Kolegium Nauk Medycznych / College of Medical Sciences

URI dla tego Zbioruhttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/15

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 12 z 12

Adaptation and validation of the Physical Activity Questionnaire for Adolescents (PAQ-A) among Polish adolescents: cross-sectional study
(BMJ Open, 2019-11-01) Wyszyńska, Justyna; Matłosz, Piotr; Podgórska-Bednarz, Justyna; Herbert, Jarosław; Przednowek, Krzysztof; Baran, Joanna; Dereń, Katarzyna; Mazur, Artur
Objective The lack of a widely accepted questionnaire used to assess the physical activity (PA) of adolescents in the Polish language creates a need to introduce such a valid, reliable, inexpensive and quick tool for assessment. This study was designed to culturally adapt and validate the Physical Activity Questionnaires for Adolescents (PAQ-A) in the Polish language. Design Cross-sectional study. Participants and outcome measures Cultural adaptation of the Polish version of the PAQ-A was performed following the standardised questionnaires cultural adaptation process. In a sample of 78 adolescents aged 14–19 years, the PAQ-A test–retest was administered within a 1-week interval. Reliability was analysed by the intraclass correlation coefficient (ICC) and internal consistency with Cronbach’s α. Participants completed the PAQ-A, and wore an accelerometer for 7 consecutive days. The PAQ-A was compared with PA parameters obtained using the accelerometer. Results Test–retest reliability showed ICC=0.97 for the total score of PAQ-A. Internal consistency was excellent (α=0.93). The PAQ-A was very strongly correlated with steps per day (r=0.94) and with moderate-to- vigorous PA (r=0.81) assessed by the accelerometer. Conclusions The Polish version of the PAQ-A is a valuable tool to estimate general levels of PA among adolescents from 14 to 19 years old.
Comparison of the risk of pain in the lumbar spine in people performing office work and physical work
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Pop, Teresa; Pokrywka, Joanna; Skrzęta, Małgorzata; Szczygielska, Dorota; Rusek, Wojciech; Adamczyk, Marzena; Baran, Rafał; Baran, Joanna
Introduction: Pain in the area of the lumbar spine has become a serious problem not only in medicine, but also in society. Lack of knowledge and errors resulting from improper load during professional work lead to the formation of microtraumas, and thus permanent changes in the structure of the spine. The aim of the study was to assess the incidence of pain in the lumbar spine in people performing office work and physical work. Material and methods: The study included 70 people of both sexes in the age groups below 18, 18–25, 26–31, and over 40. The respondents were divided into two groups: manual workers – 39 people and office workers – 31 people. The study used a self-authored questionnaire, a standardized Oswestry questionnaire and the VAS pain scale. Results: Pain in the lumbar spine is more common in people who work physically at work. Treatment, after the diagnosis was made, was started by 20 subjects (87.0%). They were all physically working respondents and 62.5% of people working in a sitting position (p=0.011). The impact of pain on functioning in everyday life was assessed in ten aspects using the Oswestry questionnaire. No differences were found between the influence of pain on the size of the limitations of the two groups (p>0.05). The greatest limitations of the respondents were found in terms of the intensity of the pain experienced and changes in its intensity, as well as in the performance of lifting and sitting activities. Conclusions: Regardless of the nature of the work performed, most professionally active people experience pain in the lumbar spine, but it occurs more often in people who work physically. For people who perform manual work, the frequency of pain is defined as “sporadic”, while among office workers, pain occurs more often – several times a month.
Czynniki różnicujące równowagę dzieci w wieku szkolnym
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Baran, Rafał; Kozioł, Kinga; Baran, Joanna; Leszczak, Justyna; Pop, Teresa
Wprowadzenie: Równowaga bardzo istotnie wpływa na poziom funkcjonowania w społeczeństwie. Jest to cecha, którą można kształtować przez całe życie, jednak najbardziej dynamicznie rozwija się w okresie dziecięcym. Pomiarów równowagi można dokonać za pomocą specjalistycznych urządzeń, najczęściej połączonych z systemem komputerowym. Jednak nie jest to jedyny sposób, ponieważ równowagę można mierzyć przez wykonywanie testów równoważnych. Kilka z nich zostało wykorzystanych do przeprowadzenia badań w niniejszej pracy. Celem pracy było przedstawienie wpływu składu masy ciała na równowagę. Badania miały także sprawdzić występowanie zależności między równowagą a płcią, wiekiem, wzrostem i masą ciała. Materiał i metody: Badano 64 dziewczynki i 50 chłopców w wieku 7–10 lat. Wykonano pomiar składu masy ciała za pomocą analizatora Tanita MC 980 MA. Równowagę mierzono za pomocą testów: testu dwóch wag, stania na jednej kończynie dolnej z otwartymi i zamkniętymi oczami (czas mierzono za pomocą stopera), skakania na jednej kończynie dolnej z otwartymi i zamkniętymi oczami (czas mierzono za pomocą stopera). Wyniki: Badania wykazały istotne korelacje pomiędzy wzrostem, wiekiem i wagą a parametrami równowagi. Wyższe wartości podanych czynników wpływały pozytywnie na stan równowagi. U dziewczynek największy wpływ miał wiek, u chłopców – wzrost. Analiza statystyczna nie przedstawiła istotnych korelacji między parametrami równowagi a poszczególnymi składnikami masy ciała. W odniesieniu do symetrii obciążania kończyn dolnych nie wykryto istotnych korelacji z wcześniej wymienionymi czynnikami. Wnioski: Równowaga dzieci zależy od płci i wieku; osoby płci żeńskiej oraz osoby starsze posiadają lepszą równowagę. Osoby posiadające większą zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie wykazują gorszą równowagę; osoby posiadające większą zawartość tkanki beztłuszczowej i wody charakteryzują się lepszymi zdolnościami równoważnymi. Lepszą symetrię obciążenia osiągały osoby starsze, z większą masą ciała oraz osoby wyższe; płeć nie ma wpływu na symetrię obciążania kończyn dolnych. Większa zawartość tkanki tłuszczowej wpływa pozytywnie na symetrię obciążania kończyn dolnych.
Objectively Assessed Physical Activity of Preschool‐ Aged Children from Urban Areas
(International journal of environmental research and public health, 2020-02-20) Herbert, Jarosław; Matłosz, Piotr; Lenik, Justyna; Szybisty, Agnieszka; Baran, Joanna; Przednowek, Karolina; Wyszyńska, Justyna
Little is known about physical activity (PA) of preschool‐age children in Poland through the course of the day. PA monitoring using an accelerometer increases the reliability of measuring daily PA levels and offers a reasonable compromise between accuracy and feasibility of measurement. The aim of the study was to determine the level of physical activity of preschool children (aged 5–6) on the basis of moderate to vigorous physical activity (MVPA) index and the number of steps. The physical activity of preschool children was assessed using accelerometery (ActiGraph) in 371 children for up to seven days. The normality of distribution was assessed using the Shapiro–Wilk test. The Mann‐Whitney U‐test and Kruskal‐Wallis test were used to assess the significance of differences. The study group children had an average age of 5.4 years (± 0.6). Boys and girls showed a different level of MVPA index. The results significantly improve the current knowledge of PA in Europe. Promoting active lifestyles in children should be one of the health priorities in developed countries
Ocena równowagi u osób między 50. a 60. rokiem życia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Pop, Teresa; Baran, Joanna; Jasic, Zbigniew
Wstęp: Celem pracy była ocena wpływu wybranych czynników na równowagę statyczną i dynamiczną osób między 50. a 60. rokiem życia. Materiał i metody: Badanie obejmowało 100 uczestników. Połowa to osoby, które podejmowały pracę wymagającą ruchu, nie odnotowywały zawrotów głowy oraz w większości systematycznie podejmowały aktywność ruchową. Druga połowa natomiast to osoby, u których występowała choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa i/lub stawów kończyn dolnych i/lub wady stóp, spora część doznawała zawrotów głowy, większość była pasywna względem aktywności fizycznej, a monotypia trybu pracy była częstsza. Do oceny równowagi posłużono się testami funkcjonalnymi. Równowagę dynamiczną badano testami Up and Go i Tandem Walk Test, a statyczną – One Leg Standing Test oraz Tandem Pivot Test. Wyniki: Prezentowane w pracy rezultaty wskazują, że brane pod uwagę czynniki wpływają na badany rodzaj równowagi. Dowodzą temu różne wyniki otrzymane w badaniu za pomocą czterech testów funkcjonalnych. W każdym badanym teście występowały rezultaty na różnym poziomie istotności statystycznej. Wnioski: Niezmienna i monotypowa praca rzutuje na jakość równowagi osób po 50. r.ż. Rzadko podejmowana aktywność fizyczna wpływa na kontrolę ciała, a mała stymulacja zmysłów czucia głębokiego dość znacząco ją osłabia. Obecność choroby zwyrodnieniowej w stawach i/lub wady stóp są zjawiskiem zindywidualizowanym, ale znajdują przełożenie na poziom systemu kontroli równowagi statycznej i dynamicznej. Istotną rolę w zakłóceniach balansu ciała pełnią zawroty głowy. Pozwoliło to na sformułowanie tezy, że równowaga dynamiczna i statyczna ulegają pogorszeniu w procesie inwolucji, współistniejąc przy tym z badanymi parametrami.
Rehabilitacja 2022
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Baran, Joanna; Pop, Teresa
Tytuł monografii Rehabilitacja 2022, podobnie jak w poprzednich latach, jest tytułem przemyślanym i mówi o badaniach prezentowanych na XIV Międzynarodowych Dniach Rehabilitacji, które odbyły się 24 lutego 2022 r. Konferencja corocznie odbywa się w Rzeszowie, w Tłusty Czwartek. Ostatnia edycja, podobnie jak poprzednia, organizowana była online ze względu na obecną pandemię COVID-19. Prezentowana monografia zawiera 21 prac poglądowych i badawczych z dziedziny rehabilitacji i fizjoterapii. Tematyka artykułów obejmuje szeroko rozumianą rehabilitację, w tym kwestie dotyczące metod neurorozwojowych stosowanych w rehabilitacji noworodków i małych dzieci, jak również metod fizjoterapii u chorych wentylowanych mechanicznie na oddziale OIOM. Zaprezentowano ponadto badania dotyczące czucia głębokiego, równowagi, składu masy ciała i inne. Publikacja stanowi cenny wkład w rozwój polskiej rehabilitacji, gdyż omówiono w niej wiele istotnych dla specjalistów z zakresu rehabilitacji medycznej i fizjoterapeutów kwestii. W dobie Internetu i innych zdobyczy cywilizacji coraz rzadziej korzystamy z aktywności fizycznej. Jej brak jest przyczyną wielu schorzeń, które zarówno w okresie ostrym, jak i przewlekłym wymagają specjalistycznej rehabilitacji i fizjoterapii. Uwzględniając poprawną analizę i interpretację wyników badań zaprezentowanych w niniejszej monografii, należy stwierdzić, że książka będzie dobrym podręcznikiem dla studentów, przyszłych fizjoterapeutów oraz fachową lekturą dla specjalistów z dziedziny rehabilitacji medycznej i fizjoterapeutów.
Równowaga młodych dorosłych w zależności od składu masy ciała
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Baran, Rafał; Marek, Weronika; Baran, Joanna; Pop, Teresa
Wprowadzenie: Równowaga jest bardzo ważnym czynnikiem w życiu człowieka. Dzięki niej posiada on pionową postawę ciała oraz możliwość lokomocji. Stabilność posturalną nabywamy z wiekiem i możemy ją kształtować przez całe życie. By móc ocenić równowagę, wykorzystuje się wiele specjalistycznych urządzeń, testów czy prób. Jednak najbardziej miarodajne ze wszystkich wyżej wymienionych są urządzenia, które we współpracy z komputerem dają najdokładniejsze wyniki. Celem pracy było wykazanie wpływu składu masy ciała na równowagę u młodych dorosłych. Pod uwagę wzięto również wpływ płci, wieku, wzrostu oraz masy ciała na symetrię obciążeń kończyn dolnych oraz na samą równowagę. Materiał i metody: Badaniem objęto 97 studentów w wieku 19–23 lat. W grupie badanej znalazło się 79 kobiet i 18 mężczyzn. Oceny równowagi dokonano za pomocą platformy dynamograficznej Zebris FDM-S. Do pomiaru składu masy ciała użyto analizatora Tanita MC 980 MA. Wyniki: W badaniach istotne zależności zaszły pomiędzy wzrostem, wagą a parametrami równowagi oraz symetrią obciążeń kończyn dolnych. Wzrost wartości danych czynników przekładał się na lepszą równowagę. Zarówno u kobiet, jak i mężczyzn największy wpływ na stabilność posturalną miała masa ciała, a także wzrost. U mężczyzn wyższych, z większą masą ciała zauważono tendencje do obciążania tyłostopia. U kobiet cechujących się wyższą zawartością tkanki tłuszczowej odnotowano lepsze parametry równowagi niż u kobiet posiadających większe wartości pozostałych komponentów składowych masy ciała. Wnioski: Równowaga u młodych dorosłych zależy od masy ciała oraz wzrostu. Wiek, a także płeć nie mają istotnego znaczenia co do równowagi. Badani posiadający większą masę ciała cechują się lepszą równowagą. Osoby, u których w organizmie jest więcej tkani tłuszczowej, bardziej obciążają tyłostopie, natomiast te, cechujące się większą masą tkanki beztłuszczowej, mięśniowej, kostnej oraz większą zawartością wody w organizmie, większy ciężar ciała opierają na przodostopiu.
Siła mięśniowa młodych dorosłych w zależności od składu masy ciała
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Puchalska-Sarna, Anna; Pietrońska, Karolina; Baran, Joanna; Pop, Teresa
Wstęp: Celem pracy było wykazanie zależności między składem masy ciała a siłą mięśniową u młodych dorosłych. Rozpatrzono zależności między siłą mięśniową kończyn górnych a wysokością, masą ciała, wiekiem oraz płcią. Przeanalizowano również, jaki wpływ na siłę ma tkanka tłuszczowa i tkanka mięśniowa. Materiał i metoda: Badania przeprowadzono na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Rzeszowskiego. Badaniom poddano 79 osób obu płci, w wieku 19–26, byli to studenci z kierunku fizjoterapia. W pracy zaprezentowano możliwość pomiaru siły mięśniowej kończyn górnych za pomocą dynamometru ręcznego. Ocenę składu masy ciała umożliwiła TANITA 780MA. Wyniki: Stwierdzono zależności między składem masy ciała a siłą mięśniową. Mężczyźni wykazywali się znacznie większą siłą mięśniową w stosunku do kobiet w obu kończynach górnych. Kobiety charakteryzowały się większą zawartością tkanki tłuszczowej, co więcej uzyskano istotne zależności między tkanką tłuszczową i mięśniową a siłą mięśniową mężczyzn. Poza tym silna korelacja w kgP u kobiet istniała dla wysokości, a kgL zarówno dla wysokości, jak i masy ciała. W przypadku mężczyzn brak zależności między siłą mięśniową a masą i wysokością ciała. Wnioski: Siła mięśniowa kończyn górnych w grupie kobiet zależy od masy i wysokości ciała. Siła mięśniowa kończyn górnych w grupie mężczyzn zależy od zawartości tkanki mięśniowej i tłuszczowej.
Środowisko rodzinne a nadwaga i otyłość u dzieci
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Baran, Joanna; Chlebek, Wiktoria; Leszczak, Justyna; Baran, Rafał; Pop, Teresa
Wstęp: Celem pracy było zbadanie wpływu takich czynników, jak: wiek, płeć, miejsce zamieszkania, liczba osób w gospodarstwie domowym, wykształcenie i status zawodowy rodziców, na częstość występowania otyłości i nadwagi u dzieci. Materiał i metoda: Grupę badaną stanowiło 83 uczniów, w tym: 42 chłopców i 41 dziewczynek w wieku 12–15 lat. W badaniach wykorzystane zostały: kwestionariusz ankiety, pomiar wysokości i masy ciała oraz siatki centylowe opracowane na postawie projektu OLA OLAF. Uzyskane wyniki zostały opracowane statystycznie. Wyniki i wnioski: Płeć, wiek, liczba osób w gospodarstwie domowym oraz wykształcenie matki nie mają wpływu na częstość występowania otyłości i nadwagi u badanych dzieci. Miejsce zamieszkania, wykształcenie ojca oraz status zawodowy obojga rodziców to czynniki różnicujące częstość występowania otyłości i nadwagi w badanej populacji.
Wpływ aktywności fizycznej i wybranych okołoporodowych czynników ryzyka na występowanie nadwagi i otyłości u dzieci.
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-05-24) Baran, Joanna
Wprowadzenie: Otyłość u dzieci jest znaczącym problemem zdrowia publicznego na całym świecie. Regularna aktywność fizyczna u dzieci jest jednym z głównych zaleceń mających na celu profilaktykę lub zmniejszenie częstości występowania otyłości u dzieci. Cele pracy: 1) Określenie częstości występowania nadwagi i otyłości w badanej grupie. 2) Analiza wpływu aktywności fizycznej na wystąpienie nadwagi i otyłości u badanych dzieci. 3) Analiza wpływu wybranych okołoporodowych czynników ryzyka na wystąpienie nadwagi i otyłości u badanych dzieci. Materiał i metody: Badaniem objęto 1300 dzieci z wybranych Przedszkoli, Szkół Podstawowych i Gimnazjów województwa podkarpackiego. Po uzyskaniu pisemnej zgody rodziców do badania zakwalifikowano 1196 dzieci. 74 osoby miały niewystarczający czas nagrywania w dni tygodnia, 86 osób miało niewystarczający czas nagrywania w dni wolne (sobota-niedziela), a 34 osoby nie osiągnęły wystarczającej liczby dni tygodnia i weekendów. Ostatecznie do analizy włączono 1002 dzieci (527 chłopców i 475 dziewczynek). Każdy uczestnik badany był w stanie na czczo, a kolejne pomiary wykonywane były w godzinach porannych. U każdego dziecka wykonano pomiar masy i wysokości ciała, analizę składu masy ciała, 7-dniową ocenę aktywności fizycznej. Dodatkowo rodzice wypełnili kwestionariusz ankietowy zawierający informacje o dziecku i rodzinie oraz dostarczyli kserokopię książeczki zdrowia dziecka i karty ciążowej matki. Pomiar wysokości ciała wykonano z wykorzystaniem stadiometru Seca 213. Masę ciała i skład masy ciała oceniono za pomocą analizatora Tanita BC 420 MA. Aktywność fizyczną oceniono z wykorzystaniem akcelerometru Actigraph wGT3X-BT Monitor. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Rzeszowskiego nr 18/12/2015 z dnia 2 grudnia 2015r. Wyniki: Wykazano, że 9,4% badanych dzieci miało nadwagę, a 6,5% było otyłych. Zarówno w grupie dziewcząt jak i chłopców najwięcej dzieci miało masę ciała w normie (72,4% vs. 75,1%). Nadwagę odnotowano u 9,7% dziewcząt i 10,8% chłopców a otyłość u 7,6% dziewcząt i 5,5% chłopców. W badanej grupie odnotowano również, że 10,3% dziewcząt i 8,6% chłopców ma niedobór masy ciała. Dzieci z nadwagą lub otyłością mają znamiennie wyższy udział czasu spędzanego siedząc (p=0,037*) i mniejszy udział czasu w aktywności fizycznej intensywnej (p=0,037*). U dzieci spędzających <60min. dziennie w aktywności od umiarkowanej do intensywnej, ryzyko wystąpienia nadwagi lub otyłości było większe niż u dzieci z aktywnością fizyczną >60min. dziennie. Porównanie rozkładu masy i długości urodzeniowej pomiędzy dziećmi mającymi BMI w normie i BMI powyżej normy wykazało statystycznie istotne różnice jedynie w przypadku długości urodzeniowej dzieci 1215-letnich (p=0,048*) i w grupie 12-15-letnich chłopców (p=0,003**). Wykazano, że zarówno dzieci, które urodziły się z masą ciała prawidłową w stosunku do wieku ciążowego jak i dzieci ze zbyt niską urodzeniową masą ciała, u których czas dziennej aktywności fizycznej MVPA nie przekracza rekomendowanych 60 min. są bardziej narażone na wystąpienie nadwagi i otyłości niż dzieci z aktywnością powyżej 60min. Ryzyko jest większe wśród dzieci ze zbyt niską urodzeniową masą ciała. Większy przyrost masy ciała matki w trakcie ciąży to czynnik sprzyjający wystąpieniu większej masy urodzeniowej noworodka (p=0,031* dla całej grupy badanej i p=0,024* dla dziewczynek. Wnioski: 1) Płeć i miejsce zamieszkania nie są czynnikami różnicującymi częstość występowania nadwagi i otyłości w badanej grupie. 2) Występowanie nadwagi i otyłości zależało od wieku badanych. 3) Płeć i wiek silnie różnicują poziom aktywności fizycznej. 4) Tylko połowa badanych spełniała rekomendacje dotyczące spędzania minimum 60 minut dziennie w aktywności MVPA i tylko niecałe 30% spełnia normy średniej dziennej liczby kroków. 5) Poziom aktywności fizycznej wpływa na częstość występowania nadwagi i otyłości. Dzieci z nadwagą i otyłością spędzały mniej czasu dziennie w aktywności MVPA, miały mniejszą liczbę kroków dziennie i mniejszą liczbę CPM. 6) Wśród dziewcząt 12-15-letnich z aktywnością <60 min. dziennie, występowanie nadwagi i otyłości było dwukrotnie większe niż u dziewcząt spełniających rekomendacje. 7) Urodzeniowa masa ciała jest dodatnio powiązana z centylem BMI jednak nie wykazano istotnych różnic w jej wartościach między dziećmi z nadwagą i otyłością a dziećmi z prawidłową masą ciała. 8) Długość urodzeniowa powiązana jest z niższym centylem BMI jedynie wśród chłopców 12-15letnich. 9) Przyrost masy ciała matki w ciąży jest czynnikiem sprzyjającym powstawaniu nadwagi i otyłości u dziecka.
Wpływ stylu życia oraz kierunku studiów na równowagę młodych dorosłych
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Puchalska-Sarna, Anna; Musiał, Natalia; Baran, Joanna; Pop, Teresa
Wstęp: Celem pracy było zbadanie kwestii, czy kierunek studiów i styl życia wpływają na równowagę u młodych dorosłych. Materiał i metody: Badaniem objęto 62 studentów fizjoterapii i systemów diagnostycznych w medycynie w wieku od 20 do 24 lat. Przeprowadzone zostało za pomocą autorskiej ankiety. Dodatkowo osoby zostały przebadane systemem Zebris pod kątem oceny równowagi. Uzyskane wyniki poddane zostały analizie statystycznej. Wyniki: Wykazano zależność pomiędzy wzrostem, wagą, płcią badanych oraz stylem życia a parametrami równowagi. Czynniki, takie jak masa ciała, wiek i aktywność fizyczna, wykazały również wpływ na rozkład symetrii nacisku kończyn dolnych u grupy badanej. Zaobserwowano statystycznie istotną średnią korelację ujemną wieku i całkowitego obciążenia kończyny dolnej prawej w grupie kobiet (R=-0,373; p=0,015). Zaobserwowano również statystycznie istotną średnią korelację dodatnią (p=0,029) wartości COP HD (Horizontal Deviation) w grupie kobiet w zależności od kierunku studiów. Wnioski: Najistotniejszymi czynnikami wpływającymi na parametry równowagi badanych jest wzrost, wiek oraz niektóre składowe stylu życia. Z kolei na rozkład sił nacisku i symetrię obciążenia kończyn dolnych wpływa przede wszystkim masa ciała mężczyzn, wiek kobiet oraz częstość palenia papierów i jakość snu.
Wprowadzenie
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023) Pop, Teresa; Baran, Joanna

Przeglądaj

Przeglądanie Kolegium Nauk Medycznych / College of Medical Sciences według Autor "Baran, Joanna"