Polityka i Społeczeństwo nr 3(21)/2023
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/9442
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Inicjatywy transportowe Trójmorza i ich znaczenie dla Europy Środkowej i Unii Europejskiej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Wojtaszak, AndrzejW artykule przedstawiono projekty inicjatyw dotyczących budowy infrastruktury transportowej krajów Trójmorza (3SI), które wpisują się w rozwój infrastruktury transportowej całej UE. Warto zauważyć zmiany geopolityczne rozgrywane przez główne mocarstwa światowe, określające od nowa strefy wpływów. Na tym tle widoczne są starania państw 3SI, które dążą do zmian kierunku rozwoju infrastruktury transportowej z północy na południe Europy, odchodząc od zimnowojennego układu wschód – zachód. 3SI liczy na dynamiczną transformację i powstanie układu sił, w którym właściwe miejsce zajmą lepsze relacje transatlantyckie, a którego istotnym elementem będzie region Europy Środkowej. Autor przyjmuje podejście instytucjonalne oraz analizę opartą na teorii neorealizmu. Pozwoli to na ocenę roli i znaczenia inicjatyw Trójmorza dla rozwoju państw Europy Środkowej i UE.Pozycja Wyboisty szlak elektronicznej demokracji. Internet jako wyzwanie dla koncepcji czwartej władzy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Porębski, LeszekTekst jest analizą wpływu, jaki na realizację idei czwartej władzy wywarła rewolucja informacyjna. Skokowy wzrost dostępności informacji, związany z ekspansją internetu, zmienił kształt debaty publicznej i hierarchię uczestniczących w niej podmiotów. W efekcie wzrostowi możliwości manipulacji towarzyszy ograniczenie szans na weryfikację wiarygodności informacji i ich źródeł. Taka formuła komunikowania politycznego sprawia, że będąca istotą idei czwartej władzy kontrola władz publicznych jest w realiach rewolucji informacyjnej znacząco utrudniona.Pozycja Wybory w obliczu pandemii Covid-19. Przykład wybranych państw Wspólnoty Karaibskiej i Wspólnego Rynku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Piękoś, KarolJedną z podstaw współczesnych demokracji są wolne wybory. Światowa pandemia wirusa COVID-19 spowodowała, że w wielu państwach powstały liczne trudności związane z organizacją wyborów zarówno na szczeblu lokalnym, jak i centralnym. Problemy wynikające z ich przeprowadzenia dotyczyły również państw należących do Karaibskiej Wspólnoty i Wspólnego Rynku (CARICOM). Celem podjętych rozważań jest analiza wyborów w Gujanie, Trynidadzie i Tobago oraz Belize, które przeprowadzono w 2020 r., kiedy to świat zmagał się z pandemią COVID-19.Pozycja Wypalenie zawodowe jako istotne zagrożenie dla bezpieczeństwa społecznego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Pietrek, GrzegorzZagrożenia psychospołeczne są coraz częstszym problemem dzisiejszych czasów. Stres zawodowy, oznaki pracoholizmu, czy też obciążenie jakościowe i ilościowe zaobserwować można w każdej organizacji. Występowanie i intensywność zagrożeń psychospołecznych mogą wpływać na ogólny stan zdrowia pracowników oraz ich bezpieczeństwo w miejscu pracy. To w oczywisty sposób będzie mieć przełożenie na cały „organizm”, jakim jest dana organizacja. Oddziaływanie tych zjawisk powodować może wypadki przy pracy oraz choroby zawodowe, co zdecydowanie nie jest oznaką bezpiecznych warunków pracy. Problem wypalenia zawodowego, niestety, przez długi czas pozostawał w cieniu innych problemów targających organizacje. Celem artykułu jest udowodnienie i potwierdzenie, że wypalenie zawodowe jest istotnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa społecznego. Artykuł w sposób syntetyczny omawia badany obszar, co jest istotne z punktu widzenia całego spektrum zagrożeń społecznych i pozwala na rozwinięcie badań w przyszłości.Pozycja Wykorzystanie aktorów niepaństwowych przez Rosję w konflikcie syryjskim(1732-9639, 2023-09) Mazur, PrzemysławZaangażowanie Rosji w konflikcie syryjskim okazało się jednym z elementów szerszego planu uzyskania roli ważnego aktora w nowo powstającym ładzie międzynarodowym. Potencjał Rosji był jednak znacznie mniejszy niż innych mocarstw, potrzebowała zatem specyficznych narzędzi i metod innych niż główni konkurenci. Celem artykułu jest analiza, w jaki sposób Rosja wykorzystała podmioty niepaństwowe do budowy swojej pozycji w Syrii i środowisku międzynarodowym i jakie mogą być implikacje tych doświadczeń w przyszłości.Pozycja Proces szkolenia Sił Zbrojnych Ukrainy na przykładzie Joint Multinational Training Group w Jaworowie w latach 2016–2020(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Machniak, ArkadiuszSzkolenie Sił Zbrojnych Ukrainy przez doradców międzynarodowych było jednym z najistotniejszych elementów modernizacji wojska ukraińskiego wpływającym obecnie na toczący się konflikt zbrojny na Ukrainie. Jego jednym z elementów było powołanie w 2016 r. Wspólnej Międzynarodowej Grupy Szkoleniowej (ang. Joint Multinational Training Group – Ukraine) na poligonie w Jaworowie. Tok szkolenia ukraińskich żołnierzy miał doprowadzić do istotnego przemodelowania struktur wojskowych do standardów NATO w zakresie organizacji, funkcjonowania oraz dowodzenia. Szkolenie prowadzone na bazie Międzynarodowego Centrum Budowania Pokoju i Bezpieczeństwa na poligonie w Jaworowie realizowane było przez instruktorów z krajów NATO. Na przestrzeni lat 2016–2020 Ukraina przy pomocy zachodnich instruktorów i uzbrojenia skutecznie reformowała swój sektor obronny. W okresie tym państwo ukraińskie doprowadziło do istotnych zmian jakościowych w segmentach związanych z obronnością i bezpieczeństwemPozycja Migracja na granicy polsko-białoruskiej jako element wojny hybrydowej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Lorek, Marlena; Wierzbicki, Grzegorz; Więckiewicz, Michał; Surowiecki, GrzegorzMigracja to proces wpisany w rozwój cywilizacji i wynika z wielu czynników, jednak najczęściej dzięki niemu ludzie będą mogli zaspokoić swoje najważniejsze potrzeby. Jeden z większych problemów migracyjnych, z jakimi boryka się Polska i inne kraje UE, został odnotowany w 2021 roku na granicy polsko-białoruskiej. Migracja manipulowana przez dyktatora białoruskiego ma za zadanie zdestabilizować porządek funkcjonowania państwa. Konflikt ten jest również wywoływany przez Rosję, co może wskazywać na to, iż jest to wojna hybrydowa. W publikacji została przedstawiona kwestia migracji i wojny hybrydowej jako nowego wyzwania dla krajów Unii EuropejskiejPozycja The role of municipal government in forming social security(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Leszczyński, MarekThe dynamics of economic, political and social changes constantly poses new threats to the existence and creative development of entities (public as well as human communities). The state remains the main entity that is responsible for creating the basics of security, yet it is crucial to study the ways and methods of forming social security for local communities. Under the approved political system, a significant role in ensuring security is ascribed to municipal governments and local governments’ institutions. Of key importance are efficiency and effectiveness in functioning of the local authorities as they greatly determine the citizens’ standard of living . Furthe rmore, an important area is the cooperation of local governments with entities responsible for social security (the entities belonging, among others, to the National Rescue and Fire Fighting System and the National Medical Emergency Services). This paper raises an issue of forming social security at a local level with the use of the logistical approach. An improvement in more effective provision of the social security is possible by using the logistical methods as well as social logistics philosophy. This philosophy aims to focus on achieving social goals and tends to attach less importance to the economics of its objectives. It is a relatively new approach that complements the traditional perception of military and business logistics. The constantly increasing numer of social threats makes one search for effective methods of reducing their effects and the help for people who are excluded or marginalised for various reasons. Moreover, the public administration, which plays important functions as serving administration, constantly needs to improve the ways of achieving goals connected to fulfilling its mission of a public character.Pozycja Wykorzystanie narzędzi do monitoringu internetu w badaniach informacji na temat wojny w Ukrainie na przykładzie działania aplikacji Brand24(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Krysiński, Przemysław; Kowalska-Chrzanowska, MałgorzataMonitoring internetu zazwyczaj stosowany jest w branży marketingowej, by chronić reputację, wzmocnić wizerunek marki lub zwiększyć sprzedaż danego produktu. Pozwala optymalizować strategię promocyjną, a przede wszystkim ułatwia jej dopasowanie do potrzeb klientów. Proces analizy informacji pojawiających się w przestrzeni cyfrowej coraz częściej jest wspierany przy pomocy aplikacji, za pomocą których możliwe jest automatyczne śledzenie wzmianek dotyczących określonej marki, tematu, wydarzenia itp. Tego typu narzędzia (ich subiektywny wybór został zaprezentowany w niniejszym artykule) mogą być także wykorzystywane w innych obszarach. Aby to udowodnić, szczegółowo opisano działanie aplikacji Brand24, która posłużyła do monitorowania wzmianek na temat Rosji i Ukrainy, ukazujących się w internecie od 17 stycznia 2022 r. do 17 stycznia 2023 r. w związku z wybuchem wojny. Głównym celem artykułu było ilościowe przebadanie wybranych zasobów internetu pod kątem wpisów dotyczących konfliktu. W badanym okresie zidentyfikowano blisko 14 mln komunikatów, których ręczna weryfikacja byłaby po prostu niemożliwa. Zastosowane w aplikacji rozwiązania okazały się szczególnie pomocne w procesie weryfikacji nieprawdziwych informacji dotyczących wojny Rosji z Ukrainą, przyczyniając się do wyeliminowania dużej części z nich z przestrzeni cyfrowej.Pozycja Recesja polskiego prawa wyborczego na przykładzie głosowania korespondencyjnego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Kowalska, MonikaPowszechnie przyjmuje się, że alternatywne metody głosowania, do których zalicza się głosowanie korespondencyjne, gwarantują pełniejszą realizację zasady powszechności wyborów i mają wpływ na zwiększenie frekwencji wyborczej. Nasz prawodawca na przestrzeni ponad dekady realizacji głosowania korespondencyjnego w Polsce zdawał się zauważać przede wszystkim jego ewentualne wady, deprecjonując zalety. Nie przeszkodziło to jednak w sytuacji pandemii 2020 r. instrumentalnie wykorzystać jego procedurę, udowadniając jednocześnie, jak może być ona użyteczna. Niestety, nie przyniosło to refleksji wśród polityków, iż należałoby na powrót wprowadzić powszechność głosowania korespondencyjnego. Podejmowane rozważania mają na celu przedstawienie poprzez analizę zmian przepisów prawa dotyczących głosowania korespondencyjnego regresu prawa wyborczego w zakresie ochrony praw wyborczych obywateli.Pozycja Jakość życia młodzieży akademickiej oraz bezpieczeństwo osobiste w kontekście pandemii Covid-19(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Kotarski, HubertCelem artykułu jest zaprezentowanie wyników badań dotyczących jakości życia studentów Uniwersytetu Rzeszowskiego za pomocą kwestionariusza WHOQOL-BREF, który zawiera 26 pytań i analizuje 4 podstawowe domeny jakości życia: fizyczną, psychiczną, relacji społecznych, środowiska funkcjonowania badanego oraz globalną jakość życia i samoocenę stanu zdrowia. Badanie zrealizowano w dwóch edycjach: w 2021 i 2022 r. na łącznej próbie ponad 1600 studentów pierwszych roczników studiów. Badanie w 2021 r. wykonano techniką CAWI, w 2022 r. techniką PAPI. Do analizy czynników różnicujących ocenę jakości życia mieszkańców zastosowano zmienne socjodemograficzne, w postaci płci, miejsca zamieszkania oraz zmiennej o charakterze czynnika społecznego – sytuacji materialnej. Uzyskane wyniki wskazują, że płeć nie różnicuje jakości życia studentów. Na jakość życia wpływają za to sytuacja materialna oraz miejsce zamieszkania. Stwierdzono ponadto, iż pandemia Covid-19 miała negatywny wpływ na dwie dziedziny jakości życia badanych – fizyczną oraz psychologiczną.Pozycja Kontrola zasady pomocniczości z perspektywy państwa członkowskiego na przykładzie Polski(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Itrich-Drabarek, Jolanta; Balcerek-Kosiarz, MartaCelem artykułu jest zbadanie problemu wytycznych do kontroli zasady pomocniczości w projektach aktów unijnych stosowanych przez Sejm RP oraz Senat RP oraz próba zbudowania na podstawie doświadczeń polskich modelu z perspektywy państwa członkowskiego stanowiącego przeciwwagę do głównego nurtu, który polega na przyjmowaniu podejścia organów unijnych w opinii sporządzanej przez parlament. W tak zarysowanym problemie należy zastanowić się nad podejściem metodologicznym do opracowania wytycznych do kryteriów kontroli pomocniczości na szczeblu krajowym.Pozycja Activity of the Polish People’s Party in France – short monograph(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Indraszczyk, ArkadiuszThe article presents an outline of history of the Polish People’s Party in F rance, active in years 1947-1999, which was a part of the Polish People’s Party in Exile. The Party belonged to the so-called Polish independence emigration. The PSL in France developed dynamically from the late 1940s until the early 1960s. In the following years, its activity diminished gradually and a great number of local party clubs were liquidated. The main reasons behind such decrease in activity of the PSL included, first of all, ageing of its members, lack of inflow of young people into the party and lack of financial resources. Only the most persistent and idealistic activists remained until regaining of independence and overthrowing of communism in Poland. Upon rebirth of the independent PSL in Poland, these activists considered themselves to be the foreign part of the domestic PSL.Pozycja Od neutralności do członkostwa w NATO. Fińska polityka bezpieczeństwa w cieniu nieprzewidywalnego sąsiada(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Grzela, JoannaDoświadczenia historyczne i długa, wspólna granica z Rosją w sposób oczywisty wpłynęły na fińską politykę bezpieczeństwa, w której od zakończenia zimnej wojny zachodziła ciągłość. Niezmiennie opierała się ona na: niezależnej i wiarygodnej obronie swojego terytorium (głównie lądowego), członkostwie w Unii Europejskiej i niezaangażowaniu wojskowym. Prawdziwa „rewolucja” w fińskiej doktrynie bezpieczeństwa nastąpiła po inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 roku. Wojna w najbliższym sąsiedztwie zmusiła Finlandię do zrewidowania swojej polityki bezpieczeństwa. Decyzja o przystąpieniu do NATO jest przełomowa, gdyż w jej następstwie Finlandia raptownie zerwała z wieloletnią neutralnością i niezaangażowaniem wojskowym. Po raz pierwszy w swojej historii Finlandia stała się członkiem sformalizowanego sojuszu wojskowego. Celem tekstu jest analiza polityki bezpieczeństwa Finlandii od przyjęcia doktryny neutralności, przez partnerstwo z NATO, aż do członkostwa w Sojuszu.Pozycja Narodowy Plan na rzecz Integracji w Austrii - oczekiwania i efekty(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Godlewska, EwaNarodowy Plan na rzecz Integracji (Nationalen Aktionsplan für Integration, NAPI) ogłoszony został w 2010 roku. To pierwsze tego typu przedsięwzięcie, które miało zapoczątkować w Austrii stałą, kompleksową i poddaną systemowi monitorowania współpracę na rzecz integracji imigrantów. Celem badawczym artykułu było zweryfikowanie, czy oczekiwania związane z NAPI udało się zrealizować. Na potrzeby analizy sformułowano hipotezę, że realizacja programu przyczyniła się do poprawy sytuacji zamieszkujących w Austrii imigrantów. W jej weryfikacji przydatna była metoda analizy porównawczej, która posłużyła zdiagnozowaniu sytuacji w pierwszych latach obowiązywania planu, jak również po przeszło dekadzie jego obowiązywaniaPozycja Cyberprzestępstwo – problematyka czasu i miejsca popełnienia przestępstwa(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Dana, Andrzej; Kaniecki, Radosław; Tomczyk, Tomasz; Topolewski, MaciejArtykuł poświęcony został określeniu miejsca i czasu popełnienia przestępstwa w cyberprzestrzeni. Na te elementy konstrukcyjne czynu zabronionego ustawodawca zwraca uwagę w treści art. 6 k.k., które jednak ustalone zostały dla przestępstw dokonywanych w przestrzeni rzeczywistej (fizycznej). Globalność cyberprzestrzeni w dużej mierze powoduje trudności w stosowaniu tej normy wprost do opisu przestępstwa zaistniałego w tym wymiarze. W klasycznym ujęciu miejsce działania sprawcy łączone jest ze skutkiem i czasem, w którym dokonał on przestępstwa. Czas i miejsce dokonania przestępstwa w cyberprzestrzeni nie mieści się w tradycyjnym pojęciu art. 6 k.k., co powoduje reperkusje proceduralne wiążące się z momentem podjęcia skutecznego ścigania sprawcy. Przestępstwo to de lege ferenda ma jednak wymiar szczególny i powinno być tak traktowane.Pozycja Polen muss erledigt werden. Jak tajne służby Niemiec realizowały swe zadania w ramach antypolskiej polityki(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Ćwięk, HenrykNiemcy weimarskie, nie uznając zachodnich granic Drugiej Rzeczypospolitej, nigdy nie pogodziły się ze skutkami klęski w I wojnie światowej. Dążyły do rewizji postanowień traktatu wersalskiego, odbudowy potencjału militarnego i odwetu. Republika Weimarska prowadziła rozległą działalność szpiegowską przeciwko Polsce. Istotną rolę w tym zakresie odgrywały nie tylko instytucje państwowe, lecz także prywatne oraz ugrupowania polityczne. Abwehra, realizując wytyczne najważniejszych władz wojskowych Niemiec, wykorzystywała do celów wywiadowczych swe placówki terenowe, które powstały przy dowództwach okręgów wojskowych. Jej rozbudowa wiązała się z poszerzeniem zakresu zainteresowań szpiegowskich. Rozpoznaniem i zwalczaniem wywiadu niemieckiego w Drugiej Rzeczypospolitej zajmował się Oddział II Sztabu Generalnego (Głównego) Wojska Polskiego. Polski kontrwywiad na miarę posiadanych możliwości rozpracowywał działalność szpiegowską Niemiec. W artykule, opartym na materiałach archiwalnych, wykazano, że tajne służby Niemiec prowadziły w szerokim zakresie działalność szpiegowską przeciwko Polsce, których rozpoznanie było istotnym fragmentem przygotowań do działań zbrojnych.Pozycja Znaczenie kooperatyzmu dla zrównoważonego rozwoju(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-09) Cwynar, Katarzyna M.Celem artykułu jest wskazanie znaczenia kooperatyzmu w realizacji założeń zrównoważonego rozwoju. Autorka, analizując dokumenty strategiczne oraz raporty dotyczące zrównoważonego rozwoju, ukazuje problematyczność urzeczywistnienia wyznaczonych celów. Formułuje jednocześnie tezę, iż kooperatyzm jako oddolny ruch społeczny i tym samym zaangażowanie społeczne, stanowi jeden z kluczowych warunków osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. Za argument przemawiający na rzecz tego stanowiska wskazuje zasadę odpowiedzialności, wynikającą z założeń kooperatyzmu i konieczną dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Aktywności kooperatyw w tym zakresie upatruje nie tylko w wymiarze ekonomiczno-ekologicznym, ale także społeczno-kulturowym i politycznym.