Młoda Muzeologia T. 2 (2017)

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/4149

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 19 z 19

Współczesne problemy w zarządzaniu i ochronie dziedzictwa kulturowego Indian Ameryki Północnej na przykładzie Południowego Zachodu Stanów Zjednoczonych
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Słupianek, Anna
Sposób zarządzania i ochrony dziedzictwa kulturowego Indian Ameryki Północnej jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych tematów będącym nie raz w historii badań nad kulturami prekolumbijskimi głównym powodem konfliktów pomiędzy naukowcami a współczesnymi społecznościami indiańskimi. Mówiąc o dziedzictwie kulturowym Indian, należy pamiętać, że nie są to wyłącznie naczynia ceramiczne, narzędzia krzemienne, pozostałości architektury czy przedmioty wykonane z materiałów organicznych. Należy do niego również tzw. kultura duchowa, do której możemy zaliczyć obrzędy i rytuały po dziś dzień odprawiane przez współczesne społeczności indiańskie, jak również przedmioty o przeznaczeniu ceremonialnym oraz pochówki przodków współczesnych Indian, nad którymi badania są jednym z najbardziej drażliwych tematów zarówno w świecie nauki, jak i przede wszystkim dla samych Indian. Konflikty pomiędzy badaczami i Indianami oraz różnice zdań najczęściej wynikały z powodu odmiennego postrzegania wymienianego wcześniej dziedzictwa przez obie z tych grup. Obie z nich dążyły do ochrony owego dziedzictwa, ale obie na swój indywidualny sposób, często niezrozumiały dla tej drugiej strony sporu. Pierwszymi próbami załagodzenia konfliktów było uchwalanie ustaw ściśle określających, czym jest dziedzictwo kulturowe, jak należy je chronić i jak zapobiegać jego zniszczeniu. Szybko okazało się jednak, że pomimo iż uchwalane ustawy dają bardzo ważną podstawę prawną do ochrony zabytków, należy podjąć realne działania, które zapoczątkują dialog pomiędzy światem nauki i światem indiańskiej tradycji. Artykuł ten ma na celu przedstawienie głównych problemów związanych z ochroną i zarządzaniem dziedzictwem kulturowym Indian Ameryki Północnej oraz prześledzenie historii rozwoju relacji badaczy ze społecznościami indiańskimi aż do czasów współczesnych.
Czy potrzebne są nowe formy ochrony zabytków? Wybrane uwagi w kontekście utworzenia Listy Skarbów Dziedzictwa
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Lizak, Agata
Analizując zmiany polskiego prawa na przestrzeni lat, można zauważyć tendencję do ustanawiania coraz to nowszych form ochrony zabytków. Potwierdzeniem tej tezy jest niedawne utworzenie Listy Skarbów Dziedzictwa, która w założeniu zapewnić ma objęcie najcenniejszych zabytków ruchomych szczególną ochroną. Celem referatu jest ukazanie samej istoty Listy Skarbów Dziedzictwa poprzez porównanie jej z innymi instrumentami prawnymi służącymi ochronie dziedzictwa. Rozważaniom poddano także znaczenie, jakie wpis na Listę mógłby mieć dla dóbr kultury będących potencjalnymi „kandydatami” do takowego wpisu. Zwrócono uwagę na rolę tej nowej formy w zakresie poszerzania świadomości społeczeństwa dotyczącej zabytków i konieczności ich ochrony. W dużym stopniu referat skupia się także na prawnych aspektach utworzenia Listy Skarbów Dziedzictwa, w tym na budzącym najwięcej kontrowersji pod kątem zgodności z Konstytucją RP aspekcie silnej ingerencji w prawo własności prywatnej (spór w tym temacie zakończony został ostatecznie rozstrzygnięciem Trybunału Konstytucyjnego). Podjęto się także próby odpowiedzi na pytanie, czy możliwe jest, że kwestia Listy Skarbów Dziedzictwa stanie się przyczynkiem do dyskusji o ewentualnych innych nowych formach ochrony określonych kategorii zabytków.
Zwrot ku rzeczom – zwrot w muzeach?
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Stobiecka, Monika
Tekst ma na celu zaprezentowanie horyzontu teoretycznego – zwrotu ku rzeczom w odniesieniu do wystaw archeologicznych. Refleksja nad przydatnością perspektywy zwróconej ku rzeczom rozpoczyna się od krótkiego scharakteryzowania nurtu reprezentowanego przede wszystkim przez B. Olsena, M. Shanksa, J. Thomasa, T. Webmoora i Ch. Witmore’a na gruncie archeologii, a także zwięzłego wprowadzenia do studiów nad materialnością w muzeach. W dalszej części tekst stanowi opis wiodących trendów ekspozycyjnych w muzeach archeologicznych i prezentuje związaną z nimi problematykę na podstawie podziału na wystawy artystyczne i kontekstualne, który zaproponował P. Vergo. Wiodące schematy ekspozycyjne zwracają uwagę na bardzo wąskie rozumienie zabytków archeologicznych, które zgodnie z postulatami badaczy zwróconych ku rzeczom winny być widziane jako narzędzia z przeszłości, używane, funkcjonalne, o określonych właściwościach, wartościach i indywidualnej historii. Głęboka koncentracja na materialności obiektu ma ujawniać możliwości tworzyw, z których został stworzony, technikę, opracowanie, wkład pracy w produkcję przedmiotu. Ten rodzaj perspektywy zbliża do zabytku archeologicznego, pozwala na wykroczenie poza zwykłą muzealną etykietkę, rzadko zrozumiałą dla zwiedzającego niespecjalisty. Czy zatem aplikuje się zwrot ku rzeczom w muzeach archeologicznych? Na jakich zasadach koncentracja na materialnym aspekcie obiektów wprowadzana jest do muzeów? I przede wszystkim – co to oznacza dla zwiedzającego? Niniejszy tekst ma na celu refleksję nad wpływem popularnego trendu humanistycznego na konstruowanie w muzeum relacji widz – eksponat.
Geneza i rozwój wiatraków typu paltrak na ziemiach polskich
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Habecka, Emilia
Paltraki należą do jednego z trzech podstawowych typów młynów wietrznych. Ich stan badań, mimo wzrastającego zainteresowania tym typem wiatraka w ostatnich latach, jest wciąż ubogi. Jego nazwa, nieznanego pochodzenia, jest najczęściej porównywana do nazw obszernej odzieży wierzchniej. Ma to związek z bryłą wiatraka, która zwęża się ku górze, a jej odeskowanie sięga gruntu. Pierwszy paltrak powstał na terenach Niderlandów w pierwszej dekadzie XVII w. Jego konstruktorem był Cornelius Corneliszoon van Uitgeest. Otrzymał on w 1593 r. patent na tartak napędzany siłą wiatru. Kiedy wynalazek zyskał spore uznanie, zaczął się rozpowszechniać na inne tereny europejskie. Wraz z emigracją holenderską dotarł także do Polski, gdzie w XIX w. zaczęło powstawać wiele warsztatów zajmujących się budową tych młynów oraz produkcją części zamiennych do nich. Pojawiające się coraz większe wymagania właścicieli młynów były przyczyną ulepszania tych wiatraków oraz stosowania nowych rozwiązań, które miały ułatwić i przyśpieszyć pracę. Z tego powodu wprowadzano wiele nowinek także w mechanizmie obrotowym paltraków. Najlepiej rozpoznane zostały mechanizmy jezdne tych wiatraków na terenie Dolnej Saksonii. Różnice występowały w wysokości cokołu, ilości i formie rolek, ich rozstawieniu i osadzeniu, sposobie obracania wiatraka do kierunku wiejącego wiatru oraz w budowie samego pierścienia żelaznego, po którym toczyły się rolki. Mimo licznych badań tych młynów wietrznych, wciąż pozostaje wiele pytań, na które trudno znaleźć odpowiedź. Są one jednak motywacją do dalszych poszukiwań.
Przedmioty w terenie, czyli etnograficzna refleksja archeologa. O biografiach pamiątek rodzinnych
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Raczyńska-Kruk, Marta
Tekst stanowi propozycję etnograficznej interpretacji pamiątek rodzinnych na podstawie materiału terenowego, który zgromadzony został w trakcie badań poświęconych domowym poddaszom prowadzonych w latach 2012–2014 w Gąsawie na Pałukach. Punktem wyjścia dla rozważań jest próba spojrzenia na przedmiot jako tekst, zbiór zapisanych w jego materii komunikatów, gdyż cechuje się on mocą „sprawczą” (ang. agency), zdolny jest wywierać wpływ na kształt narracji swych właścicieli, jak również wytyczać przed interpretującym określone drogi etnograficznego opisu. Autorka, archeolog i etnograf równocześnie, decyduje się postawić kilka przywołanych przez rozmówców pamiątek – rzeczy posiadających znaczenie biograficzne, często przekazywanych z pokolenia na pokolenie i zdolnych uosabiać konkretne postacie – w roli podmiotów badań oraz samodzielnych narratorów opowieści o przeszłości. W myśl postmodernistycznego „zwrotu ku rzeczom”, przy pomocy hermeneutycznych narzędzi interpretacji oraz archeologicznej metafory „warstw czasu”, usiłuje wydobyć pewne zdeponowane w nich treści dotyczące przeszłości ludzi oraz miejsc, z którymi są powiązane. Powstające w ten sposób „biografie przedmiotów” tworzą zbiór historii w pewnym sensie „konkurencyjnych” względem opowieści swych właścicieli, lecz będących równoprawnym źródłem wiedzy etnograficznej oraz unikatowym zwierciadłem czasu minionego.
Co można wyczytać z fasady krakowskiej kamienicy?
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Byrska, Katarzyna
Krakowskie kamienice kryją wiele tajemnic, opowiadają historie swoich mieszkańców i o przemijaniu czasu. Historyk, wykorzystując możliwość analizy źródeł wizualnych, może odczytać wiele informacji, analizując tylko strukturę zewnętrzną, czyli fasadę budynku. Zazwyczaj jest ona połączoną wizją architekta, budowniczych i zleceniodawcy. Kamienica u zbiegu Rynku Kleparskiego i ul. Św. Filipa w Krakowie jest doskonałym obiektem dla badacza historii epoki, w której powstała (przełom XIX/XX w.). Przedstawia bogaty program stylowy określany jako malowniczy eklektyzm i ornamentykę sięgającą po inspiracje antyczne, średniowieczne i z kultury ludowej. Ponadto umieszczono na niej również kilka inskrypcji będących prawdopodobnie mottem, inspiracją i swoistym podpisem autora – architekta Józefa Gajewskiego. Artykuł jest próbą opisu i przybliżenia tego budynku oraz interpretacji niesionego przez nią przekazu.
Dziedzictwo kulturowe w heraldyce samorządowej na przykładzie herbów gmin i powiatów Mazowsza Zachodniego
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Trafalski, Grzegorz
Po wprowadzeniu ustawy o samorządzie terytorialnym w 1990 r. rady gmin stanęły przed nowym wyzwaniem, jakim było przyjęcie uchwał w sprawie herbów gmin, miast i powiatów. Proces ten naturalnie poprzedziły dyskusje w środowisku heraldycznym. Ich wynikiem był katalog symboli, do których powinna odwołać się rada przy tworzeniu swojego signum. Jego autorzy podkreślali, że herby są cennym dziedzictwem kulturowym i jako takie powinny podlegać ochronie. Nie odnotowano, jednakże, że zestaw znaków poleconych samorządom do wykorzystania zamyka się w jednym haśle, jakim jest dziedzictwo. W artykule postanowiłem wskazać, jak poszczególne rady wykorzystały je w swoich herbach. Terenem obserwacji uczyniłem Zachodnie Mazowsze (rozumiane w granicach staropolskiego województwa rawskiego).
O poszukiwaniu tradycji: Wyspy Brytyjskie i spuścizna celtycka
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Opielowska-Nowak, Zuzanna
Wyspy Brytyjskie są miejscem, gdzie do dnia dzisiejszego można zauważyć żywe zainteresowanie rodzimą kulturą. Pielęgnuje się słynne zabytki, gotyckie katedry, kładzie nacisk na kultywowanie pamięci o pieśniach ludowych, tańcu. Mnóstwo elementów z życia codziennego skłania się ku tradycji, lecz jaka jest jej prawdziwa geneza? Powołując się na kilka przykładów, takich jak: postać i funkcja druida, wizerunek Celta, strój narodowy Szkotów czy Walijczyków oraz interpretacje celtyckich pozostałości materialnych przez Irlandczyków, możliwe jest wyciągnięcie wniosków, które z wymienionych tradycji są rzeczywistą próbą kontynuowania rodzimego obyczaju, a jakie z nich zostały wytworzone na potrzeby współczesnego człowieka, szczególnie w dobie romantyzmu, gdy kształtowała się świadomość narodowa. Bazując na dokonaniach Erica Hobsbawma, autorka spróbuje znaleźć odpowiedź na powyższe pytania. Współcześnie bardzo często obraz tradycji podawany nam w kulturze nie pokrywa się z wiedzą archeologiczną i historyczną. Zjawisko tworzenia się nowej obyczajowości jest powszechnie znane już od bardzo dawna, jednakże często nie mamy o nim świadomości. Wynalezionymi tradycjami stały się symbole narodowe i rytuały prezentowane jako dawne. Wyraźnym wskaźnikiem jest duża inspiracja ówczesnych odkrywaniem zamierzchłej przeszłości Celtów i druidów, która niejednokrotnie stawała się bodźcem popychającym ludność do przemian. Metamorfozy następowały najczęściej w czasach kryzysu, kiedy naród w określonym zakresie tracił odrębność, bądź zapatrywał się w kierunku swoich sąsiadów, przejmując ich zwyczaje. To doprowadziło do tego, że zaczęto zastanawiać się nad swoją przynależnością. Niejednokrotnie tworzono historię opartą na współczesnych fałszerstwach bądź domysłach.
Pronoetes w majątkach Apionów w perspektywie prawnej i społecznej
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Marek, Rafał
Umowy dotyczące zarządu majątkami ziemskimi Apionów wskazują, że głównym zadaniem administratorów tego rodzaju dóbr było zapewnienie optymalnej gospodarki finansowej w oparciu o rejestry i pokwitowania przez nich wydawane. Posługiwano się standardowymi formularzami redagowanymi przede wszystkim z myślą o interesach właściciela ziemi. Umowy zawierają klauzule wskazujące na dążenie pracodawcy do maksymalnego zabezpieczenia się przed stratami powstałymi wskutek złego zarządu (poręczenia, zastaw, hipoteka generalna). Taka praktyka jest o tyle uzasadniona, że rolnictwo było głównym działem gospodarki, a arystokracja dążyła do szybkiego zwrotu swych kapitałochłonnych inwestycji w uprawę ziemi (irygacje, winnice).
Z archeologią na ty!, czyli o ochronie dziedzictwa kulturowego przez edukację
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Olbrot, Jadwiga; Zając, Barbara; Wacławik, Maciej
Od roku 2013 studenci i doktoranci Instytutu Archeologii UJ prowadzą projekt Z archeologią na ty!, którego celem jest popularyzacja wśród dzieci i młodzieży dyscypliny, jaką jest archeologia. Zauważalnym problemem wśród społeczeństwa jest niska świadomość dotycząca ochrony dziedzictwa kulturowego. Zadaniem projektu jest przybliżenie nie tylko tejże tematyki, lecz również warsztatu i pracy archeologa, a także innych związanych z tym aspektów. Zajęcia składają się z dwóch aktywizujących słuchaczy części, przede wszystkim z prezentacji omawiającej metodykę pracy archeologa z podkreśleniem interdyscyplinarnego charakteru badań oraz pokazującej eksplorowane przez krakowskich archeologów stanowiska w Polsce i na świecie. Kolejna część ma charakter warsztatowy i skupia się na pracy z zabytkiem i podstawach dokumentacji opisowej. Poruszane są również zagadnienia dotyczące aspektów prawnych, a także pokazujące konkretne epoki w dziejach z perspektywy archeologa. Dotychczas zajęcia przeprowadzono w ponad 20 szkołach na terenie Polski. Pokazały one, że istnieje spore zainteresowanie prezentowaną tematyką wśród dzieci i młodzieży. Kształtowanie od najwcześniejszych lat świadomości społecznej dotyczącej zagadnień historii i kultury jest jednym z ważniejszych elementów procesu wychowawczego mającego na celu ochronę dziedzictwa.
„Stamtąd czekaj szczęśliwości, gdzie twych przodków leżą kości…”, czyli rzecz o archeologicznym podłożu tożsamości współczesnych narodów
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kolebuk, Ewelina
Niniejszy artykuł stanowi próbę przybliżenia problemu wkładu archeologii w kreowanie narodowej tożsamości. Autorka postanowiła nie poświęcać zbyt dużej uwagi z reguły dobrze poznanym kwestiom kształtowania nacjonalizmów XIX i początku XX w., orientując tym samym swoje rozważania na przykłady bardziej współczesne. Taki dobór materiału badawczego pozwolił na uchwycenie dynamiki opisywanych procesów z uwzględnieniem oporów i trudności hamujących, a często blokujących tworzenie mitów narodowotwórczych. Przegląd wielu przypadków z różnych części świata prowadzi do stwierdzenia, że przeszłość i spuścizna materialna odgrywają ważną rolę w kształtowaniu samoświadomości obywateli. Jest to czynnik na tyle istotny, że bardzo często podlega manipulacjom czy wręcz fałszerstwom celem stworzenia fundamentu pod rodzące się odrębne byty państwowe.
Skóra w służbie człowiekowi – skórzane dodatki do stroju w średniowieczu
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kubicka, Anna; Amrozińska, Patrycja
Zagadnienia związane z rozmaitym rzemiosłem średniowiecznym, a w szczególności z interesującym nas skórnictwem, podejmowane są w badaniach wielu specjalistów, w tym również archeologów. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wszelkich zjawisk dotyczących wytwórczości skórniczej ze szczególnym uwzględnieniem wyrobów identyfikowanych jako dodatki do strojów oraz elementy zdobnicze. Wszystkie znaleziska, o których będziemy mówić, datowane są na okres średniowiecza i zostały pozyskane podczas prac archeologicznych prowadzonych na stanowiskach znajdujących się na terenie ziem polskich. Rozważania rozpocznie krótki zarys problematyki rzemiosła skórniczego – skala wytwórczości, sposoby pozyskiwania surowca i jego przygotowania do produkcji konkretnych wyrobów. Skupimy się przede wszystkim na skórzanych dodatkach do strojów – pasach, pochewkach, obuwiu, rękawiczkach, torbach i sakiewkach, analizując ich technikę wykonania, zdobienia oraz sposób wykorzystywania przez ówczesnych ludzi. Wyroby takie łączą ze sobą walory użytkowe z estetycznymi, zatem pozwoli to na prześledzenie zarówno kwestii utylitarnych, jak również gustów i panującej mody. Przedstawione zostaną poszczególne zabytki dokumentowane na różnych stanowiskach – osadniczych, cmentarzyskach czy choćby pochodzące z tzw. znalezisk luźnych. Istotna problematyka wystąpienia to omówienie stanu badań, a także możliwości oraz trudności wiążących się z badaniem zagadnień związanych z wytwórczością przedmiotów ze skór. Przeanalizowana zostanie ilość wyrobów skórzanych odkrywanych na stanowiskach średniowiecznych oraz ich sposób zachowywania się w warstwach archeologicznych. Dodatkowo rozważania skupią się na samym rzemiośle skórniczym – jego skali, stopniu rozwoju i innowacyjności. Ponadto ważna będzie refleksja dotycząca właścicieli omawianych przedmiotów – ich statusu społecznego, płci czy wieku.
Rewitalizacja przestrzeni miejskiej Rynku w Krasnymstawie – wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w latach 2007–2008
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kiszczak, Jacek
Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej pozwoliło pozyskać środki finansowe na rewitalizację zabytkowej przestrzeni miejskiej Rynku w Krasnymstawie. Badania archeologiczne przeprowadzono w latach 2007–2008. W trakcie badań odsłonięte zostały relikty nowożytnego ratusza wraz z piwnicami, który powstał po 1575 r. i funkcjonował do początków XIX w. Nie został zidentyfikowany budynek, który mógł pełnić funkcję ratusza przed 1575 r. Nie wystąpiła ilościowo i jakościowo rozwinięta stratygrafia. Ze względu na rosnące drzewa nie udało się przebadać całości Rynku, co w konsekwencji rzutuje na niedostateczny stan rozpoznania ratusza i placu rynkowego.
Znaleziska belemnitów z wczesnośredniowiecznego Kałdusa. Antropologia kulturowa i jej znaczenie w interpretowaniu i zastosowaniu metod badawczych w archeologii
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Banasiak, Patryk
Belemnity są paleontologii znane od lat, lecz ich rola i znaczenie jako kategorii zabytków archeologicznych rzadko funkcjonuje w świadomości współczesnych badaczy. Studia etnologiczne i archeologiczne nad znaczeniem kulturowym belemnitów jednoznacznie wskazują na ważną rolę, jaką pełniły w kulturze duchowej dawnych społeczności. Dlatego też autor chciałby spróbować odpowiedzieć na kilka zasadniczych pytań wyznaczających zakres podejmowanej problematyki badawczej. Obejmuje ona stan badań historyczno-etnologicznych i ich wpływ na metodykę i próby interpretacji archeologicznych znalezisk belemnitów. Swoje studia autor opiera na znaleziskach z kompleksu osadniczego w Kałdusie. Kluczowym elementem jest część poświęcona próbie interpretacji badanego materiału źródłowego. W wyniku tej próby autor chciałby omówić aspekt przejawów kultury duchowej Słowian. Przedstawiany problem stanowi równocześnie przyczynek do rozważań nad rolą, znaczeniem i miejscem antropologii kulturowej we współczesnej archeologii.
Grodziska wczesnośredniowieczne z VIII–X w. na obszarze województwa podkarpackiego. Badania archeologiczne i co dalej? Prezentacja podejścia badacza i przeciętnego człowieka do zabytkowego obiektu na wybranych przykładach
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Śpiewla, Łukasz
Głównym celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie: badania archeologiczne i co dalej?, a także ukazanie podejścia badacza i przeciętnego człowieka do grodziska wczesnośredniowiecznego. W celu uzyskania odpowiedzi na postawione pytanie zostanie zaprezentowanych kilka przykładów wybranych wczesnośredniowiecznych założeń obronnych zlokalizowanych na terenie województwa podkarpackiego. Obszar ten posiada urozmaiconą rzeźbę terenu. W jego obrębie zlokalizowanych jest 19 obiektów, których okres funkcjonowania, lub przynajmniej jego początek, mieści się w przedziale od VIII do końca X w. W tekście przedstawiono fortyfikacje znajdujące się w miejscowościach: Budy Głogowskie, Chodakówka, Wietrzno oraz Trzcinica. W trakcie prezentacji każdego z wymienionych stanowisk zwrócono uwagę na jego lokalizację, historię badań i ich następstwo, obecny stan zachowania, a także współczesną formę użytkowania terenu. Zainteresowanie badaczy grodziskami jest duże, jednak ostatnimi czasy spada z powodu wysokich nakładów finansowych niezbędnych do przeprowadzenia badań wykopaliskowych, których miejsce nierzadko zajmowane jest przez prospekcje wykonywane za pomocą metod nieinwazyjnych. Rezultaty prac autorzy publikują w literaturze naukowej i popularnonaukowej. Do jednych z najbardziej spektakularnych przykładów należą badania stanowiska w Trzcinicy, na którym zbudowano skansen archeologiczny. Umożliwia on szeroką prezentację społeczeństwu dziedzictwa minionej przeszłości. W przypadku pozostałych omówionych obiektów ich badacze zaprezentowali wyniki eksploracji w fachowej literaturze. Odbiór społeczny pozostałości dawnych grodów jest różny, gdyż obiekt w Budach Głogowskich jest zaśmiecany, w Chodakówce znacznie ucierpiał wskutek długotrwałego użytkowania rolniczego, w Wietrznie pozostał nienaruszony przez aktywność ludzką. Najlepiej pod względem zachowania prezentuje się obiekt w Trzcinicy, który jest atrakcją turystyczną.
O bezpieczeństwie ontologicznym archeologii
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Gwardecki, Mateusz
Celem pracy jest zaaplikowanie na pole teorii archeologii pojęcia bezpieczeństwa ontologicznego (wywodzącego się z socjologii i psychologii). Aplikacja ta pomocna jest do rozpoznania kluczowych przekonań i związanych z nimi wartości, które stanowią fundament archeologii. Staram się wykazać, że poczucie bezpieczeństwa ontologicznego towarzyszące pracy archeologa jest podyktowane milczącym przyjęciem jakieś opcji filozoficznej, a nie odkrywaniem wiedzy prawomocnej o przeszłości. Zabieg ten ma za zadanie polecić inne sposoby uprawiania archeologii. Posiłkując się podziałem J. Habermasa na nauki działające w interesie panowania i nauki skupione na celu emancypacyjno-hermeneutycznym, wskazuję na dysproporcję tych dwóch interesów poznawczych w archeologii (wyraźna dominacja pierwszego). Określenie bezpieczeństwa ontologicznego archeologii staje się pretekstem do przedstawienia propozycji jego przeformułowania. Motywacją do tego jest uwzględnienie, iż samo bezpieczeństwo ontologiczne jest pozorem, który nie może zapewnić stabilności i pewności poznania świata, ponieważ jego właściwością jest dynamiczność i dialogiczność. Sformułowanie „nowego” bezpieczeństwa ontologicznego opieram na realizmie wewnątrzkulturowym. Oferta, którą przedstawiam w niniejszym artykule, jak sądzę, pozwala archeologii zachować samodzielność oraz umożliwia realizację celów interpretacji humanistycznej, przy tym broni się przed wadami relatywizmu.
„Nie ma historii bez dat” – możliwości modelowania bayesowskiego
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kozicka, Magdalena
O swoistej rewolucji, jaką dla archeologii było wprowadzenie metody radiowęglowej, napisano już wiele. Za wydarzenie podobnej wagi uznaje się wprowadzenie kalibracji wyników datowań, a następnie ich analizy statystycznej. Teoria prawdopodobieństwa Bayesa umożliwia archeologom precyzowanie wieku zabytków i układów nawarstwień, a co za tym idzie, dynamizowanie opisu zdarzeń i korelowanie ich między sobą. Jednak samo wyliczenie w kolejności faktów zarejestrowanych na stanowisku nie wykorzystuje potencjału modelowania statystycznego datowań radiowęglowych, podobnie jak fenomenologiczna narracja nie oddaje prawdopodobnego tempa zdarzeń. Jednak mogą się one wzajemnie uzupełniać, pozwalając na śledzenie złożonych relacji kulturowych. Opracowania neolitycznego nasypu w Fussell’s Lodge stanowią tego dobry przykład.
Obrządek pogrzebowy w grupie górnośląsko-małopolskiej kultury łużyckiej jako materialny obraz kultury duchowej i przemian społecznych
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kowalczyk-Matys, Paulina
Cmentarzyska są niemal jedyną materialną pozostałością po wierzeniach i obyczajowości związanej ze strefą sacrum, jaką niewątpliwie jest śmierć. Grupa górnośląsko-małopolska kultury łużyckiej, rozwijająca się na terenach Górnego Śląska i Małopolski od III OEB, jest szczególną pod względem obrządku pogrzebowego. Reprezentuje szerokie spektrum zwyczajów pogrzebowych, które zmieniały się w czasie i różniły w poszczególnych regionach. Zostaną przedstawione sposoby wyposażania grobów – od pochówków z naszej perspektywy ubogich po bardzo bogato wyposażone w garnitury ozdób brązowych, żelaznych, ceramikę (przykładowo cmentarzyska w Świbiu, pow. Gliwice, Opatowie, pow. Kłobuck) , ich konstrukcje (między innymi groby z konstrukcjami kamiennymi). Równie zróżnicowane są sposoby traktowania ciała zmarłego. W początkach funkcjonowania grupy dominowało ciałopalenie, jednak na przełomie późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza pojawił się birytualny obrządek pogrzebowy. Ponadto prowadzone w ostatnich latach szerokopłaszczyznowe badania pozwoliły nie tylko na rozpoznanie nowych stanowisk sepulkralnych, ale także lepiej ocenić lokalizację cmentarzysk względem stanowisk osadowych i relacje między nimi.
Mezolit Tyrolu i przyległych terenów Alp Wschodnich
(Koło Naukowe Studentów Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Wydrzycki, Albert
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie środkowej epoki kamienia (mezolitu) na terenie historycznego regionu Tyrol i przyległych Alp Wschodnich. Podjęta w pracy tematyka dotyczy archeologii w obszarze alpejskim w kontekście środowiskowym. Metodyka badań, polegająca na pogłębionej analizie stanowisk archeologicznych, dotyka również zagadnień związanych z klimatem, wpływem ukształtowania terenu, wyborem surowca, a także kontaktami społecznymi w mezolicie. Analiza licznych źródeł archeologicznych pozwoliła na sformułowanie syntetycznego obrazu osadnictwa mezolitycznego Alp Wschodnich. Ukazuje on swobodę w przemieszczaniu się człowieka w terenie o różnej wysokości bezwzględnej, zróżnicowanej budowie geologicznej i odmiennych warunkach klimatycznych. Uwzględniony został czynnik lokalnej dostępności surowców do wytwarzania artefaktów kamiennych, a także wyraźny wpływ klimatu na działalność człowieka. Poruszony został problem mobilności osadnictwa mezolitycznego w górach i trudności w archeologicznej identyfikacji ówczesnych pochówków.

Przeglądaj

Ostatnio nadesłane materiały