Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 51(3)/2017

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/2982

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 36

Analiza dynamiki natężenia i kierunków migracji ze słabo rozwiniętych województw Polski na tle kraju w latach 2009–2014
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Surówka, Agata; Działo, Mateusz; Posłuszna, Sabina
Tematyka artykułu związana jest z procesami migracji. Stają się one zjawiskami coraz bardziej powszechnymi, wpływającymi m.in. na zmiany w poziomie zaludnienia i rozmieszczeniu przestrzennym ludności. Szczególnego znaczenia zjawisko to nabiera na obszarach charakteryzujących się niskim poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego, do których zaliczany jest makroregion Polska Wschodnia (województwa: podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, lubelskie i warmińsko-mazurskie), potocznie określany jako ściana wschodnia, czy Polska B. Jak powszechnie wiadomo, zaliczany jest on do regionów problemowych. Jednym z negatywnych zjawisk, szczególnie dotkliwych w tej części kraju, jest wysoki odsetek osób migrujących. Dodatkowo należy podkreślić, że zdecydowaną część migrujących tutaj stanowią ludzie młodzi. Mając na względzie powyższe uwagi, analiza procesu wydaje się być konieczna i uzasadniona. Przedstawione w artykule zagadnienia pozwoliły zobrazować sytuację w zakresie migracji międzywojewódzkich; pomiędzy województwami Polski. Tekst podzielono na dwie części. W pierwszej opisana została zastosowana metoda badawcza (siatka przepływów), w drugiej natomiast przedstawiono wyniki uzyskane z badań własnych. W związku z tym, że migracje są zjawiskiem złożonym, mającym charakter wieloaspektowy przedstawione w opracowaniu zagadnienia dotyczące procesów migracyjnych w Polsce Wschodniej nie wyczerpują omawianej problematyki. Zastosowane podejście badawcze umożliwiło pozyskać informacje o tendencjach oraz kierunkach przemieszczeń ludności na obszarze Polski w latach 2009–2014. Przeprowadzenie takich badań w ujęciu dynamicznym stworzyło możliwość identyfikacji, oceny i ilościowej analizy występujących prawidłowości. Otrzymane wyniki mogą być źródłem informacji o zmianach i tendencjach demograficzno-społecznych, jakie zaszły na obszarze Polski w badanym okresie.
Coaching jako forma rozwoju kompetencji pracowników Odlewni Polskich S.A. (OP S.A.) w Starachowicach objętych Programem „Młoda Kadra – Przyszłość dla Firmy”
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Walczyk, Anna; Kupisz, Paulina
W artykule zaprezentowano ocenę możliwości zastosowania coachingu jako metody rozwoju „miękkich” kompetencji zawodowych pracowników Odlewni Polskich S.A. w Starachowicach objętych Programem „Młoda Kadra – Przyszłość dla Firmy”. Przeprowadzone badania umożliwiły identyfikację menedżerów mających potencjał do roli coachów oraz ustalenie kompetencji pracowników objętych tym programem, które mogą być rozwijane przy pomocy tej metody. W ten sposób określono szanse wprowadzenia coachingu jako metody rozwoju pracowników Spółki. Realizację badań poprzedzono prezentacją najważniejszych teoretycznych aspektów metody coachingu oraz założeń Programu „Młoda Kadra – Przyszłość dla Firmy”.
Czwarta rewolucja przemysłowa a wybrane aspekty teorii ekonomii
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Olender-Skorek, Magdalena
W artykule przedstawiono wybrane aspekty ekonomii w świetle zbliżającej się czwartej rewolucji przemysłowej. W kontekście historii myśli ekonomicznej, pojawienie się komputerów, a potem rozwój technik ICT może być odpowiedzią na dotychczasowe zarzuty nieumiejętnego przetwarzania w czasie rzeczywistym dużych ilości danych. Czwarta rewolucja implikuje potrzebę ponownego przyjrzenia się funkcji produkcji, weryfikacji wykorzystania czynników produkcji, czy ich roli w procesie produkcji. Ścieżki produktowe stają się bardziej pracooszczędne (czy innymi słowy: kapitałochłonne) ze względu na wyższą produktywność kapitału (izokwanty leżą bliżej osi kapitału niż pracy). Klasyczna definicja pracy, zaproponowana przez Smitha, jest zastępowana kapitałem ludzkim i społecznym, w których następuje akumulacja wiedzy. Pierwsza grupa, klasyczna siła robocza i „zwykli” pracownicy tracą na sile – zostają zastępowani przez maszyny i roboty. Wymaga to specjalnych rozwiązań legislacyjnych wspierających tę warstwę robotniczą i zapewniających im przydatne umiejętności cyfrowe (np. przez system edukacji). Także w sferze struktur rynkowych i zachowaniach przedsiębiorstw, pojawia się pole do badań związanych z współkonkurowaniem i ekonomią współdzielenia. Firmy zaczynają być bardziej partnerami niż konkurentami czy rywalami, co prowadzi do wyższej efektywności i zwiększenia dobrobytu społecznego. Wnioskiem płynącym z zaprezentowanych w artykule rozważań jest potwierdzenie, że Przemysł 4.0 ma wpływ na teorię ekonomii, bez wątpienia będzie ona rozwijana wraz z badaniami empirycznymi (jak tylko pojawią się wystarczające dane statystyczne).
Determinants considered by Polish seniors when purchasing food and some durable goods
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Zalega, Tomasz
The ageing of societies is a commonplace process. It accompanies the development of the world population, although with different intensity. Age structures undergo transformations because of quantitative and qualitative changes affecting the course of demographic processes such as fertility, mortality, and migration, which are explained by general laws formulated by demographic transition theory. Moreover, human life expectancy is extended by continuing socio-economic changes, increasingly fast technological progress, rising living standard of populations, and advances and achievements of medicine. As a result, the number of elderly people grows faster than the number of births. Elderly persons are increasingly often perceived as a desirable and appreciated group of customers. They are important not only as consumers, but also as an object of research. The increasing proportion of elderly consumers and their economic emancipation have a significant effect on both the level and structure of consumption. The aim of the article is to identify the shopping behaviours of elderly people in terms of consumer decision making. A short introduction is followed by part one of the article, which explains the notion of consumer behaviours and presents their major determinants. In part two, after the research methodology and the selection of the sample are discussed, the key factors affecting the purchases of food articles and selected market goods, alternative consumer trends, and places where older persons do their shopping are analysed.
Determinanty decyzji w zakresie powrotów z zagranicznych wyjazdów zarobkowych mieszkańców obszarów peryferyjnych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Cymanow, Piotr; Cymanow-Sosin, Klaudia
W artykule zaprezentowano wyniki badań dotyczących decyzji powrotnych migrantów przebywających na wyjeździe zarobkowym poza granicami Polski. Skupiono się na osobach wywodzących się z obszarów peryferyjnych zlokalizowanych w Małopolsce i na Podkarpaciu. Celem analizy było wyodrębnienie najistotniejszych czynników determinujących podjęcie decyzji powrotnej, przy jednoczesnej próbie oszacowania ewentualnego wpływu tych działań na procesy aktywizacji lokalnej przedmiotowych obszarów. W badaniu wyodrębniono 15 elementów decyzyjnych, spośród których w grupie czynników ekonomicznych za najważniejsze respondenci uznali osiągnięcie przyjętego celu w postaci akumulacji określonej wielkości kapitału. Powrót migrantów po zrealizowaniu takiego scenariusza może stanowić istotny impuls prowzrostowy w sytuacji, w której przynajmniej część tego kapitału zostanie zainwestowana w stworzenie nowych bądź rozwój istniejących już miejsc pracy, z drugiej zaś strony konsumpcja zgromadzonych środków może wywołać korzystne skutki dla układu lokalnego za sprawą wystąpienia efektów mnożnikowych. Wart podkreślenia jest też fakt, iż wśród czynników o charakterze ekonomicznym przeważały determinanty związane z poprawą sytuacji indywidualnej migranta na lokalnym rynku pracy – czyli znalezienie zajęcia w kraju, a także uzyskanie w wyniku wyjazdu wiedzy, doświadczenia i umiejętności pozwalających efektywniej aniżeli przed wyjazdem funkcjonować w rodzimych realiach. Wśród bodźców poza ekonomicznych podkreślano znaczenie ryzyka rozpadu rodziny czy związku w konsekwencji przedłużającej się rozłąki, a także problemy zdrowotne migranta, oraz konieczność podjęcia opieki nad dziećmi i osobami starszymi. Analizie poddano także wysokość dochodu alternatywnego stanowiącego czynnik determinujący powrót respondentów do kraju, omówiono również wyniki dotychczasowej oceny wyjazdu z punktu widzenia badanych osób.
Determinanty poziomu ubóstwa na przykładzie Polski i Węgier – analiza porównawcza
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Iwacewicz-Orłowska, Anna
Celem opracowania jest analiza czynników determinujących poziom ubóstwa na przykładzie dwóch krajów Grupy Wyszehradzkiej: Polski i Węgier. Analiza została przeprowadzona w oparciu o dane statystyczne EU-SILC i obejmuje lata 2006–2014. Nierówności dochodowe i rosnące ubóstwo to wyzwanie, przed którym staje współczesna gospodarka. Ubóstwo dotyka poszczególne grupy społeczne w różnym stopniu. Poziom ubóstwa w obu analizowanych krajach jest porównywalny w przypadku następujących sytuacji: niskiego poziomu wykształcenia członków rodziny, obecności osoby niepełnosprawnej w rodzinie czy też dużej liczebności rodziny. Wszystkie wymienione czynniki zawsze podnoszą poziom ubóstwa w obu krajach. Na potrzeby niniejszego opracowania założono więc, że poziom ubóstwa zależny jest od czterech następujących czynników: regionu, wieku, stopnia urbanizacji oraz statusu osoby na rynku pracy. Analiza pokazuje, iż w przypadku tychże czynników sytuacja Polski i Węgier jest nieco odmienna. Na Węgrzech ubóstwo w szczególności dotyka dzieci, czyli osoby do lat 16 oraz (oprócz osób nieposiadających zatrudnienia) grupę pracowników. W przypadku Polski grupę osób ubogich w znacznie większym stopniu niż na Węgrzech zasilają osoby zatrudnione z wyłączeniem pracowników. Wiekowo najubożsi są ludzie młodzi, wchodzący na rynek pracy, czyli grupa wiekowa od 16. do 24. roku życia, co jest także powiązane z wcześniejszą kategorią.
Identyfikacja i analiza trendów rozwojowych w przemyśle spożywczym w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Miśniakiewicz, Małgorzata
Przemysł spożywczy jest sektorem, którego specyfika wyraźnie przejawia się w działaniach innowacyjnych, przy czym jego poziom innowacyjności w Polsce jest relatywnie niski. Silna pozycja konsumenta na rynku, coraz powszechniejsza świadomość wpływu żywności na zdrowie, konserwatyzm żywieniowy Polaków, skracanie cyklu życia produktów i przedsiębiorstw oraz związana z tym konieczność nieustannej obserwacji rynku, identyfikacji potrzeb i szybkiego dostarczania produktu zgodnego z preferencjami konsumentów to czynniki, które najsilniej warunkują działania innowacyjne w produkcji żywności. Niezwykle istotny jest także przyspieszony przepływ wiedzy i informacji przyczyniający się do postępu technologicznego, wzrost czynników pozacenowych w budowie konkurencyjności przedsiębiorstw, w tym coraz wyższe wymagania jakościowe, procesy globalizacji i liberalizacji, które spowodowały, że na danym rynku konkurują nowe przedsiębiorstwa. Efektem działań proinnowacyjnych powinny być konkretne nowe produkty, nowe technologie, nowe metody organizacyjne bądź strategie marketingowe, które mają szansę stać się bardzo ważnym czynnikiem rozwoju ekonomicznego polskich firm. W artykule na podstawie analizy źródeł wtórnych dokonano identyfikacji trendów rozwojowych w przemyśle spożywczym, ze zwróceniem szczególnej uwagi na zachodzące w Polsce i Europie zmiany demograficzne kształtujące trendy w żywieniu człowieka i krajową konsumpcję produktów żywnościowych. Do ich weryfikacji wykorzystano m.in. wyniki badań o charakterze Foresight’u technologicznego oraz ekspertyzy w zakresie strategicznej wizji rozwoju polskiego przemysłu spożywczego ze wskazaniem priorytetowych kierunków prac B+R na okres najbliższych lat – perspektywa 2030 roku. Za najistotniejsze kierunki rozwoju sektora spożywczego uznano produkcję żywności funkcjonalnej, ekologicznej, minimalnie przetworzonej, tradycyjnej, lokalnej, wygodnej, HoReCa, niskokalorycznej, spersonalizowanej – Polska jest w stanie w tych obszarach wypełnić niszę istniejącą na rynku.
Kapitał ludzki – szanse i wyzwania w kontekście rozwoju koncepcji Industrie 4.0
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Stolarczyk, Anna
W artykule przedstawiono problem zasobów ludzkich w kontekście szans i zagrożeń, jakie niesie ze sobą rozwój koncepcji Przemysł 4.0 (niem. Industrie 4.0). Tłem dla analizy tego zagadnienia stały się: idea kapitału ludzkiego jako części kapitału intelektualnego, ogólna charakterystyka koncepcji czwartej rewolucji przemysłowej, jak również współczynnik gotowości państw członkowskich UE do implementacji jej zasad w gospodarkach krajowych (Industrie 4.0 – Readiness Index). Przytoczono również poglądy, inicjatywy i działania Komisji Europejskiej w zakresie kształtowania kapitału ludzkiego w dokumentach unijnych. W tym kontekście wskazano także problemy na krajowym rynku, poparte wynikami badań i analizami środowisk naukowych. W dobie cyfrowej transformacji Europy nieuniknione są zmiany w programach nauczania, na rynku pracy, w organizacji i administracji przemysłu. Przedstawiono także najważniejsze wyzwania stojące przed kapitałem ludzkim. Zwrócono uwagę na czynniki, które mogą determinować wdrożenie koncepcji Przemysł 4.0, takie jak: niski poziom umiejętności cyfrowych społeczeństwa, deficyt specjalistów branży IT, niski poziom finansowania badań naukowych, a także komercjalizacji innowacyjnych projektów. Z jednej strony cyfryzacja gospodarki i przemysłu niesie ze sobą zagrożenia w postaci wykluczenia z rynku pracy osób o niewyspecjalizowanych umiejętnościach czy braku kompetencji cyfrowych. Z drugiej stworzy też wiele możliwości dalszego kształcenia (kształcenie ustawiczne, szkolenia) oraz wygeneruje kolejne miejsca pracy, dzięki technologiom takim jak np. działanie w chmurze obliczeniowej.
Kapitał ludzki w rozwoju społeczeństwa i gospodarki opartej na wiedzy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Miczyńska-Kowalska, Maria
Na przestrzeni ostatnich lat zaszły duże zmiany w gospodarce (GOW). Kapitał ludzki ujmowany jest jako czynnik rozwoju i wzrostu gospodarczego. Stanowi czynnik dodany do klasycznych teorii wzrostu opartych na kapitale i pracy. Celem artykułu jest wskazanie, że wyzwania stawiane rozwojowi społeczeństwa i gospodarce opartej na wiedzy zaowocowały zwróceniem uwagi na kapitał ludzki, nowe sposoby zarządzania nim, rolę edukacji, wykształcenia i kompetencji pracowników. W warunkach wzrastającej konkurencji wiedza stała się tym czynnikiem, który tworzy przewagę konkurencyjną. We współczesnej gospodarce biznes nie może dobrze funkcjonować bez wiedzy i wykorzystania badań naukowych. Transfer wiedzy z obszaru nauki do sektora gospodarki stanowi podstawę innowacyjności i wzrostu ekonomicznego. Podejmując zagadnienie roli kapitału ludzkiego w rozwoju społeczno-gospodarczym w artykule wyjaśniono pojęcia rozwój społeczny, rozwój gospodarczy, wzrost gospodarczy, kapitał ludzki oraz kapitał intelektualny. Skoncentrowano się na wpływie kapitału ludzkiego i wiedzy na rozwój gospodarczy. Zaprezentowane koncepcje rozwoju społecznego i gospodarczego są pomocne w zrozumieniu kierunku zmian zachodzących w rozwoju. Prowadzą one bowiem do wzrostu roli wiedzy w społeczeństwie i w gospodarce. Analizując to zagadnienie, w artykule zwrócono uwagę na możliwości i ograniczenia rozwoju kapitału ludzkiego w społeczeństwie wiedzy. Podkreślono, że społeczeństwo oparte na wiedzy, gospodarka oparta na wiedzy, implikuje wzrost zapotrzebowania na pracowników wiedzy, na kapitał intelektualny, jak również zarządzanie wiedzą. W artykule wskazano na demograficzne uwarunkowania rozwoju gospodarczego; zasygnalizowano problemy związane z migracjami i bezrobociem; podkreślono rolę edukacji, wykształcenia oraz kompetencji pracowników.
Lessons from the experience of fiscal reform in Poland
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Woźniak, Michał Gabriel
The article presents fiscal reforms in Poland since 1990. The author describes the reforms of direct and indirect taxes, analyzes their inconsistencies and advocates changes that are aligned with socio-economic cohesion policy. In order to eliminate pathologies in the tax system, it recommends the elimination of social advantages in the tax system, consideration of pro-family preferences, the linkage of progression and tax relief to stimulate professional activity and propensity to invest, simplifying tax collection procedures, streamlining the tax system and sealing taxes.
Marksowska krytyka koncepcji kapitału ludzkiego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Holko, Maciej
Wkrótce po zdezawuowaniu neoklasycznej teorii kapitału, podziału i wzrostu (opartej na agregatowej funkcji produkcji) przedstawiono tzw. nową teorię wzrostu, w której wykorzystano koncepcję kapitału ludzkiego. Celem artykułu jest ocena tej koncepcji przez pryzmat teorii ekonomii pochodzącej od klasyków i rozwiniętej przez Marksa, Sraffę i Pasinettiego. Metodą badawczą jest analiza teoretyczna bazująca na paradygmacie produkcji i podziału. Koncepcja kapitału ludzkiego oparta jest na indywidualizmie metodologicznym – teorii użyteczności krańcowej: zagadnienie wyjaśniane jest wyłącznie od strony preferencji jednostki; nie bierze się pod uwagę społecznych powiązań charakterystycznych dla każdej rozwiniętej gospodarki, wynikających ze współzależności technicznych obecnych w procesie produkcji oraz konieczności przyjęcia jakiegoś kryterium podziału dochodu. Brak jasno określonej teorii podziału powoduje, że włączenie kapitału ludzkiego do funkcji produkcji jako kolejnego czynnika wzrostu stanowi powielenie błędów raz już wykazanych i uznanych przez neoklasyków w trakcie sporu o kapitał. W konsekwencji, koncepcja kapitału ludzkiego jest powierzchowna, niewiele wyjaśnia i nie prowadzi do istotnych wniosków.
Miara bogactwa narodu i wzrostu gospodarczego – Country’s Prosperity (CP)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Żukowska, Jolanta
Niestety, do dzisiaj nie udało się znaleźć odpowiedniej metody obliczania poziomu dobrobytu całego społeczeństwa, jego wzrostu, a jednak dokonuje się na podstawie PKB analiz i wyciągania niekiedy nieodpowiednich wniosków. Proponowana miara Bogactwa Narodu CP Country’s Prosperity uwzględnia między innymi korzyści osiągnięte przez podmioty w gospodarce (przepływy pieniężne), niezależność energetyczną, niezależność paliwową, wskaźnik przyrostu populacji, wartość innowacji oraz wskaźnik poziomu energii odnawialnej. Proponuje się zastąpienie dotychczasowej miary – produkt krajowy brutto PKB miarą Country’s Prosperity CP. Wzrost w czasie danej miary oznaczałby faktyczny rozwój danej społeczności, gdyż nie tylko uwzględnia obecnie trwającą erę innowacji cyfrowych, ale również konieczność rozwoju integralnego z przyrodą. Nowego znaczenia nabiera również wskaźnik niezależności energetycznej, który w dobie zamachów terrorystycznych i wojen w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki staje się nierozerwalnie związany ze standardem i poziomem życia danego państwa. Zastosowanie zaprezentowanej miary wymaga wyceny innowacji istotnych dla rozwoju społecznego i bezpieczeństwa danego kraju – metodami dyskontowymi. Celowe byłoby wprowadzenie uproszczonej sprawozdawczości przepływów pieniężnych przez wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Zebranie danych o nadwyżkach Cash Flow osiągniętych przez podmioty na terytorium kraju jest niezbędnym warunkiem do zastosowania miary CP Country’s Prosperity.
Model rozwoju społeczno-gospodarczego oparty na kapitale ludzkim z perspektywy szkoły regulacji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Pęciak, Renata
Punktem wyjścia programu badawczego francuskiej szkoły regulacji jest powojenny dynamiczny i trwały wzrost gospodarczy oparty na specyficznym fordowskim systemie. Od dekompozycji tego systemu celem szkoły jest między innymi sformalizowanie modelu, który stałby się następcą systemu fordowskiego. Zdaniem regulacjonistów perspektywa historyczna wskazuje, że zmiany w kapitale ludzkim, wynikające z antropogenezy człowieka, generowane w sektorze opieki zdrowotnej i edukacji, mogą stać się podstawą oryginalnego modelu długotrwałego rozwój społeczno-gospodarczego.
Modernizacja etnicznego kapitału ludzkiego – przypadek Romów
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Szewczyk, Marcin
Inwestowanie w każdą formę kapitału będzie skutkowało jego rozwojem i modernizacją. Konieczny do tego jest jednak przynajmniej jego podstawowy poziom. Romski kapitał ludzki jest na bardzo niskim poziomie. Wynika to z ich specyfiki kulturowej, która wpływa na ich sytuację społeczno-gospodarczą. Dlatego też nie można oczekiwać, że modernizacja romskiego kapitału ludzkiego będzie przeprowadzana na tym samym poziomie jak w przypadku społeczeństwa większościowego. Próby jego modernizacji realizowane w ramach funduszy strukturalnych nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Wzmacnianie romskiego kapitału ludzkiego poprzez różne formy edukacji i nabywania umiejętności oraz kompetencji – nawet w powiązaniu ze zwiększaniem atrakcyjności Romów na rynku pracy – są niewystarczające. Konieczne jest objęcie inwestycjami także ich sytuacji zdrowotnej oraz mieszkalnictwa. Takie działania realizowane są w ramach ramowej strategii Unii Europejskiej. Ze względu na niski poziom efektywności tych działań należy zwrócić uwagę na romski kapitał społeczny, który, jak w przypadku każdej mniejszości etnicznej, jest o wiele lepiej rozwinięty niż kapitał ludzki. Pomimo jego znacznego poziomu, pozostaje on kapitałem wewnętrznym, bez tworzenia więzi wykraczających poza ich społeczność. Taka forma kapitału społecznego nie tylko utrwala istniejące podziały społeczne, ale i sprzyja wykluczeniu. Modernizacja kapitału społecznego powinna prowadzić do jego pozytywnego wpływu na spójność społeczną i gospodarczą. Jedynym sposobem na to, aby tego dokonać, jest podjęcie przez społeczeństwo większościowe wysiłku porzucenia dyskryminacji. Może to skutkować zwiększeniem promienia zaufania społecznego, który jest istotnym czynnikiem struktury kapitału społecznego. Dopiero tak zmodernizowany kapitał społeczny będzie mógł być podstawą do budowania romskiego kapitału ludzkiego.
Narodziny prawa socjalnego
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Danowska-Prokop, Barbara
Kapitalistyczny porządek społeczno-ekonomiczny wyrastał z oświeceniowego indywidualizmu, z wolności działania jednostki. Idea wolności odnosiła się jednocześnie do wolności osobistej, własności prywatnej i wolności gospodarowania. Zgodnie z tą koncepcją państwo nie powinno ingerować w gospodarkę, a tym bardziej w sferę socjalną. Jednak dziewiętnastowieczne realia życia społeczno-gospodarczego odbiegały od „idealistycznych” założeń i dlatego pojawiały się głosy domagające się skorygowania niedoskonałości kapitalistycznego systemu produkcji, co wymusiło nie tylko rozwój prawa socjalnego, ale także rozbudowę socjalno-ekonomicznych kompetencji państwa.
Nierówności dochodowe a zadłużenie gospodarstw domowych w krajach OECD w latach 1995–2014
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Bolibok, Piotr
Celem artykułu jest kwantyfikacja i ocena zależności występujących pomiędzy poziomem nierówności dochodowych a stopniem zadłużenia sektora gospodarstw domowych w krajach OECD w okresie 1995–2014. Dotychczasowe badania powyższego zagadnienia skoncentrowane były przede wszystkim na gospodarce Stanów Zjednoczonych i wskazywały, iż jedną z przyczyn silnego wzrostu zadłużenia amerykańskich gospodarstw domowych było pogłębianie się nierówności dochodowych w społeczeństwie. Intencją artykułu jest zatem przeanalizowanie tego zjawiska w szerszym kontekście międzynarodowym. Badania przeprowadzono w oparciu o dane udostępnione w bazie OECD Statistics z wykorzystaniem analizy korelacji parametrycznej i nieparametrycznej. Uzyskane wyniki wskazują na wyraźne zróżnicowanie siły i kierunku analizowanych zależności w badanej grupie krajów. W większości krajów anglosaskich i skandynawskich wzrostowi (spadkowi) nierówności dochodowych towarzyszył wzrost (spadek) stopnia zadłużenia gospodarstw domowych, co jest spójne z wynikami wcześniejszych badań. Jednakże w przypadku mniej zamożnych lecz najbardziej dynamicznie rozwijających się gospodarek stwierdzono zależność przeciwną. Istotne statystycznie ujemne korelacje wystąpiły również w kilku innych gospodarkach krajów rozwiniętych. Rezultaty przeprowadzonych analiz nie dają zatem podstaw do rozciągnięcia wniosków płynących z wcześniejszych badań nad tym zjawiskiem na ogół krajów rozwiniętych i wskazują, że zmiany w zakresie poziomu nierówności dochodowych w poszczególnych gospodarkach nie wpływają jednoznacznie na stopień zadłużenia gospodarstw domowych. Wydaje się zatem, że o kierunku i sile tych zależności mogą decydować specyficzne dla danego kraju czynniki ekonomiczne, społeczne, demograficzne, psychologiczne lub kulturowe.
Nierówności dochodowe jako bariery rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Bartak, Jakub
Celem artykułu było zdiagnozowanie znaczenia nierówności dochodowych dla akumulacji kapitału ludzkiego w Polsce. Rozważania teoretyczne oparto o model rozwoju gospodarczego Galora i Zeiry, z którego wynika, że w warunkach wysokich nierówności dochodowych oraz niesprawności rynków kredytowych inwestycje w kapitał ludzki są utrudnione ze względu na relatywnie niskie możliwości inwestycyjne ubogiej i licznej części społeczeństwa. Na podstawie przeglądu dotychczasowych badań empirycznych w niniejszym artykule przedstawiono przesłanki ku uznaniu nierówności dochodowych za przyczynę nieoptymalnych inwestycji edukacyjnych także w Polsce. Wskazano na ograniczenia zasobowe ubogich grup społecznych, które uniemożliwiają podejmowanie inwestycji edukacyjnych. Wskazano także na rosnący problem edukacyjnych nierówności horyzontalnych, które w obliczu umasowienia edukacji wyższej zastępują nierówności wertykalne. Nierówności te świadczą o utrudnionym dostępie dla ubogich grup społecznych do wysokiej jakości edukacji. Na tej podstawie wywnioskowano, że ograniczenie nierówności dochodowych przyczynić powinno się do rozwoju kapitału ludzkiego w Polsce. Jednocześnie zwrócono uwagę na pozytywne konsekwencje nierówności dochodowych dla akumulacji kapitału ludzkiego przejawiające się w warstwie motywacyjnej. Wskazano jednak na potrzebę dalszych badań nad rozpoznaniem warunków, w których nierówności dochodowe dostarczają skutecznych bodźców do inwestycji edukacyjnych. Pewien poziom nierówności wydaje się być niezbędny dla odpowiedniego umotywowania do podjęcia wysiłku edukacyjnego, jednak wciąż otwartym pozostaje pytanie o charakterystyki nierówności, które aktywizują do inwestycji w kapitał ludzki.
Nierówności społeczne w polskim systemie ubezpieczeń społecznych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Garbiec, Roman
Rozpatrywanie zagadnienia nierówności społecznych w polskim systemie ubezpieczeń społecznych jest obecnie szczególnie istotne ze względu na stale zwiększającą się liczbę świadczeniobiorców. Konieczność funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych zapewniającego osobom niezdolnym do samodzielnego zaspokajania ich potrzeb materialnych w przypadku starości, choroby, macierzyństwa, śmierci jest oczywiste, jednak stosowane w nim rozwiązania mogą budzić wątpliwości co do ich formy i zakresu. Artykuł jest próbą zdiagnozowania, w jakim zakresie i w jakich elementach systemu występują przypadki dyskryminacji, które powodują powstawanie nierówności społecznych. W części pierwszej tekstu scharakteryzowane zostały mechanizmy funkcjonowania systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce. Część druga prezentuje ewolucję zmian w tym systemie w ostatnich kilkunastu latach, a w części ostatniej opisano przypadki dyskryminacji w funkcjonowaniu polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. W zakończeniu zawarte są propozycje zmian korygujących wadliwe rozwiązania.
Ochronna czy partycypacyjna funkcja związków zawodowych i ich wpływ na poziom nierówności dochodowych w wybranych krajach Unii Europejskiej
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Miłoszewski, Paweł
Wychodząc z założenia, że nierówności społeczne nie są korzystne dla społeczeństwa, próbowano znaleźć czynniki mogące wpływać na zmniejszanie nierówności dochodowych. Wydaje się, że siłą mogącą walczyć o większą sprawiedliwość społeczną są związki zawodowe. W pracy przeanalizowany został wpływ wskaźników określających funkcje ochronną i partycypacyjną związków zawodowych i ich wpływ na poziom nierówności dochodowych w 21 wybranych państwach Unii Europejskiej4. Zbadano korelację między wybranymi współczynnikami odnoszącymi się do funkcji ochronnej związków zawodowych (poziom ochrony miejsc pracy i procent stałych umów o pracę) i współczynnikiem odnoszącym się do funkcji partycypacyjnej związków zawodowych (EPI 2.0) a wskaźnikiem Giniego. Osobne analizy przeprowadzono dla grupy wszystkich państw objętych tym badaniem, jak i państw z wykluczeniem krajów postkomunistycznych, które dołączyły do wspólnoty w roku 20045. Prezentowane wyniki wskazują, że poziom partycypacji pracowniczej wykazuje bardzo silną negatywną współzależność z poziomem nierówności dochodowych (czym większa partycypacja, tym mniejsze nierówności), jednocześnie brak jest znaczących powiązań między poziomem nierówności a wskaźnikami określającymi poziom ochrony miejsc pracy.
Porównanie wykluczenia cyfrowo-finansowego w Polsce i w Norwegii
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2017) Iwaszczuk, Natalia; Jarzęcka, Anna
Gwałtowny rozwój technologii, coraz większa popularność sieci Internet, łatwiejsza dostępność urządzeń zdalnego dostępu do Internetu jak komputery, tablety, smartfony, a także ułatwiony dostęp do szerokiej gamy informacji spowodował znaczne zróżnicowanie i przeobrażanie się społeczeństwa. Obecnie możemy mówić o społeczeństwie informacyjnym, gdzie główną wartością jest informacja i usługi z nią związane. Obserwuje się przenoszenie wielu tradycyjnych usług do sieci Internet i rozwijanie już tam istniejących. Część społeczeństwa została pozbawiona z różnych przyczyn możliwości pełnego uczestniczenia w wielu aspektach życia. Wyznacznikiem poziomu rozwoju cywilizacji jest dostęp obywateli do nowoczesnych technologii i stopień ich użycia. Dla części społeczeństwa zdobycie informacji jest szybkie, proste i niezależne od elementów takich jak czas czy miejsce. Druga część społeczeństwa, w związku z brakiem takich możliwości, podlega wykluczeniu cyfrowemu. Wykluczenie cyfrowe pociąga za sobą inny rodzaj wykluczenia dotyczącego braku możliwości skorzystania z usług bankowych opartych na sieci Internet, czyli podlegają wykluczeniu finansowemu. W pracy przeprowadzono analizę porównawczą Norwegii i Polski, odwołując się również do średniej dla Unii Europejskiej, pod kątem wykluczenia cyfrowo-finansowego, możliwości dostępu do informacji dostarczanej za pośrednictwem sieci Internet i czynników kształtujących i różnicujących te kraje, z uwzględnieniem aspektu bankowości internetowej, jako głównej przyczyny wykluczenia finansowego. W pracy zwrócono również uwagę na aspekt związany z bezpieczeństwem i stratami finansowymi, co może się przekładać na stopień wykluczenia finansowego.

Przeglądaj

Przeglądanie Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy z. 51(3)/2017 według Tytuł