Słowo. Studia językoznawcze nr 15/2024
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/11379
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Co o uczniach mówią ich przezwiska? – sposoby tworzenia przezwisk szkolnych. Analiza badań własnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Zając, EwelinaPrzezwiska nie mają tradycji pisanej, są jednak trwale kojarzone z daną osobą i służą jej identyfikacji poza jej oficjalnym imieniem i nazwiskiem. W artykule omówiono przezwiska uczniowskie, które utworzone zostały od wyrazów pospolitych i nazw własnych (imion, nazwisk, chrematonimów). Materiał zebrano na podstawie badania ankietowego przeprowadzonego wśród 70 uczniów klas czwartych szkoły podstawowej w powiecie tureckim w województwie wielkopolskim. Zadaniem respondentów było podanie swoich pseudonimów i wyjaśnienie ich motywacji. Przedstawiona analiza dotyczy sposobów tworzenia przezwisk uczniowskich z uwzględnieniem technik słowotwórczych.Pozycja Analiza kontrastywna: wybrane leksemy związane ze zjawiskami epidemii w języku polskim, chińskim i angielskim(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Zhang, HuilingAnaliza kontrastywna wnosi porównawczy opis podobieństw i różnic w językowych obrazach zjawiska epidemicznego w polszczyźnie, chińszczyźnie oraz angielszczyźnie na podstawie wybranych przez autorkę czterech grup słów: epidemia – 流行病 (liú xíng bìng ) / 疫情 (yì qíng) / 瘟疫 (wēn yì) – epidemic, kwarantanna – 隔离 (gé lí) – quarantine, szczepić – 接种 (jiē zhǒng) / 打预防针 (dá yù fáng zhēn) – to vaccinate / to inoculate / to immunize oraz zarazić – 传染 (chuán rán) / 感染 (gǎn rǎn) – to infect. W pracy zestawione ze sobą są nie tylko prototypowe znaczenia przeanalizowanych wyrazów, lecz także ich rozszerzone znaczenia, a mianowicie konotacje w odmiennych kontekstach kulturowych. Badanie opiera się na materiale zebranym ze słowników, korpusów bądź artykułów prasowych trzech języków. Wykorzystane są również autorskie tłumaczenia. Analiza umożliwia innowacyjny punkt widzenia, z jakiego można spojrzeć na epidemię, a jednocześnie stanowi próbę wykazania pewnych związków między porównanymi językami, które są typologicznie od siebie dość odległe. Przyda się także w praktykach glottodydaktycznych i translatorskich.Pozycja Relacja człowiek – pies w akcie agresji. Charakterystyka i negatywne wartościowanie agresora(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Taras, BożenaPrzedmiotem rozważań podjętych w niniejszym artykule są agresywne zachowania człowieka wobec psa. Celem analizy jest przedstawienie jego medialnego obrazu na tle relacji ze zwierzęciem. Podstawę badań stanowi natura ludzka, która daje możliwość opracowania holistycznego obrazu człowieka – uczestnika aktu agresji. Z poddanych analizie tekstów wyłania się negatywnie wartościowany obraz CZŁOWIEKA PRZEŚLADOWCY, na który składają się kategorie podstawowe: charakter agresora, jego osobowość, stosunek do zwierząt i zachowanie wobec nich, oraz kategorie uzupełniające: płeć, wiek, stosunek własnościowy i miejsce zamieszkania. Wizerunek agresora jest budowany zarówno poprzez opisy jego napastliwych zachowań wobec psa, jak i przy użyciu ujemnie nacechowanych środków językowych bezpośrednio lub pośrednio wartościujących ich agresywne relacje.Pozycja Akty mowy i obrazu jako elementy konstruowania strategii perswazyjnych pracodawcy w przestrzeni internetowej(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Szwed, IwonaPunktem wyjścia do rozważań jest stwierdzenie Stöckla (2003, s. 307), że „tekst multimodalny wypiera stopniowo tekst monomodalny i tworzy podstawowy prototyp komunikacji międzyludzkiej”. Rozwój Internetu przyczynił się do integracji warstw językowej i graficznej na jednej płaszczyźnie wizualnej, co ułatwia przyciąganie uwagi odbiorcy, a nawet sterowanie jego zachowaniem i emocjami. Perswazyjne kombinacje tekstu i obrazu są istotne również w kontekście rekrutacji pracowników w sferze online. Opierając się na klasyfikacji aktów mowy (najmniejszych jednostek działania językowego) i aktów obrazu (najmniejszych jednostek komunikacji wizualnej), ukazano ich wzajemne zależności w hipertekstualnych ofertach pracy służących pozyskaniu pracowników oraz promowaniu wizerunku pracodawcy. Perspektywa międzykulturowa pozwala na prześledzenie strategii perswazyjnych na stronach wybranych przedsiębiorstw polskich i niemieckich.Pozycja Sensualne nazwy kolorów damskiej bielizny (na przykładzie firmy Victoria`s Secret)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Oronowicz-Kida, EwaKolory budzące konkretne skojarzenia, odsyłające do wybranych miejsc, przedmiotów, wydarzeń są współcześnie często wykorzystywane w tekstach reklamowych, które powinny być sensualnie atrakcyjne. O tę atrakcyjność zabiega również firma Victoria`s Secret, która w opisach bielizny damskiej na stronach oficjalnego e-sklepu wykorzystuje nazwy kolorów aktywujące wszystkie zmysły, ze szczególnym uwzględnieniem wzroku i smaku. Nazwy te pełnią w komunikacji społecznej funkcje komunikacyjną i emotywną, ale przede wszystkim bardzo cenną ze względów marketingowych funkcję perswazyjnąPozycja Grupy spółgłoskowe w nagłosie toponimów w badaniu psycholingwistycznym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Nowak, MartaTematem artykułu są zbitki początkowe w toponimach. Badano kilka czynników: istnienie, poprawność ukształtowania zbitki pod względem sonorności oraz odległość miejsca i sposobu artykulacji. Prawdziwe nazwy były częściej uznawane za potencjalnie istniejące. Nazwy sztuczne rozpoczynające się zbitką istniejącą i poprawną pod względem sonorności, były częściej identyfikowane jako potencjalnie istniejące. Nazwy sztuczne rozpoczynające się zbitką nieistniejącą i niepoprawną pod względem sonorności, były częściej identyfikowane jako potencjalnie nieistniejące. Przy nazwach rozpoczynających się zbitką nieistniejącą, ale poprawną pod względem sonorności lub istniejącą i niepoprawną pod względem sonorności, badani mieli większe problemy z udzieleniem odpowiedzi.Pozycja Typy i podtypy nazewnicze kamienic w miastach Polski(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Magda-Czekaj, MałgorzataW niniejszym artykule przedstawiono nazwy własne kamienic (57 urbanonimów) z wybranych miast Polski. Opisano je w dwóch zasadniczych typach: jednonominacyjnym i wielonominacyjnym. W obrębie tych typów wyróżniono także podtypy semantyczno-formalne. Wśród wymienionych typów największą frekwencję wskazują nominacje dwuczłonowe, z członem odantroponimicznym (29), według modelu: kamienica (dom lub pałac) + nazwisko (lub imię i nazwisko) posesjonata, np.: Kamienica Klonowica, Dom Kopernika, Pałac Puławskich, Kamienica Jana Starowicza, Dom Jana Matejki. Niektóre urbanonimy motywuje miano lokatora kamienicy, np.: Kamienica Heleny Majdaniec. W gronie tych urbanonimów równie często pojawiają się konstrukcje wyróżniające jakiś element zdobniczy budynku (28). Dominują tu nominacje wieloczłonowe, zawierające przyimek pod, oraz człon odantroponimiczny lub odapelatywny: kamienica + przyimek pod + określenie postaci, np.: Kamienica pod Gutenbergiem, Kamienica pod Murzynami, Kamienica pod Małżeństwem, oraz model: kamienica + przyimek pod + określenie zwierzęcia lub figury geometrycznej, np.: Kamienica pod Baranami, Kamienica pod Gwiazdą. Są także urbanonimy zawierające w swej strukturze nazwę odapelatywną, bez przyimka pod (10): kamienica + nazwa odapelatywna, np.: Kamienica Hetmańska, Kamienica Czarna, Kamienica Mennica. Niezwykle rzadko spotyka się nominacje z członem odtoponimicznym (3): kamienica (dom) + toponim lub choronim: Kamienica Gdańska, Kamienica Włoska, Dom Turecki oraz z członem w funkcji nazwy własnej (1): kamienica + (ideonim) tytuł filmu: Kamienica Vabank. Raz poświadczona jest nazwa obcego pochodzenia: Hansa Haus. Pozostałe, nieliczne przykłady nazw kamienic (5) nie mieszczą się w wymienionych modelach, np.: Kamienice Śledziowe (zespół kamienic) także nominacje bez użycia członu Kamienice: Lwi Zamek, Stary Konwikt, Stara Mennica oraz nominacja jednoczłonowa: Pekin. W nazwach własnych kamienic widoczne są różnorodne idee nazwodawców, które upamiętniają miana właścicieli domów, podkreślają urodę budynku lub upodobania do elementów egzotycznych.Pozycja Metonymic operations in proverbs with place names(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Kochman-Haładyj, BożenaAs far as the motivation of proverbs in cognitive semantics is concerned, there emerge two contrastive perspectives. On the one hand, proverbs are viewed as metaphorically conditioned – due to the working of the generic is specific metaphor and on the other, on account of their conceptual nature proverbs might be interpreted as metonymic – visualising the general conceptual metonymy specific for generic . The article scrutinizes metonymic conceptualisations embodied in proverbs from various linguo-cultures which contain place names. In the analysed linguistic occurrences the following types of metonymy are identified: place for inhabitants (e.g. It takes a whole village to bring up a child), place for institution (e.g. The nearer the church, the farther from God), place for event (e.g. Every man meets his Waterloo at last), place for activity performed at that place (e.g. What happens in Vegas stays in Vegas), place for product made there (e.g. China and reputations are alike: easily cracked but not easily mended). Furthermore, the research material serves as a medium to expose the mechanism of both internal and external metonymy as well as other cognitive processes such as metonymic chain, metaphtonymy and orientational metaphor.Pozycja Živé osobné mená vydatých žien z horných myjavských kopaníc(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Kazík, MiroslavV príspevku charakterizujeme neoficiálne antroponymá v triede vydatých žien v jednej obci v regióne Horná Myjava, podávame jej antroponymický mikrosystém. Uvádzame inventár živých mien, ktorý je prameňom pre ďalšie skúmanie antroponymie, a inventár pomenovacích modelov, ktoré tvoria sústavu živých mien, ktoré sú systémotvornými jednotkami onymického systému. Pomenovacie modely sú tvorené funkčnými členmi rodné (krstné) meno, priezvisko, rodinné meno, individuálna charakteristika, meno (do) domu a apelatívny člen. Funkčný člen je člen definovaný pomocou základných sémantických príznakov ako prvok s osobitnou designáciou.Pozycja Proces transformacji kulturowej utrwalony w imiennictwie mieszkanek i mieszkańców wsi pogranicza południowo-wschodniego Polski (przykład Nowosiółek Dydyńskich)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Karpecki, ŁukaszW artykule omówiony został proces i wyniki analizy diachronicznej imiennictwa osób urodzonych w Nowosiółkach Dydyńskich, wsi położonej na pograniczu polsko-ruskim/polsko-ukraińskim, w okresie od połowy XVIII do początku XXI wieku. Skonfrontowano się z dwiema głównymi hipotezami: 1. Poprzez analizę diachroniczną imiennictwa mieszkanek i mieszkańców pogranicza możliwe jest ukazanie współistnienia i przenikania się kilku porządków kulturowych, 2. Imiennictwo określonej społeczności i jego ewolucja są zwierciadłem procesów kulturowych zachodzących przez wieki na wybranym obszarze. Badania wykazały, że najstarszą warstwę imienniczą Nowosiółek Dydyńskich i okolic stanowiły imiona o proweniencji ruskiej. Współwystępowały one z imionami charakterystycznymi dla trzech innych porządków kulturowych: polskiego, niemieckiego i żydowskiego, przy czym spośród nich dominujące były imiona charakterystyczne dla antroponimii polskiej. Wraz z powstaniem w pobliskiej miejscowości parafii rzymskokatolickiej (XVII wiek) pierwotnie używane imiona ruskie zaczęto stopniowo zastępować ich polskimi odpowiednikami. Ostatecznie pod koniec XIX wieku zostały one niemal całkowicie wyparte przez imiona zaliczane do grupy imion chrześcijańskich, staropolskich i świeckich, emblematycznych dla polskiej antroponimii.Pozycja Confidence coaching YouTube clips as a useful tool in creative teaching of business-related vocabulary to adolescent learners of English(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Polok, Krzysztof; Grotowski, KarolThis study intends to contribute towards further verification of the language coaching notion, and language confidence clips available on the YouTube platform, in particular. Thus, it aims to shed more light on the novelty approach towards learning, that is the confidence coaching clips on YouTube. The ideas presented in the paper are based upon our own experiences gained from this form of teaching. Additionally, the research presented in the further part of the paper shows the function of the creative approach to an L2 adult/adolescent learner and signifies its prominence in the whole process of L2 education. The principal goal of this study is to assess the usefulness of confidence coach YouTube clips in teaching business-related vocabulary to adolescent learners and in this way determining the potential advantages and/or the limitations of implementing the aforementioned short clips in the teaching process of business-related vocabulary in a language classroom (Nation, 2001). The research comprises two stages of evaluation, applied to both the experimental (E) and control (C) groups – the qualitative and quantitative form. The quantitative evaluation is carried out by means of the pre- and post-tests applied to secondary school students. The students in both groups attend the second and third grade of Technical Secondary School in Cieszyn, Poland, and are between 16 and 18 years of age. The vocational profile of the students is Logistics Technician. All of the groups are classified at the pre-intermediate level of proficiency in English with only 4 pupils with English competency notably surpassing the level of the groups. Both tests focus on the practical use of core curriculum business lexis items that are the target of the research and are applied in the form of YouTube clips to the experimental group, with no application of such clips to the control group where the same core curriculum materials are delivered in the standard way. The qualitative assessment is applied to the two groups using a questionnaire handed out to students following the research. To provide the research with substantial data regarding the feedback of the participants, all participants of the study were requested to answer three basic research questions split into three sub-groups: 1) measuring the participants’ level of lexical knowledge; 2) checking the correctness of participants’ answers; and 3) eliciting answers, presenting the personal and unstructured view of the participants (2 items). Five-point Likert scale was applied to find the material to be further elaborated statistically. The findings indicate that the final results concerning the practical use of business vocabulary in the experimental group are statistically more stable when compared to the results obtained within the control group. The post-test scores, compared to the scores of the pre-test, reinforce the theory that the carrier of the target vocabulary items, being the confidence coach YouTube clips improved the knowledge of the students in the experimental group in comparison to the control group that learned it via the traditional, paper-based way. It was also found that there is a relationship between the confidence coach YouTube clips and creative approach in learning vocabulary, business lexis included. What is more, the obtained results showed that 1) the majority of the students (95%) had never experienced using confidence coach You Tube clips as a form helping them to utilise business lexis, which also suggests that there is an immense opportunity for exploring further and utilizing this type of learning in the near future; 2) the students’ attitudes towards the usefulness of YouTube confidence coach clips in learning business-related vocabulary in a stress-free manner was assessed as being very useful by them; and 3) the students’ general perception of the YouTube confidence coach clips in their learning of new business-related vocabulary items and phrases creatively and in an enjoyable manner was also assessed as being predominantly positive. The research allows to determine the extent to which adolescent students of secondary school level taking part in ESP English education could expect success, if only they were requested to participate in the lessons based on involving and creatively elaborated materials, such as confidence coach You Tube clips. The results of the study confirm the existence of a relationship between the confidence coach YouTube clips and a creative approach in learning vocabulary, one more time highlighting the importance of introduction of attractive and creative materials that may be positively assessed by the learners; the thesis that such materials make the learners more willing to self-motivate themselves and voluntarily indulge in further mental effort expecting activities was thus found to be positively assessed one more time.Pozycja Polionimia w tatrzańskiej oronimii(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Jurczyńska-Kłosok, AgnieszkaNazwy wariantywne i paralelne odnoszące się do oronimów nie były do tej pory przedmiotem szczegółowych badań, choć zjawisko polionimii w odniesieniu do innych grup nazw własnych znajduje się w polu zainteresowań językoznawców. W artykule podjęto więc próbę wstępnego opisu nazw górskich denotujących obiekty tworzące przestrzeń Tatr. Punktem wyjścia stała się publikacja Roberta Mrózka (1991) dotycząca zjawiska polionimii w odniesieniu do nazw terenowych. W niniejszej pracy omówiono specyfikę nazewnictwa górskiego (tatrzańskiego), zwracając uwagę na to, że struktury nazewnicze są odzwierciedleniem procesów kognitywnych. Jako polionimy można je natomiast interpretować z uwzględnieniem perspektywy tekstologicznej, traktując je jako preteksty, z których w pewnym momencie wyłoniła się właściwa nazwa (tekst) odnosząca się do konkretnego denotatu. W artykule zarysowano także problem autorstwa charakteryzowanych toponimów i jego wpływu na wytwarzanie wariantów oraz dubletów nazewniczych. W przypadku nazewnictwa tatrzańskiego jest to kwestia istotna, ponieważ teren, z którego pochodzą nazwy, ze względu na swoją specyfikę przyrodniczo-kulturową od lat cieszy się popularnością, a kreatorami onimów są zarówno autochtoni, jak i m.in. autorzy przewodników, taternicy, turyści, redaktorzy „Taternika”, komisje nazewnicze. W artykule dowiedziono więc, że wśród obiektów tworzących przestrzeń Tatr znajdują się takie, do których odnoszą się nazwy: 1. wyłącznie wariantywne, 2. wyłącznie paralelne, 3. z pogranicza nazw wariantywnych i paralelnych („pograniczne”), 4. wariantywne, paralelne i „pograniczne”. Zaznaczono ponadto, że istnieją obiekty, których (najprawdopodobniej) zjawisko polionimii nie dotyczy. Poszczególne grupy onimów omówiono we wskazanej wyżej kolejności.Pozycja It’s cocacolistic, bro! : Morphological Analysis of Polish Gen Z Language(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2024-12) Bury, BeataThis article explores the dynamic evolution of language within Generation Z, focusing particularly on the impact of social media and digital communication on linguistic practices among Polish youth. The study examines the morphological aspects of Gen Z slang, including acronyms, clippings, borrowings, derivations, and compound formations. Through a comprehensive analysis of linguistic data collected from online repositories, the study uncovers recurring morphological processes and sheds light on the underlying motivations and cultural influences driving language change within this demographic. Findings reveal Polish Generation Z’s creativity, and global connectivity in shaping linguistic norms and expressions. The study emphasizes the dynamic nature of language evolution within digital contexts, highlighting the role of younger generations as agents of linguistic innovation. This study contributes to the understanding of contemporary language dynamics and offers valuable insights into the evolving landscape of human communication in the digital age, specifically within Polish context.