Galicja. Studia i materiały nr 8/2022
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Przeglądanie Galicja. Studia i materiały nr 8/2022 według Data wydania
Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 28
Wyniki na stronie
Opcje sortowania
- PozycjaKoneczny a Fukuyama. Szkic porównawczy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Skorupka, AlfredArtykuł porównuje poglądy polskiego filozofa cywilizacji Feliksa Konecznego z amerykańskim filozofem politycznym i politologiem Francisem Fukuyamą. Koneczny jest konserwatystą, a Fukuyama liberałem, jednak istnieją duże podobieństwa w ich koncepcjach głównych cywilizacji świata. Zbliżone są także ich poglądy na tożsamość narodową. Za główną różnicę między oboma badaczami autor uznaje koncepcję pluralizmu cywilizacji Konecznego w porównaniu z koncepcję Fukuyamy – unifikacji świata przez liberalną demokrację.
- PozycjaІдеї політичної філософії Миколи Конрада у релігійно-філософському контексті кінця ХІХ – першої половини ХХ ст.: лібералізм, націоналізм, соціалізм(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sheremeta, OksanaArtykuł zwraca uwagę na najważniejsze tezy Konradowskiej wizji nacjonalizmu i socjalizmu. Szczególną wagę przywiązuje do badania rozumienia liberalizmu, zwłaszcza politycznego. Własna wizja liberalizmu, socjalizmu i nacjonalizmu Konrada ukształtowała się na podstawie wczesnego neotomizmu, nauki społecznej Kościoła katolickiego i filozofów neotomistycznych. W ramach swoich badań Konrad rozważa zagadnienia polityczne i ekonomiczne w wymiarze filozoficznym, religijnym i moralnym. Pozwala to mówić o podejściu Konrada do liberalizmu nie tylko jako zjawiska społeczno-ekonomicznego, ale także idei filozofii politycznej.
- PozycjaŻydzi lwowscy w blasku Wiednia(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Molik, Witold
- PozycjaEtyka społeczna w ujęciu Jana Piwowarczyka(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Lewandowski, RobertArtykuł przedstawia problemy etyki społecznej w ujęciu Jana Piwowarczyka. Katolicka etyka społeczna należy do nauk filozoficznych i teologicznych. Jest nauką, która między innymi ustala zasady życia społecznego zgodne z zasadami moralności – wydaje więc sądy wartościujące moralnie. Aby jakąkolwiek działalność oceniać, potrzebny do tego jest miernik, czyli w tym przypadku, ogólna zasada moralności. Dlatego najistotniejszym elementem, a jednocześnie najtrudniejszym do określenia jest właśnie ukształtowanie w społeczeństwie ogólnej zasady, która pełni zarazem kryterium tego, co moralnie dobre, i tego, co moralnie złe.
- PozycjaRev. Konstanty Michalski’s reflections on beastliness and heroism(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Bochenek, KrzysztofThe history of humanity is a spectacle difficult to understand, in which the actors break the boundaries of beastliness and heroism. There are moments, such as the Second World War, when a sea of evil and cruelty, but also of good and heroism, are at war with each other on a metaphysical scale. A thinker competent to grapple with this subject is Rev. Konstanty Michalski, a respected scholar who spent several months in the Sachsenhausen concentration camp during the war. He presented his profound analysis of the essence and sources of the struggle between love and hatred in his book “Between Heroism and Beastliness”, which was first published after the author’s death in 1949. Although more than 70 years have passed since then, the reflections it contains are still relevant today.
- PozycjaPhilosophy in Galicia III. Introduction(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Gawor, Leszek
- Pozycja„[...] gdy stary Wawel otoczą wody kanału”. Niezrealizowana droga wodna łącząca Dunaj, Wisłę i Dniestr(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kozińska-Witt HannaBudowę kanału łączącego Dunaj i Wisłę zadecydowano w ustawie kanałowej w roku 1901. Początkowo kanał jedynie planowano, o czym dyskutowano w prasie. Dopiero w roku 1911 rzeczywiście rozpoczęto budowę, co przedstawiano w mediach jako zwycięstwo polityczne Koła Polskiego. Do końca Wielkiej Wojny zrealizowano jedynie ułamek pierwotnego planu. Najbardziej zyskał Kraków, który skanalizowano i zabezpieczono przed powodziami. Autorka przedstawia kolejne fazy projektu i naświetla kontekst wydarzeń z perspektywy elit krakowskich, szczególnie polityków żydowskich działających w Izbie Handlowo-Przemysłowej.
- PozycjaMateriały do bibliografii Galicji za rok 2017(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Kawalec, Agnieszka; Kolb, Natalia; Kozak, Szczepan; Kuzicki, Jerzy; Kurniawka, Natalia; Orlevycz, Iryna; Sierżęga, Paweł; Wasser, Beata
- PozycjaStefan Harassek and the problems of contemporary philosophy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Nowak, WitoldThe influence of the national factor on philosophy is expressed in two models of the history of philosophy: the problem-oriented and the culturalist one. The culturalist variety of the history of philosophy includes not only the problems themselves, the ways in which they are solved and the reconstruction of the argumentation, but also the entire cultural context of a given philosophical oeuvre. Among factors influencing philosophy, the analysis also includes the national tradition in which the philosopher is situated. A culturalist history of philosophy requires a high degree of cultural competence and erudition. The researcher must be able to show the interrelationships of the various fields of human culture: philosophy, religion, science, literature, and visual arts. Writing a problem-based history of philosophy, on the other hand, requires the researcher to have developed analytical skills.
- PozycjaProblem tożsamości filozofii w koncepcjach przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej oraz ich krytyków(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Drabarek, AnnaW artykule przedstawione zostały polemiki dotyczące koncepcji filozofii szkoły lwowsko- -warszawskiej R. Ingardena z poglądami K. Twardowskiego na temat możliwości form i granic poznawania cudzych stanów psychicznych; trzy polemiki z koncepcją trójwartościowej logiki Łukasiewicza: F. Gonsetha, A. Urquharta, T. Bigaja. Zaprezentowano także polemiczną analizę różnic w rozumieniu zadań filozofii między szkołą lwowsko-warszawską a polskim neotomizmem. Z postulatu neutralności filozofii wobec problemów światopoglądowych wynikało nieangażowanie się w spory religijne i polityczne, a z zalecenia unikania zagadnień spekulatywnych – niechęć do wypowiedzi o charakterze metafizycznym. M. Przełęcki, uważany za jednego z ostatnich przedstawicieli szkoły lwowsko-warszawskiej, polemizuje z tym poglądem.
- PozycjaGalician scholars: Marian Raciborski and Jan Gwalbert Pawlikowski as the precursors of Polish ecological thought(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Gawor, LeszekThis article presents two ideas related to nature conservation formulated by Galician (Polish) naturalists, namely M. Raciborski’s programme for the protection of nature, the first in the Polish lands, dating from the beginning of the 20th century, and J.G. Pawlikowski’s original ecological manifesto, developed slightly later, based on axiological foundations. These concepts, at the time of their creation, were extremely innovative, not only in the context of Polish thought. They have not lost their significance to this day. They constitute a solid foundation for contemporary reflection on the significance of the natural environment for human existence.
- PozycjaThe environmental aspects of Tadeusz Czeżowski’s concept of the sense of life: ‘I’ in the world as a part of it(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Sztumski, WiesławThis article presents the figure of Tadeusz Czeżowski, the creator of the concept of the meaning of human life, formed in the manner of thinking proper to holism and environmental philosophy, called philosophical environmentalism. He considers the meaning of human life in connection with the meaning of other components of nature and society. An individual’s life is fully meaningful when, in pursuing their own purpose, they contribute to the purposes inherent in ever-widening environments up to the infinitely great environment of the universe. This is possible when an individual is treated as an integral component of the universe, inseparable from it.
- PozycjaStatus możliwości w logice trójwartościowej Jana Łukasiewicza(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Balcerak, PawełW artykule przeanalizowane zostaną motywacje odrzucenia przez Jana Łukasiewicza zasady dwuwartościowości. W szczególności badanie dotyczyć będzie relacji między kategorią możliwości a wartością logiczną sądów. Kategoria ta jednoznacznie łączy się ze spojrzeniem na kontrowersję determinizm/indeterminizm prezentowanym przez Łukasiewicza. Pracę zamkną uwagi o statucie możliwości i próba odpowiedzi na pytanie, czy podejście Łukasiewicza może być traktowane jako coś więcej niż tylko intelektualne ćwiczenie w konstruowaniu narzędzi formalnych odpowiadających pewnym konwencjom.
- PozycjaEtyczny wymiar idei wychowawczych i inicjatyw społecznych w Galicji w dobie autonomii(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Grzybek, GrzegorzPrzeprowadzona w artykule analiza idei wychowawczych i inicjatyw społecznych Galicji okresu autonomii ujawnia kilka istotnych elementów. Biorąc pod uwagę podstawy uzasadnienia oparte na zasadach społecznych Kościoła katolickiego, dla których impulsem była między innymi encyklika Leona XIII „Rerum novarum”, należy wskazać na dwa aspekty. Ukierunkowanie na „katolickość” kształtującą tożsamość dla odradzającego się narodu nie ma wymiaru uniwersalistycznego dla społeczeństwa pluralistycznego. Sytuacja społeczno-polityczna tylko częściowo uzasadnia takie podejście. Podjęta przez duchownych i osoby związane z Kościołem katolickim praca społeczna pozwoliła na odbudowanie zaufania do tegoż Kościoła.
- PozycjaO Feliksie Konecznym uwag kilka(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Skoczyński, JanTekst dotyczy recepcji dorobku Feliksa Konecznego w ciągu ostatniego ponad półwiecza. Myśl tego niekwestionowanego historyka i teoretyka cywilizacji nie miała warunków do recepcji sine ira et studio. Najpierw była przemilczana jako „reakcyjna”; aktualnie usiłuje się jej nadać wymiar ideologiczny – w duchu międzywojennej Narodowej Demokracji. Brak krytycznego wydania pism Konecznego, ograniczanie się do ich przedruków nie sprzyja ukazaniu tego, co oryginalne i ponadczasowe u myśliciela rodem z Galicji.
- PozycjaRomana Ingardena opalizacje i oscylacje literackie(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Mordka, ArturCelem tego artykułu jest prezentacja Romana Ingardena koncepcji opalizacji i oscylacji literackich. Problem specyficznej literackiej niejednoznaczności, niejasności, zmienności zostanie rozważony na dwóch uzupełniających się płaszczyznach. Na płaszczyźnie pierwszej opisane zostanie zjawisko opalizacji i oscylacji brzmienia i znaczenia wyrażenia językowego, zaś na płaszczyźnie drugiej zostanie ono uchwycone w warstwie literackich wyglądów i przedmiotów przedstawionych. Przyjęcie takiego porządku rozważań pozwoli wskazać na te „miejsca” literackiego dzieła sztuki, w których zjawisko to jest wyraźnie obecne i niekiedy przesądza o jego wartości estetycznej.
- PozycjaСоціально-філософські погляди Володимира Навроцького: від неоромантизму до позитивізму(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Лосик, ОрестаW artykule poddano analizie społeczno-filozoficzny wymiar publicystycznego dziedzictwa Wołodymyra Nawroćkoho (Nawrockiego) – jednego z czołowych inspiratorów ukraińskiego narodowego odrodzenia drugiej poł. XIX wieku. Przy pomocy porównań wątków biograficznych oraz ówczesnej społeczno-kulturowej atmosfery w Galicji, łącznie z ukraińsko-polskimi relacjami, ukazano światopoglądowe dylematy narodowego i cywilizacyjnego samookreślenia się ukraińskiej wspólnoty w filozoficzno-społecznoznawczych refleksjach miejscowych intelektualistów.
- PozycjaBenedykta Dybowskiego program odrodzenia ludzkości(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Słoniowska, AnnaBenedykt Dybowski, badacz Bajkału i Kamczatki, mniej znany jest z działalności pedagogicznej i filozoficznej. Przedmiotem niniejszego artykułu jest okres lwowski jego twórczości, trwający od 1884 r. aż do śmierci. Na uwagę zasługują m.in. jego progresywne poglądy na temat roli kobiet w społeczeństwie, nowatorskie postulaty wprowadzenia zunifikowanego, międzynarodowego języka oraz ujednolicenia religii, a także propozycje oparcia nauk nieempirycznych na wynikach badań przyrodniczych. Był jednym z prekursorów ewolucjonizmu na ziemiach polskich. Konsolidacja myśli biologicznej i filozoficznej zaowocowała stworzonym przez Dybowskiego utopijnym programem odrodzenia ludzkości.
- PozycjaSeminarium w Lwowskim Muzeum Historii Religii, 17 listopada 2021 roku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Orlevycz, Iryna
- Pozycja„Odnalezione historie” z ziemi stanisławowskiej, czyli kilka uwag o kolejnej książce Petra Hawrylyszyna i Romana Czorneńkiego „Stanyslawiwszczyna. Widnaideni istorji”, Brustury 2022, 176 ss.; „Станіславівщина. Віднайдені історії”, Брустури 2022, 176 сс.(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022-12) Olechowski, Piotr