Postawy rodziców wobec Programu Szczepień Ochronnych

Wstęp: Szczepionki to jedno z największych osiągnięć medycyny. Rozwijająca się globalizacja przyczynia się do szybkiego rozprzestrzeniania chorób zakaźnych. Świat potrzebuje szczepień ochronnych, aby zapobiec zapaści zdrowia ludzkości. Wiele osób nigdy nie było świadkami wyniszczających chorób, przed którymi chronią szczepionki. Ludzie obawiają się także o bezpieczeństwo składu szczepionek, co buduje negatywną ocenę obowiązku szczepień dzieci. Dodatkowo działalność przeciwników szczepień przyczyniła się do zwiększenia odsetka rodziców uchylających się od szczepień ochronnych. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wymieniła niechęć do szczepień jako jedno z największych globalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Dlatego temat podjętej pracy jest istotny dla zdrowia populacji. Postawy rodziców wobec szczepień ochronnych kształtuje wiele czynników. Zrozumienie różnych potrzeb populacji oraz bodźców kształtujących nastawienie rodziców do szczepionek może przyczynić się do zwiększenia globalnej odporności zbiorowej społeczeństwa. Cel: Analiza wybranych czynników warunkujących postawy rodziców wobec Programu Szczepień Ochronnych. Materiał i Metoda: W badaniu wzięło udział 1032 rodziców, których podzielono na dwie grupy (rodzice oczekujący na narodziny dziecka - 515, badani posiadający dziecko do 24 m.ż. – 517). Dobór do próby badanej był losowy. W badaniu wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego przy pomocy techniki ankietowej oraz metodę szacowania. Użyto pięć narzędzi badawczych: autorski kwestionariusz ankiety oraz cztery narzędzia standaryzowane: Kwestionariusz Wirtualnej Integracji Społecznej (WIS), Test Ten Item Personality Inventory (TIPI-PL), Wielowymiarowa Skala Umiejscowienia Kontroli Zdrowia (MHLC), Inwentarz do Pomiaru Radzenia Sobie ze Stresem (Mini-COPE). Celem sprawdzenia rzetelności narzędzi badawczych oraz oceny zrozumienia treści stwierdzeń i pytań przez ankietowanych wykonano badanie pilotażowe na grupie 100 respondentów. Główne badanie przeprowadzono w terminie od kwietnia do grudnia 2019 roku w losowo wybranych przychodniach, szkołach rodzenia, żłobkach oraz szpitalu na terenie województwa podkarpackiego. Udział w badaniach był dobrowolny. Każdy uczestnik wyraził świadomą zgodę na udział w badaniu po wcześniejszym zapoznaniu się z informacją na temat realizacji projektu badawczego. Rodzice otrzymali kwestionariusze do wypełnienia w warunkach domowych w celu uzyskania, jak największej ilości rzetelnie i sumienie wypełnionych w całości kwestionariuszy. Projekt badawczy uzyskał pozytywną opinię Komisji Bioetycznej UR (uchwała nr 32/02/2019 z dnia 14.02.2019 r.). Do analizy uzyskanych wyników wykorzystano następujące metody i testy statystyczne: test niezależności chi-kwadrat (test chi-kwadrat Pearsona, chi2), współczynnik korelacji rho-Spearmana, test t-Studenta, wielowymiarową regresję logistyczną metodą krokową postępującą. W badaniu przyjęto poziom istotności dla testów wynoszący p=0,05. Wyniki: Najczęściej rodzice charakteryzowali się pozytywnymi postawami wobec PSO (82,9%), 12,3% rodziców przejawiało obojętne, a 4,8% negatywne postawy. Od szczepień ochronnych uchylało się 5,1% wszystkich rodziców. Respondenci najczęściej posiadali przeciętny poziom wiedzy na temat szczepień (56,5%). Rodzice mający pozytywne postawy wobec szczepień najczęściej prezentowali wysoki poziom wiedzy na ten temat (97,4%). Natomiast ankietowani o negatywnych (22,4%) i obojętnych (25,5%) postawach głównie posiadali niski poziom wiedzy o PSO. Respondenci o postawach pozytywnych częściej uzyskali wyższy wskaźnik WIS niż badani o negatywnych postawach wobec szczepień ochronnych (M=32,52 vs M=28,86, p=0,011). Rodzice o pozytywnych postawach w porównaniu z badanymi o obojętnych postawach byli bardziej ugodowi (M=5,42 vs M=5,07, p=0,001) oraz sumienni (M=5,59 vs M=5,33, p=0,009). Pozytywne postawy wobec PSO najczęściej posiadali rodzice, którzy uważali, że ich zdrowie zależy od wpływu innych osób (91,8%), natomiast stan zdrowia badanych o negatywnych postawach był głównie uzależniony od ich własnych działań (10,7%) – p=0,000. Rodzice o pozytywnych postawach wobec szczepień dzieci częściej niż osoby o negatywnych postawach w sytuacjach stresowych szukali emocjonalnego (M=2,15 vs M=1,85, p=0,007) i instrumentalnego wsparcia (M=2,05 vs M=1,69, p=0,003). Respondenci o pozytywnych (53,3%) i negatywnych postawach (24%) wobec PSO najczęściej szczepili swoje dzieci bezpłatnymi szczepionkami (p=0,000). Komercyjne, wysokoskojarzone szczepionki były najczęściej wybierane przez badanych o niskim poziomie wiedzy na temat szczepień (42%, p=0,000). Ankietowani o pozytywnych postawach wobec szczepień ochronnych nie zetknęli się z NOP u siebie, rodziny, czy bliskich znajomych (91,7%), natomiast rodzice, którzy napotkali taki odczyn najczęściej prezentowali negatywne postawy (17,5%) - p=0,000. Wielowymiarowa regresja logistyczna wykazała, że postawy pozytywne wobec PSO prezentowali głównie rodzice ugodowi (OR=1,36), którzy, uważali, że na stan ich zdrowia mają wpływ inne osoby (OR=1,05) lub przypadek (OR=0,94), a w sytuacjach stresowych zaprzestawali działań (OR=0,66). Negatywne postawy pojawiły się najczęściej u badanych radzących sobie w trudnych sytuacjach poprzez pozytywne przewartościowanie (OR=2,34) oraz którzy byli otwarci na doświadczenia (OR=1,80), a kontrolę nad swoim zdrowiem oddawali przypadkowi (OR=0,91) lub wpływowi innych osób (OR=0,84). Wnioski: U większości rodziców występowały pozytywne postawy wobec szczepień, głównie u osób poniżej 25 i powyżej 40 r.ż. o średnim wykształceniu. Negatywne postawy wobec PSO przejawiało 4,8% ankietowanych, szczególnie w wieku pomiędzy 30 a 34 r.ż. o wykształceniu zasadniczym zawodowym. Badani charakteryzujący się pozytywnymi postawami wobec szczepień ochronnych najczęściej prezentowali wysoki poziom wiedzy na ten temat. Natomiast rodzice o negatywnych i obojętnych postawach głównie posiadali niski poziom wiedzy o PSO. Respondenci o wysokim odsetku zdalnej komunikacji międzyludzkiej najczęściej posiadali pozytywne postawy oraz wysoki poziom wiedzy na temat szczepień ochronnych. Natomiast badani o negatywnych postawach wobec szczepień populacyjnych i niskim poziomie wiedzy na ten temat rzadziej porozumiewali się za pośrednictwem Internetu. Postawy pozytywne najczęściej prezentowali sumienni i ugodowi rodzice o wysokim poziomie wiedzy na temat szczepień ochronnych, natomiast negatywne postawy pojawiły się u ekstrawertycznych osób o niskim poziomie wiedzy. Rodzice z pozytywnymi oraz negatywnymi postawami wobec PSO, a także badani o wysokim poziomie wiedzy na ten temat najczęściej uważali, że ich stan zdrowia zależy od nich samych, działań prozdrowotnych oraz wpływu innych osób. Badani o pozytywnych postawach wobec szczepień dzieci w sytuacjach stresowych najczęściej aktywnie sobie radzili podejmując działania zmierzające do poprawy sytuacji, planowali w celu zmniejszenia stresu wywołanego procesem szczepiennym oraz poszukiwali wsparcia instrumentalnego i emocjonalnego. Badani o negatywnych postawach w sytuacjach stresowych aktywnie radzili sobie poprzez uchylanie się od stresującego bodźca, planowanie oraz pozytywne przewartościowanie sytuacji problemowych. Rodzice o wysokim poziomie wiedzy na temat szczepień ochronnych, pozytywnych oraz negatywnych postawach najczęściej wybierali bezpłatne szczepionki. Większość rodziców o postawach pozytywnych oraz wysokim poziomie wiedzy na temat szczepień nie zetknęło się z NOP, natomiast respondenci, którzy napotkali taki odczyn najczęściej prezentowali negatywne postawy oraz niski poziom wiedzy o PSO. Czynniki, które najczęściej wpływały na pozytywne postawy rodziców to głównie ugodowość, wpływ innych osób czy przypadku na stan zdrowia oraz zaprzestanie działań w sytuacjach stresowych. Natomiast negatywne postawy kształtowała ekstrawertyczna osobowość, otwartość na doświadczenia, przewartościowywanie problemów oraz wpływ przypadku czy w mniejszym stopniu oddziaływanie innych osób na stan zdrowia.

Background: Vaccines are one of the greatest achievements of medicine. Globalization contributes to the rapid spread of infectious diseases. The world needs immunization to prevent a global decline in human health. Many people have never witnessed the debilitating diseases that vaccines protect against. People are also concerned about the safety of the composition of vaccines, which builds a negative assessment of the obligation to vaccinate children. Additionally, the activity of vaccine opponents has contributed to an increase in the percentage of parents who avoid immunization. The World Health Organization (WHO) has listed aversion to vaccination as one of the greatest global threats to public health. Therefore, the topic of the work carried out is important for the health of the population. Parents' attitudes towards immunization are shaped by many factors. Understanding the different needs of populations and the incentives that shape parents' attitudes toward vaccines can contribute to increasing society's global collective resilience. Objective: Analysis of selected factors that determine parents' attitudes toward the vaccination schedule. Material and methods: 1032 parents participated in the study, divided into two groups (parents waiting for the birth of a child - 515, respondents with a child up to 24 months of age - 517). The selection of the test sample was random. The study used the diagnostic survey with the use of the questionnaire technique and the estimation method. Five research tools were used: the original questionnaire and four standardized tools: Virtual Social Integration Questionnaire (WIS), Ten Item Personality Inventory (TIPI-PL), Multidimensional Scale of Health Control Locations (MHLC), Inventory for Measuring Coping with Stress (Mini-COPE). In order to verify the reliability of the research tools and to assess the understanding of the the content of statements and questions of the respondents, a pilot study was carried out in a group of 100 respondents. The main study was conducted from April to December 2019 in randomly selected clinics, birth schools, nurseries, and a hospital in Podkarpackie Province. Participation in the research was voluntary. Each participant expressed their informed consent to participate in the study after having previously read information about the research project. Parents received questionnaires to be completed at home in order to obtain as many reliable and conscientiously completed questionnaires as possible. The research project received a positive opinion from the UR Bioethics Committee (Resolution No. 32/02/2019 of 14/02/2019). The following methods and statistical tests were used to analyze the obtained results: chi-square test of independence (Pearson's chi-square test, chi2), Spearman's rho-correlation coefficient, Student's t-test, multivariate logistic regression using the progressive step method. In the study, the significance level for the tests was assumed to be p = 0.05. Results: Most often parents were characterized by positive attitudes toward the vaccination schedule (82.9%), 12.3% of parents showed indifference, and 4.8% negative attitudes. 5.1% of all parents avoided immunization. The respondents were more often of average level of knowledge about vaccinations (56.5%). Parents who had positive attitudes towards vaccination most often presented a high level of knowledge on the subject (97.4%). On the other hand, respondents with negative attitudes (22.4%) and indifferent (25.5%) had a low level of knowledge about the vaccination schedule. Respondents with positive attitudes more often obtained a higher WIS index than those with negative attitudes towards preventive vaccinations (M = 32.52 vs M = 28.86, p = 0.011). Parents with positive attitudes compared to respondents with neutral attitudes were more agreeable (M = 5.42 vs M = 5.07, p = 0.001) and conscientious (M = 5.59 vs M = 5.33, p = 0.009). Positive attitudes towards vaccination schedule were most often held by parents who believed that their health depends on the influence of other people (91.8%). The health status of respondents with negative attitudes was mainly dependent on their own actions (10.7%, p = 0.000). Parents with positive attitudes towards children vaccination, more often than people with negative attitudes in stressful situations sought emotional (M = 2.15 vs M = 1.85, p = 0.007) and instrumental support (M = 2.05 vs M = 1.69, p = 0.003). Respondents with positive (53.3%) and negative (24%) attitudes towards vaccination schedule most often vaccinated their children with free vaccines (p = 0.000). Commercial highly combined vaccines were chosen most often by subjects with a low level of knowledge about vaccination (42%, p = 0.000). The respondents with positive attitudes towards preventive vaccinations did not come across Most parents with positive attitudes and a high level of knowledge about protective vaccinations did not come across vaccine adverse events, while respondents who encountered such a reaction most often presented negative attitudes and a low level of knowledge about the vaccination schedule at home, family or friends (91.7%), while the parents who encountered this reaction most often presented negative attitudes (17.5%) - p = 0.000. Multivariate logistic regression showed that positive attitudes towards the vaccination schedule were presented by conciliatory parents mainly (OR = 1.36), who believed that their health was influenced by other people (OR = 1.05) or by chance (OR = 0.94), and in stressful situations they stopped their activities (OR = 0.66). Negative attitudes appeared more often in respondents coping with difficult situations through positive reevaluation (OR = 2.34) and who were open to experience (OR = 1.80), and gave control over their health to a random person (OR = 0.91) or the influence of others people (OR = 0.84). Conclusions: Most parents had positive attitudes towards vaccination mainly under the age of 25 and over 40 who have secondary education. Negative attitudes towards vaccination schedule were displayed by 4.8% of respondents, especially people 30-34 year-olds who have basic vocational education. Respondents characterized by positive attitudes towards preventive vaccinations most often presented a high level of knowledge on this subject. On the other hand, parents with negative and indifferent attitudes mainly had a low level of knowledge about vaccination schedule. Respondents with a high percentage of remote interpersonal communication most often had positive attitudes towards vaccination and a high level of knowledge about preventive vaccinations. On the other hand, respondents with negative attitudes towards population vaccinations and a low level of knowledge on this subject communicated less frequently through the Internet. Positive attitudes were most often presented by conscientious and conciliatory parents with a high level of knowledge about immunization. Negative attitudes appeared amongst extroverted people with a low level of knowledge. Parents with positive and negative attitudes towards vaccination schedule, as well as respondents with a high level of knowledge on this subject, most often believed that their health depends on themselves, pro-health activities and the influence of other people. In stressful situations, respondents with positive attitudes towards children vaccination, most often actively coped with taking actions aimed at improving the situation. They planned to reduce the stress caused by the vaccination process and sought instrumental and emotional suport. The respondents with a negative attitude to vaccination in stressful situations coped actively with a problem. They avoided the stressful stimulus by planning and positive reevaluation of problematic situations. Parents with a high level of knowledge about immunization and positive and negative attitudes most often chose free vaccines. The majority of parents with positive attitudes and a high level of knowledge about protective vaccinations did not experience adverse events of vaccination. The respondents who encountered such an organism reaction most often presented negative attitudes and a low level of knowledge about the vaccination schedule. The factors that most often influenced on the positive attitudes of parents were mainly agreeableness, the influence of other people or a coincidence of health condition and restraint of stressful situations. On the other hand, negative attitudes were shaped by an extroverted personality, openness to experiences, reevaluation of problems, and the impact of chance or, to a lesser extent, the influence of other people on their health.