Przedsiębiorstwo bazujące na wiedzy a niewydolność informacyjna systemu rachunkowości

Obecnie rozwojowi gospodarki opartej na wiedzy nie towarzyszy równoległy i powszechny rozwój praktyki rachunkowości w zakresie sprawozdawczości kapitałów niefinansowych. Powoduje to niewydolność informacyjną systemów rachunkowości. Rachunkowość finansowa zamiast tworzyć ramy dla budowania prawdziwego i rzetelnego obrazu przedsiębiorstw bazujących na wiedzy, deformuje ich obraz koncentrując się jedynie na kapitale finansowym. Liczni teoretycy zarządzania i rachunkowości wyraźnie dostrzegają ten problem. Dlatego zarówno w skali międzynarodowej, jak i krajowej podejmowane są inicjatywy, aby stworzyć podstawy rachunkowości oraz sprawozdawczości kapitałów niefinansowych. Artykuł przestawia najistotniejsze próby rozbudowania rachunkowości o elementy wyraźnie współgrające z rozwojem gospodarki opartej na wiedzy. W artykule jako pierwszą omówiono koncepcję raportowania zintegrowanego. W tym przypadku, szczególnie istotna wydaje się być typologia kapitałów, które są użytkowane przez przedsiębiorstwo. Następnie omówiono rachunkowość społeczno-ekonomiczną M. Dobii. W ramach tej koncepcji bardzo ważne wydaje się rozbudowanie wzorca bilansu o nowe pozycje sprawozdawcze aktywów i kapitałów niefinansowych, a także wskazanie podstawowych zapisów księgowych dotyczących operacji tymi zasobami. Kolejną omawianą koncepcją jest sprawozdawczość kapitału intelektualnego D. Dobii. Sprawozdawczość ta obejmuje wiele nowych elementów metodycznych oraz sprawozdawczych, które wykraczają poza podręczniki tradycyjnej rachunkowości. Na zakończenie przedstawiono koncepcję rachunkowości aktywów kompetencyjnych i kapitału intelektualnego L. Niemczyka. Kluczowymi urządzeniami sprawozdawczymi w jej ramach jest bilans oparty na wiedzy oraz bilans pełny. Zarówno koncepcje D. Dobii oraz L. Niemczyka zostały empirycznie zweryfikowane. Rezultaty tej weryfikacji zostały syntetycznie omówione w treści artykułu. Artykuł nie podejmuje zadania oceny przedstawianych koncepcji. Wskazuje jedynie na istnienie wyraźnej luki informacyjnej w rachunkowości, które te koncepcje próbują uzupełnić.

Currently, the development of knowledge-based economy is not accompanied by a parallel and widespread development of accounting practices in the field of reporting of non-financial capital. This causes failure of information systems of accounting. Financial accounting instead of creating a framework for building a true and fair view of the enterpriceses based on knowledge, deforms their view by focusing only on the financial capital. Many theorists of management and accounting clearly recognize the problem. Therefore, the international and national initiatives are undertaken in order to create the basis of accounting and reporting of non-financial capital. Article rearranges the most significant attempts to expand the accounting in harmony with the development of knowledge-based economy.The article as a first discusses the concept of integrated reporting. In this case, particularly important is a typology of capital, which are used by the enterprices. It then discusses socio-economic accounting by M. Dobija. Under this concept, it seems very important to develop the standard of the balance sheet with the new reporting items of non-financial assets and equity, and an indication of basic accounting records relating to the operation of these resources. Another issue is the concept of intellectual capital reporting by D. Dobija. This reporting includes many new features that goes beyond traditional accounting textbooks. At the end is presented a concept of competence assets and intellectual capital accounting by L. Niemczyk. Here the key reporting tools are the knowledge-based balance sheets and, so called, full balance sheet.