Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 51(3)/2017
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 51(3)/2017 według Data wydania
Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 36
Wyniki na stronie
Opcje sortowania
- PozycjaPróba uogólnionej oceny efektywności wybranych rynków pracy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Flisikowski, KarolCelem artykułu jest pilotażowa próba dokonania uzupełnienia oceny efektywności rynków pracy wynikami uprzednio przeprowadzonej analizy mobilności międzysektorowej płac oraz zatrudnienia. Ocena mobilności międzysektorowej przeprowadzona zostanie dwutorowo: z jednej strony za pomocą uzupełnienia jej o zobrazowanie reakcji rynków na międzysektorowe przesunięcia zatrudnienia, a z drugiej z użyciem ocen zagregowanej zmiany zróżnicowania sektorowych płac (mobilność płacowa). Dla każdego z wybranych do próby rynku pracy dokonano estymacji macierzy prawdopodobieństw przejścia za pomocą procesów Markowa (osobno dla struktury płac oraz zatrudnienia w ujęciu sektorowym). Następnie dla każdej z macierzy obliczono swoisty wskaźnik mobilności. Zdaniem autora iloraz indeksu mobilności zatrudnienia i płac może oznaczać charakterystyczną dla rynku pracy elastyczność, tj. zdolność do autoadaptacji zmian na nim zachodzących. Tego rodzaju miernik może być także włączany do budowy syntetycznych wskaźników oceniających efektywność rynków pracy. Analizy empiryczne przeprowadzono na pilotażowej próbie 20 wybranych krajów z grupy OECD.
- PozycjaСоциально-психологические основы изучения правопорядка как системного общественного феномена(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Лановенко, ИгорьАннотацияПравопорядок, будучи системным явлением организации общественной жизни, представлен как особая социально-психологическая реальность, предусматривающая не только возможность, но и необходимость его научного анализа. Понятие правопорядка созвучно с понятиями государства, власти, однако имеет не только институциональные, а и многомерные психологические аспекты в своем содержании. Динамика правопорядка тесно коррелирует с тенденциями социального развития, изменениями состояния социальной психики, культурными условиями, гуманизацией или дегуманизацией правовой политики на определенном историческом этапе.В представленной статье очерчено авторское видение социально-психологического содержания отдельных граней правопорядка. В частности уделяется внимание роли законодателя, несущего «повинность» за его нормативную регуляцию. С позиций защиты общественной безопасности делается вывод, что непродуманное, гносеологически неоправданное нормотворчество нередко также если не более разрушительно, нежели то Зло, которое породило «властный указ». В рамках социально-психологического дискурса и основываясь на гуманистической парадигме, безопасность человека базируется на устойчивом правовом фундаменте, способном обеспечить реальное создание и соблюдение условий для самоактуализации. Защита личности как общественной ценности, обеспечение ее права на развитие и счастье, по нашему мнению, является важнейшим условием формирования не формального, а истинного правопорядка.
- PozycjaPorównanie wykluczenia cyfrowo-finansowego w Polsce i w Norwegii(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Iwaszczuk, Natalia; Jarzęcka, AnnaGwałtowny rozwój technologii, coraz większa popularność sieci Internet, łatwiejsza dostępność urządzeń zdalnego dostępu do Internetu jak komputery, tablety, smartfony, a także ułatwiony dostęp do szerokiej gamy informacji spowodował znaczne zróżnicowanie i przeobrażanie się społeczeństwa. Obecnie możemy mówić o społeczeństwie informacyjnym, gdzie główną wartością jest informacja i usługi z nią związane. Obserwuje się przenoszenie wielu tradycyjnych usług do sieci Internet i rozwijanie już tam istniejących. Część społeczeństwa została pozbawiona z różnych przyczyn możliwości pełnego uczestniczenia w wielu aspektach życia. Wyznacznikiem poziomu rozwoju cywilizacji jest dostęp obywateli do nowoczesnych technologii i stopień ich użycia. Dla części społeczeństwa zdobycie informacji jest szybkie, proste i niezależne od elementów takich jak czas czy miejsce. Druga część społeczeństwa, w związku z brakiem takich możliwości, podlega wykluczeniu cyfrowemu. Wykluczenie cyfrowe pociąga za sobą inny rodzaj wykluczenia dotyczącego braku możliwości skorzystania z usług bankowych opartych na sieci Internet, czyli podlegają wykluczeniu finansowemu. W pracy przeprowadzono analizę porównawczą Norwegii i Polski, odwołując się również do średniej dla Unii Europejskiej, pod kątem wykluczenia cyfrowo-finansowego, możliwości dostępu do informacji dostarczanej za pośrednictwem sieci Internet i czynników kształtujących i różnicujących te kraje, z uwzględnieniem aspektu bankowości internetowej, jako głównej przyczyny wykluczenia finansowego. W pracy zwrócono również uwagę na aspekt związany z bezpieczeństwem i stratami finansowymi, co może się przekładać na stopień wykluczenia finansowego.
- PozycjaModernizacja etnicznego kapitału ludzkiego – przypadek Romów(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Szewczyk, MarcinInwestowanie w każdą formę kapitału będzie skutkowało jego rozwojem i modernizacją. Konieczny do tego jest jednak przynajmniej jego podstawowy poziom. Romski kapitał ludzki jest na bardzo niskim poziomie. Wynika to z ich specyfiki kulturowej, która wpływa na ich sytuację społeczno-gospodarczą. Dlatego też nie można oczekiwać, że modernizacja romskiego kapitału ludzkiego będzie przeprowadzana na tym samym poziomie jak w przypadku społeczeństwa większościowego. Próby jego modernizacji realizowane w ramach funduszy strukturalnych nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Wzmacnianie romskiego kapitału ludzkiego poprzez różne formy edukacji i nabywania umiejętności oraz kompetencji – nawet w powiązaniu ze zwiększaniem atrakcyjności Romów na rynku pracy – są niewystarczające. Konieczne jest objęcie inwestycjami także ich sytuacji zdrowotnej oraz mieszkalnictwa. Takie działania realizowane są w ramach ramowej strategii Unii Europejskiej. Ze względu na niski poziom efektywności tych działań należy zwrócić uwagę na romski kapitał społeczny, który, jak w przypadku każdej mniejszości etnicznej, jest o wiele lepiej rozwinięty niż kapitał ludzki. Pomimo jego znacznego poziomu, pozostaje on kapitałem wewnętrznym, bez tworzenia więzi wykraczających poza ich społeczność. Taka forma kapitału społecznego nie tylko utrwala istniejące podziały społeczne, ale i sprzyja wykluczeniu. Modernizacja kapitału społecznego powinna prowadzić do jego pozytywnego wpływu na spójność społeczną i gospodarczą. Jedynym sposobem na to, aby tego dokonać, jest podjęcie przez społeczeństwo większościowe wysiłku porzucenia dyskryminacji. Może to skutkować zwiększeniem promienia zaufania społecznego, który jest istotnym czynnikiem struktury kapitału społecznego. Dopiero tak zmodernizowany kapitał społeczny będzie mógł być podstawą do budowania romskiego kapitału ludzkiego.
- PozycjaCzwarta rewolucja przemysłowa a wybrane aspekty teorii ekonomii(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Olender-Skorek, MagdalenaW artykule przedstawiono wybrane aspekty ekonomii w świetle zbliżającej się czwartej rewolucji przemysłowej. W kontekście historii myśli ekonomicznej, pojawienie się komputerów, a potem rozwój technik ICT może być odpowiedzią na dotychczasowe zarzuty nieumiejętnego przetwarzania w czasie rzeczywistym dużych ilości danych. Czwarta rewolucja implikuje potrzebę ponownego przyjrzenia się funkcji produkcji, weryfikacji wykorzystania czynników produkcji, czy ich roli w procesie produkcji. Ścieżki produktowe stają się bardziej pracooszczędne (czy innymi słowy: kapitałochłonne) ze względu na wyższą produktywność kapitału (izokwanty leżą bliżej osi kapitału niż pracy). Klasyczna definicja pracy, zaproponowana przez Smitha, jest zastępowana kapitałem ludzkim i społecznym, w których następuje akumulacja wiedzy. Pierwsza grupa, klasyczna siła robocza i „zwykli” pracownicy tracą na sile – zostają zastępowani przez maszyny i roboty. Wymaga to specjalnych rozwiązań legislacyjnych wspierających tę warstwę robotniczą i zapewniających im przydatne umiejętności cyfrowe (np. przez system edukacji). Także w sferze struktur rynkowych i zachowaniach przedsiębiorstw, pojawia się pole do badań związanych z współkonkurowaniem i ekonomią współdzielenia. Firmy zaczynają być bardziej partnerami niż konkurentami czy rywalami, co prowadzi do wyższej efektywności i zwiększenia dobrobytu społecznego. Wnioskiem płynącym z zaprezentowanych w artykule rozważań jest potwierdzenie, że Przemysł 4.0 ma wpływ na teorię ekonomii, bez wątpienia będzie ona rozwijana wraz z badaniami empirycznymi (jak tylko pojawią się wystarczające dane statystyczne).
- PozycjaSystem emerytalny w Kanadzie. Rekomendacje dla Polski(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Poteraj, JarosławPionierskie w Polsce prace o systemie emerytalnym Kanady, autorstwa Wieteski, Zalewy i Pieńkowskiej, które publikowane były w ostatniej dekadzie XX wieku i pierwszej dekadzie XXI wieku, pomijają wątek możliwych aplikacji kanadyjskich rozwiązań emerytalnych w Polsce. Wypełniając czasową lukę eksploracyjną, autor próbuje przedstawić w niniejszym tekście rzetelną wiedzę o rozwoju i współczesnym stanie systemu emerytalnego w Kanadzie. Celem badawczym autora jest stwierdzenie, w jakim zakresie przyjęte w Kanadzie rozwiązania emerytalne mogą być wykorzystane w Polsce. Autor stawia jednocześnie hipotezę, że przyjęte w Kanadzie rozwiązania emerytalne mają nikłe szanse na wykorzystanie w Polsce. Artykuł o systemie emerytalnym Kanady prezentowany jest w układzie: 1) Rozwój historyczny systemu emerytalnego w Kanadzie, 2) Stan obecny systemu emerytalnego w Kanadzie, 3) Wyzwania i przewidywane zmiany, 4) Rekomendacje dla Polski. W podsumowaniu autor stwierdza, że porównanie rozwiązań wykorzystywanych w Kanadzie z sytuacją w Polsce prowadzi do kilku konkluzji: – funkcjonowania kanadyjskiego OAS nie można porównywać z obligatoryjnym filarem w polskim ZUS czy KRUS; w Kanadzie jest to plan zaopatrzeniowy, a w Polsce składkowy; – trudno także bezkrytycznie porównywać CPP z otwartymi funduszami emerytalnymi, jako iż zasady funkcjonowania tych rozwiązań w wielu elementach są różne; – można znaleźć dużo podobieństw pomiędzy RPP a pracowniczymi funduszami emerytalnymi w Polsce, a także pomiędzy TFSA a polskimi IKE, czy IKZE. A zatem jedynie w zakresie rozwiązań dobrowolnego trzeciego filara emerytalnego, kanadyjskie doświadczenia wydają się obecnie możliwe do wykorzystania w Polsce. W przedstawionym stanie rzeczy postawiona na wstępie hipoteza, że przyjęte w Kanadzie rozwiązania emerytalne mają nikłe szanse na wykorzystanie w Polsce, uzyskała potwierdzenie.
- PozycjaZróżnicowanie kapitału ludzkiego w Polsce w ujęciu regionalnym – analiza z wykorzystaniem metod wielowymiarowej analizy porównawczej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Mowczan, DamianW artykule przedstawiono wyniki analiz dotyczących oceny zróżnicowania poziomu kapitału ludzkiego w polskich województwach. Wykorzystano metody wielowymiarowej analizy porównawczej, takie jak diagram Czekanowskiego oraz mierniki syntetyczne budowane w oparciu o metrykę euklidesową oraz uogólnioną miarę odległości (GDM). Podczas doboru mierników kapitał ludzki potraktowano wieloaspektowo, uwzględniając m.in. takie obszary, jak jakość pracujących, przedsiębiorczość, jakość edukacji i badań naukowych, stan zdrowia czy niedopasowania strukturalne. Analizę przeprowadzono nie tylko dla wartości uśrednionych z okresu 2004–2014, ale również w ujęciu dynamicznym, przedstawiając rankingi dla poszczególnych lat. Wyniki badań wskazują na występowanie pewnego zróżnicowania w poziomie kapitału ludzkiego pomiędzy regionami. Na podstawie diagramu Czekanowskiego udało się wyróżnić pięć grup regionów podobnych pod względem jakości kapitału ludzkiego. Jak się wydaje, największe zróżnicowanie występuje wśród regionów najlepiej rozwiniętych pod względem analizowanego zjawiska. Dodatkowo potwierdzono utrzymujący się dystans pomiędzy stołecznym województwem a resztą regionów. Analiza uporządkowania województw w czasie wykazała relatywną stabilność rankingów. Pomimo tego wydaje się, że różnice pomiędzy regionami o największym i najmniejszym poziomie kapitału ludzkiego mają tenden cję do powiększania się.
- PozycjaMiara bogactwa narodu i wzrostu gospodarczego – Country’s Prosperity (CP)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Żukowska, JolantaNiestety, do dzisiaj nie udało się znaleźć odpowiedniej metody obliczania poziomu dobrobytu całego społeczeństwa, jego wzrostu, a jednak dokonuje się na podstawie PKB analiz i wyciągania niekiedy nieodpowiednich wniosków. Proponowana miara Bogactwa Narodu CP Country’s Prosperity uwzględnia między innymi korzyści osiągnięte przez podmioty w gospodarce (przepływy pieniężne), niezależność energetyczną, niezależność paliwową, wskaźnik przyrostu populacji, wartość innowacji oraz wskaźnik poziomu energii odnawialnej. Proponuje się zastąpienie dotychczasowej miary – produkt krajowy brutto PKB miarą Country’s Prosperity CP. Wzrost w czasie danej miary oznaczałby faktyczny rozwój danej społeczności, gdyż nie tylko uwzględnia obecnie trwającą erę innowacji cyfrowych, ale również konieczność rozwoju integralnego z przyrodą. Nowego znaczenia nabiera również wskaźnik niezależności energetycznej, który w dobie zamachów terrorystycznych i wojen w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki staje się nierozerwalnie związany ze standardem i poziomem życia danego państwa. Zastosowanie zaprezentowanej miary wymaga wyceny innowacji istotnych dla rozwoju społecznego i bezpieczeństwa danego kraju – metodami dyskontowymi. Celowe byłoby wprowadzenie uproszczonej sprawozdawczości przepływów pieniężnych przez wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Zebranie danych o nadwyżkach Cash Flow osiągniętych przez podmioty na terytorium kraju jest niezbędnym warunkiem do zastosowania miary CP Country’s Prosperity.
- PozycjaNierówności dochodowe jako bariery rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Bartak, JakubCelem artykułu było zdiagnozowanie znaczenia nierówności dochodowych dla akumulacji kapitału ludzkiego w Polsce. Rozważania teoretyczne oparto o model rozwoju gospodarczego Galora i Zeiry, z którego wynika, że w warunkach wysokich nierówności dochodowych oraz niesprawności rynków kredytowych inwestycje w kapitał ludzki są utrudnione ze względu na relatywnie niskie możliwości inwestycyjne ubogiej i licznej części społeczeństwa. Na podstawie przeglądu dotychczasowych badań empirycznych w niniejszym artykule przedstawiono przesłanki ku uznaniu nierówności dochodowych za przyczynę nieoptymalnych inwestycji edukacyjnych także w Polsce. Wskazano na ograniczenia zasobowe ubogich grup społecznych, które uniemożliwiają podejmowanie inwestycji edukacyjnych. Wskazano także na rosnący problem edukacyjnych nierówności horyzontalnych, które w obliczu umasowienia edukacji wyższej zastępują nierówności wertykalne. Nierówności te świadczą o utrudnionym dostępie dla ubogich grup społecznych do wysokiej jakości edukacji. Na tej podstawie wywnioskowano, że ograniczenie nierówności dochodowych przyczynić powinno się do rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce. Jednocześnie zwrócono uwagę na pozytywne konsekwencje nierówności dochodowych dla akumulacji kapitału ludzkiego przejawiające się w warstwie motywacyjnej. Wskazano jednak na potrzebę dalszych badań nad rozpoznaniem warunków, w których nierówności dochodowe dostarczają skutecznych bodźców do inwestycji edukacyjnych. Pewien poziom nierówności wydaje się być niezbędny dla odpowiedniego umotywowania do podjęcia wysiłku edukacyjnego, jednak wciąż otwartym pozostaje pytanie o charakterystyki nierówności, które aktywizują do inwestycji w kapitał ludzki.
- PozycjaWpływ czynników niematerialnych na motywację pracowników w czasie wychodzenia z kryzysu gospodarczego – ujęcie teoretyczne(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Piotrowska-Puchała, AgnieszkaZaangażowanie pracowników w sprawy organizacji w czasie kryzysu, a zwłaszcza jego wychodzenia z niego, daje szanse na sprawniejsze przezwyciężenie trudnej sytuacji, w jakiej mogła znaleźć się organizacja. Nie zawsze kryzys gospodarczy prowadzi do upadku organizację czy wiąże się ze zwolnieniem pracowników. Przemyślane i rozsądne postępowanie kierowników względem pracowników może okazać się, że przyniesie lepsze skutki niż zakładano. Docenianie pracy pracowników przez przełożonych, okazywanie im szacunku, zwiększanie zakresu odpowiedzialności za wykonywane zadania oraz możliwość podejmowania prostych decyzji przez pracowników pozwala czuć się im integralną częścią organizacji. Takie działania przyczyniają się do tego, że pracownicy mają wpływ na to, co dzieje się w ich firmie. W dobie wychodzenia z kryzysu gospodarczego dla pracowników ważna jest świadomość stałego zatrudnienia. Pracownicy zwracają również uwagę na pochwały ze strony kierowników, awans czy elastyczny czas pracy (w organizacjach, w których jest to możliwe). Ten ostatni czynnik pozwala pracownikowi, choć w części, ułożyć sobie obowiązki pracownicze i rodzinne.
- PozycjaDeterminanty decyzji w zakresie powrotów z zagranicznych wyjazdów zarobkowych mieszkańców obszarów peryferyjnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Cymanow, Piotr; Cymanow-Sosin, KlaudiaW artykule zaprezentowano wyniki badań dotyczących decyzji powrotnych migrantów przebywających na wyjeździe zarobkowym poza granicami Polski. Skupiono się na osobach wywodzących się z obszarów peryferyjnych zlokalizowanych w Małopolsce i na Podkarpaciu. Celem analizy było wyodrębnienie najistotniejszych czynników determinujących podjęcie decyzji powrotnej, przy jednoczesnej próbie oszacowania ewentualnego wpływu tych działań na procesy aktywizacji lokalnej przedmiotowych obszarów. W badaniu wyodrębniono 15 elementów decyzyjnych, spośród których w grupie czynników ekonomicznych za najważniejsze respondenci uznali osiągnięcie przyjętego celu w postaci akumulacji określonej wielkości kapitału. Powrót migrantów po zrealizowaniu takiego scenariusza może stanowić istotny impuls prowzrostowy w sytuacji, w której przynajmniej część tego kapitału zostanie zainwestowana w stworzenie nowych bądź rozwój istniejących już miejsc pracy, z drugiej zaś strony konsumpcja zgromadzonych środków może wywołać korzystne skutki dla układu lokalnego za sprawą wystąpienia efektów mnożnikowych. Wart podkreślenia jest też fakt, iż wśród czynników o charakterze ekonomicznym przeważały determinanty związane z poprawą sytuacji indywidualnej migranta na lokalnym rynku pracy – czyli znalezienie zajęcia w kraju, a także uzyskanie w wyniku wyjazdu wiedzy, doświadczenia i umiejętności pozwalających efektywniej aniżeli przed wyjazdem funkcjonować w rodzimych realiach. Wśród bodźców poza ekonomicznych podkreślano znaczenie ryzyka rozpadu rodziny czy związku w konsekwencji przedłużającej się rozłąki, a także problemy zdrowotne migranta, oraz konieczność podjęcia opieki nad dziećmi i osobami starszymi. Analizie poddano także wysokość dochodu alternatywnego stanowiącego czynnik determinujący powrót respondentów do kraju, omówiono również wyniki dotychczasowej oceny wyjazdu z punktu widzenia badanych osób.
- PozycjaDeterminanty poziomu ubóstwa na przykładzie Polski i Węgier – analiza porównawcza(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Iwacewicz-Orłowska, AnnaCelem opracowania jest analiza czynników determinujących poziom ubóstwa na przykładzie dwóch krajów Grupy Wyszehradzkiej: Polski i Węgier. Analiza została przeprowadzona w oparciu o dane statystyczne EU-SILC i obejmuje lata 2006–2014. Nierówności dochodowe i rosnące ubóstwo to wyzwanie, przed którym staje współczesna gospodarka. Ubóstwo dotyka poszczególne grupy społeczne w różnym stopniu. Poziom ubóstwa w obu analizowanych krajach jest porównywalny w przypadku następujących sytuacji: niskiego poziomu wykształcenia członków rodziny, obecności osoby niepełnosprawnej w rodzinie czy też dużej liczebności rodziny. Wszystkie wymienione czynniki zawsze podnoszą poziom ubóstwa w obu krajach. Na potrzeby niniejszego opracowania założono więc, że poziom ubóstwa zależny jest od czterech następujących czynników: regionu, wieku, stopnia urbanizacji oraz statusu osoby na rynku pracy. Analiza pokazuje, iż w przypadku tychże czynników sytuacja Polski i Węgier jest nieco odmienna. Na Węgrzech ubóstwo w szczególności dotyka dzieci, czyli osoby do lat 16 oraz (oprócz osób nieposiadających zatrudnienia) grupę pracowników. W przypadku Polski grupę osób ubogich w znacznie większym stopniu niż na Węgrzech zasilają osoby zatrudnione z wyłączeniem pracowników. Wiekowo najubożsi są ludzie młodzi, wchodzący na rynek pracy, czyli grupa wiekowa od 16. do 24. roku życia, co jest także powiązane z wcześniejszą kategorią.
- PozycjaZarządzanie kapitałem ludzkim w warunkach gospodarki opartej na wiedzy(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Pietruszka-Ortyl, AnnaCelem opracowania jest identyfikacja konsekwencji powstania gospodarki opartej na wiedzy w kontekście społeczeństwa, organizacji i pracowników oraz ukazanie podstawowych wyzwań stojących przed zarządzającymi kapitałem ludzkim organizacji opartych na wiedzy oraz wskazanie głównych obszarów rozważań dotyczących realizacji funkcji personalnej współcześnie. Punkt wyjścia w opracowaniu stanowi więc charakterystyka społecznych implikacji gospodarki opartej na wiedzy. Przełom XX i XXI wieku jest bowiem erą transformacji społecznych, której konsekwencją jest wyłonienie się społeczeństwa wiedzy i pojawienie się paradygmatu technologicznego bazującego na teorii społeczeństwa sieciowego M. Castellsa. W rezultacie pojawia się nowa organizacja – organizacja oparta na wiedzy i nowy pracownik – pracownik wiedzy. Organizacje wiedzy to organizacje, których działalność bazuje na wiedzy i szeroko rozbudowanych relacjach. Pracownik wiedzy z kolei to pozycja zajmowana w organizacji wynikająca z posiadania unikalnego i pożądanego portfela kompetencji, relacji i postaw skutkującego generowaniem unikalnej wartości dodanej dla przedsiębiorstwa. Zmieniają się zatem warunki pracy oraz profil kompetencji i struktura zatrudnionych we współczesnych przedsiębiorstwach co prowadzi do konieczności konwersji sposobów realizacji funkcji personalnej. Rangę kluczowego zasobu zyskał kapitał ludzki – jako nośnik i właściciel najcenniejszej wiedzy cichej oraz społeczny organizacji – jako nośnik relacji bazujący na zaufaniu. Doszło również do ewolucji struktury zatrudnienia – od kadry pracowniczej zatrudnionej na etacie do elastycznej siły roboczej. Ponadto, wyłoniły się nowe subpopulacje pracowników i odmienne wyzwania zarządzania nimi generujące określone obszary zainteresowań teoretyczno-praktycznych – walki o talenty, budowania marki pracodawcy, kształtowania równowagi praca – życie, zarządzania różnorodnością, zatrudnialności.
- PozycjaThe impact of benchlearning on the value of human capital. Reflections on an airline case study(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Gierczak-Korzeniowska, BeataMimo iż uczenie się nie jest zjawiskiem nowym to sposób zdobywania wiedzy i czas z tym się wiążący, ma ogromne znaczenie dla rozwoju każdego przedsiębiorstwa. Dlatego coraz częściej poszukuje się metod lub praktyk, które spełniłyby powyższe wymagania, tworząc jednocześnie w organizacji kulturę zachęcającą pracowników do nieustannego poszerzania wiedzy. Przykładem takiej praktyki może być benchlearning, który najczęściej bywa kojarzony z ciągłym uczeniem się i to od tych najlepszych. W niniejszym opracowaniu podjęto więc próbę odpowiedzi na pytanie, czy benchlearning ma wpływ na „wartość” kapitału ludzkiego. Pracownicy i firma, jaką wybrano do badań zdają się mieć istotne znaczenie i przesądzić o wynikach, gdyż takie przedsiębiorstwo jak PLL LOT powinno cechować nieustanne poszukiwanie sposobów sprostania ciągle rosnącej konkurencji rynkowej. Warto też nadmienić, że treści zawarte w niniejszym opracowaniu należy traktować jako wprowadzające z dwóch powodów. Po pierwsze, zagadnienie benchlearningu nie należy do tych najczęściej podejmowanych w literaturze przedmiotu, zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i praktycznym. Po drugie, przedstawione wyniki stanowią tylko pewien wycinek rozbudowanego zagadnienia, jakim było stosowanie benchmarkingu w wybranych działach PLL LOT. Nie mniej jednak ze względu na specyfikę branży, jaką jest lotnictwo, i mocno utrudniony do niej dostęp, chociażby z racji bezpieczeństwa linii lotniczych czy ich pasażerów, czyni przedstawione wyniki istotnymi poznawczo.
- PozycjaAnaliza dynamiki natężenia i kierunków migracji ze słabo rozwiniętych województw Polski na tle kraju w latach 2009–2014(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Surówka, Agata; Działo, Mateusz; Posłuszna, SabinaTematyka artykułu związana jest z procesami migracji. Stają się one zjawiskami coraz bardziej powszechnymi, wpływającymi m.in. na zmiany w poziomie zaludnienia i rozmieszczeniu przestrzennym ludności. Szczególnego znaczenia zjawisko to nabiera na obszarach charakteryzujących się niskim poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego, do których zaliczany jest makroregion Polska Wschodnia (województwa: podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, lubelskie i warmińsko-mazurskie), potocznie określany jako ściana wschodnia, czy Polska B. Jak powszechnie wiadomo, zaliczany jest on do regionów problemowych. Jednym z negatywnych zjawisk, szczególnie dotkliwych w tej części kraju, jest wysoki odsetek osób migrujących. Dodatkowo należy podkreślić, że zdecydowaną część migrujących tutaj stanowią ludzie młodzi. Mając na względzie powyższe uwagi, analiza procesu wydaje się być konieczna i uzasadniona. Przedstawione w artykule zagadnienia pozwoliły zobrazować sytuację w zakresie migracji międzywojewódzkich; pomiędzy województwami Polski. Tekst podzielono na dwie części. W pierwszej opisana została zastosowana metoda badawcza (siatka przepływów), w drugiej natomiast przedstawiono wyniki uzyskane z badań własnych. W związku z tym, że migracje są zjawiskiem złożonym, mającym charakter wieloaspektowy przedstawione w opracowaniu zagadnienia dotyczące procesów migracyjnych w Polsce Wschodniej nie wyczerpują omawianej problematyki. Zastosowane podejście badawcze umożliwiło pozyskać informacje o tendencjach oraz kierunkach przemieszczeń ludności na obszarze Polski w latach 2009–2014. Przeprowadzenie takich badań w ujęciu dynamicznym stworzyło możliwość identyfikacji, oceny i ilościowej analizy występujących prawidłowości. Otrzymane wyniki mogą być źródłem informacji o zmianach i tendencjach demograficzno-społecznych, jakie zaszły na obszarze Polski w badanym okresie.
- PozycjaMarksowska krytyka koncepcji kapitału ludzkiego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Holko, MaciejWkrótce po zdezawuowaniu neoklasycznej teorii kapitału, podziału i wzrostu (opartej na agregatowej funkcji produkcji) przedstawiono tzw. nową teorię wzrostu, w której wykorzystano koncepcję kapitału ludzkiego. Celem artykułu jest ocena tej koncepcji przez pryzmat teorii ekonomii pochodzącej od klasyków i rozwiniętej przez Marksa, Sraffę i Pasinettiego. Metodą badawczą jest analiza teoretyczna bazująca na paradygmacie produkcji i podziału. Koncepcja kapitału ludzkiego oparta jest na indywidualizmie metodologicznym – teorii użyteczności krańcowej: zagadnienie wyjaśniane jest wyłącznie od strony preferencji jednostki; nie bierze się pod uwagę społecznych powiązań charakterystycznych dla każdej rozwiniętej gospodarki, wynikających ze współzależności technicznych obecnych w procesie produkcji oraz konieczności przyjęcia jakiegoś kryterium podziału dochodu. Brak jasno określonej teorii podziału powoduje, że włączenie kapitału ludzkiego do funkcji produkcji jako kolejnego czynnika wzrostu stanowi powielenie błędów raz już wykazanych i uznanych przez neoklasyków w trakcie sporu o kapitał. W konsekwencji, koncepcja kapitału ludzkiego jest powierzchowna, niewiele wyjaśnia i nie prowadzi do istotnych wniosków.
- PozycjaSkala zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Kawa, Marta; Kuźniar, WiesławaCelem artykułu jest przedstawienie przyczyn, skali i skutków zjawiska wykluczenia społecznego oraz znaczenie spółdzielni socjalnych w walce z wykluczeniem społecznym. Ponadto przedstawiono działania podejmowane w celu ograniczania wykluczenia społecznego. Spółdzielnie socjalne są instytucjami, które są powołane do ograniczania wykluczenia społecznego, poprzez reintegrację społeczną i zawodową. Wykluczenie występuje wówczas, kiedy dana jednostka lub grupa społeczna znalazła się w sytuacji, która znacznie utrudnia pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr i usług publicznych, infrastruktury społecznej oraz zdobywanie dochodów poprzez godną pracę, odpowiednio wynagradzaną. Wykluczenie społeczne w sposób negatywny wpływa na jakość życia, ogranicza aktywność społeczną i zawodową oraz zwiększa koszty funkcjonowania państwa. Wykluczenie społeczne wynika między innymi z nierówności, głównie dochodowych, ale chodzi również o dostęp do edukacji, pracy odpowiednio wynagradzanej oraz zabezpieczenia socjalnego. Wykluczenie społeczne ma wielowymiarowy i dynamiczny charakter, dlatego może być definiowane w różny sposób. W Polsce w 2011 roku zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym było 27,2% ludności. Przyczyn oraz rodzajów wykluczenia jest bardzo wiele, dlatego ważne jest ich rozpoznawanie, aby można było podjąć działania zmierzające do minimalizowania wykluczenia. Występowanie zjawiska wykluczenia społecznego negatywnie wpływa nie tylko na daną jednostkę czy grupę społeczną, ale również na sytuację społeczno-gospodarczą, ograniczając wzrost i rozwój gospodarczy. Walka z wykluczeniem społecznym ma istotne znaczenie w polityce Unii Europejskiej. Przeciwdziałanie temu zjawisku wymaga wszechstronnej współpracy wszystkich instytucji państwowych, jednostek samorządu terytorialnego oraz całej społeczności.
- PozycjaNierówności społeczne w polskim systemie ubezpieczeń społecznych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Garbiec, RomanRozpatrywanie zagadnienia nierówności społecznych w polskim systemie ubezpieczeń społecznych jest obecnie szczególnie istotne ze względu na stale zwiększającą się liczbę świadczeniobiorców. Konieczność funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych zapewniającego osobom niezdolnym do samodzielnego zaspokajania ich potrzeb materialnych w przypadku starości, choroby, macierzyństwa, śmierci jest oczywiste, jednak stosowane w nim rozwiązania mogą budzić wątpliwości co do ich formy i zakresu. Artykuł jest próbą zdiagnozowania, w jakim zakresie i w jakich elementach systemu występują przypadki dyskryminacji, które powodują powstawanie nierówności społecznych. W części pierwszej tekstu scharakteryzowane zostały mechanizmy funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Część druga prezentuje ewolucję zmian w tym systemie w ostatnich kilkunastu latach, a w części ostatniej opisano przypadki dyskryminacji w funkcjonowaniu polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. W zakończeniu zawarte są propozycje zmian korygujących wadliwe rozwiązania.
- PozycjaPrzedsiębiorstwo bazujące na wiedzy a niewydolność informacyjna systemu rachunkowości(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Niemczyk, LesławObecnie rozwojowi gospodarki opartej na wiedzy nie towarzyszy równoległy i powszechny rozwój praktyki rachunkowości w zakresie sprawozdawczości kapitałów niefinansowych. Powoduje to niewydolność informacyjną systemów rachunkowości. Rachunkowość finansowa zamiast tworzyć ramy dla budowania prawdziwego i rzetelnego obrazu przedsiębiorstw bazujących na wiedzy, deformuje ich obraz koncentrując się jedynie na kapitale finansowym. Liczni teoretycy zarządzania i rachunkowości wyraźnie dostrzegają ten problem. Dlatego zarówno w skali międzynarodowej, jak i krajowej podejmowane są inicjatywy, aby stworzyć podstawy rachunkowości oraz sprawozdawczości kapitałów niefinansowych. Artykuł przestawia najistotniejsze próby rozbudowania rachunkowości o elementy wyraźnie współgrające z rozwojem gospodarki opartej na wiedzy. W artykule jako pierwszą omówiono koncepcję raportowania zintegrowanego. W tym przypadku, szczególnie istotna wydaje się być typologia kapitałów, które są użytkowane przez przedsiębiorstwo. Następnie omówiono rachunkowość społeczno-ekonomiczną M. Dobii. W ramach tej koncepcji bardzo ważne wydaje się rozbudowanie wzorca bilansu o nowe pozycje sprawozdawcze aktywów i kapitałów niefinansowych, a także wskazanie podstawowych zapisów księgowych dotyczących operacji tymi zasobami. Kolejną omawianą koncepcją jest sprawozdawczość kapitału intelektualnego D. Dobii. Sprawozdawczość ta obejmuje wiele nowych elementów metodycznych oraz sprawozdawczych, które wykraczają poza podręczniki tradycyjnej rachunkowości. Na zakończenie przedstawiono koncepcję rachunkowości aktywów kompetencyjnych i kapitału intelektualnego L. Niemczyka. Kluczowymi urządzeniami sprawozdawczymi w jej ramach jest bilans oparty na wiedzy oraz bilans pełny. Zarówno koncepcje D. Dobii oraz L. Niemczyka zostały empirycznie zweryfikowane. Rezultaty tej weryfikacji zostały syntetycznie omówione w treści artykułu. Artykuł nie podejmuje zadania oceny przedstawianych koncepcji. Wskazuje jedynie na istnienie wyraźnej luki informacyjnej w rachunkowości, które te koncepcje próbują uzupełnić.
- PozycjaNarodziny prawa socjalnego(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Danowska-Prokop, BarbaraKapitalistyczny porządek społeczno-ekonomiczny wyrastał z oświeceniowego indywidualizmu, z wolności działania jednostki. Idea wolności odnosiła się jednocześnie do wolności osobistej, własności prywatnej i wolności gospodarowania. Zgodnie z tą koncepcją państwo nie powinno ingerować w gospodarkę, a tym bardziej w sferę socjalną. Jednak dziewiętnastowieczne realia życia społeczno-gospodarczego odbiegały od „idealistycznych” założeń i dlatego pojawiały się głosy domagające się skorygowania niedoskonałości kapitalistycznego systemu produkcji, co wymusiło nie tylko rozwój prawa socjalnego, ale także rozbudowę socjalno-ekonomicznych kompetencji państwa.