Polionimia w tatrzańskiej oronimii

Nazwy wariantywne i paralelne odnoszące się do oronimów nie były do tej pory przedmiotem szczegółowych badań, choć zjawisko polionimii w odniesieniu do innych grup nazw własnych znajduje się w polu zainteresowań językoznawców. W artykule podjęto więc próbę wstępnego opisu nazw górskich denotujących obiekty tworzące przestrzeń Tatr. Punktem wyjścia stała się publikacja Roberta Mrózka (1991) dotycząca zjawiska polionimii w odniesieniu do nazw terenowych. W niniejszej pracy omówiono specyfikę nazewnictwa górskiego (tatrzańskiego), zwracając uwagę na to, że struktury nazewnicze są odzwierciedleniem procesów kognitywnych. Jako polionimy można je natomiast interpretować z uwzględnieniem perspektywy tekstologicznej, traktując je jako preteksty, z których w pewnym momencie wyłoniła się właściwa nazwa (tekst) odnosząca się do konkretnego denotatu. W artykule zarysowano także problem autorstwa charakteryzowanych toponimów i jego wpływu na wytwarzanie wariantów oraz dubletów nazewniczych. W przypadku nazewnictwa tatrzańskiego jest to kwestia istotna, ponieważ teren, z którego pochodzą nazwy, ze względu na swoją specyfikę przyrodniczo-kulturową od lat cieszy się popularnością, a kreatorami onimów są zarówno autochtoni, jak i m.in. autorzy przewodników, taternicy, turyści, redaktorzy „Taternika”, komisje nazewnicze. W artykule dowiedziono więc, że wśród obiektów tworzących przestrzeń Tatr znajdują się takie, do których odnoszą się nazwy: 1. wyłącznie wariantywne, 2. wyłącznie paralelne, 3. z pogranicza nazw wariantywnych i paralelnych („pograniczne”), 4. wariantywne, paralelne i „pograniczne”. Zaznaczono ponadto, że istnieją obiekty, których (najprawdopodobniej) zjawisko polionimii nie dotyczy. Poszczególne grupy onimów omówiono we wskazanej wyżej kolejności.

Variant and parallel names referring to oronyms have not been the subject of detailed research so far, although the phenomenon of polyonymy concerning other groups of proper names is in the field of interest of linguists. The paper therefore attempts a preliminary description of the oronyms denoting objects forming the space of the Tatra Mountains. The starting point was a publication by Robert Mrózek (1991) on the phenomenon of polyonymy concerning field names. This paper discusses the specificity of mountain (Tatra) naming, pointing out that naming structures reflect cognitive processes. As polyonyms, on the other hand, they can be interpreted taking into account the textological perspective, treating them as pretexts from which, at some point, a proper name-text emerged, referring to a specific denotate. The article also outlines the problem of authorship of the characterized toponyms and its impact on the production of variants and naming doublets. In the case of the Tatra nomenclature, this is an important issue, because the area from which the names originate has been popular for years due to its natural and cultural specificity, and the creators of onyms are both autochthons and, among others, guidebook authors, mountaineers, tourists, editors of the 'Taternik', and naming committees. Thus, the article proves that among the objects forming the space of the Tatra Mountains, there are some to which the following names apply: 1. exclusively variational, 2. exclusively parallel, 3. from the borderline between variant and parallel names ('borderline'), 4. variant, parallel and 'borderline'. It was also pointed out that there are objects which (most likely) are not affected by the phenomenon of polonymy. The different groups of onymes are discussed in the order indicated above.