Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo 26 (2019)

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/5387

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 20

Cechy prawa zwyczajowego w jurysprudencjach rzymskiej i współczesnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Bedrii, Marian
Badania nad prawem zwyczajowym w antycznym Rzymie skutkowały wyodrębnieniem dwóch jego obligatoryjnych cech – usus (istnienie zwyczaju w postaci ważnej praktyki w rzeczywistości społecznej) i opinio iuris necessitatis (powszechne przekonanie psychologiczne, że określony zwyczaj podlega realizacji jako prawo). Od czasów starożytnych ujmowanie prawa zwyczajowego się rozwijało. Przełomowym punktem było sformułowanie koncepcji Johna Austina. Według niej zwyczaje mogą stać się prawem tylko z przyzwolenia państwa, które może je usankcjonować drogą ustawy lub orzeczenia sądowego. Pogląd o obligatoryjnej cesze usankcjonowania zwyczaju przez państwo dla powstania prawa zwyczajowego został przejęty również przez radziecką doktrynę prawną i dominuje we wielu krajach postkomunistycznych nawet współcześnie. Na podstawie koncepcji rzymskiej w artykule proponuje się odejście od poglądu o konieczności usankcjonowania państwowego zwyczaju.
Trudne początki i bariery powojennej romanistyki polskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Czech-Jezierska, Bożena
Odbudowa romanistyki prawniczej w Polsce powojennej narażona była na wiele trudności. Poza utrudnieniami, takimi jak problemy natury finansowej, lokalowej oraz utrudniony dostęp do literatury, pojawiły się bariery ideologiczne. Obowiązująca wówczas ideologia zasadniczo nie znajdowała miejsca dla prawa rzymskiego w systemie prawnym, który odrzucał własność prywatną na rzecz szerokiej ingerencji państwa w stosunki prywatno-prawne oraz nie dopuszczał nawet historycznych wpływów zasad prawnych państwa ustroju niewolniczego, sprzecznego z ideą socjalizmu. Opierał się on przede wszystkim na historycznym i dialektycznym materializmie oraz nauce o walce klas. Ideologia socjalistyczna miała wpływ również na system szkolnictwa, próbowano więc wyeliminować lub ograniczyć prawo rzymskie w edukacji prawników socjalistycznych „nowego typu”. Próbowano przeprowadzać w tym celu reformy studiów prawniczych. W państwach socjalistycznych wskazywano, że w romanistyce, tak jak w innych dziedzinach nauki, należy wyodrębnić dwa nurty – tradycyjną naukę „burżuazyjną” i przyszłościowy kierunek – marksistowski („romanistyka marksistowska”). Niektórzy uważali, że powinna rozwijać się tylko ta ostatnia, bowiem „romanistyka burżuazyjna” wyczerpuje swój potencjał i materiał, a przede wszystkim posługuje się błędnymi i przestarzałymi metodami. Te polemiki przybierały na sile zwłaszcza w momentach przełomowych, gdy prawo rzymskie na wydziałach prawa było marginalizowane lub nawet likwidowane w ramach nowych reform studiów prawniczych. Te przełomowe dla powojennej romanistyki wydarzenia wyznaczają punkty zwrotne w dziejach romanistyki polskiej w okresie Polski Ludowej, zapoczątkowanych w latach 40.
Значення римського права для формування правосвідомості сучасного українського правника
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Fedushchak-Paslavska, Hanna
Artykuł pokazuje różne kierunki wpływu prawa rzymskiego na tworzenie świadomości prawnej współczesnego ukraińskiego prawnika. Ustanowienie władzy radzieckiej na Ukrainie spowodowało zawężenie roli tej dyscypliny w procesie edukacyjnym. Jednak praktyczna rola prawa rzymskiego, która polega na jego wpływie na świadomość prawną, oraz metodologiczne znaczenie prawa rzymskiego pozostaje fundamentalne dla każdego zawodu prawniczego w dzisiejszych czasach. Nauczanie prawa rzymskiego od zawsze odgrywało ważną rolę w przygotowaniu przyszłych prawników na uniwersytetach w krajach o zachodniej tradycji prawnej. Przede wszystkim chodzi o specyfikę źródeł prawa rzymskiego, a mianowicie o praktyczną i intrepretacyjną dzałalność prawników rzymskich, otwartość systemu prawnego starożytnego Rzymu i oparcie go na zasadzie aequitas.
Вплив римського права на правову систему Держави-Міста Ватикан
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Hutiw, Bohdan
W artykule naukowym autor ustalił, że prywatne prawo rzymskie miało wpływ na wszystkie systemy prawne, w szczególności na system prawny Państwa Watykańskiego. Autor podkreślił proces kształtowania prawa kanonicznego jako podstawowego źródła systemu prawnego Państwa Watykańskiego. W szczególności ustalono, że prawo rzymskie miało niepodważalny wpływ na rozwój prawa kanonicznego, na jego strukturę i treść, o czym świadczy kilka jego kodyfikacji. Ponadto w pracy analizowany jest proces rozwoju prawa rzymskiego, tworzenie jego nowych zbiorów, grup zbiorów i kodyfikacji oraz ich wpływ na powstanie i rozwój Państwa Kościelnego. Omówiono także źródła takie jak: Kodeks Teodozjański, grupę zbiorów Justyniana, Dekret Gracjana itd.
Imitatio et aemulatio. Kilka uwag na temat nauki i nauczania prawa rzymskiego we współczesnej Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Jońca, Maciej
Prawo rzymskie, a właściwie sposób, w jaki patrzymy na nie obecnie w Polsce, ukształtowany został głównie pod wpływem XIX-wiecznej fenomenologii niemieckiej. Sposób selekcji materiału badawczego, pedantyczny trójpodział źródeł na jurydyczne, papirologiczne oraz literackie, a także systematyka stanowią efekt odpowiedzi nauki na procesy zachodzące w XIX-wiecznych oraz XX-wiecznych Niemczech. W roku 1918 nauka polska przejęła cały ten bagaż bez zastrzeżeń wraz z kryteriami ocennymi, zgodnie z którymi w przedrozbiorowej Polsce nie nastąpiła recepcja prawa rzymskiego lub też że miała ona bardzo ograniczony zasięg. Po wyjściu poza zaklęty krąg skamieniałych pandektystycznych stereotypów okazuje się wszakże, że zakres recepcji antycznych wzorców prawnych jest dużo większy od spodziewanego.
Місце римського права у структурі правової культури сучасного юриста в Україні
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Kachur, Vira
W artykule opisano rolę kultury prawnej w historii ludzkości i w życiu człowieka. Stwierdzono, że w kategorii „kultury prawnej” kulturoznawstwo („kultura”) i zjawiska prawne („prawo”) są ze sobą powiązane. Zidentyfikowano siedem znaków kultury, sformułowano pojęcie kultury prawnej. Ustalono, że człowiek jest głównym elementem struktury kultury prawnej. Stosując zasadę izomorfizmu w strukturze kultury prawnej wyróżniono trzy części – obiektywną (działalność prawna), subiektywną (pozycja prawna) i normatywną (regulatory prawne). Wyjaśniono miejsce prawa rzymskiego w strukturze kultury prawnej współczesnego prawnika na Ukrainie.
Діяльність римських юристів як основа розвитку європейського інституту адвокатури в Україні
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Koval, Andriy
W artykule przedstawiono historię powstania współczesnego modelu adwokatury na Ukrainie, w tym na ziemiach zachodnioukraińskich, na przełomie XIX i XX w. Autor twierdzi, że rozwój Adwokatury Ukraińskiej jest integralną częścią rozwoju rzymskiego modelu adwokatury we współczesnej Europie. Podczas pozostawania zachodnich ziem ukraińskich pod rządami Austro-Węgier znaczący wkład w proces rozwoju adwokatury mieli ówcześni prawnicy, którzy jednocześnie byli czołowymi naukowcami, politykami i mężami stanu. Udział na przełomie XIX i XX w. znanych ukraińskich prawników wpłynął na powstanie państwa ukraińskiego w latach 1917–1920. Przeanalizowano działalność studenckich środowisk prawniczych, klubów, a także Związku Prawników Ukraińskich i ich miejsce w rozwoju modelu adwokatury Ukrainy.
Leon hr. Piniński o actio negatoria w prawie rzymskim
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Nancka, Grzegorz
Leon hr. Piniński był jednym z czołowych przedstawicieli lwowskiej szkoły prawa rzymskiego przełomu XIX i XX w. Ceniony nie tylko w świecie prawa, historii sztuki, ale i polityki, uchodził nie bez przyczyny za człowieka wszechstronnego. W rozprawie „Pojęcie i granice prawa własności według prawa rzymskiego” zaprezentował własny sposób pojmowania własności, odmienny od przyjmowanych w doktrynie definicji. Konsekwencją sformułowanej przez Leona Pinińskiego definicji jest określenie zakresu zastosowania actio negatoria. Lwowianin w swej rozprawie wskazuje, w jakich sytuacjach, jego zdaniem, można korzystać ze skargi negatoryjnej, a w jakich ochrona własności przy jej zastosowaniu jest wykluczona. Te zapatrywania stanowiły podstawę dla sformułowania spostrzeżeń zawartych w niniejszym artykule.
Вплив традицій римського права на регулювання кримінальної відповідальності в Україні (На прикладі аналізу окремих обставин, які пом’якшували покарання за кодексом 1743 р. «Права, за якими судиться малоросійський народ» та чинним крмінальним кодексом України)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Moryak-Protopopova, Khrystyna; Bolyuch, Olena
W artykule przedstawiono wyniki badań niektórych aspektów instytucji łagodzenia kary w publicznym prawie rzymskim, które znajdują odzwierciedlenie w przepisach jednej z najbardziej znanych kodyfikacji prawa ukraińskiego pierwszej połowy XVIII w. – Prawa, w ramach których toczy się mały rosyjski spór sądowy, a także w obowiązującym Kodeksie karnym Ukrainy. Zbadano główną listę okoliczności łagodzących w ramach Kodeksu z 1743 r., przeprowadzono analizę prawnokarną powyższych okoliczności z uwzględnieniem historycznych cech współczesnego systemu prawnego. Przeprowadzono analizę porównawczą treści podstawowych zasad klasycznego prawa rzymskiego, niektórych przepisów Praw, w ramach których toczy się mały rosyjski spór sądowy oraz przepisów obowiązującego Kodeksu karnego Ukrainy w zakresie łagodzenia kar dla niektórych kategorii osób, do których mogłoby to mieć zastosowanie. We wnioskach wskazano znaczenie klasycznego prawa rzymskiego i jego roli w procesie kształtowania instytucji prawa karnego Ukrainy w długim okresie historycznym.
Impact of Roman Law on the European Convention on Human Rights
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Pashuk, Taras
The article is dedicated to the analysis of the impact of Roman law on the modern system of human rights protection, established by the European Convention on Human Rights. The impact of Roman law on the contemporary legal thinking and reasoning in this area is analysed with regard to the proceedings stipulated by the Convention. An argument is made that certain important rules of the Convention procedure have been affected by Roman-law principles. Then analysis is made with regard to the substance of human rights standards under the Convention. In examining these issues, reference is made to the case-law of the European Court of Human Rights. It is in the practical application of the Convention that the real effect of the Roman-law concepts and doctrines becomes visible and can be appreciated.
Європейська парадигма нотаріату: римські витоки
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Shevchuk, Liliana
W artykule opartym na analizie działalności notarialnej w prawie rzymskim prześledzono początki współczesnych podstawowych zasad notariatu łacińskiego. Sugeruje się używanie terminu „europejski paradygmat notariatu” obok terminu „notariat łaciński”, w sensie podstawy określającej parametry, które należy stosować w innych systemach krajowych i opiera się na podstawie rzymskiej. Cechy charakterystyczne europejskiego modelu notariatu mogą być rozpatrywane w wersji uproszczonej poprzez analizę zasad jego działania, które skupiają się na jego głównych, specyficznych cechach. Odzwierciedlają one przede wszystkim publiczno-prawny charakter działalności notarialnej, mają charakter normatywny, są kategoriami historycznymi, z których większość powstała na bazie prawa rzymskiego i rozwinęła się w ciągu dalszej wielowiekowej historii notariatu, są elementami kultury ludzkiej w ogóle, wartością, która ucieleśnia takie idee, jak praworządność, społeczeństwo obywatelskie, równość i niezależność podmiotów cywilnych.
Doktor habilitowany prawa Aleksander Nadraha – szkic do biografii
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Tyszczyk, Borys
Historia Wydziału Prawa na Lwowskim Uniwersytecie Narodowym im. Iwana Franki łączy wiele mało znanych wydarzeń, osób (zwłaszcza profesorów i doktorów), którzy w swoim czasie odegrali pewne role w historii tej uczelni. Jedną z mniej znanych postaci jest doktor habilitowany prawa, aktywny członek Lwowskiego Towarzystwa Naukowego im. Tarasa Szewczenki – Aleksander Nadraha. W okresie powojennym pracował on na Wydziale Prawa, później był poddany represjom i zesłany na Sybir. Po ukończeniu studiów prawniczych na uniwersytecie we Lwowie w 1909 r. A. Nadraha został znanym adwokatem, był zastępcą komisarza powiatowego Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1918–1919, pracował jako wykładowca prawa rzymskiego na Tajnym Uniwersytecie Ukraińskim we Lwowie, a później wykładał prawo cywilne na Bogosłowskiej Grekokatolickiej Akademii i był jednym z założycieli Ukraińskiego Związku Adwokatów Galicji. W 1911 r. został doktorem prawa. Gdy w 1939 r. we Lwowie otwarto Ukraiński Radziecki Uniwersytet (od 1940 r. Uniwersytet im. Iwana Franki), A. Nadraha został poproszony, aby wykładać na nim prawo rzymskie z tytułem „pełniący obowiązki profesora”. Napisał on wtedy kilka podręczników. Po wyzwoleniu Lwowa spod okupacji nazistowskiej kontynuował swoją pracę wykładowcy na uniwersytecie, a w 1946 r. oficjalnie zdobył tytuł doktora habilitowanego. Miał na swoim koncie ponad dwadzieścia publikacji naukowych. Jesienią A. Nadraha został poddany represjom za „wspieranie band OUN” i razem z rodziną wywieziony na Sybir. Do Galicji powrócił dopiero w 1959 r. Na temat postaci A. Nadrahy oraz jego działalności na Wydziale Prawa Lwowskiego Uniwersytetu do tej pory nie ukazały się żadne publikacje, dlatego kwestia jego dorobku naukowego wymaga jeszcze zbadania.
Czynniki determinujące jakość administracji publicznej w nauce administracji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Bentkowski, Sebastian
Zróżnicowany obszar funkcjonowania administracji determinuje jednocześnie jej kształt, gdyż wskutek oddziaływania szeregu czynników modyfikowane są cele i zadania administracji, cele polityczne, formy i metody działania, struktury organizacyjne, zasięg regulacji prawnej oraz etyka urzędnicza. W związku z tym, że do podstawowych funkcji administracji publicznej zalicza się zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, szczególnego znaczenia nabiera problematyka osiągnięcia odpowiedniej jakości działań administracji publicznej zarówno w jej sferze zewnętrznej, jak i wewnętrznej. Aby określić zasady i metody pozyskiwania takiej jakości, niezbędna jest analiza i klasyfikacja czynników wpływających na kształt i funkcjonowanie administracji.
Ugoda administracyjna jako konsensualna prawna forma działania administracji publicznej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Bieś-Srokosz, Paulina; Błasiak, Patryk
Ugoda administracyjna jest prawną formą administracji publicznej, która określana jest bardzo często jako forma konsensualna. W doktrynie nie jest ona częstym przedmiotem analiz, ponieważ ze względu na swój zróżnicowany charakter prawny wzbudza wiele wątpliwości co do jej prawidłowej klasyfikacji. Autorzy artykułu podjęli się próby scharakteryzowania ugody administracyjnej w świetle przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego oraz Kodeksu cywilnego, jak również w odniesieniu do reprezentowanych stanowisk przedstawicieli doktryny prawa administracyjnego.
Analysis of Socio-Economic Impacts of Unemployment on the Population of Slovakia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Burdová, Anna
Article focus deals with the issue of unemployment as a social – economical problem of the society. It refers to efforts of the government to create such opportunities to help unemployed people join the labor market and to start working process. The thesis specifies different tools and activities of employment and labor market policies, which are designed to mitigate and/or prevent adverse impact of unemployment on person’s life.
Strategia cyberbezpieczeństwa jako przejaw polityki administracyjnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Chochowski, Krzysztof
Nie budzi wątpliwości, że polityka administracyjna jest związana z polityką państwa, którego jednym z podstawowych celów jest zapewnienie podmiotom podlegającym jego władzy bezpieczeństwa – w tym bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni. Niniejszy artykuł prezentuje rozważania dotyczące strategii cyberbezpieczeństwa RP jako przejawu polityki administracyjnej państwa. Wskazano w nim proces dochodzenia powstania tejże strategii, a także związek pomiędzy ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa jako składową prawa administracyjnego a wspomnianą strategią jako elementem polityki administracyjnej.
Regulacje prawne odnoszące się do testowania samochodów autonomicznych na drogach publicznych w Polsce i Kalifornii
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Jarocki, Łukasz; Jurczenia, Karol
Obecny poziom zaawansowania technologicznego pozwala przewidzieć, że w niedalekiej przyszłości technologia autonomiczna może być z powodzeniem wykorzystywana do produkcji samochodów samojezdnych. Wiele firm (niekoniecznie związanych z branżą motoryzacyjną) dostrzegło szansę na przyszłe zyski i wdrożyło prace nad testowaniem i rozwojem pojazdów autonomicznych. Rozpoczęcie prac ujawniło brak możliwości testowania takich pojazdów na drogach publicznych. Kilka stanów USA podjęło aktywne działania w celu opracowania i przyjęcia przepisów prawnych umożliwiających testowanie autonomicznych samochodów na drogach publicznych. Jednym z pierwszych stanów, który wprowadził takie regulacje, była Kalifornia. Podążając za nowymi trendami legislacyjnymi, w 2018 r. Polska przyjęła ustawę o elektromobilności i paliwach alternatywnych, która zezwala na badanie samochodów autonomicznych na drogach publicznych w Polsce od 1 lipca 2019 r. Niniejszy artykuł ma na celu porównanie nowo wprowadzonej polskiej ustawy z rozporządzeniami kalifornijskimi, które były przedmiotem orzecznictwa i zmian opartych na dotychczasowych doświadczeniach. Artykuł ma na celu przedstawienie kalifornijskich instytucji prawnych, które mogłyby zostać wykorzystane przez polskiego ustawodawcę w przyszłych nowelizacjach polskiej ustawy.
Wpływ nauki polityki administracyjnej na prawo administracyjne i administrację publiczną
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Kłosowska-Lasek, Katarzyna
Nauka o polityce administracyjnej, o której wspomina się w klasycznej triadzie nauk administracyjnych, była i nadal jest traktowana marginalnie. Z jednej strony nauka ta jest nierozerwalnie związana z nauką administracyjną, ale jednocześnie powinna stanowić podstawę zarówno dla nauki prawa administracyjnego, jak i pośrednio dla właściwej regulacji działań organów administracji publicznej lub dotyczących administracji publicznej. To z kolei wskazuje, jak ważna powinna być nauka o polityce administracyjnej zarówno dla jednostek administracyjnych stosujących prawo, jak i jednostek tworzących prawo. Celem artykułu jest próba ukazania roli, jaką powinna odgrywać nauka o polityce administracyjnej w dzisiejszych czasach, zwłaszcza w odniesieniu do tworzenia prawa administracyjnego i funkcjonowania administracji publicznej.
Conflict Management Through Mediation – Opportunities and Barriers to Mediation
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Purc-Kurowicka, Katarzyna
Mediation seems to be hope for the judiciary offering reduction in court occupancy while ensuring effective legal protection for persons using mediation. It creates conditions that allow the parties to talk directly in a deformed atmosphere, which in turn favors the development of a joint solution acceptable to both parties to the conflict. Obviously, qualified and competent mediators who have experience in effective conflict management are necessary precondition for successful mediation.
Łacińskie paremie na gmachach sądów w Białymstoku przejawem europejskiej tradycji prawnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Niczyporuk, Aleksandra
Łacińskie maksymy znajdujące się na budynkach sądów w Białymstoku przy ul. Mickiewicza mają ponadczasowe znaczenie w europejskiej tradycji prawnej. Ich obecność potwierdza żywotność prawa rzymskiego w wymiarze sprawiedliwości. W tekście przedstawiono kilka maksym, jednak tylko dwie z nich pochodzą ze źródeł ius Romanum. Trzecia ma ponadczasowy charakter i jest związana z chrześcijańskimi fundamentami cywilizacji europejskiej. Umieszczone maksymy pokazują drogę od pozwu aż po sprawiedliwy wyrok. Sprawiedliwość jest istotna podczas całej procedury rozpatrywania roszczenia. Trzeba podkreślić, że na przestrzeni stuleci maksymy łacińskie nie straciły znaczenia dla współczesnej polskiej i europejskiej praktyki prawniczej.

Przeglądaj

Przeglądanie Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Seria Prawnicza. Prawo 26 (2019) według Data dodania