Wiślica we wczesnym średniowieczu w świetle badań archeologicznych

W Wiślicy znajduje się 8 stanowisk. Badania prowadzono tu w l. 1949-1978 oraz 1994-1998. Ponadto badania weryfikacyjne lub ratownicze wykonano w 1979 r., 1980 r., 2000 r., 2003 r. oraz 2006 r. W pracy podjęto próbę opracowania dostępnych zabytków ruchomych oraz dokumentacji, a także zestawienia ze sobą wyników badań z całej Wiślicy oraz z pobliskich Gorysławic. W Wiślicy są dwa grodziska: „Grodzisko” i „Regia”. Oba powstały zapewne w X w.. Zniszczenie grodu na „Regii” miało miejsce najpewniej w 3 ćw. X w. „Grodzisko” powstało zapewne w 2. poł. X w. lub nawet na przełomie X i XI w. i funkcjonowało do k. XI lub do 1. poł. XII w. Siedziba książęca Henryka Sandomierskiego i Kazimierza Sprawiedliwego oraz gród kasztelański znajdował się zatem na „Regii”. Kolejne wykorzystanie „Grodziska” łączy się z okresem walk Władysława Łokietka o Małopolskę w XIII/XIV w. Ślady wczesnośredniowiecznego osadnictwa otwartego odkryto przy ul. Batalionów Chłopskich, po płn. i płd. stronie ul. Kilińskiego oraz w płd.-zach. części kulminacji wyspy miejskiej. W trakcie badań odkryto relikty romańskiej architektury: 4 budowli na „Regii”, kościoła przy ul. Batalionów Chłopskich oraz kościołów romańskich I i II. Na terenie omawianego kompleksu było 5 wczesnośredniowiecznych cmentarzysk. Najstarsze z nich było najprawdopodobniej to w Gorysławicach (2 poł. XI – początek XII w.). Zapewne w XI/XII w. (a być może już w 2. poł. XI w.) powstały dwie kolejne nekropole: przy ul. Batalionów Chłopskich i przy kościele pw. św. Marcina. Nekropola przy rotundzie konchowej na „Regii” powstała w k. XI lub XII w. W XII w. funkcjonował też cmentarz przy kościele romańskim I (który użytkowano nadal po powstaniu kościoła romańskiego II i gotyckiej kolegiaty). Najmłodszą nekropolą z okresu wczesnego średniowiecza jest zapewne młodszy cmentarz na „Regii” z XII-XIV w.

There are 8 sites in Wiślica. The research was conducted here in the years 1949-1978 and 1994-1998. In addition, verification or rescue examinations were carried out in 1979, 1980, 2000, 2003 and 2006. The paper attempts to elaborate accessible movable monuments and documentation, as well as to compare research results from Wiślica and Gorysławice with each other. There are two hillforts in Wiślica: "Grodzisko" and "Regia". Both were probably build in the tenth century. The destruction of "Regia" probably took place in the third quarter of the X century. "Grodzisko" probably arose in the second half. X century or even at the turn of the 10th and 11th centuries and functioned until the end of the 11th or the first half of the 12th century. The seat of the duke Henryk Sandomierski and Kazimierz Sprawiedliwy and the castellan hillfort was located on the "Regia". Another use of "Grodzisko" is connected with the period of Władysław Łokietek's struggle for Lesser Poland in the 13th / 14th centuries. Traces of early medieval open settlement were discovered at Batalionów Chłopskich street, on the north and south side of Kilińskiego street and in the south-west part of the city island's culmination. During the research relics of Romanesque architecture were discovered: 4 buildings on "Regia", church on Batalionów Chłopskich street and Romanesque churches I and II. There were 5 early medieval cemeteries. The oldest of them was probably in Gorysławice (the second half of the 11th - the beginning of the 12th century). Probably in the 11th / 12th century (and perhaps already in the 2nd half of the 11th century) two more necropolis were created: at Batalonów Chłopskich street and at the church. St. Martin. The necropolis at the conch rotunda on "Regia" was established in the late 11th or 12th centuries. In the 12th century, a cemetery at the Romanesque church I (which was still used after the founding of the Romanesque church II and the Gothic collegiate church) functioned. The youngest cemetery from the early medieval period is probably the younger cemetery on the "Regia" from the 12th-14th centuries.