Galicja. Studia i materiały nr 8/2022
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/8336
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Materiały do bibliografii Galicji za rok 2017(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kawalec, Agnieszka; Kolb, Natalia; Kozak, Szczepan; Kuzicki, Jerzy; Kurniawka, Natalia; Orlevycz, Iryna; Sierżęga, Paweł; Wasser, BeataPozycja Seminarium w Lwowskim Muzeum Historii Religii, 17 listopada 2021 roku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Orlevycz, IrynaPozycja „Odnalezione historie” z ziemi stanisławowskiej, czyli kilka uwag o kolejnej książce Petra Hawrylyszyna i Romana Czorneńkiego „Stanyslawiwszczyna. Widnaideni istorji”, Brustury 2022, 176 ss.; „Станіславівщина. Віднайдені історії”, Брустури 2022, 176 сс.(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Olechowski, PiotrPozycja Żydzi lwowscy w blasku Wiednia(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Molik, WitoldPozycja Primadonna opery warszawskiej Bronisława Dowiakowska na gościnnych występach w Galicji(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Wąsacz-Krztoń, JolantaBronisława Dowiakowska (1840–1910) była jedną z cenionych śpiewaczek opery warszawskiej. W ciągu ponad trzydziestu lat wykonywała olbrzymi repertuar, śpiewała ponad sto partii. Występowała też w operetkach. Posiadała doskonałą technikę wokalną i pamięć muzyczną oraz talent aktorski. Uznawano ją za jedną z najwybitniejszych polskich śpiewaczek operowych i operetkowych. W latach 70. i 80. XIX stulecia występowała gościnnie we Lwowie i w Krakowie, stając się podporą tych scen. Jej wizyty odbijały się szerokim echem w prasie lokalnej. Nazwisko primadonny warszawskiej wpisało się trwale w rozwój galicyjskiej kultury muzycznej, a w szczególności sceny operowej Galicji XIX stulecia.Pozycja „[...] gdy stary Wawel otoczą wody kanału”. Niezrealizowana droga wodna łącząca Dunaj, Wisłę i Dniestr(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kozińska-Witt HannaBudowę kanału łączącego Dunaj i Wisłę zadecydowano w ustawie kanałowej w roku 1901. Początkowo kanał jedynie planowano, o czym dyskutowano w prasie. Dopiero w roku 1911 rzeczywiście rozpoczęto budowę, co przedstawiano w mediach jako zwycięstwo polityczne Koła Polskiego. Do końca Wielkiej Wojny zrealizowano jedynie ułamek pierwotnego planu. Najbardziej zyskał Kraków, który skanalizowano i zabezpieczono przed powodziami. Autorka przedstawia kolejne fazy projektu i naświetla kontekst wydarzeń z perspektywy elit krakowskich, szczególnie polityków żydowskich działających w Izbie Handlowo-Przemysłowej.Pozycja Stare druki pozyskane do Biblioteki Książąt Czartoryskich z leżajskiego klasztoru oo. Bernardynów w świetle spisu z roku 1875(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Fluda-Krokos AgnieszkaBiblioteka Książąt Czartoryskich to jeden z najcenniejszych zasobów dziedzictwa kultury rękopiśmiennej i drukarskiej, tworzony przez pokolenia, naznaczony dziejami kraju i historią rodu. Jednym z miejsc jej przechowywania i pomnażania był pałac w Sieniawie. To tam, dzięki działalności Erwina Rödla, trafiły rękopisy i stare druki z leżajskiej librarii oo. Bernardynów. Artykuł przybliża część owych nabytków – przywiezionych przez książkołapa i spisanych 25 kwietnia 1875 r. Wykaz zawiera informacje o trzech rękopisach i 115 tytułach druków, z czego w obecnym zasobie udało się odnaleźć większość, a potwierdzić proweniencję bernardyńską w dziewięciu.Pozycja Problem tożsamości filozofii w koncepcjach przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej oraz ich krytyków(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Drabarek, AnnaW artykule przedstawione zostały polemiki dotyczące koncepcji filozofii szkoły lwowsko- -warszawskiej R. Ingardena z poglądami K. Twardowskiego na temat możliwości form i granic poznawania cudzych stanów psychicznych; trzy polemiki z koncepcją trójwartościowej logiki Łukasiewicza: F. Gonsetha, A. Urquharta, T. Bigaja. Zaprezentowano także polemiczną analizę różnic w rozumieniu zadań filozofii między szkołą lwowsko-warszawską a polskim neotomizmem. Z postulatu neutralności filozofii wobec problemów światopoglądowych wynikało nieangażowanie się w spory religijne i polityczne, a z zalecenia unikania zagadnień spekulatywnych – niechęć do wypowiedzi o charakterze metafizycznym. M. Przełęcki, uważany za jednego z ostatnich przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej, polemizuje z tym poglądem.Pozycja Etyczny wymiar idei wychowawczych i inicjatyw społecznych w Galicji w dobie autonomii(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Grzybek, GrzegorzPrzeprowadzona w artykule analiza idei wychowawczych i inicjatyw społecznych Galicji okresu autonomii ujawnia kilka istotnych elementów. Biorąc pod uwagę podstawy uzasadnienia oparte na zasadach społecznych Kościoła katolickiego, dla których impulsem była między innymi encyklika Leona XIII „Rerum novarum”, należy wskazać na dwa aspekty. Ukierunkowanie na „katolickość” kształtującą tożsamość dla odradzającego się narodu nie ma wymiaru uniwersalistycznego dla społeczeństwa pluralistycznego. Sytuacja społeczno-polityczna tylko częściowo uzasadnia takie podejście. Podjęta przez duchownych i osoby związane z Kościołem katolickim praca społeczna pozwoliła na odbudowanie zaufania do tegoż Kościoła.Pozycja Romana Ingardena opalizacje i oscylacje literackie(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Mordka, ArturCelem tego artykułu jest prezentacja Romana Ingardena koncepcji opalizacji i oscylacji literackich. Problem specyficznej literackiej niejednoznaczności, niejasności, zmienności zostanie rozważony na dwóch uzupełniających się płaszczyznach. Na płaszczyźnie pierwszej opisane zostanie zjawisko opalizacji i oscylacji brzmienia i znaczenia wyrażenia językowego, zaś na płaszczyźnie drugiej zostanie ono uchwycone w warstwie literackich wyglądów i przedmiotów przedstawionych. Przyjęcie takiego porządku rozważań pozwoli wskazać na te „miejsca” literackiego dzieła sztuki, w których zjawisko to jest wyraźnie obecne i niekiedy przesądza o jego wartości estetycznej.Pozycja Pomiędzy tradycją a filozofią analityczną. Karola Frenkla (1891–1920) droga do etyki naukowej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Konstańczak, StefanKarol Frenkel za przedmiot swych badań obrał wewnętrzną potrzebę rozliczenia się z tradycją, w której został wychowany. Wypracował oryginalną koncepcję etyki niezależnej. W swojej rozprawie doktorskiej przeanalizował dwa konkurencyjne systemy etyczne sformułowane przez Davida Hume’a oraz Artura Schopenhauera, które doszukiwały się determinant etycznych w sferze afektywnej. Propozycje te okazały się dla niego niezadowalające i dlatego zaproponował własne rozwiązanie, które wyprowadził z przyjętego przez siebie rozumienia pojęcia moralności. Z dzisiejszej perspektywy było to pierwsza w Polsce próba sformułowania koncepcji etyki analitycznej, która – chronologicznie rzecz ujmując – wyprzedzała analogiczne rozwiązania zaproponowane przez Georga Moore’a w Principia ethica.Pozycja Stefan Harassek and the problems of contemporary philosophy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Nowak, WitoldThe influence of the national factor on philosophy is expressed in two models of the history of philosophy: the problem-oriented and the culturalist one. The culturalist variety of the history of philosophy includes not only the problems themselves, the ways in which they are solved and the reconstruction of the argumentation, but also the entire cultural context of a given philosophical oeuvre. Among factors influencing philosophy, the analysis also includes the national tradition in which the philosopher is situated. A culturalist history of philosophy requires a high degree of cultural competence and erudition. The researcher must be able to show the interrelationships of the various fields of human culture: philosophy, religion, science, literature, and visual arts. Writing a problem-based history of philosophy, on the other hand, requires the researcher to have developed analytical skills.Pozycja The environmental aspects of Tadeusz Czeżowski’s concept of the sense of life: ‘I’ in the world as a part of it(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sztumski, WiesławThis article presents the figure of Tadeusz Czeżowski, the creator of the concept of the meaning of human life, formed in the manner of thinking proper to holism and environmental philosophy, called philosophical environmentalism. He considers the meaning of human life in connection with the meaning of other components of nature and society. An individual’s life is fully meaningful when, in pursuing their own purpose, they contribute to the purposes inherent in ever-widening environments up to the infinitely great environment of the universe. This is possible when an individual is treated as an integral component of the universe, inseparable from it.Pozycja Tadeusz Czeżowski – obszary filozofowania(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Słomski, WojciechArtykuł przedstawia poglądy Tadeusza Czeżowskiego, który był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej. Sformułował szereg reguł określających sposób postępowania w nauce. Najważniejszym wnioskiem jest stwierdzenie, że także teorie metafizyczne mają określoną strukturę logiczną, czyli są interpretacjami logiki, nic zatem nie stoi na przeszkodzie, by również metafizykę uznać za dziedzinę nauki. Według Czeżowskiego istnieją dwa rodzaje teorii etycznych: etyka empiryczna oraz etyka dedukcyjna. Czeżowski jednak nie podjął próby stworzenia własnego systemu etycznego.Pozycja Etyka społeczna w ujęciu Jana Piwowarczyka(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Lewandowski, RobertArtykuł przedstawia problemy etyki społecznej w ujęciu Jana Piwowarczyka. Katolicka etyka społeczna należy do nauk filozoficznych i teologicznych. Jest nauką, która między innymi ustala zasady życia społecznego zgodne z zasadami moralności – wydaje więc sądy wartościujące moralnie. Aby jakąkolwiek działalność oceniać, potrzebny do tego jest miernik, czyli w tym przypadku, ogólna zasada moralności. Dlatego najistotniejszym elementem, a jednocześnie najtrudniejszym do określenia jest właśnie ukształtowanie w społeczeństwie ogólnej zasady, która pełni zarazem kryterium tego, co moralnie dobre, i tego, co moralnie złe.Pozycja Ludwig Mises’s Lvivian compass of life(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Szulczewski, GrzegorzLudwig von Mises belonged to the last generation of people born in the Galician Lviv. His life proves that despite the historical catastrophe suffered by Austria, the free spirit of Galicia can be saved and influence the development of modern economics. His uncompromising moral character took shape in Lviv, which he later expressed in Vienna when he adopted Virgil’s injunction as his life motto: “Yield not thou to ills, but go forth to face them more boldly than thy Fortune shall allow thee”. The article deals with the reception of Mises’s later work. An analysis of his selected works shows that throughout his life he waged a ‘theoretical struggle’ against the blueprint for society and the economy created by Marx, subsequently embodied through terror.Pozycja Rev. Konstanty Michalski’s reflections on beastliness and heroism(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Bochenek, KrzysztofThe history of humanity is a spectacle difficult to understand, in which the actors break the boundaries of beastliness and heroism. There are moments, such as the Second World War, when a sea of evil and cruelty, but also of good and heroism, are at war with each other on a metaphysical scale. A thinker competent to grapple with this subject is Rev. Konstanty Michalski, a respected scholar who spent several months in the Sachsenhausen concentration camp during the war. He presented his profound analysis of the essence and sources of the struggle between love and hatred in his book “Between Heroism and Beastliness”, which was first published after the author’s death in 1949. Although more than 70 years have passed since then, the reflections it contains are still relevant today.Pozycja Status możliwości w logice trójwartościowej Jana Łukasiewicza(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Balcerak, PawełW artykule przeanalizowane zostaną motywacje odrzucenia przez Jana Łukasiewicza zasady dwuwartościowości. W szczególności badanie dotyczyć będzie relacji między kategorią możliwości a wartością logiczną sądów. Kategoria ta jednoznacznie łączy się ze spojrzeniem na kontrowersję determinizm/indeterminizm prezentowanym przez Łukasiewicza. Pracę zamkną uwagi o statucie możliwości i próba odpowiedzi na pytanie, czy podejście Łukasiewicza może być traktowane jako coś więcej niż tylko intelektualne ćwiczenie w konstruowaniu narzędzi formalnych odpowiadających pewnym konwencjom.Pozycja Ідеї політичної філософії Миколи Конрада у релігійно-філософському контексті кінця ХІХ – першої половини ХХ ст.: лібералізм, націоналізм, соціалізм(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sheremeta, OksanaArtykuł zwraca uwagę na najważniejsze tezy Konradowskiej wizji nacjonalizmu i socjalizmu. Szczególną wagę przywiązuje do badania rozumienia liberalizmu, zwłaszcza politycznego. Własna wizja liberalizmu, socjalizmu i nacjonalizmu Konrada ukształtowała się na podstawie wczesnego neotomizmu, nauki społecznej Kościoła katolickiego i filozofów neotomistycznych. W ramach swoich badań Konrad rozważa zagadnienia polityczne i ekonomiczne w wymiarze filozoficznym, religijnym i moralnym. Pozwala to mówić o podejściu Konrada do liberalizmu nie tylko jako zjawiska społeczno-ekonomicznego, ale także idei filozofii politycznej.Pozycja Philosophy of action and creativity in Wilhelm Feldman’s historical syntheses(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Bohun, MichałWilhelm Feldman – a writer, publicist, literary critic, activist and political thinker, legendary editor of “Krytyka” in Kraków – was also an initiator and participant in many Young Poland discussions. The article is an attempt to reconstruct the basic ideas and intuitions present in Feldman’s major historical works and minor sketches. The author argues that they are philosophical in nature and form a coherent position. His philosophy combines romantic inspirations with the positivist programme of organic work and with elements of independence socialism, constituting an important element in the philosophical thought of Polish modernism in Galicia.