Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 49(1)/2017

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/2450

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 30

Nierówności dochodowe samorządów gminnych w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Głowicka-Wołoszyn, Romana; Wołoszyn, Andrzej; Kozera, Agnieszka
StreszczenieKluczowym zagadnieniem w realizacji zadań przez samorządy gminne jest zapewnienie odpowiednich zasobów finansowych. Wysoki poziom dochodów własnych per capita, a także ich wysoki udział w dochodach ogółem świadczą o wysokim poziomie samodzielności finansowej gmin, sprzyjają lepszemu zaspokojeniu potrzeb mieszkańców i stanowią podstawę stabilnego rozwoju lokalnego. Potencjał dochodowy gmin wynika z uwarunkowań zewnętrznych takich jak koniunktura gospodarcza kraju, ale również z lokalizacji jednostki, posiadanych surowców naturalnych, warunków przyrodniczych, ponadto uwarunkowany jest wewnętrznymi czynnikami społeczno-gospodarczymi. Czynniki te sprawiają, że w potencjale dochodowym samorządów lokalnych występują dysproporcje związane z typem administracyjnym gmin czy lokalizacją w województwach. Celem przeprowadzonych badań była diagnoza poziomu nierówności dochodowych gmin w Polsce w latach 2005–2014. Rozpatrywano dochody ogółem oraz dochody własne samorządów gminnych. Gminy analizowano w przekroju ich typów administracyjnych oraz województw. Podstawę informacyjną badań stanowiły dane dotyczące poziomu dochodów własnych oraz dochodów ogółem per capita w gminach z wyjątkiem miast na prawach powiatu. Dane pochodziły z baz danych publikowanych Główny Urząd Statystyczny. Oceny nierówności dochodowych gmin w Polsce dokonano na podstawie wartości współczynnika Theila.Największe nierówności dochodowe o malejącej tendencji w zakresie dochodów własnych stwierdzono w obrębie gmin wiejskich, co może wynikać ze znacznego zróżnicowania ich typów funkcjonalnych. Rozpatrując gminy w poszczególnych województwach, najwyższy poziom nierówności w rozkładzie dochodów własnych odnotowano w województwie mazowieckim, a najniższy w województwie lubuskim. Nieznaczne nierówności w rozkładzie dochodów własnych stwierdzono pomiędzy typami administracyjnymi gmin oraz województwami. Na niewielkim, zbliżonym do zera poziomie odnotowano również nierówności w rozkładzie dochodów ogółem dla gmin w Polsce.
Korzyści z wykorzystania funduszy unijnych w gminach Podkarpacia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Szara, Katarzyna; Majka, Agnieszka
Gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego w zakresie swojego władztwa posiada szereg instrumentów umożliwiających swobodne modelowanie przestrzeni społeczno-gospodarczej. Dochody własne jednostek samorządu terytorialnego każdego szczebla nie zapewniają pożądanego tempa realizowania inwestycji, dlatego też bardzo ważną rolę odgrywa możliwość pozyskania środków finansowych z innych źródeł. Celem opracowania jest próba oceny korzyści wynikających z wykorzystania środków unijnych w wybranych gminach Podkarpacia. Realizując przyjęty cel wykorzystano badania własne wykonane z użyciem kwestionariusza ankiety w wybranych gminach Podkarpacia. Gminy poddane analizie są zróżnicowane pod względem warunków, a jednocześnie różnią się między sobą wielkością uzyskiwanego wsparcia. Główny problem wynikał z potrzeby określenia związków wynikających między organizacją pracy w urzędzie gminy a korzyściami zrealizowanymi dzięki funduszom unijnym. Z oceny wynika, iż pozyskane fundusze przyczyniły się do wzrostu dochodów w gminie, rozwoju przedsiębiorczości, zaś w stopniu bardzo dużym do poprawy infrastruktury kulturalnej.
Pomiar kondycji finansowej jednostek samorządu lokalnego – kwerenda międzynarodowa
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Stanny, Monika; Strzelczyk, Wojciech
Ocena kondycji finansowej samorządów lokalnych ma istotne znaczenie dla rozwoju wiedzy z zakresu finansów publicznych, identyfikacji mechanizmów wyjaśniających relacje poszczegól-nych jej elementów, wyznaczenia potencjalnych kierunków optymalizacji finansów oraz zaspokojenia potrzeb informacyjnych szerokiej grupy interesariuszy. Pomiar kondycji finansowej pozwala na ocenę bezpieczeństwa finansowego rozumianego jako zdolność do zapewnienia ciągłości w realizacji podstawowych zadań własnych oraz utrzymania wiarygodności finansowej związanej ze spłatą obecnych i przyszły zobowiązań finansowych. Celem artykułu było dokonanie krytycznego przeglądu definicji i metod oceny kondycji finan-sowej samorządu lokalnego pozyskanego podczas przeglądu międzynarodowej literatury tematu. Zestawiono różnorodne metody pomiaru kondycji finansowej samorządu, które pozwalają na prowadzenie badań porównawczych i wyznaczanie przestrzennych trendów jej oceny. Różnorodność ujęć kondycji finansowej spotykana w literaturze uzależniona jest od celu i przyjętej definicji oraz od zakresu przestrzennego i dostępności danych statystycznych. Częstą praktyką jest wykorzystanie koncepcji pomiaru kondycji finansowej proponowanej przez Canadian Institute of Chartered Accountants lub International City/County Management Association. Analiza literatury międzynarodowej, uzupełniona dorobkiem autorów polskich, pozwoliła na identyfikację dwóch zasadniczych podejść do pomiaru kondycji finansowej samorządu: 1) wielu miar empirycznych; 2) miary syntetycznej. Przedmiotem zainteresowania niniejszego artykułu jest drugie podejście, w którym adaptuje się różne metody tworzenia jednego wielozmiennego indeksu kondycji finansowej (miary syntetycznej), na podstawie którego możliwe jest dokonanie relatywnego pomiaru poziomu sytuacji finansowej.
Zagrożenia w gospodarce finansowej samorządów gminnych a wyrównywanie poziomu rozwoju lokalnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Standar, Aldona
Celem artykułu jest identyfikacja zagrożeń w gospodarce finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Wystąpienie tych zagrożeń, ich skala oraz liczba stanowi niebezpieczeństwo dla stabilnego funkcjonowania JST, co w konsekwencji może ograniczyć ich rozwój lokalny. Ograniczenia możliwości realizacji inwestycji jest szczególnie istotnym problemem dla gmin charakteryzujących się niskim poziomem rozwoju, które w celu niwelacji swojego zacofania rozwojowego powinny zintensyfikować działania na rzecz rozwoju. Istnieje możliwość przyspieszenia tych działań dzięki wykorzystaniu znaczących środków UE w ramach perspektywy finansowej 2014–2020. Stąd niezbędne wydaje się prowadzenie badań mających na celu dostarczanie informacji o ograniczeniach finansowych jednostek sektora publicznego. Realizacja celu wymagała wykorzystania analizy wskaźnikowej, wybranych metod statystyki opisowej oraz analizy ANOVA. Zbadano obszary gospodarki finansowej w zakresie m.in. samodzielności finansowej, płynności finansowej, możliwości inwestycyjnych oraz obsługi zadłużenia. Analizę przeprowadzono dla wszystkich gmin województwa wielkopolskiego z wyjątkiem miast na prawach powiatu.
Zróżnicowanie przestrzenne absorpcji funduszy unijnych perspektywy finansowej 2007–2013 a zmiany poziomu wzrostu gospodarczego województw w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Spychała, Marcin
W artykule przedstawiono zróżnicowanie przestrzenne absorpcji funduszy unijnych okresu programowania 2007–2013 na poziomie województw. Wykorzystanie środków europejskich omówiono najpierw w układzie programów operacyjnych, a następnie przy zastosowaniu wielkości bezwzględnych (liczby projektów i wartości funduszy) oraz względnych (wartości funduszy na 1 mieszkańca i wartości funduszy na 1 km2). W artykule postanowiono zweryfikować hipotezę, według której w Polsce występują znaczne dysproporcje przestrzenne w wykorzystaniu funduszy unijnych perspektywy finansowej 2007–2013. Najwyższą kwotę funduszy oraz największą liczbę projektów zrealizowano w województwie mazowieckim. Z kolei najwyższą kwotę środków unijnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca odnotowano w województwie warmińsko-mazurskim, a w przeliczeniu na 1 km2 – w województwie śląskim. Ponadto w opracowaniu zbadano i określono związek między kształtowaniem się koniunktury gospodarczej w województwach a kwotą wykorzystanych środków wspólnotowych w poszczególnych regionach. Wykorzystanie funduszy unijnych w poszczególnych regionach było istotnie dodatnio skorelowane ze stopą wzrostu PKB. Najwyższe tempo wzrostu PKB zaobserwowano w tych województwach, w których zostało zaangażowanych najwięcej funduszy unijnych, a najniższe tempo wzrostu PKB odnotowano w regionach o najmniejszej absorpcji środków europejskich. Dane statystyczne dotyczące PKB zaczerpnięto z Banku Danych Głównego Urzędu Statystycznego, natomiast dane dotyczące zaangażowania funduszy unijnych wygenerowano z Listy beneficjentów publikowanej przez Ministerstwo Rozwoju. Z kolei wszystkie opracowania graficzne przygotowano w programie GIS-owskim.
Determinanty działania kontroli zarządczej w wybranych jednostkach samorządu terytorialnego województwa świętokrzyskiego – wyniki badań empirycznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Sołtyk, Piotr
Do administracji samorządowej koncepcja kontroli zarządczej wprowadzona została na podstawie zmiany przepisów prawa finansowego w 2009 r. Ustawodawca podejmując decyzję o implikacji tego nowego modelu zarządzania do jednostek sektora finansów publicznych miał przede wszystkim na celu zwiększenie skuteczności i efektywności, transparentności działania administracji publicznej na wzór rozwiązań powszechnie obowiązujących w organizacjach ładu korporacyjnego. Ważną przesłanką przemawiającą za wprowadzeniem kontroli zarządczej do jednostek sektora publicznego był także głęboki kryzys funkcjonowania systemu kontroli wewnętrznej. Z uwagi na znaczny upływ czasu, od kiedy zaistniała kontrola zarządcza w samorządzie terytorialnym zdecydowano podjąć próbę rozpoznania głównych determinantów mających wpływ na działanie kontroli zarządczej zgodnie z założeniami ustawodawcy. Badanie przeprowadzono w trzydziestu gminach wiejskich województwa świętokrzyskiego. Dobór próby badawczej był celowy, gdyż badania zostały przeprowadzone w tych jednostkach, które prawnie zwolnione są z obowiązku prowadzenia audytu wewnętrznego. Badania przeprowadzone zostały z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety, a podstawę do sformułowania pytań stanowiły wytyczne standardów kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych ogłoszone komunikatem nr 23 Ministra Finansów z 16 grudnia 2009 r. Autor ma nadzieję, że uzyskane wyniki z badania mogą stanowić głos doradczy w toczącej się dyskusji nad modelem funkcjonowania kontroli zarządczej w samorządzie terytorialnym.
Zarządzanie projektem partnerskim współfinansowanym ze środków funduszy zewnętrznych przy zastosowaniu metody Project Cycle Management
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Bochenek, Monika; Zając, Alina
W artykule zaprezentowano propozycję podejścia do zarządzania partnerskim projektem współfinansowanym z funduszy strukturalnych UE w sektorze publicznym. Zarządzanie projektami stanowi ważny, wieloaspektowy obszar badań naukowych i praktyki zarządzania we współczesnych organizacjach. Jednostki samorządu terytorialnego pozyskują środki z funduszy UE na realizację zadań, korzystając z adresowanych do nich projektów [Trocki, 2012] w tym projektów partnerskich. Idea partnerstwa projektowego jest stosunkowo nową formą współpracy zorganizowanych podmiotów, które angażują się wspólnie w realizację konkretnych przedsięwzięć organizacyjnych w formule projektowej. Niestety, jak do tej pory partnerstwo projektowe nie zostało szeroko opisane w literaturze. Artykuł ma na celu ukazanie specyfiki zarządzania projektem partnerskim współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach POKL 2007–2013 oraz ukazanie korzyści, jakie niesie ze sobą współpraca jednostki samorządu terytorialnego z organizacjami pozarządowymi. Prezentuje formy i fazy współdziałania osób oraz podmiotów w procesie zarządzania partnerskim projektem. Zaprezentowano w nim studium przypadku dla projektu partnerskiego pt. „Akademia organizacji pozarządowych” wdrażanego w partnerstwie jednostki samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych.
Rozwój i przestrzenne zróżnicowanie upowszechnienia infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej w Polsce w latach 1995–2014
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Sierak, Jacek
Infrastruktura komunalna ma istotny wpływ na funkcjonowanie i rozwój systemu osadniczego kraju, zarówno na ilościowy i jakościowy rozwój miast, jak i obszarów wiejskich. Celem artykułu jest przedstawienie zmian poziomu infrastruktury wodociągowej kanalizacyjnej, z wykazaniem dynamiki procesów w skali kraju, poszczególnych województw oraz porównaniem efektów realizacji zadań na obszarach miast i terenach wiejskich. Zakres czasowy badania obejmuje ostatnich 20 lat, tj. lata 1995–2014. Przeprowadzone badania wykazały, że w skali całego i poszczególnych województw notowano znaczące efekty inwestycyjne. W pierwszych latach samorządności główny nacisk położono na inwestycyjne wodociągowe, po pewnym czasie rozpoczęto realizację komplementarnych projektów kanalizacyjnych. Duże efekty inwestycyjne notowano zwłaszcza w regionach Polski wschodniej i centralnej. W znacznym stopniu było to możliwe dzięki programom wsparcia finansowanym ze środków krajowych i dotacji unijnych. W układzie przestrzennym zwrócić należy uwagę na znacznie dysproporcje odsetka korzystających z sieci pomiędzy regionami Polski wschodniej oraz zachodniej i północnej. W części wynika to nadal z uwarunkowań historycznych oraz nierównomiernej alokacji nakładów inwestycyjnych także w okresie powojennym. Mimo wykazanych znaczących efektów rzeczowych inwestycji skala potrzeb występujących w poszczególnych regionach kraju jest nadal duża. Oznacza to, że w najbliższych latach koniecznym będzie wygospodarowanie w budżetach gmin dalszych środków na rozbudowę infrastruktury wodociągowo-kanalizacyjnej. Jest to jeden z warunków kształtowania wzrostu konkurencyjności jednostek terytorialnych oraz możliwości ich wielofunkcyjnego, zrównoważonego rozwoju.
Społeczna percepcja inwestycji komunalnych współfinansowanych z funduszy strukturalnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Satoła, Łukasz
Integracja z Unią Europejską jako jedno z ważniejszych wydarzeń w najnowszej historii Pol¬ski wywarła istotny wpływ na funkcjonowanie jednostek samorządu terytorialnego. Możliwość po¬zyskania funduszy strukturalnych w znaczącym stopniu zmieniła sposób działania gmin zarówno w sferze działalności bieżącej, jak i prowadzenia inwestycji. Celem artykułu jest prezentacja opinii przedstawicieli społeczności lokalnych na temat postrzegania przez nich wykorzystania oraz efektów zastosowania funduszy strukturalnych w jednostkach samorządu terytorialnego. Materiał empiryczny do analiz stanowiły wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w 24 gminach z obszaru województw: lubelskiego, małopolskiego, podkarpackiego, śląskiego oraz świętokrzyskiego. Respondenci dostrzegali różne korzyści z wstąpienia Polski do struktur UE, a wśród najważniejszych wymieniali zwiększenie dostępności środków finansowych na modernizację i rozbudowę obiektów infrastruktury społecznej oraz technicznej. W mniejszym stopniu doceniane były takie aspekty, jak wzrost aktywności zawodowej i przedsiębiorczości mieszkańców oraz wyrównywanie dysproporcji pomiędzy regionami. Zdaniem ankietowanych zrealizowane inwestycje w większym stopniu przyczyniły się do poprawy jakości życia mieszkańców niż do stworzenia warunków do trwałego rozwoju gospodarczego. Formułowane oceny zakresu oddziaływania funduszy UE były podzielone, tym niemniej przeważały traktujące poprawę standardu życia jako główny efekt realizacji inwestycji. Okazało się bowiem, że tego typu inwestycje były realizowane w pierwszej kolejności, jako te, które w największym stopniu odzwierciedlają preferencje wspólnot lokalnych. Dopiero gminy, które zaspokoiły te najpilniejsze potrzeby i pozyskały kolejne fundusze przeznaczały je na przedsięwzięcia służące rozwojowi lokalnemu.
Transfery budżetowe dla przedszkoli niepublicznych w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Pigłas, Artur
Prywatne placówki wychowania przedszkolnego odgrywają ważną rolę w polskim systemie oświatowym. Głównym celem niniejszej publikacji jest wskazanie czynników decydujących o wy¬sokości transferów publicznych przekazywanych na funkcjonowanie tego rodzaju placówek. Prze¬prowadzone analizy wskazują, że o wysokości tych środków decydują głównie kwoty przeznaczane przez władze samorządowe na finansowanie wynagrodzeń nauczycieli zatrudnianych w placówkach publicznych. Dokonywane w minionych latach zmiany aktów prawnych nie wpłynęły znacząco na wysokość transferów publicznych kierowanych do tego rodzaju placówek. Jednocześnie umożliwiły one samorządom stosowanie jednolitych zasad naliczania dotacji dla podmiotów uprawnionych do ich otrzymania. Zagrożeniem dla funkcjonowania tego rodzaju placówek wydają się być niekorzyst¬ne prognozy demograficzne, które przewidują zmniejszenie liczby dzieci w wieku przedszkolnym.
Wybrane aspekty efektywności nakładów inwestycyjnych gmin na obszarach w przeważającym stopniu wiejskich (predominantly rural) województwa mazowieckiego w latach 2003–2014
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Lusawa, Roman
W artykule podjęto ważny i aktualny, a zarazem trudny temat efektywności inwestycji podej¬mowanych przez sektor publiczny w danym przypadku przez gminy położone na obszarach w prze¬ważającym stopniu wiejskich. Jego waga wynika z faktu, iż gminy położone na obszarach wiejskich charakteryzują się niskim potencjałem dochodowym i muszą szczególnie podaż nierynkowych dóbr publicznych, które społeczeństwu przynoszą znaczne korzyści, jednak trudno poddające się pomiarowi. Dlatego podjęto próbę oceny efektywności inwestycyjnej gmin na podstawie dających się mierzyć zmian sytuacji demograficznej gmin, dochodowej obywateli i podmiotów gospodarczych oraz finansowej samorządu. Związek pomiędzy wielkością kwot przeznaczanych na inwestycje a miarami charakteryzu¬jącymi te zmiany udowodniono metodami statystycznymi, co pozwoliło sformułować kilka wnio¬sków dotyczących efektywności analizowanej działalności gmin. Stwierdzono wysoką, z punktu widzenia społeczeństwa, ich efektywność (wzrost dochodów ludności). Równocześnie nie dostrze¬żono ich wpływu na lokalną gospodarkę (wzrost dochodów firm). Za niekorzystny uznano proces pogarszania się wyniku finansowego samorządu ze względu na niski wzrost ich dochodów, przy widocznym wzroście kosztów działalności bieżącej. W końcu za błąd uznano ukierunkowanie dzia¬łalności inwestycyjnej na przyciąganie czynników z zewnątrz, zamiast na utrzymanie tych, jakimi jednostki rozporządzają. gospodarować posiada¬nymi środkami. Trudność wynika zaś z faktu, iż przedmiotem działalności sektora publicznego jest
Wykorzystanie funduszy UE w ramach perspektywy 2007–2013 a możliwości pozyskania środków w ramach perspektywy 2014–2020 na przykładzie wybranej gminy z województwa podkarpackiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Lichota, Wojciech
Celem artykułu jest przedstawienie i ocena wykorzystania funduszy unijnych w ramach perspektywy finansowej 2007–2013 i możliwości aplikowania o środki w ramach perspektywy finanso¬wej 2014–2020 przez jednostki samorządu terytorialnego, przedstawiono również przykład gminy z województwa podkarpackiego, która aktywnie pozyskuje środki unijne. W artykule został zapre¬zentowany stan wykorzystania funduszy unijnych w Polsce oraz osiągnięte podstawowe efekty rze¬czowe w ramach całego Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007–2013 przez jednostki samorządu terytorialnego. Pozwoliło to dokonać oceny zasadności realizacji projektów. Jednocześnie przedstawiono możliwości pozyskania środków przez jednostki samorządu terytorialnego w kontekście nowej perspektywy finansowej 2014–2020. Od początku uruchomienia programów do dnia 29 maja 2016 r. złożono 302,4 tys. wniosków poprawnych pod względem formalnym na łączną kwotę dofinansowania 616 mld zł. W tym samym okresie podpisano z beneficjentami 106 361 umów o dofinansowanie na kwotę dofinansowania w części UE 285,1 mld zł, co stanowi 100,7% alokacji na lata 2007–2013. Wartość wydatków w części dofinansowania UE wynikająca ze złożonych wniosków o płatność wyniosła 283,1 mld zł. Założone wskaźniki produktu i rezultatu w większości zostały osiągnięte. W artykule zostały zestawione inwestycje zrealizowane przez gminę Kamień przy udziale dofinansowania pochodzącego ze środków UE, jak również wspomniano o innych dotacjach, progra¬mach i funduszach, z których skorzystała gmina. Zagregowane dane finansowe dotyczące zrealizo-wanych inwestycji zostały zestawione z budżetem gminy. W artykule wskazano również bariery związane z aplikowaniem o fundusze unijne. Jedną z nich jest niewątpliwie ograniczony budżet każdej jednostki samorządu terytorialnego, ponieważ wnioskodawca zobowiązany jest do współfinansowania inwestycji. Kolejną barierę stanowi obawa potencjalnych beneficjentów, co do możliwości wypełnienia wszystkich obowiązków wynikających z regulaminu konkretnego naboru wniosków i umowy o dofinansowanie.
Kondycja finansowa wybranych jednostek samorządu terytorialnego województwa małopolskiego w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kwaśny, Jakub
Celem niniejszego artykułu jest określenie kondycji finansowej wybranych jednostek samorzą¬du terytorialnego województwa małopolskiego w nowej perspektywie unijnej na lata 2014–2020. Globalny kryzys miał wpływ nie tylko na światowe rynki finansowe, ale także, a może przede wszystkim na politykę i kierunki rozwoju władz lokalnych i samorządowych. Dodatkowo zmienia się podejście do realizacji celów strategicznych, które obecnie jest ukierunkowane terytorialnie i skoncentrowane na pobudzaniu endogenicznych potencjałów wzrostu gospodarczego. Na szczeblu krajowym i regionalnym opracowano już nowe plany i strategie, ich realizacja i osiąganie celów zgodnych ze strategią „Europa 2020” zależeć będzie od możliwości absorpcyjnych samorządów terytorialnych. Hipoteza weryfikowana w artykule dotyczy konieczności zmian w systemie docho¬dów jednostek samorządu terytorialnego i potrzeby dalszej decentralizacji finansów publicznych, celem pobudzania endogenicznych potencjałów wzrostu. W celu jej weryfikacji wykorzystano metodę analizy wskaźnikowej danych finansowych jednostek samorządu terytorialnego w latach 2010–2014. Przeprowadzone badania wykazały pozytywne tendencje w polityce budżetowej wy¬branych jednostek samorządu terytorialnego, nieadekwatność ich dochodów oraz niską całkowitą zdolność do rozwoju. ¬
The role of local self-government in stimulating urban development in the context of the construction of age-friendly cities and the concept of Silver Economy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kubejko-Polańska, Ewa
The ageing urban population in Poland is becoming a common phenomenon, although it takes a different pace in different regions. Therefore, it seems necessary to introduce in urban policy new strategic solutions for the so-called age-friendly cities, which in turn creates a number of oppor¬tunities to use the widely understood potential of older people, that is the concept of the Silver Economy. This paper attempts to identify areas of strategic intervention in the context of adapting cities to the phenomenon of the ageing population. This was done through the analysis of diagnostic and projection parts of all current development strategies developed for at least poviat towns in Podkar¬packie Voivodship. The aim of the study was also to verify whether and to what extent local autho¬rities of individual cities make concrete arrangements regarding the direct elimination or reduction of the negative effects of the ageing population, and the use of the potential of the Silver Economy. The analysis made it possible to identify areas of strategic actions in individual cities and showed a clear picture of the situation in poviat towns and cities with powiat rights generally tre¬ated as a specific level of local planning. In the strategies of urban development the efforts of local authorities towards new strategic solutions for the so-called age-friendly cities are visible. However, there are areas that require additional investment and strategic thinking. Cities should be prepared to perceive the ageing process and the increasing number of seniors as a development opportunity, and this should be done in a comprehensive way, and adequately to the pace of changes.
Rosnące zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego jako zagrożenie dla rozwoju lokalnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kozera, Agnieszka
Rozwój lokalny to długofalowy proces przemian dokonujących się w gospodarce. Aby były one możliwe, niezbędne jest ponoszenie wydatków, zwłaszcza inwestycyjnych. Na szczeblu lokal¬nym ciężar finansowy tych zmian spoczywa w głównej mierze na podmiotach sektora samorządo¬wego. Wejście Polski do Unii Europejskiej oraz możliwość korzystania przez JST ze środków unij¬nych, zwłaszcza w latach 2007–2013, przyczyniło się do ich rozwoju lokalnego, w szczególności do wzrostu atrakcyjności rezydencjalnej i inwestycyjnej wielu gmin wiejskich, ale także do dyna¬micznego wzrostu poziomu ich zadłużenia. Z jednej strony wykorzystanie zwrotnego finansowania pozwala JST funkcjonować w warunkach niedostosowania dochodów do kosztów wykonywanych zadań oraz na utrzymanie wydatków inwestycyjnych na wysokim poziomie w warunkach niskiego ich potencjału inwestycyjnego. Z drugiej jednak strony pojawia się problem bezpiecznego poziomu zadłużenia JST oraz odpowiedniego zarządzania powstałym długiem. Nadmierne zadłużenie JST to zagrożenie nie tylko dla ich stabilnego funkcjonowania i rozwoju lokalnego, ale także dla stabilno¬ści finansowej całego sektora finansów publicznych. Celem artykułu jest analiza zjawiska zadłuże¬nia jednostek samorządu terytorialnego w Polsce w latach 2007–2014 oraz określenie perspektyw rozwoju lokalnego tych podmiotów w kontekście rosnącego ich zadłużenia oraz obowiązujących od 2014 roku ograniczeń prawnych dotyczących możliwości zaciągania nowych zobowiązań przez JST. Badania przeprowadzono na podstawie baz danych publikowanych przez Ministerstwo Finan-sów oraz Główny Urząd Statystyczny.
Fundusz Municypalny – instrument wsparcia rozwoju budownictwa mieszkaniowego w gminach
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Klimek, Dariusz
Przedmiotem artykułu jest analiza możliwości i celowości współpracy gmin i Towarzystw Bu-downictwa Społecznego z Funduszem Municypalnym TFI BGK S.A. Fundusz Municypalny utwo-rzony przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych BGK S.A. jest zupełnie nowym instrumentem zarejestrowanym 30 grudnia 2015 r. Jego konstrukcja prawna i finansowa wskazuje, że może być długoterminowym inwestorem finansowym (perspektywa finansowania od kilkunastu do 25 lat) w obszarze nieruchomości kubaturowych realizowanych przez gminy lub podległe im spółki komu¬nalne. W szczególności dotyczy to gmin i TBS, które w wyniku realizacji w latach 2007–2013 in¬westycji współfinansowanych ze środków Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego charakteryzują się wysokim wskaźnikiem zadłużenia uniemożliwiającym inwestycje oraz planują inwestycje nie możliwe w praktyce do finansowania ze środków FS i EFRR w per¬spektywie do 2020 roku. Podstawowym celem artykułu jest analiza korzyści i niekorzyści, jakie mogą wynikać z korzystania przez gminę z nowego instrumentu finansowego. Do jego zalet zalicza się przede wszystkim możliwość uruchomienia projektów inwestycyjnych przy minimalizacji tzw. udziału własnego, bez istotnego obciążania bieżącego budżetu gminy, dostęp do długoterminowego finansowania uwzględniającego specyfikę jednostek samorządowych, jasne i z góry określone dla obu stron zasady realizacji projektu, zagwarantowany mechanizm wyjścia Funduszu z inwestycji zapewniający przekazanie stronie samorządowej pełnej kontroli nad spółką. Do wad można zali¬czyć m.in. konieczność zapewnienia dość wysokiej rentowności projektu w celu spłaty Funduszu. W artykule zaakcentowana jest również szczególna rola Banku Gospodarstwa Krajowego S.A. w udzielaniu wsparcia budownictwa mieszkaniowego w gminach.
Wybrane aspekty jakości życia mieszkańców Podkarpacia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kawa, Marta; Kisiel, Magdalena; Grzybek, Maria
W artykule przedstawiono wybrane aspekty wpływające na kształtowanie jakości życia miesz-kańców. Oceny jakości życia dokonano w oparciu o czynniki obiektywne i subiektywne. Określając czynniki obiektywne uwzględniono między innymi przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto, stopę bezrobocia rejestrowego. Oceny jakości życia w oparciu o czynniki subiektywne dokonano na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych wśród mieszkańców Podkarpacia. Trudno jest określić jednoznaczną definicję pojęcia jakości życia. Każdy z nas rozumie ją inaczej. Dla jed¬nych wystarczy zaspokojenie podstawowych potrzeb i posiadanie odpowiednich dóbr materialnych. Z kolei dla innych najważniejsze są bezpieczeństwo, relacje międzyludzkie oraz realizacja życio¬wych planów. Na poziom jakości życia wpływa wiele czynników, między innymi posiadanie zatrud¬nienia i związane z tym odpowiednie wynagrodzenie. W 2014 roku w Polsce wynagrodzenie brutto przekroczyło 4 tys. zł. Jednak poziom wynagrodzenia w województwie podkarpackim był znacznie niższy, gdyż nie przekroczył 3,5 tys. zł. Z badań wynika, że mieszkańcy Podkarpacia najbardziej obawiają się zwolnienia z pracy, na co wskazało prawie 60% ankietowanych. Utrata pracy powo¬duje zmniejszenie lub utratę dochodów, zmianę stylu życia oraz często pogorszenie stanu zdrowia fizycznego i psychicznego. Z przeprowadzonych badań wynika, że największy wpływ na jakość życia mieszkańców Podkarpacia ma stan zdrowia, wykształcenie, poziom zamożności oraz poziom dochodów. Na jakość życia ma wpływ bardzo wiele czynników, które zmieniają się w zależności od sytuacji społeczno-gospodarczej danego państwa. Ponadto problemy, jak również pojawiające się możliwości, z jakimi spotykamy się w życiu codziennym wpływają na ocenę jakości życia. Obecnie jednym z aspektów, który w znacznym stopniu wpływa na jakość życia jest praca.
Jednostki samorządu terytorialnego jako beneficjent polityki spójności w latach 2007–2013
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Jegorow, Dorota
Celem artykułu jest prezentacja rozkładu natężenia absorpcji środków polityki spójności przez jednostki samorządu terytorialnego w perspektywie wieloletnich ram finansowych 2007–2013. Zaprezentowana niestrukturalna analiza ilościowa osadzona została w układzie wyznaczonym poszczególnymi województwami oraz programami operacyjnymi. Przeprowadzona analiza staty¬styczna wskazuje na występowanie istotnego zróżnicowana przestrzennego aktywności samorzą¬dów terytorialnych w polityce spójności. Pomimo zbliżonej relatywnej wartości ogółu projektów zrealizowanych w ramach wsparcia poszczególnych województw istotne różnice pojawiły się w na¬tężeniu zagospodarowywania środków w poszczególnych programach. Wysoka dyspersja wystąpiła w przypadku programów centralnych zorientowanych inwestycyjnie i innowacyjnie. Najmniejszą aktywnością w tym zakresie wykazały się jednostki samorządu terytorialnego z województw cha¬rakteryzujących się najniższymi wskaźnikami rozwoju. Jednocześnie zanotowana została staty¬stycznie istotna dodatnia zależność kontraktacji funduszy dedykowanych regionalnie przy prze¬ciwnej zależności w stosunku do funduszy centralnych. W świetle uzyskanych danych należy mieć zasadne wątpliwości, czy przy tak wysokim rodzajowym i kwotowym zróżnicowaniu aktywności poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego w pozyskiwaniu zewnętrznych bezzwrotnych środków finansowych osiągnięcie celów wpisanych w politykę spójności jest możliwe.
Gospodarka niskoemisyjna jako podstawa rozwoju regionu
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Jankiewicz, Sławomir
Polska, już od kilkudziesięciu lat odnotowuje wzrost gospodarczy. Jednak, cały czas poziom PKB per capita znacznie odbiega od poziomu w krajach wysoko rozwiniętych. Znacznie gorzej jest z rozwojem, którego tempo było niższe niż wzrostu gospodarczego. Dlatego mamy m.in. duży poziom ubóstwa, problem z zapewnieniem odpowiednich warunków mieszkaniowych i zdrowot¬nych, czy relatywnie wysokie obciążenia podatkowe osób o najniższych dochodach. W następnej dekadzie średnie tempo przyrostu PKB może znacznie się zmniejszyć, ponieważ nie zbudowaliśmy trwałej przewagi konkurencyjnej. Dotychczasowy sukces zawdzięczamy głównie niskim kosztom pracy, a nie innowacyjności. Regiony, które chcą uzyskać długookresowe i wysokie tempo rozwoju gospodarczego muszą zbudować przewagę opartą na nowoczesnych technologicznie produktach i usługach. Szansę taką stwarza gospodarka niskoemisyjna. Szczególnie, że w obecnej perspektywie finansowania (2014– 2020) UE przeznaczyła znaczne środki na działania związane z niskoemisyjnością. W artkule zwrócono uwagę na korzyści, jakie może uzyskać region po wdrożeniu gospodarki niskoemisyjnej. Dotyczą one m.in. zwiększenia lokalnej produkcji dóbr i usług, wzrostu zatrud¬nienia i średniego wynagrodzenia, poprawy jakości środowiska przyrodniczego oraz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego. Stworzenie gospodarki niskoemisyjnej pozwoli więc na systema¬tyczny wzrost dobrobytu ludności oraz poprawę jakości życia osób mieszkających na terenie JST. Artykuł zawiera również syntetycznie zdefiniowane pojęcie gospodarki niskoemisyjnej oraz zrównoważonego rozwoju gospodarczego.
Analiza efektywnego wykorzystania środków unijnych przez gminy powiatu olkuskiego w latach 2007–2013
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Jachowicz, Agnieszka
W latach 2007–2013 samorządy stanęły w obliczu możliwości sięgnięcia po dużą pulę środków unijnych. Po raz pierwszy Polska brała aktywny udział w przygotowaniu tej perspektywy finansowej. Po raz pierwszy także pojawiło się w niej 16 programów operacyjnych przygotowywanych przez same samorządy, co stanowiło dla nich też swoiste wyzwanie. Celem artykułu jest ukazanie, że samorządy zaczynają pracować i funkcjonować w sposób efektywny wykorzystując fundusze unijne. Z tego po¬wodu przebadano gminy powiatu olkuskiego w województwie małopolskim. Ankietowane gminy po¬wiatu olkuskiego głównie korzystały z MRPO, PROW oraz PO KL. Wynika to oczywiście z potrzeb, jakie zostały uznane za priorytetowe przez władze samorządowe. Zostały one „osadzone” w środo¬wisku lokalnym, co podkreśla efektywność ich wykorzystania. Najważniejszą przesłanką świadczącą o efektywności wykorzystania funduszy unijnych jest fakt, iż wkład własny ankietowanych jednostek samorządowych pochodził z ich środków własnych, czyli nie obciążał dodatkowo budżetów kosztami odsetek i innych opłat. Można skłonić się ku stwierdzeniu, że gminy kierowały się regułą 3E – czyli gospodarnością, skutecznością i wydajnością. Pozostaje mieć nadzieję, że postępowanie takie stanie się standardem w polskich finansach publicznych, a nie wyjątkiem.

Przeglądaj

Ostatnio nadesłane materiały