Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 24 (2012)
URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/7795
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Nierówności ekonomiczne i kapitał ludzki z perspektywy polskich obszarów przyrodniczo cennych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Jastrzębska, Władysława; Lechwar, MałgorzataW opracowaniu podjęto problematykę odnoszącą się do dwóch kategorii istotnych z punktu widzenia ekonomii rozwoju, tj. nierówności ekonomicznych i kapitału ludzkiego. Artykuł składa się z dwóch zasadniczych części. Część pierwsza prezentuje nierówności ekonomiczne i kapitał ludzki w ujęciu teoretycznym. Druga, opracowana w oparciu o wyniki badań własnych, ma charakter studium przypadku, gdzie na przykładzie wybranej gminy starano się rozpoznać lokalny kapitał ludzki jako czynnik ograniczania nierówności ekonomicznych na obszarach o cennych walorach przyrodniczych.Pozycja Zasoby kapitału ludzkiego a rozwój przedsiębiorczości w Polsce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Leszczewska, KrystynaDane statystyczne charakteryzujące gospodarkę polską uwidaczniają wyraźne, trwałe terytorialne zróżnicowanie poziomu aktywności gospodarczej i społecznej, w tym poziomu przedsiębiorczości. Spośród czynników wpływających na rozwój przedsiębiorczości współcześni badacze dominującą rolę przypisują kapitałowi ludzkiemu. W artykule scharakteryzowano rolę kapitału ludzkiego w kreowaniu przedsiębiorczości, przedstawiono zasoby kapitału ludzkiego i poziom przedsiębiorczości w Polsce oraz określono zależności między poziomem kapitału ludzkiego a poziomem przedsiębiorczości w przekroju regionalnym. Przedstawione dane wskazują, że występuje wyraźna zależność między tymi kategoriami. Regiony, które charakteryzują się wysokim poziomem przedsiębiorczości, to równocześnie obszary o wysokim potencjale zasobów ludzkich mierzonym poziomem wykształcenia, posiadanymi kompetencjami w zakresie korzystania z technik komputerowych, stanowiące atrakcyjne miejsce osiedlania się i poszukiwania pracy.Pozycja Regionalne zróżnicowanie bezrobocia w Polsce w latach 1998-2011(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Wojnar, JolantaPrzedstawiono zmiany skali bezrobocia w poszczególnych województwach w Polsce w latach 1998–2011. W pierwszym etapie analizy określono strukturę tego zjawiska na przestrzeni badanego okresu i podzielono województwa na skupienia różniące się poziomem natężenia badanej cechy. Następnie dokonano analizy dynamiki zmian stopy bezrobocia w poszczególnych województwach w trzech podokresach: 1998–2003 (okres po transformacji gospodarczej), 2003–2008 (okres po integracji z UE) i 2008–2011. Zaobserwowano olbrzymie dysproporcje regionalne zarówno w skali, jak również w dynamice tego zjawiska.Pozycja Informacja jako dobro ekonomiczne będące źródłem przewagi konkurencyjnej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Dziekański, PawełW artykule została przedstawiona istota gospodarki informacyjnej – nowego paradygmatu organizacji współczesnej gospodarki światowej, który oddziałuje na rozwój regionów. Wskazano na wzrost roli informacji jako zasobu produkcyjnego, zmieniającego znaczenie pozostałych czynników wytwórczych oraz mającego istotny wpływ na specyfikę gospodarowania. Podjęto także próbę odpowiedzi na pytanie, jakie wyzwania stawia gospodarka informacyjna dla rozwoju regionalnego. Regionom opóźnionym trudniej będzie znaleźć szansę; rozwoju w zmieniających się; uwarunkowaniach, szczególnie w odniesieniu do nowych kryteriów lokalizacji.Pozycja Rozwój kapitału intelektualnego wyzwaniem modernizacji regionów Polski Wschodniej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Wosiek, MałgorzataPoziom kapitału intelektualnego w Polsce znacznie odbiega od wartości uzyskiwanych w państwach rozwiniętych, a województwa wschodnie dodatkowo wykazują niedobór tego kapitału w relacji do średniej krajowej. Mimo obserwowanego w latach 2003–2009 wzrostu poziomu tego kapitału tak w całym kraju, jak i w poszczególnych regionach obawy budzi zbyt wolna (w stosunku do potrzeb) dynamika tych przekształceń w Polsce Wschodniej. Istotną barierę akumulacji, jak i spożytkowania nagromadzonego kapitału intelektualnego w Polsce Wschodniej stanowią niekorzystne relacje makroekonomiczne, charakteryzujące sferę realną gospodarek tych województw. Luka w zakresie kapitału intelektualnego nakłada się na tradycyjne linie podziału polskiej przestrzeni społeczno-gospodarczej i dodatkowo je wzmacnia. Utrwala także dotychczasową (tradycyjną) specjalizację wschodnich regionów. Tendencje te wzmacniać będzie przyjęty na lata 2010–2020 polaryzacyjno-dyfuzyjny model rozwoju regionalnego.Pozycja Wspieranie innowacyjności gospodarek regionalnych w świetle Strategii Europa 2020(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Dziembała, MałgorzataWspieranie inteligentnego rozwoju stanowi jeden z priorytetów wdrażanych w ramach Strategii Europa 2020 Odnosi się do rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, gospodarki innowacyjnej. Priorytet ten będzie realizowany na poziomie regionalnym, krajowym oraz unijnym, a podmioty poszczególnych szczebli są włączone w implementację. W jego ramach wdrażany jest projekt przewodni „Europa innowacji” mający na celu wykorzystanie działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej do rozwiązania problemów z którymi borykają się państwa członkowskie, jak i cała UE. Polityka spójności ma do odegrania istotną rolę w finansowaniu poszczególnych priorytetów tej strategii. W poprzednim okresie programowania fundusze strukturalne wspierały działania ukierunkowane na rzecz budowania potencjału innowacyjnego europejskich regionów.Pozycja Gospodarka wiedzy i innowacji kolejnym etapem przemian społeczno-gospodarczych. Przykład Polski(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Kaniecka, IwonaNowoczesna i konkurencyjna gospodarka wymaga innowacji trafiających na rynek i do konsumentów w postaci nowych produktów i usług. Zdolność do przekształcania wiedzy w nowe produkty, usługi, technologie, rozwiązania organizacyjne decyduje o sukcesie rynkowym osób, przedsiębiorstw i całych gospodarek. Wyzwaniem współczesności staje się intensyfikacja mechanizmów transferu technologii i komercjalizacji wiedzy. Przystąpienie Polski do UE stworzyło jakościowo nowe warunki jej rozwoju. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że nie można budować przewag konkurencyjnych na taniej sile roboczej, i emigracji wykształconych zasobów pracy. Polska pozostaje ciągle krajem, którego wkład w globalny sektor nauki, badań i technologii jest znikomy. Stan ten należy uznać za najważniejsze zagrożenie strategiczne XXI w., a brak zdecydowanych działań ze strony państwa, struktur publicznych współpracujących z przedsiębiorstwami, instytucjami naukowymi i sektorem społecznym, grozi „dryfem rozwojowym”, emigracją najzdolniejszych zasobów ludzkich, a w konsekwencji – marginalizacją gospodarczą i polityczną. Polska powinna podjąć próbę przezwyciężenia luki informacyjnej między nauką a biznesem oraz włączenia się w cywilizacyjną transformację, opartą na innowacyjnych zdolnościach przekształcania wiedzy w nowe produkty, technologie i usługi. Tylko taka strategia rozwoju Polski, która w wiedzy upatrywać będzie główną przewagę konkurencyjną, stworzy szansę zrównoważonego rozwoju, którego beneficjentem będą wszyscy obywatele. Tempo i trwałość procesu konwergencji Polski z najbardziej rozwiniętymi krajami świata zależeć będzie od tego, czy i w jakim stopniu oparty on zostanie na kapitale intelektualnym. To właśnie wiedza stanowić może główne źródło naszej konkurencyjności, pod warunkiem, że ile uda się stworzyć sprzyjające warunki rozwoju i synergii systemów innowacji i edukacji. W artykule przedstawiono czynniki pozytywnie i negatywnie oddziałujące na system transferu technologii i komercjalizacji wiedzy w Polsce. Zaprezentowane zostały propozycje głównych kierunków reform w polskim systemie edukacji i innowacji. Tekst został opracowany na podstawie przeglądu literatury, programów, raportów, aktów prawnych i dokumentów związanych z tematyką gospodarki wiedzy i innowacyjności.Pozycja Konsumpcja dóbr trwałego użytku i zachowania przystosowawcze wśród polskich elit ekonomicznych w warunkach kryzysu(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Zalega, TomaszKryzys gospodarczy na świecie wywołał dość wyraźne reperkusje w gospodarkach wszystkich krajów. Niewątpliwie wymiarami społecznymi kryzysu światowego są: wzrost bezrobocia, spadek dochodów gospodarstw domowych, zmiana struktury spożycia, zmiany stylów zachowań aż po odczuwanie poważnych stanów lęku i depresji, które wynikają z obawy przed utratą pracy, trudnościami w znalezieniu nowej pracy, pogorszeniem sytuacji materialnej, obawą przed utratą oszczędności czy niemożnością spłacania kredytów. Ponieważ kryzys światowy wpłynął również na polską rzeczywistość społeczno-gospodarczą w artykule skoncentrowano się na przeanalizowaniu wyposażenia w dobra trwałego użytkowania i zachowania przystosowawcze gospodarstw domowych wysokodochodowych w czasie kryzysu. Po omówieniu metodologii i założeń badania przeanalizowano ocenę wyposażenia elit ekonomicznych w dobra trwałego użytku, w zakresie zmechanizowanego sprzętu gospodarczego, sprzętu informacyjno-rozrywkowego oraz sprzętu mobilnego, a także dokonano analizy stanu posiadania tych dóbr. W dalszej części artykułu skoncentrowano się na rzeczywistych, jak i planowanych postawach konsumentów w czasie kryzysu w zakresie wyposażenia w niektóre dobra trwałego użytku. Podsumowanie rozważań i ważniejsze wnioski kończą artykuł.Pozycja Dekonsumpcja – moda czy sposób na kryzys(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Szul, ElżbietaW społeczeństwie konsumpcyjnym najważniejszym celem jednostek jest zarabianie i wydawanie pieniędzy. Powoduje to zmiany zachowań i stylu życia oraz prowadzi do kształtowania wizerunku człowieka przez pryzmat tego co posiada. Wyrazem sprzeciwu wobec rozwijającej się nadkonsumpcji jest propagowanie dekonsumpcji, która oznacza ograniczanie konsumpcji poprzez jej racjonalizację oraz bardziej odpowiedzialne i świadome konsumowanie. Pod hasłem „mniej znaczy więcej” promuje się prosty styl życia, bez pośpiechu, zaspokajanie potrzeb zamiast pragnień i zachcianek. Do głównych przyczyn dekonsumpcji można zaliczyć trwający kryzys finansowy, zmęczenie nadmierną konsumpcją oraz kształtowanie się mody na konsumowanie mniej, bardziej naturalnie i bardziej odpowiedzialnie.Pozycja Zasoby pracy w Polsce i Unii Europejskiej w świetle kryzysu demograficznego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Fura, Marek; Fura, BarbaraArtykuł prezentuje wyniki analizy liczby ludności, zasobów pracy, mierników aktywności ekonomicznej w kontekście procesy starzenia się populacji krajów rozwiniętych. Ponadto zwrócono uwagę na kluczowe elementy systemów emerytalnych obowiązujących w wybranych krajach Na tle międzynarodowym została ukazana sytuacja Polski. W konkluzji stwierdzono, że jednym z rozwiązań problemu malejących zasobów pracy wynikających z kryzysu demograficznego jest aktywność zawodowa osób w wieku emerytalnym.Pozycja Postawy absolwentów szkół wyższych wobec możliwości migracyjnych na tle strategii modernizacji gospodarki europejskiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Barwińska-Małajowicz, AnnaCelem niniejszego opracowania jest przedstawienie wybranych elementów modernizacji rynku pracy w Europie, wynikających ze strategii „Europa 2020” oraz ze swobodnego przepływu pracowników (w szczególności pracowników wysoko wykwalifikowanych) na obszarze Unii Europejskiej. W części pierwszej przedstawione zostały podstawowe elementy strategii „Europa 2020” oraz najważniejsze kwestie związane z całkowitym otwarciem wspólnotowego rynku pracy. Następnie po krótkiej prezentacji skali i geograficznych kierunków przepływu polskich migrantów w ostatnich latach przedstawiono podstawowe tendencje charakterystyczne dla międzynarodowej mobilności polskich wysoko wykwalifikowanych specjalistów. W części końcowej analizie porównawczej poddano wybrane wyniki badań własnych w zakresie postaw migracyjnych studentów i absolwentów publicznych szkół wyższych w Rzeszowie i Bielefeld. Całość zamyka syntetyczne podsumowanie prowadzonych rozważań.Pozycja Empiryczny test modelu kapitału ludzkiego i minimalnych wynagrodzeń(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Renkas, JerzyCelem artykułu jest badanie hipotez o zgodności stopnia opłacenia pracy na Ukrainie z teorią stałej potencjalnego wzrostu. Ponadto treścią artykułu jest analiza wynagrodzenia minimalnego ustalonego na podstawie teorii kapitału ludzkiego w stosunku do wartości ustawowej płacy minimalnej. W tym celu wprowadza się odpowiedni model ekonometryczny. Zbudowany model potwierdza prawidłowość obliczania rozmiaru płac zasadniczych według teorii kapitału ludzkiego i może być stosowany do ustalania godziwych wynagrodzeń pracowników.Pozycja Rola języka w postrzeganiu procesów społecznych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Klebaniuk, JarosławW podejmowaniu decyzji ekonomicznych istotną rolę odgrywa spostrzeganie społeczne. W tym jednym z największych działów psychologii społecznej coraz większą wagę przywiązuje się do języka i jego udziału w formułowaniu sądów o grupach społecznych, stereotypów i uprzedzeń. W artykule przedstawiono przykłady badań pokazujących, w jaki sposób język wpływa na postrzeganie procesów społecznych. Przypomniano, w jaki sposób zorganizowana jest wiedza o świecie społecznym, a także te mechanizmy postrzegania społecznego, w których język odgrywa kluczową rolę. Przywołane eksperymenty, wśród nich także istotne dla rozumienia tendencyjnych sądów i błędnych decyzji, dotyczyły: konsekwencji aktywizacji schematów, samospełniającej się przepowiedni, sposobu przedstawiania informacji, zwiększania dostępności pojęć, używania określonych części mowy, a także roli metaforycznego języka, zwłaszcza w powiązaniu z aktywizacją motywów z nim korespondujących. Badania własne wykazały między innymi, że metaforyczne przedstawienie Polski jako organizmu wywołuje mniej przychylne postawy wobec niższych warstw społecznych. Nie potwierdziły wprawdzie hipotez o interakcji pomiędzy ujęciem metaforycznym a motywem, jednak sugerują, że język odgrywa znaczącą rolę w formułowaniu postaw wobec niektórych grup społecznych.Pozycja Alternatywny program badań kapitału ludzkiego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Dobija, MieczysławPiętnaście lat badań doprowadziło do zbioru teorii, które przedstawiają współczesną wiedzę na temat kapitału ludzkiego i jego centralnej pozycji w ekonomii. Te badania zapoczątkowały alternatywne podejście do kapitału ludzkiego zasadniczo różne niż to, którego autorami są T. Shultz i G. Becker. Rdzeniem tego programu naukowego jest poprawne rozumienie kategorii kapitału jako zdolności do wykonywania pracy. Mając wypracowany model kapitału wiele pochodnych kategorii zostało poprawnie wyjaśnionych, w tym także kwestie pomiaru kapitału ludzkiego. Powstała teoria płacy minimalnej. Wiele oznak wskazuje, że jest to postępowy program badań.Pozycja Potrzeba zmiany paradygmatu kształcenia wobec kryzysu edukacji(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Kowalewski, TadeuszZrozumienie zjawiska kryzysu edukacji wymaga analizy istoty kryzysu. Kryzys jest interpretowany przez różne dziedziny nauki. Zarówno filozofia, jak i zarządzanie próbują wyjaśnić istotę kryzysu. Ze względu na złożoność pojęcia „kryzys” definicje są różnorodne. W zależności od sytuacji jakiej dotyczą definiowane są odmiennie. Kryzys odnosi się do prawie wszystkich aspektów życia człowieka i społeczeństwa. Szczególnie dotkliwy jest w edukacji. Najbardziej uciążliwe skutki kryzysu edukacji odczuwało amerykańskie szkolnictwo wyższe. Analizą kryzysu szkolnictwa amerykańskiego zajmowali się m.in. A. Bloom, T. Sowell, T.S. Eliot. Ich wnioski można zastosować także przy analizie szkolnictwa europejskiego i polskiego. Wobec kryzysu edukacji należy podejmować próby wyjścia z niego. Przykładem nieudanej próby wyjścia z kryzysu edukacji w Europie była strategia lizbońska. Natomiast obecnie nadzieję pokładamy w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego i Europejskim Obszarze Badawczym. Na bazie krytycznej analizy kryzysu edukacji w amerykańskiej, europejskiej i polskiej przestrzeni edukacyjnej autor w swoim opracowaniu dochodzi do przedstawienia nowego rozwiązania Th. Zeldina – mogącego wyznaczać potrzebę zmiany paradygmatu kształcenia.Pozycja Komercjalizacja szkolnictwa wyższego i jej wpływ na spójność społeczno-ekonomiczną(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Polak, EwaSkomercjalizowanej kulturze konsumpcyjnej towarzyszy urynkowienie i ekonomizacja wszelkich dziedzin życia i relacji społecznych. Racjonalność mikroekonomiczna narzucona więc została tak nierynkowym dziedzinom życia, jak ochrona zdrowia, kultura i edukacja System edukacyjny stał się częścią składową rynku. Wykształcenie jest towarem. Wartość na rynku edukacyjnym ma to, czego potrzebuje biznes. Jedną z konsekwencji pojawiających się jednocześnie coraz większych trudności finansowych i rosnącej komercjalizacji wyższych uczelni oraz globalnej konkurencji w gospodarce jest wzrost zainteresowania sferą szkolnictwa ze strony dużego biznesu. Konsekwencją komercjalizacji systemu edukacji jest m.in.: wzrost dysproporcji w dostępie do coraz bogatszej i bardziej zróżnicowanej oferty edukacyjnej pomiędzy młodzieżą zamożną i ubogą.Pozycja Finansowanie systemów ubezpieczeń społecznych na przykładzie Polski, Niemiec i Wielkiej Brytanii(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Garbiec, RomanArtykuł składa się ze wstępu, trzech rozdziałów i zakończenia. We wstępie scharakteryzowano pojęcie systemu ubezpieczeń społecznych oraz etapy tworzenia i techniki finansowania tego systemu. W rozdziale pierwszym zaprezentowane zostały podstawy finansowania systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Rozdział drugi przedstawia podstawy finansowania systemu ubezpieczeń społecznych w Niemczech. W rozdziale ostatnim przedstawiono podstawy finansowania systemu ubezpieczeń społecznych w Wielkiej Brytanii. W zakończeniu zawarto najistotniejsze wnioski wynikające z dokonanych rozważań.Pozycja System emerytalny na Białorusi(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Poteraj, JarosławArtykuł o systemie emerytalnym Białorusi, poza wprowadzeniem, zawiera cztery części: 1. Ogólna informacja o kraju, 2. Rozwój historyczny systemu emerytalnego, 3. Stan obecny systemu emerytalnego oraz 4. Wyzwania i przewidywane zmiany w systemie emerytalnym. Celem badawczym autora jest prezentacja historycznych i aktualnych rozwiązań w systemie emerytalnym Białorusi w celu odnalezienia w tym systemie pomysłów, które w międzynarodowych porównaniach warto wykorzystywać. System emerytalny na Białorusi stanowi rzadki już w Europie przykład funkcjonowania pozostałości rozwiązania typu bismarckowskiego w wariancie sowieckim. Rozwiązanie powszechne, funkcjonujące na zasadach pay-as-you-go oraz w konwencji DB (defined benefit), uzależnia wysokość otrzymywanej emerytury jedynie od liczby przepracowanych lat, całkowicie pomijając wcześniejszy wkład uczestnika systemu w postaci odprowadzanych składek emerytalnych. Wprowadzona z początkiem roku 2009 atrapa II filaru emerytalnego, wydaje się rozwiązaniem podtrzymującym tradycyjne uprzywilejowanie wybranych grup zawodowych, w zakresie emerytur. Szczególnie istotne w tym zakresie jest uprzywilejowanie w zakresie wartości emerytur służb mundurowych, tworzące poczucie nieusprawiedliwionej nierówności społecznej. Myślenie o wprowadzaniu rozwiązania kapitałowego do systemu emerytalnego pozostaje w sferze postulatywno-koncepcyjnej, a nie realnej. W podsumowaniu autor sygnalizuje, że trudno w obecnym stanie rzeczy wskazać w tym kraju elementy warte powielenia w porównaniach międzynarodowych.Pozycja Znaczenie konwergencji w aktualnej i przyszłej polityce strukturalnej Unii Europejskiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Głodowska, AgnieszkaJednym z najważniejszych celów polityki strukturalnej Unii Europejskiej jest redukcja dysproporcji rozwojowych pomiędzy krajami członkowskimi i ich regionami. Głównymi beneficjentami tej polityki są kraje o niższym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego, w tym Polska. Wyniki badań skuteczności tej polityki dostarczają jednak niejednoznacznych wniosków co do realnej konwergencji, zwłaszcza na poziomie regionów unijnych. W związku z powyższym w artykule podejmuje się próbę oceny znaczenia konwergencji w polityce strukturalnej Unii Europejskiej na poziome definiowanych przez nią celów, jak i w rzeczywistości, analizując współczynniki β – beta i σ – sigma konwergencji dla krajów członkowskich i regionów NUTS2. Badanie potwierdza proces konwergencji na poziomie narodowym i dywergencji na poziomie regionalnym. Ostatecznie w artykule podejmuje się próbę oceny, jakie znaczenie kwestia konwergencji będzie miała w kolejnej perspektywie finansowej 2014–2020. Podstawą do wnioskowania na przyszłość są zalecenia wynikające z Piątego Raportu Spójności Strategii Europa 2020 oraz stanowiska poszczególnych państw.Pozycja Modernizacja konwergencyjna struktur wytwarzania(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2012) Cyrek, MagdalenaW opracowaniu analizie poddano zmiany strukturalne w zakresie wytwarzanej wartości dodanej w ujęciu trójsektorowym oraz w układzie trzech grup usług: klasycznych, dobrobytu i finansowo- biznesowych. Wyniki badań wskazują na powielanie w Polsce ścieżek rozwojowych państw wysoko rozwiniętych. W ujęciu trójsektorowym obserwuje się procesy konwergencji struktur, natomiast w układzie struktur wewnątrzusługowych szereg państw unijnych pozostaje dla Polski niedoścignionym wzorcem.