Nierówności dochodowe samorządów gminnych w Polsce

StreszczenieKluczowym zagadnieniem w realizacji zadań przez samorządy gminne jest zapewnienie odpowiednich zasobów finansowych. Wysoki poziom dochodów własnych per capita, a także ich wysoki udział w dochodach ogółem świadczą o wysokim poziomie samodzielności finansowej gmin, sprzyjają lepszemu zaspokojeniu potrzeb mieszkańców i stanowią podstawę stabilnego rozwoju lokalnego. Potencjał dochodowy gmin wynika z uwarunkowań zewnętrznych takich jak koniunktura gospodarcza kraju, ale również z lokalizacji jednostki, posiadanych surowców naturalnych, warunków przyrodniczych, ponadto uwarunkowany jest wewnętrznymi czynnikami społeczno-gospodarczymi. Czynniki te sprawiają, że w potencjale dochodowym samorządów lokalnych występują dysproporcje związane z typem administracyjnym gmin czy lokalizacją w województwach. Celem przeprowadzonych badań była diagnoza poziomu nierówności dochodowych gmin w Polsce w latach 2005–2014. Rozpatrywano dochody ogółem oraz dochody własne samorządów gminnych. Gminy analizowano w przekroju ich typów administracyjnych oraz województw. Podstawę informacyjną badań stanowiły dane dotyczące poziomu dochodów własnych oraz dochodów ogółem per capita w gminach z wyjątkiem miast na prawach powiatu. Dane pochodziły z baz danych publikowanych Główny Urząd Statystyczny. Oceny nierówności dochodowych gmin w Polsce dokonano na podstawie wartości współczynnika Theila.Największe nierówności dochodowe o malejącej tendencji w zakresie dochodów własnych stwierdzono w obrębie gmin wiejskich, co może wynikać ze znacznego zróżnicowania ich typów funkcjonalnych. Rozpatrując gminy w poszczególnych województwach, najwyższy poziom nierówności w rozkładzie dochodów własnych odnotowano w województwie mazowieckim, a najniższy w województwie lubuskim. Nieznaczne nierówności w rozkładzie dochodów własnych stwierdzono pomiędzy typami administracyjnymi gmin oraz województwami. Na niewielkim, zbliżonym do zera poziomie odnotowano również nierówności w rozkładzie dochodów ogółem dla gmin w Polsce.

Carrying out the tasks of communal governments hinges on provision of adequate financial resources. High level of own revenues per capita and their high share in total revenues indicate communes’ wider financial self-sufficiency and thereby facilitate better satisfaction of social needs and foster stable local development. Communes’ income potential depends on external conditions such as the country’s economic situation, but also on location, natural resources and conditions, and on internal social and economic circumstances. All these factors may broaden existing disparities in income potential of communes across provinces or administrative types. The study aimed to evaluate levels of income inequalities of Polish communes in 2005-2014. Own revenues and total revenues per capita of communes (excluding communes with county rights) were considered across administrative types and provinces. The research drew on data published by the Central Statistical Office and employed Theil index as inequality measure. For own revenues, the largest income inequalities, though decreasing over time, were observed within rural communes, which may be explained by marked disparity between their functional types. As for provinces, the highest level of inequality was noted in mazowieckie and the lowest in lubuskie. Between-administrative-types and between-provinces inequalities were small. Furthermore, income inequalities of total revenues for all communes of Poland were close to zero.