Figury wzniosłości w twórczości Stefana Chwina

Abstract

Problematyka pracy dotyczy obecności i znaczenia kategorii wzniosłości oraz jej różnorodnych płaszczyzn w twórczości Stefana Chwina. Autorka ukazuje wymiary dzieł gdańskiego pisarza, w których doświadczenie wzniosłości odgrywa istotną rolę sensotwórczą. Analiza i interpretacja powieści, esejów oraz fragmentów dzienników Chwina zmierza nie tylko do utworzenia katalogu motywów, zjawisk czy przedmiotów, za pomocą których autor Hanemanna wywołuje efekt wzniosłości, ale pozwala na ukazanie znaczenia doświadczenia wzniosłości dla całego jego pisarstwa. Autorka rozpoczyna pracę od opisu samego pojęcia wzniosłości, przedstawia jej najważniejsze definicje i sposoby rozumienia na przestrzeni wieków. W kolejnych rozdziałach badaczka rozpatruje fragmenty powieści, w których gdański pisarz sięgnął po nawiązania do malarstwa Caspara Davida Friedricha, analizuje powieściowe obrazy Gdańska, które przedstawiają Miasto jako miejsce uwznioślone oraz zajmuje się badaniem motywów, w których wzniosłość ma odcień apokaliptyczny (m.in. ekfrazy Sądu Ostatecznego Hansa Memlinga i Michała Anioła). Autorka przekonuje, że powracające w utworach Chwina figury wzniosłości stanowią świadectwo specyficznego, estetycznego i metafizycznego przeżywania świata. Ten szczególny rodzaj modelowania rzeczywistości jawi się jako wymowny znak rozpoznawczy powieści Chwina, który udowadnia jednak, że spojrzenie na świat przez pryzmat wzniosłości jest bliskie każdemu człowiekowi, ponieważ zmusza do rozważenia problemów uniwersalnych.

The study is concerned with the presence and meaning of the category of sublimity and its diverse planes in Stefan Chwin’s creative output. The author of the study portrays the dimensions of the Gdańsk writer’s works, in which the experience of sublimity plays an important sense-making role. The analysis and interpretation of Chwin’s novels, essays and diary excerpts not only aims at creating an array of motifs, phenomena or objects, with which the author of Death in Danzig provokes the effect of sublimity, but it also helps show the meaning of the experience of sublimity for his entire writing. The author begins her work with a description of the mere notion of sublimity and presents the major definitions and approaches used over the centuries. In the next chapters, the researcher considers the parts of the novels, in which the writer made references to Caspar David Friedrich’s painting, analyses the pictures of Gdańsk in the novels, which pictures present the city as an uplifted place, and researches into motifs, in which sublimity has a tinge of apocalypse (i.a. the ekphrases of Hans Memling’s and Michelangelo’s The Last Judgement). The author convinces that the figures of sublimity recurring in Chwin’s works testify that the writer experiences the world in unique, aesthetic and metaphysical ways. That particular kind of reality modelling appears to the reader as a meaningful indication of Chwin’s novels, which, however, proves that looking at the world from the angle of sublimity is close to all people, because it forces them to consider universal problems.