"Krużlowa" and "The Head of Christ" by Alina Szapocznikow

W 1962 roku w ośrodku polskich pallotynów w Paryżu pojawił się ksiądz Józef Sadzik, odpowiedzialny za Éditions du Dialogue. Za jego sprawą powstał tam wtedy ważny ośrodek intelektualny i duchowy skupiający wiele postaci paryskiej Polonii. Wśród nich była Alina Szapocznikow, która z księdzem Sadzikiem pozostawała w bliskich kontaktach. Wyrazem przyjaźni między nimi była rzeźba zatytułowana Krużlowa, którą Szapocznikow podarowała Sadzikowi w 1969 roku. Stanowi ona bardzo oryginalną interpretację Madonny z Krużlowej (ok. 1400) czy szerzej – typu ikonograficznego, który ona reprezentuje, tzw. Pięknej Madonny. O twórczości Szapocznikow mówi się bardzo często, że ciało stanowiło jej centrum. Ciało cierpiące w czasie wojny, ciało chore, ciało pragnące miłości i bycia pożądaną. Krużlowa kieruje naszą uwagę na jeszcze jeden aspekt tej cielesności – ciało, które nie mogło urodzić i wykarmić dziecka. Chrześcijański wizerunek Pięknej Madonny okazał się dla Szapocznikow w jakimś sensie dobrym medium do opowiedzenia o tym jej doświadczeniu. Ksiądz Sadzik zaproponował Szapocznikow współpracę przy powstającym na początku lat 70. Centrum Dialogu. Dla stworzonej wtedy specjalnie na potrzeby Centrum sali artystka wykonała Głowę Chrystusa. Zaliczana jest ona do serii prac Zielnik, w których Szapocznikow wykorzystała odlewy ciała swojego adoptowanego syna Piotra. Być może cały cykl, który wydaje się mieć więcej wspólnego z Całunem Turyńskim niż z kolekcją zasuszonych roślin, pomyślany był początkowo jako kolejne stacje Drogi Krzyżowej. Powszechnie uważa się tę rzeźbę za bezpośrednio odnoszącą się do cierpień doznanych przez artystkę w okresie poprzedzającym powstanie pracy, ale przede wszystkim do śmiertelnej choroby nowotworowej, na którą Szapocznikow cierpiała w czasie jej wykonywania. Niezwykłe w Głowie Chrystusa jest jednak to, że jako Ukrzyżowanego artystka ukazała swojego młodego, zdrowego syna. Praca ta wydaje się kontynuacją rozpoczętej w Krużlowej opowieści o Matce i Jej Synu, czy o matce/Szapocznikow i jej synu/Piotrze. W wypadku Krużlowej nacisk był położony na jej wewnętrzny dramat (nie)możności bycia matką, jakby niezależnie od dziecka. W wypadku Głowy Chrystusa to jej odczucia wobec syna stają w centrum opowieści. Obie, bardzo ciekawe, realizacje potwierdzają niedoceniane dotychczas znaczenia środowiska pallotynów, przede wszystkim księdza Sadzika, dla tej rzeźbiarki.

In 1962 Father Józef Sadzik, who was in charge of Éditions du Dialogue arrived at the Pallottine centre in Paris. He established there an important intellectual and spiritual centre which grouped numerous representatives of the Polish émigré community in Paris. Among them was Alina Szapocznikow, who remained in close touch with Father Sadzik. An expression of their friendship was the sculpture entitled Krużlowa, which Szapocznikow offered to Sadzik in 1969. It is a highly original interpretation of the Madonna of Krużlowa (ca. 1400) or in a broader sense – the iconographic type it represents, i.e. a Beautiful Madonna. Szapocznikow’s art is often described as being centred around the human body: the body suffering during the war, the sick body, the body yearning for love and being desired. Krużlowa draws our attention to one more aspect of corporality – the body which was unable to bear and nourish a child. The Christian image of a Beautiful Madonna proved for Szapocznikow to be a good medium for telling people about this experience. Father Sadzik asked Szapocznikow to cooperate with him on the project of the Centre for Dialogue, which was launched in the early 1970s. For a hall designed especially for the Centre, the artist created The Head of Christ. It is classified as part of the series called Herbarium, for which the artist used casts of the body of her adopted son, Piotr. It seems plausible that the whole series, which seems to be more tightly connected with the Shroud of Turin than a collection of dried plants, had originally been intended as the consecutive Stations of the Cross. This sculpture is commonly believed to refer directly to the suffering of the artist in the period of time prior to its creation, but above all to cancer that the artist was terminally afflicted with during its creation. The exceptional feature of The Head of Christ is that the Crucified is in fact her young, healthy son. This piece seems to be the continuation of the story about Mother and Her Son, or a mother / Szapocznikow and her son / Piotr introduced by Krużlowa. In the case of Krużlowa the emphasis is on her internal drama, the (in)ability to be a mother, as if irrespective of the child. In the case of The Head of Christ her feelings for the son constitute the focus of the story. Both extremely interesting realisations confirm the importance for the artist of the previously underestimated environment of the Pallottines, especially of Father Sadzik.