, polemiki krytycznoliterackie, krótkie recenzje oraz szkice.

Przeglądaj

Przeglądanie Monografie (KNH) / Monographs (CoH) według Data wydania