Monografie (KNH) / Monographs (CoH)

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/60

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 48

The Woman in the Galician Provinces in the Light of Notarial Records (1871-1914)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024) Kozak, Szczepan
The book is based on an analysis of several thousand notarial documents recorded in offices operating in Western Galicia from 1871 to 1914. It presents a portrait of women living in rural villages and small provincial towns, highlighting their lives within the local community, family relationships, and social roles. Considerable attention is given to their participation in economic life and professional work. Special focus is placed on the strong position of women in rural environments, shaped by their roles as wives and mothers.
Wybór źródeł do dziejów polskiej modernizacji - Biblioteka polskiej modernizacji tom IX
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024) Grata, Paweł
Idea opracowania i opublikowania Wyboru źródeł do dziejów polskiej modernizacji powstała w toku prac nad projektem „W drodze ku modernizacji. Niepodległa Polska i wolni Polacy w XIX‒XXI wieku” realizowanym na Uniwersytecie Rzeszowskim w latach 2018‒2024. Za ważny efekt zaplanowanych badań uznano w nim również wydawnictwo stanowiące wybór najważniejszych bądź najbardziej reprezentatywnych źródeł dokumentujących będące przedmiotem projektu procesy modernizacyjne. Znaczenie tego typu opracowania jest szczególne z racji upowszechniania wiedzy na temat polskich osiągnięć modernizacyjnych za pomocą źródeł pierwotnych, mogących stanowić zarówno wartościowy rezerwuar wiedzy, jak i materiał dydaktyczny wzbogacający proces kształcenia na wszystkich poziomach edukacji. Zgodnie z zamierzeniami projektu przygotowywany w jego ramach wybór źródeł jest integralną częścią serii wydawniczej „Biblioteka Polskiej Modernizacji” , ma on też dwie formy publikacyjne. Obok wersji drukowanej przygotowana została wersja elektroniczna, która znalazła swoje miejsce na portalu internetowym stanowiącym integralną część projektu i jest powszechnie dostępna dla użytkowników sieci Internet na dedykowanej temu zestawieniu podstronie projektu. Obie wersje wyboru źródeł (drukowana i internetowa) zawierają, zgodnie z koncepcją projektu, 200 opatrzonych aparatem naukowym i uznanych za istotne z punktu widzenia polskiej modernizacji dokumentów. Zakładana objętość tomu w wersji drukowanej wymagała wprowadzania skrótów w publikowanych dokumentach, w efekcie czego nierzadko prezentowane są jedynie najważniejsze ich fragmenty. Zasadą stało się nieoznaczanie autorstwa opracowania poszczególnych dokumentów, co ma podkreślać zespołowy charakter prac nad edycją źródeł. Ważnym elementem koncepcji wydawnictwa stała się prezentacja w przypisie do każdego dokumentu uzasadnienia jego obecności w zbiorze.
Bibliografia polskiej modernizacji - Biblioteka polskiej modernizacji tom VIII
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024) Grata, Paweł
Bibliografia polskiej modernizacji to kolejna z części serii wydawniczej „Biblioteka Polskiej Modernizacji” będącej głównym efektem publikacyjnym realizowanego w latach 2018–2024 i finansowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego projektu „W drodze ku modernizacji. Niepodległa Polska i wolni Polacy w XIX–XXI wieku”. Bibliografia stanowi integralny i niezbędny element serii, scalający w jednym miejscu wiedzę na temat istniejącego zasobu publikacji poświęconych polskim przemianom modernizacyjnym zachodzącym od XIX do XXI wieku – tym bardziej istotny, że ze względów objętościowych w Słowniku historycznym polskiej modernizacji, będącym jednym z kluczowych efektów realizacji zaplanowanych w ramach projektu działań, informacje bibliograficzne zostały zamieszczone jedynie w jego wersji elektronicznej. Przygotowane w ramach projektu opracowanie bibliograficzne zawiera wybór wydanych drukiem publikacji związanych z będącymi przedmiotem badań procesami modernizacyjnymi i stanowi w zamierzeniu narzędzie pomocne w dalszych badaniach w tym kierunku. W zestawieniu znalazły się publikacje omawiające zarówno zachodzące w badanym okresie procesy rozwojowe, jak i zjawiska, które modernizacji nie sprzyjały, choć kontekst modernizacyjny pozornie w sobie niosły. Bibliografia nie stanowi, rzecz jasna, całościowego wykazu publikacji spełniających tak określone warunki brzegowe, nie jest również próbą stworzenia kompendium źródeł i opracowań poświęconych historii gospodarczej i społecznej Polski i Polaków ostatnich niespełna dwóch stuleci. Jest subiektywnym, choć dość obszernym, bo liczącym ok. 10 tys. rekordów, wyborem literatury dokumentującej dotychczasowe badania nad modernizacją. Całość została przygotowana przez naukowców wchodzących w skład zespołu projektowego (Edyta Czop, Paweł Grata, Hubert Kotarski) oraz przedstawiciela partnera projektu – Polskiego Towarzystwa Historii Gospodarczej (Jakub Kujawa). Zakres chronologiczny bibliografii obejmuje okres od II połowy XIX stulecia, gdy procesy modernizacyjne na ziemiach polskich były na szeroką skalę inicjowane i w coraz większym stopniu wpływały na życie ich mieszkańców, po czasy współczesne, gdy powszechnie dostrzegana modernizacja życia gospodarczego i społecznego stała się zjawiskiem naturalnym, niezmiennie wspierającym polskie aspiracje państwowe, narodowe i jednostkowe. Wykaz tworzą zatem źródła i publikacje omawiające polskie osiągnięcia modernizacyjne ostatnich kilkudziesięciu lat niewoli narodowej, Drugiej Rzeczypospolitej, czasów II wojny światowej, Polski Ludowej oraz okresu, który minął od przełomu roku 1989. Koncepcja Bibliografii polskiej modernizacji oparta została na założeniach projektu oraz jego celach naukowych i popularyzatorskich. W związku z tym w jej strukturze wyodrębniono części stanowiące zasadnicze elementy zachodzących procesów modernizacji gospodarczej i społecznej ziem polskich, państwa polskiego czy też inicjowanych i realizowanych przez Polaków w Europie i na świecie. Układ całości ma charakter problemowy i składa się z 11 rozdziałów tematycznych, uszeregowanych w sposób logiczny od zagadnień ogólnych poprzez kwestie modernizacji gospodarczej i społecznej aż po rozdział najobszerniejszy, prezentujący dorobek publikacyjny poświęcony bohaterom polskiej modernizacji. Wśród pozycji uwzględnionych w bibliografii znalazły się źródła drukowane, wydawnictwa źródłowe, monografie autorskie, monografie wieloautorskie, rozdziały w takich monografiach, a także artykuły publikowane w czasopismach naukowych i popularnonaukowych oraz prasie opiniotwórczej. Całość otwiera rozdział I zawierający bibliografię publikacji poświęconych zagadnieniom ogólnym modernizacji, wśród których znalazły się zarówno zasadnicze procesy rozwojowe, jak i kwestie związane z polityką gospodarczą, jej zapleczem teoretycznym, planowaniem, innowacjami organizacyjnymi, przemianami własnościowymi, organizacjami gospodarczymi czy wreszcie transformacją gospodarczą. Rozdział II obejmuje źródła i opracowania związane z szeroko rozumianymi instytucjami, czyli administracją i sektorem publicznym, instytucjami publicznymi, ich powstawaniem i reformami, integracją europejską czy prawami obywatelskimi. Instytucjom, ale związanym z sektorem finansowym poświęcony został rozdział III, w którym zamieszczono wskazówki bibliograficzne dotyczące rozwoju systemu instytucji finansowych, w tym banków, funduszy ubezpieczeniowych, pieniądza i reform walutowych oraz wykorzystania w sektorze finansowym nowoczesnych technologii. Kolejne rozdziały koncentrują się na najważniejszych segmentach życia gospodarczego. Pierwszy z nich zawiera obszerny zasób informacji bibliograficznych związanych z procesami rozwojowymi zachodzącymi w przemyśle i budownictwie, następne poświęcone zostały rolnictwu i obszarom wiejskim, transportowi i komunikacji oraz handlowi i usługom. Nieco na pograniczu części bibliografii poświęconej zagadnieniom gospodarczym i społecznym znajduje się rozdział obejmujący dorobek piśmienniczy traktujący o rozwoju mediów i komunikowania społecznego, stanowiący równocześnie płynne przejście do fragmentów związanych z przemianami społecznymi. Pierwszy z poświęconych im rozdziałów podejmuje szeroko rozumiane zagadnienia rozwoju społecznego oraz niezwykle istotnej w tym kontekście polityki społecznej. Drugi zawiera wskazówki bibliograficzne dotyczące zmieniających się warunków i jakości życia, w tym m.in. procesów urbanizacji, rozwoju infrastruktury komunalnej, budownictwa mieszkaniowego, wyposażenia mieszkań, sposobu spędzania wolnego czasu. Ostatni z rozdziałów, szczególnie ważny dla celów upowszechniania problematyki projektu, prezentuje wybór ogromnego dorobku piśmiennictwa na temat polskich liderów modernizacji, czyli wynalazców, twórców przełomowych rozwiązań, założycieli nowatorskich firm, ludzi zmieniający rzeczywistość, przywódców w procesach zmian, inżynierów, osób walczących o prawa kobiet i mniejszości, działaczy społecznych, wybitnych poszerzających stan wiedzy naukowców, autorów przełomowych odkryć, metod leczenia czy wynalazków. Bibliografia polskiej modernizacji stanowi pierwszą tego typu próbę zaprezentowania dorobku piśmienniczego poświęconego polskiej modernizacji. Jest wprawdzie tylko opartym na wskazanych wyżej kryteriach wyborem, zawierającym jedynie część tego piśmiennictwa, wydaje się jednak, że stanowić będzie istotną pozycję wspierającą zarówno dorobek samego projektu, jak i dalsze badania nad procesami modernizacyjnymi. Będzie również pełnić funkcję popularyzującą wiedzę na ten temat, a ułatwiając dostęp do publikacji, pozwoli na szersze niż dotychczas ich oddziaływanie społeczne.
Zjawisko parcelacji we współczesnym języku rosyjskim i polskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024) Stasienko, Anna
Syberia. Kultura. Tradycja. Język
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024) Kur-Kononowicz, Jolanta
In the third volume of the cyclical monograph devoted to Siberia 1 Siberia. Culture. Tradition. Language the described land is understood in a figurative sense, primarily as a place of deportation. Siberia may therefore be the Caucasus, Kazakhstan and many other more or less known places in Europe and the world where forced displacement of people took place. The subject of a multi-faceted description is not only the taiga, tundra and Baikal, but also the steppes of Kazakhstan and the Caucasus mountains. The interdisciplinary approach to the topic allows the authors to broadly present the cultural and historical issues of the discussed areas. The main topic, although there are many other issues in the book, are the traditions and customs of the Siberian population, both indigenous and immigrant. The subject of attention are, among others, Yakuts, Khants, Nenets, Chukchi, Buryats, Evenks, Kazakhs, Uzbeks, Georgians, Armenians and Chechens. Due to its multi-directional thematic nature and discussion of detailed issues, the monograph significantly expands knowledge about Siberia, defined very broadly, and allows once again to reveal the unknown secrets of this vast land.
Obszary Polonistyki 7
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024) Matuszko, Kinga; Głos, Mikołaj; Maciąg, Kazimierz; Drozd, Barbara
Kategorie „mężczyzna” i „męskość” są dziś oświetlane z wielu perspektyw badawczych i budzą zainteresowanie przedstawicieli i przedstawicielek różnych dyscyplin humanistyki. Sprzyja temu ich współczesne rozumienie, które ukształtowało się wraz z odejściem od przekonania o istnieniu „prawdziwej męskości”, pozornie naturalnej i uniwersalnej wizji, powszechnie obowiązującego wzorca przekazywanego przez takie instytucje jak rodzina, szkoła, wojsko; modelu , któremu należało sprostać. Zwrócenie uwagi na wieloznaczność męskości, zależność tej kategorii od momentu historycznego, szerokości geograficznej, kultury, rasy, klasy, uwarunkowań politycznych i społecznych sprawiło, że obserwujemy jej pluralizację, a także destabilizację i dewaluację jej dominującej, jednolitej wizji, co niekiedy bywa utożsamiane z kryzysem. Męskie tożsamości są dziś wieloznaczne i wielowymiarowe, otwarte i podważalne, płynne, natomiast „męskość” jest traktowana jak otwarty projekt, który może być realizowany na różne sposoby. Badacze i badaczki coraz częściej zadają pytanie o to, na czym polega bycie mężczyzną i jakie jest miejsce męskości w (po)nowoczesnym świecie. Proponują refleksję nad procesem (de)konstruowania męskich tożsamości w dawnej i współczesnej kulturze, śledzenie różnorodnych reprezentacji męskości i niemęskości, ich lokalności i indywidualności, obserwację związków męskości z przemocą, dominacją, mizoginią z jednej strony, a z drugiej eksplorację przestrzeni męskiej niepewności, kruchości, cierpienia, słabości, świadectw przekraczania genderowych podziałów. Przyglądają się fantazmatowi „prawdziwej męskości” i rysującym się w nim pęknięciom, szczelinom otwierającym możliwość transgresji, obszarom leżącym na nieokreślonej granicy pomiędzy męskością i chłopięcością, wielorakim sposobom produkowania męskości w języku, kulturze, mediach, edukacji. Te rozważania były inspiracją dla ósmej edycji konferencji „Obszary Polonistyki”, której rezultatem jest niniejsza monografia – (De)konstruowanie męskości. (De)mitologizacje, (dez)iluzje i (de)heroizacje męskości w literaturze, kulturze i języku. Część pierwsza składa się z artykułów literaturoznawczych, kulturoznawczych oraz filozoficznych, druga zaś z analiz lingwistycznych. Młodzi naukowcy i naukowczynie podjęli tematy stereotypów męskości w aforyzmach, anegdotach i przysłowiach, wizerunku mężczyzny w mediach, męskości postkolonialnej, queerowej i (post)feministycznej, a także (auto)kreacji mężczyzn w utworach (auto)biograficznych, współczesnego kryzysu męskości i jej obrazów w powieściach historycznych. Różnorodność ujęć i bogactwo wątków pokazują nie tylko możliwe drogi badawcze, ale również sprawiają, że czytelnicy i czytelniczki znajdą interpretacje, które ich zaciekawią. Zapraszamy do poznania zawiłości relacji między mężczyzną a światem i mamy nadzieję, że zawarte w tej monografii rozważania będąinspiracją dla dalszych analiz dyskursu męskościowego.
Forma i technika dźwiękowa oraz problemy interpretacyjne w wybranych preludiach fortepianowych kompozytorów polskich XX wieku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2010) Prejsnar, Magdalena
Praca o powyższym tytule pianistki Magdaleny Prejsnar to studium analityczne i rozważania wykonawczo-interpretacyjne dotyczące gatunku preludium fortepianowego wybranego z twórczości siedmiu polskich kompozytorów XX wieku. Treść merytoryczną poprzedza wstęp, w którym autorka uzasadnia kryteria wyboru cyklów preludiów z XX-wiecznej rodzimej twórczości fortepianowej do nagrania płytowego i opracowania publikacji. Praca zawiera cztery rozdziały. Rozdział 1 historyczny, o charakterze wprowadzającym, ukazuje zarys dziejowy gatunku preludium w trzech etapach: 1) XVI-wiecznego archetypu zapoczątkowanego w muzyce organowej i lutniowej oraz postaci preludium w muzyce J. S. Bacha, 2) fortepianowego preludium w muzyce polskiej XIX wieku (Chopin i twórcy II połowy stulecia), 3) zróżnicowanego stylistycznie i technicznie polskiego preludium XX-wiecznego. Kolejne dwa rozdziały stanowią część analityczną. Poświęcone są bliższej charakterystyce preludiów, które zostały rozgraniczone czasowym kryterium stylistycznym: okresu neoklasycznego i późniejszego okresu „spoza kręgu neoklasycznego”. Przyjęty tu podział posiada swe uzasadnienie w znacznej odmienności zastosowanych technik dźwiękowych i problematyki pianistycznej. Bliższej analizie zostały poddane następujące utwory: Rozdział 2: 1. Wojciech Kilar, Trzy preludia na fortepian 2. Zygmunt Mycielski, 6 preludiów na fortepian 3. Henryk Mikołaj Górecki, Cztery preludia op. 1 na fortepian 4. Miłosz Magin, 5 preludiów na fortepian Rozdział 3: 1. Kazimierz Serocki, Suita preludiów na fortepian 2. Krzysztof Knittel, Quatre préludes pour piano 3. Paweł Mykietyn, Cztery preludia na fortepian Analizy powyższych utworów obejmujące zagadnienia formy, faktury i techniki dźwiękowej poprzedzone są notą biograficzną ich twórców. Ilustrowane są przykładami nutowymi. Rozdział 4 zawiera omówienie zagadnień techniki wykonawczej i problematyki interpretacyjnej wybranych cykli preludiów. W zakończeniu autorka dokonuje podsumowania poruszanych aspektów, wskazując na szeroki zakres technik kompozytorskich, związanych z muzyczną tradycją z jednej strony i nowatorskimi technologiami dźwiękowymi z drugiej strony. W konkluzji końcowej wysuwa wniosek, że różnorodność techniczno-stylistyczna prezentowanych tu cyklów preludiów fortepianowych wymaga zastosowania wszystkich elementów techniki pianistycznej oraz wysokiej elastyczności interpretacyjnej.
The early medieval settlement complex at Czermno in the light of results from past research (2010-2011) (Frühzeit Ostmitteleuropas 9:1-2)
(Leibniz-Institut für Geschichte und Kultur des östlichen Europa, Leipzig, 2022) Wołoszyn Marcin red.
Integracja treści przedmiotowo-językowych w szkole podstawowej w teorii i praktyce. Biologia w klasach dwujęzycznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Kusz Ewa; Pawliszko Judyta
Celem zgłaszanej książki jest przedstawienie funkcjonowania coraz bardziej popularnej metody nauczania zwanej zintegrowaną edukacją przedmiotowo-językową, CLIL (z ang. Content and Language Integrated Learning), wykorzystywanej w polskich placówkach oświatowych, w których realizowany jest program dla klas dwujęzycznych. Książka skierowana jest przede wszystkim do nauczycieli biologii dla dwujęzycznych klas VII, a także dla wszystkich zainteresowanych metodą CLIL i jej praktyczną realizacją w formie gotowych scenariuszy lekcyjnych, które uwzględniają realia w polskim systemie oświaty. Pierwszy rozdział omawia podstawy podejścia holistycznego i jego zastosowanie w procesie integracji wiedzy. Omówione tu zostały główne założenia CLIL, jakimi są wykorzystanie języka obcego do nauczania treści niejęzykowych, a co za tym idzie możliwość rozwijania zarówno wiedzy z danego przedmiotu (lub przedmiotów) jak i rozwój poziomu języka obcego, w którym przekazywane są treści. Rozdział drugi w sposób szczegółowy prezentuje metodę CLIL w przeprowadzonych do tej pory badaniach naukowych. W ciągu ostatnich 20 lat ich wysoka liczba potwierdziła dużą wagę zintegrowanego nauczania przedmiotowo-językowego (CLIL) w dziedzinie współczesnej edukacji języków obcych. Taki stan rzeczy wywołał również debatę na temat jego związku z poprzednią metodą nauki języków obcych polegającą na posługiwaniu się językiem obcym w trybie ciągłym i we wszystkich sytuacjach życiowych, a więc tak zwanej immersji językowej, czyli całkowitemu zanurzeniu w języku, czy też submersji oznaczającej częściowe zanurzenie. Rozdział trzeci zawiera praktyczną realizację omawianej metody w postaci scenariuszy z biologii dla dwujęzycznych klas VII. Przykłady realizacji zajęć zaprezentowane w tej części pracy obejmują zakres tematyczny zgodny z realizowanym w klasie siódmej programem nauczania. Zdecydowanie można uznać tę część książki za nowość na polskim rynku wydawniczym. Do tej pory nie pojawiły się publikacje tak szczegółowo wyjaśniające cały zakres materiału zrealizowanego w duchu metody CLIL. Dodatkowo, ta część pracy obfituje w ilustracje i grafiki stworzone przez studentów lingwistyki stosowanej, członków Koła Naukowego Lingwistów POLIGLOCI, którzy w ramach projektu o nazwie IMAG(in)E BIOLOGY podjęli się wykonania większości prezentowanych w książce ilustracji. Pomysłodawcami projektu są autorki niniejszego manuskryptu. Do scenariuszy zostały też dołączone nagrania ułatwiające prowadzenie zajęć oraz glosariusz, w którym zostały wyjaśnione najważniejsze i najtrudniejsze pojęcia.
Żydzi w kulturze muzycznej Galicji. Tom 2
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Nidecka, Ewa
Tematy związane z historią kultury żydowskiej, losy artystów czy historie instytucji żydowskich nieustannie budzą emocje, wciąż pozostają żywe. Jesteśmy świadkami ciągłego ujawniania nowych faktów, docierania do nowych dokumentów znajdujących się w prywatnych bądź państwowych archiwach w różnych miejscach na świecie. Część z nich, dzięki powszechności nowych technologii, jest dostępna online. Okazuje się jednak, że w rękach spadkobierców są jeszcze pamiętniki polskich artystów żydowskich czy unikatowa korespondencja, o których wie zaledwie kilka osób, a które stanowią dziedzictwo kultury polskiej. Dotarcie do tych dokumentów jest naszym celem, stąd powstał drugi tom serii wydawniczej "Żydzi w kulturze muzycznej Galicji", podejmujący tego rodzaju wyzwanie.
Muzyka w Kontekście Pedagogicznym, Społecznym i Kulturowym. Studia i Szkice - Tom 3 - Polityczno-społeczne konteksty muzyki
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Nidecka, Ewa; Wąsacz-Krztoń, Jolanta
Muzyka była i jest nierozerwalnie związana z człowiekiem. Należy do jego podstawowych i zarazem najgłębszych potrzeb, jest znaczącym aspektem życia społecznego. Przez wieki zmuszała i dziś ciągle zmusza do refleksji. Wiele zagadnień z nią związanych wciąż pozostaje jeszcze poza zainteresowaniem badaczy i wymaga wnikliwych studiów oraz aktualizacji. Muzyka obecna w życiu człowieka pomaga wyrażać najbardziej skryte przeżycia, oddawać uczucia, wpływać na zmysły. Jest pewnego rodzaju symbolem, ideą. Artur Schopenhauer pisał, że „jest odbiciem samej woli, której przedmiotowością są również idee, dlatego właśnie oddziaływanie muzyki jest o tyle silniejsze i dociera głębiej niż oddziaływanie innych sztuk”. Pogląd dotyczący uprzywilejowanej roli muzyki względem innych sztuk wyrażał także Karol Szymanowski. Jego zdaniem człowiek od urodzenia jest muzykiem, zaś muzyka jest niejako niezmienną funkcją pewnych psychologicznych właściwości człowieka, stałym (w miarę wzrostu kultury — coraz doskonalszym) wyrazem jego indywidualnego liryzmu. Szerokich kontekstów powiązań muzyki z innymi dziedzinami życia człowieka istnieje zatem wiele. Muzyka znajduje szeroki rezonans w życiu społecznym, towarzyszy przemianom społeczno-politycznym, stając się często symbolem tych przemian. Co więcej, jest probierzem postępu, gdyż wraz z przemianami cywilizacyjnymi zmieniała swój język, rozszerzając go o nowe środki wy-razu i wypowiedzi. Muzyka również od zawsze towarzyszyła ważnym wydarzeniom historycznym, mającym wielki wpływ na polityczne losy świata, wywołując określone reakcje społeczeństwa. W całej Europie, szczególnie w XIX stuleciu, muzyka służyła podtrzymywaniu dumy naro-dowej. W 1830 r. w Brukseli opera Niema z Portici Daniela Aubera rozgrzewała uczucia „Belgów”, niezadowolonych z rządów holenderskich, muzyka Verdiego jednoczyła na polach bitewnych mieszkańców rozbitego półwyspu włoskiego, z kolei w Niemczech dramaty muzyczne Wagnera (pozostającego nb. pod wpływem Schopenhauera) przywoływały obraz wielkiej germańskiej przeszłości, stając się bodźcem do działań rozwijającej się nacjonalistycznej idei państwa, zaś po II wojnie światowej były przekleństwem przez wiele dekad skazanym na niebyt. Wreszcie muzyka Fryderyka Chopina wyrażała tęsknotę za nieistniejącą na mapie świata ojczyzną i sprzeciw wobec tego stanu rzeczy. Również i dziś podejmowane są sz erokie dyskusje na temat roli muzyki w obliczu militarnej agresji jednego państwa na drugie i imperialistycznych zapędów kraju aspirującego do rangi mocarstwa, które muszą budzić głęboki sprzeciw w wymiarze moralno-etycznym i ogólnoludzkim. Wydaje się nawet, że obecnie muzykę i politykę łączą więzy silniejsze niż kiedykolwiek. W dzisiejszych czasach muzyka nadal stanowi ważny fenomen powstający na styku wielu dziedzin życia, o czym przekonują rozważania zawarte w niniejszym tomie. Społeczno-polityczne konteksty muzyki to kolejny, trzeci już tom serii wydawniczej „Muzyka w Kontekście Pedagogicznym, Społecznym i Kulturowym”. Zebrane tu artykuły podejmują refleksj ę nad interdyscyplinarnym ujęciem muzyki, którą prowadzą badacze z różnych dziedzin. Właśnie ten wielodyscyplinarny charakter sprawia, że po publikację sięgną zarówno teoretycy muzyki, muzykolodzy, jak i historycy, filozofowie, a także socjologowie, psycholodzy oraz pedagodzy. Poruszone zagadnienia ułożone są w trzech blokach tematycznych: 1. Muzy-ka, polityka, społeczeństwo; 2. W kręgu edukacji muzycznej i działalności społeczno-kulturalnej; 3. Dzieło muzyczne, recepcja i rozważania o muzyce, podkreśla-jąc różnorodność i wielowątkowość zainteresowań badawczych. Mamy nadzieję, że publikacja stanie się dla Czytelnika przyczynkiem do głębszej refleksji na temat szerokich powiązań muzyki z innymi dzie-dzinami współczesnego świata oraz wielu aspektów edukacji muzycznej, interpretacji dzieł i różnorodnej działalności w sferze kultury muzycznej.
Poza protokołem tłumacza. Refrakcje znaczeniowe w teorii i praktyce przekładu poetów kręgu „Kontynentów”
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019-12) Luboń Arkadiusz
Celem książki jest poszerzenie zarysowanych przez dotychczasowe studia profili poetyckich wybranych twórców związanych z londyńskim pismem emigracyjnym "Kontynenty" o refleksję nad kluczowymi aspektami uprawianej przez nich sztuki przekładu. W oparciu o analizy interpretacyjne ich eseistyki teoretycznoprzekładowej oraz spolszczeń literatury anglosaskiej, omówione zostają najbardziej charakterystyczne typy refrakcji, jakie motywują poetów do wprowadzania przesunięć semantycznych w tekstach tłumaczonych utworów lirycznych. Należą do nich, przede wszystkim, refrakcje mające swoje źródła w przeświadczeniu tłumacza o kluczowej roli tradycji w kształtowaniu utworu (Jerzy Pietrkiewicz), postrzeganiu idei i roli sztuki poetyckiej (Bolesław Taborski), oddziaływaniu odgórnie opracowanego repertuaru pryncypiów przekładowych (Bogdan Czaykowski), wpływie na tłumaczenia wizji autora oryginału (Janusz A. Ihnatowicz), związkach między twórczością translatorską i własną tłumacza (Zygmunt Ławrynowicz) oraz świadomości posiadania licencji autorskiej w przypadku autoprzekładów (Adam Czerniawski).
Literackie obrazy świata 3. Fikcje urealnione
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019-12) Luboń Arkadiusz; Karpińska Monika
„Literackie obrazy świata 3. Fikcje urealnione” to trzeci tom z serii „Literackie obrazy świata”, której pierwszoplanowym zadaniem jest kontynuacja i rozwój studiów literaturoznawczych nad różnorodnymi sposobami „odzwierciedlania rzeczywistości” w tekstach artystycznych. Założenie, że świat przedstawiony w dziele literackim choć zawsze w mniejszym lub większym stopniu wzorowany jest na realnym (pozatekstowym), stanowi nieodmiennie tylko jego wariant „przefiltrowany” przez wyobraźnię, światopogląd i warsztat twórczy pisarza, służy za punkt wyjścia dla zróżnicowanych metodologicznie analiz. Ich wspólną jednak ambicją badawczą jest sproblematyzowanie i opisanie technik uwierzytelniania w czytelniczej recepcji subiektywnych autorskich wizji rzeczywistości. Dziewięć zebranych w tomie szkiców stanowi zatem rekonesans interpretacyjny po strategiach uwiarygodniania diagnoz na temat otaczającego nas świata, które wpisane są w utwory pisarzy zarówno o międzynarodowej renomie, jak i lokalnej rozpoznawalności, nie tylko polskich (Andrzej Sapkowski, Stanisław Lem, Paweł Huelle, Leszek Kania, Jan Grzegorczyk, Magdalena Tulli, Zyta Rudzka), ale i zagranicznych (między innymi Joanne Murray Rowling, Howard Phillips Lovecraft czy Gene Kim, Kevin Behr i George Spafford).
Dwudziestolecie międzywojenne. Nowe spojrzenia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019-12) Pasterski Janusz
Monografia „Dwudziestolecie międzywojenne. Nowe spojrzenia” gromadzi prace kil-kunastu autorów z różnych ośrodków akademickich, którzy ze współczesnej perspektywy przyglądają się rozmaitym dokonaniom literatury dwudziestolecia międzywojennego. Formuła tytułowa nie zakłada przy tym dążenia do rewindykacyjnych przewartościowań czy herostra-tesowych gestów, ani też koniecznej dyrektywy metodologicznej. „Nowe spojrzenia” są prze-de wszystkim sposobem zaznaczenia zwiększonego dystansu i nowej sytuacji współczesnej kultury wobec opisywanego okresu. Teraźniejszość początku trzeciej dekady XXI wieku, no-we metodologie, nowe konteksty, inne punkty widzenia, zmieniona sytuacja literatury i pozy-cji pisarza – wszystko to wpływa na dzisiejszy odbiór tamtych osiągnięć w wielu odsłaniają-cych się na nowo i domagających się przepracowania aspektach. W tej perspektywie autorzy zamieszczonych w monografii prac podejmują tematy mniej do tej pory znane, przywołują pisarzy spoza pierwszego szeregu twórców i utwory rzadziej dotąd obecne w refleksji badaw-czej. Tak możemy widzieć twórczość Adama Bederskiego, Stanisława Grędzińskiego, Alicji Stern, Wita Tarnawskiego, Anieli Gruszeckiej czy Zbigniewa Bieńkowskiego. Ich na ogół mniej znany dorobek jest tu oświetlany z wielu kierunków i niejako wydobywany z zapo-mnienia. Z kolei w odniesieniu do poetów znanych i rozpoznawalnych, jak Julian Przyboś, Władysław Sebyła, Jerzy Liebert, autorzy starają się rozpoznać i wyeksplikować horyzonty może już lepiej znane, ale ujmowane w nowym kontekście bądź innym niż dotąd zestawieniu. Wreszcie jeszcze inni badacze podejmują refleksję w szerszym pryzmacie grupowym, przed-stawiając własne przemyślenia na temat międzywojennego autentyzmu, grupy poetyckiej „Wołyń” czy krytycznych ujęć twórczości skamandrytów w esejach Jana Marxa. Osobne miej-sce zajmuje studium poświęcone „życiu pośmiertnemu” pisarza z Drohobycza, omawiające w szerokim kontekście dzisiejszy fenomen inspiracji dziełem twórcy „Sklepów cynamonowych” w twórczości pokolenia poetów urodzonych w latach siedemdziesiątych XX wieku.
Przyboś dzisiaj
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017-12) Ożóg Zenon; Pasterski Janusz; Rabizo-Birek Magdalena
Monografia zbiorowa „Przyboś dzisiaj” jest – obok wydanej w 2002 roku pracy zbiorowej Stulecie Przybosia pod redakcją Stanisława Balbusa i Edwarda Balcerzana, a także opublikowanych w ostatnich dwudziestu latach książek m. in. Barbary Sienkiewicz, Grzegorza Wołowca, Doroty Walczak-Delanois, Ewy Guderian-Czaplińskiej, Barbary Łazińskiej, Józefa Duka, Hanny Marciniak, Małgorzaty Rygielskiej, Agnieszki Kwiatkowskiej czy Michaliny Kmiecik – kolejnym ważnym ogniwem we współczesnej refleksji nad fenomenem dzieła Juliana Przybosia. Inspiracją do jej powstania była konferencja naukowa „Przyboś dzisiaj”, zorganizowana w 45. rocznicę śmierci poety w dniach 6-8 października 2015 roku w Niebylcu, Gwoźnicy i Rzeszowie. Autorzy zawartych w niej studiów i szkiców stawiają pytania o wielorakie aspekty twórczości Juliana Przybosia, pośmiertną recepcję utworów poety, utajoną i nieoczywistą obecność we współczesnej literaturze i kulturze. Monografia jest świadectwem nowych odczytań jego tomów poetyckich i książek eseistycznych z innych niż dotychczasowe perspektyw, które przynoszą najnowsze prądy literackie i metodologie badań kulturowych. Podejmuje także problem miejsca poezji Przybosia w pamięci pokoleń i dialogi z nim innych autorów. Układ książki obejmuje pięć zasadniczych kręgów tematycznych, wokół których skupia się duża część dzisiejszej przybosiologii. Poprzedza je refleksja Edwarda Balcerzana, podsumowująca i równocześnie wyznaczająca drogi współczesnemu badaniu dzieł poety. W części pierwszej pt. „W kręgu awangardy” znalazły sie prace podejmujące różne wymiary poetyki i estetyki w dziełach Juliana Przybosia. Barbara Sienkiewicz bada Przybosiowski kult pracy w kontekście ideologii nowoczesności i społecznej użyteczności jako wspierający (mieszczańską) rzeczywistość społeczno-polityczną. Alina Świeściak weryfikuje formułę awangardyzmu poety za pomocą studium formy i ideowego zaangażowania, Mateusz Antoniuk przy zastosowaniu narzędzi krytyki genetycznej opisuje proces tekstotwórczy wybranych wierszy poety i prezentuje projekt „edycji genetycznej” utworów z szerokim zapleczem brulionowym. Michalina Kmiecik analizuje „przedliryczne” formy prozatorskie i włączoną w nie wizję miasta w cyklu Pióro z ognia, Patrycja Garboś rekonstruuje poetycki model ekfrazy Przybosia na przykładzie wierszy katedralnych, Joanna Orska kreśli rysy wiersza awangardowego i postawangardowego w nawiązaniu do poetyckiego modelu Przybosia oraz wierszy Krystyny Miłobędzkiej, Karolina Górniak-Prasnal przeprowadza studium porównawcze figury róży w awangardowym modelu wiersza (na przykładzie utworów Juliana Przybosia, Tymoteusza Karpowicza i Krystyny Miłobędzkiej), a Dawid Kujawa rozważa prekursorską rolę praktyki twórczej Przybosia dla rozwoju współczesnych studiów wizualnych. Część druga, zatytułowana „Tematy”, grupuje teksty poświęcone charakterystycznym motywom poezji Przybosia. Piotr Michałowski rekonstruuje poetycki autoportret autora „Sponad”, Bogusława Latawiec analizuje motyw kamieni, zaś Wiesław Setlak pisze o antropologicznym rozumieniu toposu katedry w poezji Przybosia. Magdalena Sukiennik przedstawia wizerunek matki w wierszach poety, a Piotr Pietrych weryfikuje utrwalony obraz stosunku Przybosia do II wojny światowej, wykorzystując m.in. polemikę Tadeusza Różewicza. Z kolei Zenon Ożóg przybliża konteksty wiersza „Październik 1956” jako poetyckiego świadectwa politycznych wyborów poety, Alicja Jakubowska-Ożóg analizuje utwory dla córki Uty z tomu „Wiersze i obrazki”, Władysław Włoch wykorzystuje wiersz „Chowanka” do refleksji nad różnorodnymi właściwościami poezji Przybosia, natomiast Agnieszka Kwiatkowska opisuje poetyckie obrazy cierpienia. Część trzecią monografii stanowią „Dialogi”, czyli studia poświęcone problematyce ideowych i artystycznych relacji Juliana Przybosia zarówno z wielkimi poprzednikami, jak i rówieśnikami oraz poetami młodszych generacji. Dział ten otwierają szkice Jacka Brzozowskiego i Bogusława Doparta o wielorakich dialogach poety z Mickiewiczem, oba odwołujące się do wielu przykładów i wskazujące na oryginalność i wartość spojrzenia autora „Czytając Mickiewicza”. Małgorzata Rygielska przedstawia Przybosiowskie „czytanie” wiersza „Liryka i druk” Cypriana Kamila Norwida. Edward Balcerzan w oparciu o analizy przekładów wierszy Włodzimierza Majakowskiego, autorstwa Juliana Przybosia, ukazuje krytyczny stosunek tłumacza do twórczości rosyjskiego kubofuturysty. Pozostałe „dialogi” odnoszą się z kolei do artystycznych „spotkań”, sporów, nawiązań czy filiacji twórczości Przybosia z poezją Czesława Miłosza (Aleksander Fiut), Mariana Jachimowicza (Karol Maliszewski), Tymoteusza Karpowicza (Elżbieta Winiecka), Bogusławy Latawiec (Joanna Grądziel-Wójcik), Ryszarda Krynickiego (Iwona Misiak) oraz młodoliterackiej grupy „Kontynenty” z „polskiego” Londynu początku lat sześćdziesiątych (Magdalena Rabizo-Birek). Część czwarta „Pasaże i powidoki” gromadzi natomiast szkice odnoszące się do szeroko rozumianej problematyki spacjalnej, podnoszonej w wyraźnym wymiarze biograficznym. Spotkania z międzynarodowym środowiskiem pisarskim podczas belgijskich biennale poezji przedstawia Dorota Walczak-Delanois, pobyt Przybosia w Szwajcarii – Jan Wolski, a poetyckie pokłosie wyjazdu do Ameryki – Janusz Pasterski. Zasoby Archiwum Przybosia zgromadzonego w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej omawia Urszula Klatka. Barwny obraz dzisiejszej pamięci o Przybosiu w jego ziemi rodzinnej kreśli z kolei Mirosław Czarnik, a Anna Jamrozek-Sowa omawia państwowy rytuał nadania imienia Juliana Przybosia Szkole Podstawowej nr 12 w Rzeszowie w roku 1972. Całości dopełnia refleksja Anny Spólnej nad formą obecności i wpisaną w projekty edukacyjne strategią odbioru poezji Przybosia we współczesnej, zreformowanej szkole średniej. W ostatniej części książki – pod nazwą „Świadectwa i glosy” – zamieszczone zostały szkice o charakterze glos badawczych i osobistych, zapisy faktograficzne oraz wypowiedzi poetyckie. Swoje postulaty badawcze w zakresie biografii Przybosia przedstawia Józef Duk, o osobistych relacjach z Przybosiem i jego poezją pisze Bogusław Kierc, natomiast Stanisław Dłuski przywołuje ideowe repozytorium poety. Osobne miejsce zajmuje relacja Magdaleny Rabizo-Birek z konferencji naukowej „Przyboś dzisiaj”, zorganizowanej w 45. rocznicę śmierci poety w dniach 6-8 października 2015 roku w Niebylcu, Gwoźnicy i Rzeszowie. Książkę zamykają słowa powitania Uty Przyboś, skierowane do uczestników sesji, a także powstałe wówczas utwory poetyckie poświęcone autorowi „Miejsca na Ziemi” (pióra Uty Przyboś, Piotra Michałowskiego i Janusza Pasterskiego).
Zesłania i powroty. Twórczość Józefa Bujnowskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2014-12) Ligęza Wojciech; Pasterska Jolanta
W monografii zgromadzono artykuły poświęcone twórczości emigracyjnego poety, pisarza, krytyka literackiego. Dorobek, urodzonego 1934 roku na Wileńszczyźnie Józefa Bujnowskiego, a po drugiej wojnie światowej mieszkającego w Londynie, jest bogaty i różnorodny. Problematyka tekstów zgromadzonych w tomie oscyluje wokół analiz i interpretacji poezji autora Poranków, jego dorobku prozatorskiego, translatorskiego, krytycznego i naukowego. Prezentowane wyniki badań mają charakter nowatorskich diagnoz i syntez, wielokontekstowych odczytań literaturoznawczych i socjologiczno-filozoficznych rozpoznań.
Czytanie narracji. O figurach narracyjnych w literaturze (nie tylko) polskiej XX i XXI wieku
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019-12) Pasterska Jolanta; Żmuda Michał
W tomie zgromadzono artykuły, których układ odzwierciedla różnorodność form narracyjnych oraz ich przemiany na przestrzeni ostatniego stulecia w twórczości prozatorskiej polskich i zagranicznych autorów. Zaproponowana kompozycja tomu prowadzi od tradycyjnych sposobów opowiadania w stronę ujęć eksperymentalnych. Rozprawy i szkice zawierają analizy ciekawych propozycji narratywistycznych literatury przełomu XX i XXI wieku. Zaproponowane interpretacje uwzględniają złożoność współczesnych narracji, ich heterogeniczność. Autorzy śledzą nie tylko sposoby zapisywania i konstruowania ciągów zdarzeń, ale także najistotniejsze z punktu widzenia współczesnych metodologii literaturoznawczych problemy kulturowe.
Porównywalne – nieporównywalne. Metoda komparatystyczna
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015-12) Weretiuk Oksana; Ludwiczak Barbara
Praca zbiorowa doktorantów literaturoznawstwa UR została poświęcona aktualnym problemom komparatystyki, w szczególności zastanawia się nad granicami literaturoznawstwa porównawczego i stara odpowiedzieć na pytanie: co w dziedzinie literaturoznawstwa porównawczego jest porównywalne, a co nieporównywalne? Monografia zaopatrzona wstępem prof. O. Weretiuk pt. „Granice metody porównawczej”.
Literackie oblicze „Dziennika Wileńskiego” (1805–1806 i 1815–1830)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017-12) Kowal Jolanta
Książka stanowi pierwsze monograficzne ujęcie zawartości literackiej „Dziennika Wileńskiego”, ukazującego się w latach 1805–1806 i 1815–1830. Została ona wzbogacona o obszerny aneks bibliograficzny, w którym odnotowano łącznie 724 pozycje w działach: Poezja; Proza; Publicystyka literacka, krytyka, syntezy i przeglądy (wybór). Dokonany przez Autorkę badawczy ogląd periodyku odsłania synkretyczność oraz wielokierunkowość tendencji, zarówno na gruncie publikowanej w nim literatury, jak i w obszarze literackiej oraz okołoliterackiej publicystyki. Przy bezsprzecznej dominacji estetyki klasycznej i towarzyszących jej, aczkolwiek w mniejszym stopniu, tendencjach sentymentalnych widoczne są także na jego łamach literackie przejawy rodzącego się w stolicy Litwy romantyzmu. „Dziennik Wileński” – jako najdłużej ukazujące się podówczas czasopismo o profilu naukowo-literackim – pozwolił również na obserwacje pewnych długofalowych procesów oraz zmian zachodzących w świadomości estetyczno-literackiej ówczesnych twórców i teoretyków. Wyłania się z nich złożony i wielowymiarowy obraz kultury literackiej na Litwie w pierwszych trzech dekadach XIX wieku.
Oswajanie nowoczesności. Poezja i krytyka Zbigniewa Bieńkowskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015-12) Mazur Elżbieta
Monografia poświęcona jest twórczości poetyckiej i krytycznoliterackiej Zbigniewa Bieńkowskiego (1913–1994), poety, eseisty, krytyka, tłumacza, który jako poeta znany był przede wszystkim za sprawą dwóch zbiorów poezji: „Sprawy wyobraźni” i „Trzech poematów”, zaś jako krytyk i eseista ogłosił „Piekła i Orfeusze. Szkice z literatury zachodniej”, „Modelunki. Szkice literackie”, „Poezję i niepoezję. Szkice”, „W skali wyobraźni. Szkice wybrane”, „Notatnik amerykański”, „Ćwierć wieku intymności. Szkice o poezji i nie poezji” oraz „Przyszłość przeszłości. Eseje”. Dorobek Bieńkowskiego, badany na tle nowoczesności i ukazujący miejsce tej twórczości pośród różnych tendencji rozwojowych w literaturze polskiej XX wieku, przedstawiony jest w studium z dbałością o podkreślenie perspektywy historycznoliterackiej, ukazanie kluczowych tradycji, rodowodu sztuki słowa, wyobraźni, rzemiosła poetyckiego, a także metody krytycznej.

Przeglądaj

Ostatnio nadesłane materiały