Dydaktyka Polonistyczna nr 7(16)2021

URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/8455

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 23

Łobodowski przywracany
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Jakubowska-Ożóg, Alicja
Tekst omawia przygotowane w wydawnictwie Test nowe wydanie wierszy Józefa Łobodowskiego, emigracyjnego poety, zatytułowane: Wiersze i przekłady. To trzy tomy pięknie opracowanych tekstów, edycja skierowana do „szerokiego kręgu osób czytających”. Przygotowanie tak zakrojonej edycji tekstów Łobodowskiego wymagało ogromnego wysiłku polegającego nie tylko na poszukiwaniu rozproszonych w emigracyjnej prasie tłumaczeń, ale także na pracy edytorskiej uwzględniającej specyficzny charakter wydania. To ważne dopełnienie twórczości emigracyjnego poety, pokazujące jego fascynacje i warsztat.
„Antywyraizacja” w [„Dziadach”] Juliusza Słowackiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Hanuszewicz, Zuzanna
Autorka artykułu stawia sobie za zadanie wskazanie nowej drogi interpretacyjnej [„Dziadów”] Juliusza Słowackiego, poprzez wykorzystanie nowego nurtu estetyczno-literackiego zwanego antywyrajem słowiańskim – dotychczas literaturoznawcy analizowali ten fragment dramatyczny głównie z perspektywy genezyjskiej bądź antagonizmu wieszczów. Sądzili, że za pośrednictwem największych dzieł Adama Mickiewicza, jak „Dziady”, „Pan Tadeusz” i „Konrad Wallenrod”, Słowacki wyrażał własne, mistyczne intencje. W okresie powstawania [„Dziadów”] poeta żywo interesował się Słowiańszczyzną, która często się pojawiała w jego tekstach genezyjskich. Podobnie jest w [„Dziadach”] – można w nich odszukać elementy antywyraju słowiańskiego.
Kilka uwag o liryce Stanisława Dłuskiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Magryś, Roman
Stanisław Dłuski to jeden z wyróżniających się współczesnych poetów związanych z Podkarpaciem. Jego twórczość przeszła w ciągu niemal dwudziestu lat znamienne przeobrażenia. Twórca w pierwszej kolejności w sposób dla siebie charakterystyczny wyrażał więź z kulturą i tradycją podrzeszowskiej wsi. Później pod wpływem traumatycznych przeżyć egzystencjalnych zajął się problemem własnego wyobcowania z wartości i spuścizny świata lat dziecięcych i młodzieńczych. Jego poezja nabrała cech minorowych i destrukcyjnych, weszła w bardziej problematyczną fazę poszukiwania Boga i sensu życia. Nie jest to jednak twórczość jednowymiarowa, ale o wielu perspektywach, mieszczących się w bogatym horyzoncie doświadczeń poety.
Wykorzystanie wiedzy o cechach indywidualnych uczniów w pracy nad „Weselem” Stanisława Wyspiańskiego. Propozycja metodyczna
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Marzec-Jóźwicka Magdalena
W artykule postawiono tezę, że znajomość uczniowskich cech indywidualnych – do których zaliczane są m.in. omówione w tekście różne rodzaje inteligencji, style uczenia się, role uczniów na lekcjach oraz zainteresowania – stanowi dla nauczyciela pomoc w organizacji pracy nad lekturami. Dzięki wiedzy na ten temat polonista ma szanse rozpoznawać mocne i słabe strony swoich uczniów, a następnie dostosowywać do ich potrzeb i możliwości metody, techniki oraz formy organizacji pracy na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych. W tekście pokazano kilkadziesiąt przykładowych poleceń i zadań dla uczniów, uwzględniających różnice pomiędzy nimi, odnoszących się do jednej z głównych lektur szkolnych omawianych na poziomie ponadpodstawowym, czyli „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego.
Oświeceniowy motyw damy modnej – kontynuacje i nawiązania w wybranych utworach kanonicznych dla szkoły średniej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Strzępek-Leśniak, Beata
Artykuł dotyczy nawiązania do oświeceniowego motywu damy modnej w utworach kanonicznych dla szkoły średniej. Omawiany motyw wzorował się na utworze Ignacego Krasickiego pt. „Żona modna” i zyskał swą popularność głównie w epoce oświecenia. Jego charakterystyczne cechy to: nadmierne zafascynowanie modą, nadużywanie języka francuskiego, wygodne życie pełne przepychu oraz rozluźnienie obyczajów. Tzw. dama modna, dzięki swej uniwersalności, stała się częstym kontekstem i nawiązaniem w kolejnych epokach. Jej pokłosie możemy spotkać w najbardziej znanych lektur kanonicznych szkoły średniej. Wśród nich znajdzie się intrygująca Telimena z „Pana Tadeusza”, anielska Izabela Łęcka z „Lalki” oraz histeryczna Emilia Korczyńska z „Nad Niemnem”.
Intymność współczesnych dzienników „mistycznych”. Wyznanie, wyzwanie czy może przesłanie?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Kogut, Joanna
Gdzie zaczyna się przestrzeń najbardziej prywatna? To pytanie budzi wiele kontrowersji i to nie tylko w odniesieniu do badań socjologicznych, psychologicznych czy kulturowych, lecz dotyka również gruntu literackiego. Kategoria intymności ma płynne granice, a subiektywność w ocenie, gdzie zaczyna się zakres jej działania, wciąż wzbudza liczne wątpliwości wśród jej badaczy. To właśnie w głębi duszy ludzkiej odkrywamy przestrzeń najbardziej intymną. Tu należy szukać pierwotnego znaczenia tegoż terminu. Coraz częściej odtajniane są teksty, które chcą tę rzeczywistość uchwycić; i choć powszechna opinia dotycząca prawdy, że jest ona wartością względną, wciąż jeszcze dość mocno wybrzmiewa na gruncie literackim, to teksty takie jak dzienniki „mistyczne” – które nadal pozostają na granicy pomiędzy literaturą a dokumentem – stają się wręcz wyzwaniem dla niektórych badaczy. Potrzeba bliższego przyjrzenia się prozie niefikcjonalnej, a w szczególności takiemu gatunkowi literackiemu, jakim jest dziennik „mistyczny” jest więc zasadna. Nie chodzi tu jednak o wzajemne związki z tradycyjnymi gatunkami literackimi, ale o wewnętrzne zróżnicowania tego obszaru i jego własne wartości. Zainteresowanie dziennikiem „mistycznym” jako tekstem literackim nie jest tylko wyrazem intelektualnej jego ciekawości, lecz także pytaniem o osobowość jego autora, a przede wszystkim pragnieniem zbadania jego przesłania. Niemniej jednak z punktu widzenia literaturoznawczego teksty tego typu wymagają na pewno pogłębionych analiz, a co za tym idzie – stają się „wyzwaniem” dla ich badaczy.
Kamienie Zielonej Góry i przestrzenie Zielonej Góry w edukacji uniwersyteckiej (z dydaktycznych doświadczeń lit(h)olingwistki)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Węgorowska, Katarzyna
Przedmiotem lit(h)olingwistycznej edukacyjnej refleksji są, tym razem, kamienie i nazwy związane z kamieniami występującymi w różnych, zarówno otwartych, jak i zamkniętych, przestrzeniach tzw. Miasta Srok. To ich specyfikę poznają studenci Uniwersytetu Zielonogórskiego podczas międzywydziałowego konwersatorium „Kamień w kulturze”. Relacja przestrzeń-miasto-kamień stała się inspiracją do dydaktycznych uwag na temat kamieni funkcjonujących m.in. w: a) zielonogórskim krajobrazie (morena czołowa, węgiel brunatny, lapidarium), b) zielonogórskiej architekturze świeckiej (mury obronne z kamieni polnych, uliczny bruk, kamienne fundamenty), c) zielonogórskiej architekturze sakralnej (kamienna kapliczka – Kaplica na Winnicy, kamienna rokokowa chrzcielnica), d) zielonogórskim muzeum (ciężkie kamienie / hańbiące kamienie), e) zielonogórskiej firmie jubilerskiej (bursztyn, perła, brylanty). Poznawane przez studentów, wymienione, a następnie zinterpretowane w szkicu kamienie, ich miana, inkrustujące przestrzenie Zielonej Góry, sprawiają, że Winny Gród był i jest miejskim fenomenem, w którego palimpsestowe warstwy na stałe wpisały się kamienne elementy natury oraz kultury.
Sacrum w twórczości Janusza Szubera
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Popielarz-Zajdel, Ewelina
Janusz Szuber przez niektórych uważany był za poetę lokalnego, jednak obecnie wiadomo, że wpisuje się w kanon pisarzy zaliczanych do wybitnych twórców polskiej literatury współczesnej. Tworzył poezję w taki sposób, że czytelnik mógł nie tylko poznać rzeczywistość, w której przyszło żyć autorowi, ale także był wprowadzany w świat filozofii, głębokiego intelektualizmu czy wirtuozerii języka. Sacrum w twórczości Szubera to przede wszystkim życie, to czas, jaki został mu dany, oraz otoczenie, w którym się znajdował. Autor, dotknięty chorobą, nie żalił się na swój los, wręcz przeciwnie, doceniał to doświadczenie, gdyż dzięki niemu mógł dogłębniej zastanawiać się nad kondycją człowieka w świecie. Jego poezja, pozbawiona moralizatorstwa, jest niezwykła, ponieważ wskazuje, jak należy patrzeć na własne istnienie, aby być szczęśliwym człowiekiem.
Memy na języku polskim. Opis specyfiki i próba klasyfikacji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Dołęga, Przemysław
Celem niniejszego artykułu jest próba sklasyfikowania obecnych w Internecie polonistycznych memów. Tekst opisuje ich cechy charakterystyczne, a także wady i zalety wykorzystywania ich w szkole. W dobie kryzysu wartości nauczyciel musi nauczyć się oswajać świat wirtualny i uczynić go swoim sprzymierzeńcem w edukacji.
Notatka na lekcjach języka polskiego: (nie)obecność – perspektywy – twórczość
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Gryboś Monika
W artykule przeanalizowano czynniki wpływające na użyteczność i pomijanie notowania w pracy dydaktycznej. Omówiono zapisy dotyczące notatki w takich dokumentach, jak: podstawy programowe przedmiotu język polski, ,,Informator maturalny” (dla matury od 20223 r.), regulaminy wojewódzkich konkursów z języka polskiego dla szkół podstawowych. Autorka przedstawiła rolę notowania w rozwijaniu kompetencji tekstotwórczej i opisała trzy rodzaje notatek, w których słowo łączy się z obrazem: krzyżówkę, kartę literacką i lapbook.
Model badania podmiotowej sfery kultury współczesnej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Strzelecki, Ryszard
Artykuł zmierza do wyznaczenia modelu badania podmiotowej sfery kultury współczesnej. Dla ustalenia podstaw metodologicznych modelu zostały wykorzystane, zaprezentowane, porównywane, a nawet krytycznie ocenione ważniejsze teorie człowieka (biologistyczna, personalizm liberalistyczny i relacjonistyczny, personalizm tomistyczny – metafizyczny, wojtylański w ramach tzw. antropologii adekwatnej i trynitarny). Celem owej konfrontacji jest wybór teorii ujmującej ontologiczną i aksjologiczną głębię człowieka w sposób zupełny, teorii, która byłaby zarazem zdolna objąć procedurą badawczą wszelkie możliwe wersje podmiotu w różnych sferach kultury współczesnej (w nauce, nurtach ideowych, twórczości). Chodzi o to, aby żaden wariant kulturowego podmiotu nie znalazł się poza badawczym zasięgiem modelu. W największym stopniu warunki te spełnia personalizm trynitarny. Inne teorie i personalizmy w badawczej diagnozie wielorakich podmiotów kultury współczesnej mogą okazać się niewystarczające. Teoria Trójcy Świętej jako podstawa modelu traktowana jest w artykule niekonfesyjnie, wyłącznie w zastosowaniu do metodologii badań osoby ludzkiej.
Dokumentaryzm i literackość wybranych zbiorów reportaży Mariusza Szczygła
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Paszek, Karolina
Autorka snuje rozważania dotyczące cech charakterystycznych współczesnych reportaży. Artykuł koncentruje się na przedstawieniu hybrydycznej natury gatunku i jego silnie literackiego ukierunkowania. Polem analiz jest twórczość Mariusza Szczygła. Refleksja prowadzona jest dwutorowo. Zasygnalizowana zostaje zarówno dystynktywność dokumentaryzmu jako cechy kanonicznej reportażu w ogóle, jak również znamienność pojawiających się w tekście motywów beletrystycznych. Jak się okazuje, nadrzędny, dokumentalny charakter reportaży nie uniemożliwia rozpatrywania twórczości Szczygła w kategoriach utworów literackich. Autorka artykułu wykorzystuje do analizy trzy zbiory – „Gottland”, „Zrób sobie raj” i „Nie ma”. Wnioski dowodzą, że wybrane teksty reportażowe są międzygatunkowymi hybrydami, mozaikami stylów, w których kondensują się doświadczenia związane z poznawaniem prawdy (faktów) oraz fikcji literackiej.
Poszukiwanie własnej tożsamości – wyzwanie i zadanie. „Fuga” Wita Szostaka
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Matwiejczuk, Agnieszka
„Fugę” Wita Szostaka buduje osiem historii o losach Bartłomieja Chochoła. Każda z odsłon losów postaci ukazana jest w odrębnym rozdziale, czasami dwóch. Rozdziały numerowane są cyframi rzymskimi, niekiedy także literami (a, b). W utworze tym podjęta zostaje problematyka tożsamościowa – poznajemy różne oblicza Bartłomieja Chochoła: ostatniego króla Polski („Fuga I”), towarzysza zabaw („Fuga II”), obserwatora i kronikarza („Fuga IIIa” i „Fuga IIIb”), melancholika („Fuga IV”), rencisty („Fuga Va” i „Fuga Vb”), człowieka sukcesu („Fuga VI”), samotnika i starca („Fuga VII” i „Fuga VIII – niedokończona”). Na podstawie rodzajów tożsamości wyszczególnionych przez Katarzynę Waszyńską (tożsamość jednostkowa, narodowa, społeczna, grupowa, kulturowa) zostaje omówiona postać bohatera-narratora.
Jak wykorzystać słuchowiska na lekcjach języka polskiego nie tylko w nauczaniu zdalnym?
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Misztal, Barbara
Artykuł przedstawia sytuację w polskiej szkole podstawowej podczas pandemii, kiedy zajęcia stacjonarne zastąpiło nauczanie online. Autorka omawia wyniki badań przeprowadzonych wśród uczniów po miesiącach nauki zdalnej, wskazując na przyczyny problemów z koncentracją na lekcjach. Trudności podopiecznych wymagają podjęcia odpowiednich działań w celu usprawnienia komunikacji elektronicznej i polepszenia jakości nauczania. Autorka proponuje pracę ze słuchowiskiem i przedstawia dwa konspekty lekcji języka polskiego z wykorzystaniem nagrań przygotowanych przez aktorów Teatru „Maska” w Rzeszowie. Aktywne słuchanie i odpowiednio przygotowane ćwiczenia wpływają na koncentrację uczniów, pobudzają wyobraźnię, wzbogacają słownictwo i zachęcają do twórczego myślenia. Propozycje zajęć można wykorzystać również na lekcjach w klasie, gdyż zawsze istnieje potrzeba stosowania polisensorycznych metod nauczania, szczególnie w kształceniu humanistycznym.
Patriotyzm według studentów UPJPII w Krakowie na podstawie ankiety o postawie Matejki, Sienkiewicza i Witkacego w okresie zaborów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Narewska, Dorota
Na niezwykłą rolę polskiej kultury w zachowaniu ducha narodowego i w odzyskaniu niepodległości wskazywał św. Jan Paweł II, stąd autorka artykułu – teolog w ankiecie przeprowadzonej wśród studentów Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie zapytała w 2019 roku, czy patriotyzm to anachronizm, czy może konieczność. W 2022 roku, po napaści Rosji na Ukrainę, odpowiedzi byłyby z pewnością inne. Metoda badawcza polegała na analizie i cytowaniu w artykule reprezentatywnych odpowiedzi respondentów, uzyskanych po zdobyciu wiedzy z Internetu na temat trzech twórców okresu zaborów (1772–1795). O Polskę walczono bowiem również pędzlem i piórem, stąd narzucona studentom perspektywa badawcza to postawa Jana Matejki (1838–1893) i Henryka Sienkiewicza (1846–1916). Patriotyzm porucznika carskiej armii Stanisława Ignacego Witkiewicza (1885–1939) stanowi jakby tło dla tych dwóch wielkich twórców. Matejko żył pod zaborem austriackim, do którego należały: Królestwo Galicji i Lodomerii, Księstwo Oświęcimskie, Księstwo Zatorskie, Nowa Galicja, cyrkuł zamojski. Sienkiewicz był obywatelem Królestwa Polskiego, zatem należał do imperium i zaboru rosyjskiego, choć swoje mowy wygłaszał i w zaborze pruskim. Urodzony w Warszawie Witkacy również był obywatelem carskiej Rosji, ale jako dziecko przeniósł się z rodzicami do Zakopanego, tzn. zaboru austriackiego. Wstąpił do osobistej armii cara, mając nadzieję na utworzenie w niej polskiej formacji wojskowej, podobnie jak wielu Polaków, m.in. Władysław Anders, późniejszy generał dywizji Polskich Sił Zbrojnych, dowódca Armii Polskiej w ZSRR.
Edytorska lektura komiksu na przykładzie zeszytow „Tytus, Romek i A’Tomek”
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Pustuła, Marta
Komiks składa się z szeregu charakterystycznych dla tego gatunku elementów narracyjnych i edytorskich, tworzących wyjątkową strukturę. Tekst i obraz stanowią tu nierozerwalną całość. Same rysunki nie mogłyby istnieć bez tekstu i na odwrót. Skonwencjonalizowana forma komiksu znacznie odróżnia go od książki obrazkowej. Badacze w przypadku obu gatunków używają jednak tego samego terminu – ikonotekst. Ta ściśle określona forma tekstowo-wizualna, jaką jest komiks, bywa szufladkowana jako łatwa w obiorze (z uwagi na niewielką ilość tekstu) i machinalnie wkładana między publikacje dla niedorosłych czytelników. Niemniej daje ona współczesnemu odbiorcy pole do angażującej lektury. By odczytać wszystkie znaczenia zaklęte w komiksie, odbiorca odszyfrowuje szereg znaków tekstowych, ilustracyjnych i edytorskich. Niniejszy artykuł zawiera zestawienie charakterystycznych dla komiksu wyróżników edytorskich oraz analizę edytorską, która dekoduje znaczenia tych parametrów w treści analizowanego utworu.
Lektury i współczesny nastolatek w (nie)nowoczesnej szkole – próba diagnozy i propozycje rozwiązań metodycznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Motyka, Agnieszka
W odwołaniu do praktyki autorki jako nauczycielki języka polskiego w szkole podstawowej w artykule została przedstawiona krótka diagnoza dotycząca braku zainteresowania uczniów lekturami. Artykuł pokazuje też propozycje pracy z tekstem w czasie zmian (z)reformowanej szkoły zarówno tej zdalnej, jak i stacjonarnej.
Problem miłości utraconej na podstawie ***[„Jestem Julią”] Haliny Poświatowskiej oraz „Białych zeszytów” Agnieszki Osieckiej (na lekcji języka polskiego w szkole średniej)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Nowak, Aleksandra
Artykuł zawiera analizę i interpretację porównawczą wiersza Haliny Poświatowskiej ***[„Jestem Julią”] oraz piosenki poetyckiej Agnieszki Osieckiej „Białe zeszyty”, jak również przykładowy scenariusz lekcji przeznaczony dla szkoły średniej. Wybrane utwory prezentują problem miłości utraconej, przedstawiając tym samym różne postawy wobec zawodu miłosnego. Celem niniejszego artykułu jest uzasadnienie wyżej postawionej tezy oraz zaprezentowanie problemu miłości niespełnionej z punktu widzenia edukacji polonistycznej.
Siłaczko, wróć!
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Kłakówna Zofia Agnieszka
Szic dotyczy pytań o funkcje i program tradycyjnie pojmowanej szkoły w zderzeniu z problemami współczesnego nam cywilizacyjno-kulturowego kontekstu. Eksponuje fakt, że technologiczna rewolucja zmienia sposoby porozumiewania się w zglobalizowanym świecie, umożliwiając powszechną komunikację za pomocą pisma. Dla szkoły stanowi to problem. W artykule rozważane są związane z nim konkretne działania. Tytuł tekstu nawiązuje do opowiadania Stefana Żeromskiego, by podkreślić skomplikowanie omawianych sytuacji oraz szczególne znaczenie nauczycielskiej profesji.
Poetyckie iluminacje Jana Tulika
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021-12) Belcik, Jan
Szkic, autorstwa poety i krytyka, przedstawia twórczość Jana Tulika. To jeden z najwybitniejszych współcześnie tworzących pisarzy Podkarpacia, ale także animator życia literackiego i kulturalnego, zarówno w wymiarze lokalnym, jak i ogólnopolskim. W tekście można odnaleźć uwagi, dotyczące różnych wierszy, tomów poetyckich, a także dzieł prozatorskich.

Przeglądaj

Przeglądanie Dydaktyka Polonistyczna nr 7(16)2021 według Data wydania