Polityka i Społeczeństwo nr 2(20)/2022
URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/8084
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja David B. Ottaway, „Mohammed bin Salman: the Icarus of Saudi Arabia?”, Lynne Rienner Publishers, Boulder–London 2021, 232 ss.(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Pietrasik, KamilPozycja Obrona totalna jako wyzwanie dla bezpieczeństwa Polski(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Zapałowski, AndrzejW przestrzeni eksperckiej i naukowej coraz częściej używa się terminu obrona totalna. Często stosuje się go zamiennie z terminem obrona powszechna. W opracowaniu podjęto się analizy i porównania dotychczasowego słownikowego terminu obrona powszechna i próbę rozróżnienia go od terminu obrona totalna. Badania oparto na literaturze przedmiotu oraz na doktrynie obrony totalnej w wybranych państwach świata.Pozycja Nowy model edukacji w społeczeństwie informacyjnym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Warchoł, TomaszW artykule zaprezentowano rozwój społeczeństwa informacyjnego skupiający się na jego najważniejszych cechach i funkcjach, które muszą znaleźć odzwierciedlenie w zakresie współczesnej edukacji. Na podstawie przedstawionej charakterystyki dokonano próbę określenia nowego modelu edukacyjnego opracowanego według wytycznych Raportu J. Delorsa, który zakłada cztery filary wiedzy. Wymienione i wskazane filary stają się wyznacznikiem dla kształcenia w społeczeństwie informacyjnym. Do opracowanego teoretycznego modelu wskazano praktyczne formy organizacji kształcenia, które pozwalają na realizację jego założeń.Pozycja Wytyczanie granic okręgów wyborczych w wyborach do Izby Reprezentantów USA(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Turek, MaciejZgodnie z przepisami Konstytucji USA, co 10 lat w tym kraju przeprowadzany jest spis ludności. Pozyskane dane, poza spożytkowaniem na rozmaite cele społeczno-ekonomiczne, mają też znaczenie dla systemu politycznego. Od liczby mieszkańców danego stanu zależna jest bowiem liczba ich przedstawicieli w Izbie Reprezentantów, izbie niższej federalnego Kongresu. Dla zapewnienia adekwatnej reprezentacji stany są zobowiązane do rewizji granic okręgów wyborczych, w których wyłaniani będą deputowani do Izby. Artykuł omawia reguły, którymi kierują się odpowiedzialne za zmianę granic stanowe organy – legislatury i specjalne komisje, skupiając się na zmianach wprowadzonych w dekadzie 2011–2020. Autor wskazuje na widoczny proces defederalizacji regulacji w zakresie tworzenia granic okręgów wyborczych oraz wyłączenie spod jurysdykcji sądów federalnych tzw. politycznego gerrymanderingu jako na dwie najważniejsze modyfikacje w omawianej dekadzie.Pozycja Integracja środowisk samorządowych w województwie podkarpackim na przykładzie inicjatywy społecznej „Wspólnota Samorządowa” w 2002 roku(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Szczepański, DominikCelem poznawczym artykułu była analiza procesu integracji środowisk samorządowych w województwie podkarpackim z uwzględnieniem trzech poziomów: makro (ogólnych koncepcji integracyjnych na poziomie ogólnopolskim), mikro (odnoszących się do zaangażowanych w ten proces polityków lokalnych) i mezo (uwzględniających aspekty organizacyjne omawianych podmiotów). Wyjaśnieniu poddano integrację środowisk samorządowych w dwóch wymiarach: organizacyjnym – obejmującym różnorodne podmioty polityczne (parlamentarne, samorządowe, społeczne), a także programowym, służącym urzeczywistnieniu konkretnej wizji rozwoju województwa podkarpackiego oraz odnoszącym się do określonego systemu wartości. Do realizacji celu badawczego posłużyły następujące pytania: Jakimi metodami zamierzano osiągnąć porozumienie wyborcze? Z jakimi podmiotami politycznymi zamierzano stworzyć koalicję wyborczą? Czy była to inicjatywa o charakterze samorządowym czy politycznym?Pozycja Problematyka samorządu w wybranych konstytucjach państw europejskich w okresie międzywojennym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Radomski, GrzegorzCelem artykułu jest analiza przepisów konstytucyjnych z okresu międzywojennego odnoszących się do samorządu, a przede wszystkim samorządu terytorialnego. Założono, że samorząd, uzyskując status wartości regulowanej w ustawie zasadniczej, stawał się potrzebnym, a zarazem niezbywalnym elementem władzy. Uwzględnienie instytucji samorządu w konstytucji mogło świadczyć o uznaniu jego doniosłości w budowie państwa. Badaniom poddano konstytucje nowo powstałych państw oraz w mniejszym zakresie ustawy zasadnicze powstałe przed 1914 rokiem. Ukazano także inspiracje ustaw zasadniczych. Dokonano porównania polskich zapisów z rozwiązaniami przyjętymi w konstytucjach innych państw. Istotna była odpowiedź na pytanie, czy tradycje samorządności wpływały na przyjęte uregulowania. Do realizacji celu wykorzystano zarówno analizę instytucjonalno-prawną, jak i komparatystykę. Główna teza artykułu zawiera się w stwierdzeniu, iż rola samorządu w państwie, a także obecność zapisów odnoszących się do samorządu była zgodna ze ścieżką przekształceń ustrojowych. Demokratyzacja zwykle sprzyjała uwzględnieniu samorządu w systemie aksjologicznym określonym w konstytucji, natomiast w państwach autorytarnych ograniczono rolę samorządu. Przedstawioną tezę należy opatrzyć jednym zastrzeżeniem. Regulacje konstytucyjne miały różnorodny charakter i nie zawsze mniejsza ilość przepisów dotyczących samorządu oznaczała deprecjację znaczenia tej instytucji w państwie.Pozycja Bezpieczeństwo Rzeczypospolitej Polskiej w kontekście sytuacji na granicy polsko-białoruskiej w okresie sierpień-grudzień 2021 roku – możliwości prawne i podjęte działania(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Olbrycht, PawełCelem badań prowadzonych na potrzeby artykułu była ocena działań podjętych przez władze RP w celu zwalczania prób masowej, nieudokumentowanej migracji przez granicę polsko-białoruską w okresie sierpień-grudzień 2021 r. w kontekście wykorzystania zapisów prawa krajowego oraz międzynarodowego, w tym w zakresie udzielania cudzoziemcom ochrony międzynarodowej. W procesie badawczym wykorzystano metodę analizy źródeł, a w niej technikę analizy treści aktów prawa polskiego oraz międzynarodowego związanych z problematyką migracyjną. Na podstawie przeprowadzonych badań należy stwierdzić, że działania podejmowane przez organy władzy publicznej RP, w tym wykorzystanie możliwości prawnych, pozwoliły w analizowanym okresie skutecznie przeciwdziałać potencjalnym zagrożeniom bezpieczeństwa wynikającym z nieudokumentowanej migracji przez granicę z Białorusią.Pozycja Prawnoustrojowa instytucjonalizacja opozycji politycznej – analiza porównawcza(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Matuszek, KrzysztofCelem niniejszego artykułu było przeanalizowanie stanu prawnej (bezpośredniej) instytucjonalizacji opozycji politycznej we współczesnych państwach, a także wyszczególnienie i uporządkowanie rozwiązań, jakie stosowane są w tym procesie. W opracowaniu postawiono hipotezę, że obecny stan wiedzy na ten temat jest nieaktualny, a prawna instytucjonalizacja, w tym jej konstytucjonalizacja, staje się zjawiskiem coraz powszechniejszym. W celu rozwiązania problemu badawczego i zweryfikowania hipotezy w trakcie badań skorzystano z metody analizy treści i metody porównawczej. Bazę źródłową stanowiły akty normatywne, monografie i opracowania zbiorowe oraz artykuły naukowe. Wynik analizy pokazał, że bezpośrednia instytucjonalizacja opozycji politycznej jest zjawiskiem coraz częstszym, obejmującym również państwa o bogatych tradycjach demokratycznych.Pozycja Bezpieczeństwo konsumentów w kontekście programu polityki konsumenckiej Unii Europejskiej na lata 2020–2025(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Malczyńska-Biały, MiraArtykuł ma na celu przedstawienie potrzeby zapewnienia bezpieczeństwa konsumentów w Unii Europejskiej po 2020 roku w kontekście realizowanej polityki konsumenckiej. Rozważania koncentrują się w szczególności na analizie Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2020 roku, stanowiącego unijny program na rzecz konsumentów. Bezpieczeństwo konsumentów związane jest z zagwarantowaniem im ochrony prawnej w zakresie czterech podstawowych płaszczyzn: zdrowotnej, ekonomicznej, informacyjno-edukacyjnej oraz dochodzenia roszczeń. Wskazano również na wpływ pandemii COVID-19 na bezpieczeństwo konsumentów w Unii Europejskiej.Pozycja Polityka informacyjna samorządu wojewódzkiego w Polsce w świetle prawa obywateli do informacji publicznej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Kuca, Paweł; Polak, RafałPolityka informacyjna jest jednym z elementów, które w istotny sposób wpływają na wizerunek i odbiór działań prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego. Skuteczne działania w tym obszarze pozwalają na efektywne komunikowanie z lokalną społecznością, a także są elementem praktycznej realizacji prawa obywateli do informacji. Jak wynika z przeprowadzonych badań, samorządy wojewódzkie w Polsce wykorzystują w swoich działaniach narzędzia polityki informacyjnej o różnym charakterze. Są to zarówno narzędzia, których funkcjonowanie jest wymagane przez przepisy prawa (Biuletyn Informacji Publicznej), media własne samorządów wojewódzkich, jak i działania realizowane w ramach polityki media relations.Pozycja Democratic backsliding as an obstacle in Polish-American cooperation in promoting democracy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Jureńczyk, ŁukaszThe United States has been the main promoter of democratic values in the world for decades. After the Cold War, promoting these values in Central and Eastern Europe, including Poland, was their important strategic goal. Poland, striving for the closest possible relations with the US, joined its efforts to promote democracy in Eastern Europe and other parts of the world. While this had tangible effects in the vicinity of Poland, doing so as part of military missions in Afghanistan and Iraq ended in failure. In recent years, Polish-American cooperation to promote democracy has been limited due to democratic backsliding in Poland. The American authorities have criticized the legal changes in Poland that limit the independence of the judiciary and freedom of the media, as well as other actions that violate the principles of liberal democracy and the rule of law. Criticism has a limited impact on stopping the regression of democracy in Poland. Moreover, with the outbreak of the war in Ukraine, the issue of democratic backsliding has been overshadowed by the military aspects of Polish-American cooperation.Pozycja Transformacja systemu politycznego w świetle różnych koncepcji rozliczania przeszłości(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Florek, IwonaSukcesja czy transformacja systemu politycznego jest procesem niejednokrotnie wymagającym zmierzenia się z niechlubną przeszłością. Historia państw europejskich w XX w. zna wiele przykładów takich wydarzeń. Różne państwa podchodzą w odmienny sposób do oceny i rozliczenia przeszłości. Celem artykułu nie jest ocena decyzji politycznych, a jedynie przyjrzenie się kwestiom dogmatycznym oraz odpowiedź na pytanie, czy polityka stoi ponad prawem. Z drugiej strony należy postawić pytanie, czy strategia grubej kreski jest prawnie sprawiedliwa i moralnie słuszna. Autorka stawia hipotezę, że Europejski Trybunał Praw Człowieka nie odnosi się do oceny sprawiedliwości dokonywanej przez państwa – sukcesorów „trudnej przeszłości historycznej”, a jedynie ocenia legalizm podjętych orzeczeń. W wyniku analizy orzecznictwa ETPCz oraz literatury można dojść do wniosku, że instytucja międzynarodowa, jaką jest Europejski Trybunał, nie chce oceniać polityki obranej przez państwa, a jedynie kwestie poszanowania zasady legalizmu.Pozycja Współpraca samorządu terytorialnego z organami administracji rządowej w zakresie realizacji inwestycji drogowych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Czech, MirosławDzięki przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku widoczne różnice instytucjonalne i prawne między naszym krajem a zachodnią Europą zaczęły się zacierać. Ustanowienie Europejskiej Przestrzeni Administracyjnej, jako ogólnego modelu administracji publicznej zmierzającego do podobnych lub wspólnych rozwiązań administracyjnych, miało wpływ na rozwój administracji publicznej i jej struktur organizacyjnych. W Polsce, podobnie jak w większości krajów europejskich, system władzy lokalnej oparty jest na zasadzie dualizmu, tzn. część zadań lokalnych wykonuje bezpośrednio administracja rządowa podporządkowana właściwym ministrom, zaś pozostałe zadania realizuje samorząd terytorialny reprezentujący interesy konkretnej wspólnoty lokalnej. Celem artykułu jest omówienie zagadnienia wzajemnej współpracy administracji rządowej z przedstawicielami samorządów terytorialnych na przykładzie realizacji inwestycji o znaczeniu międzynarodowym oraz krajowym, jakimi są planowane do wykonania newralgiczne drogowe inwestycje liniowe, które przebiegają przez teren Polski, oraz przedstawienie konfliktów interesów lokalnego społeczeństwa z globalnymi korzyściami państwa, które często są zasadniczo różne i nie zawsze rozumiane we właściwy sposób. Intensywny rozwój infrastruktury transportu drogowego, jaki obecnie odbywa się w Polsce, przy udziale polityki unijnej, ma znaczący wpływ na rozwój gospodarczy mikroregionów zarządzanych przez lokalne samorządy terytorialne, zasadne jest więc podjęcie jednolitych działań rządowych i samorządowych celem wypracowania wspólnego porozumienia zmierzającego w kierunku osiągnięcia sukcesu gospodarczego kraju w ujęciu globalnym.Pozycja O kobietach w wybranych polskich tygodnikach opinii(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Brzoza-Kolorz, KatarzynaNa podstawie analizy zawartości czterech polskich tygodników opinii („Polityka”, „Wprost”, „Newsweek Polska”, „Gazeta Polska”) w latach 2000–2019 pokazano, jakie wątki płciowe podejmują badane redakcje oraz jak i przy okazji jakich zagadnień dyskutowano na temat kobiet. Prezentowane dane mają charakter deskryptywny, ale można wychwycić tendencję do pisana o kobietach głównie w rubrykach dotyczących spraw społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem wątków obrazujących sytuację kobiet na rynku pracy oraz zagadnień dotyczących kobiecej cielesności/seksualności.Pozycja Planning and organising protection of critical infrastructure(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2022) Barć, MarekThe article is devoted to planning and organizing critical infrastructure protection. The planning method was indicated there, and the layout of the critical infrastructure protection plan was presented. The most important thing is to protect critical infrastructure components that citizens use on a daily basis. So in the article I am talking about energy supply systems, energy resources and fuels, food and water supply system. And above all about financial systems, healthcare and ICT.