Doktoraty (KNM) / Doctoral Theses (CoMS)

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/72

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 7 z 7

Aktywność i formy aktywizacji seniorów w Domach Pomocy Społecznej
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-06-02) Kaczor-Pyter, Bogusława
Wstęp: Problem starzenia się społeczeństw jest procesem globalnym, dotyczącym niemal wszystkich państw na świecie. Zmiany demograficzne zmuszają do refleksji nad stanem przygotowań współczesnych społeczeństw do rosnącego zapotrzebowani na usługi opiekuńczo -lecznicze. Starzenie się społeczeństw jest ważnym zagadnieniem w polityce społecznej państwa. W Polsce dominującą formą opieki nad seniorem jest rodzina, która nie zawsze jest w stanie zapewnić właściwą opiekę starszym, często mało sprawnym członkom rodziny. Niewydolność opiekuńcza rodzin, przemiany współczesnych rodzin i wydłużenie życia ludzkiego jest czynnikiem zwiększającym zapotrzebowanie na pomoc instytucjonalną. Domy pomocy społecznej często są dla seniora domem, a personel sprawujący opiekę niejednokrotnie zastępuje przyjaciół i najbliższą rodzinę. Każdy rodzaj podejmowanej aktywności i aktywizacji powoduje, że senior pozostaje samodzielny i niezależny od innych co daje mu możliwość pozostania w środowisku zamieszkania. Każdy rodzaj aktywności który podejmuje osoba starsza w celu zaspokojenia potrzeb życiowych lub realizacji własnych zainteresowań jest powodem zwiększającym satysfakcję i poprawiającym jego jakość życia. Seniorzy, świadomi korzystnych skutków własnej aktywności chętniej podejmują pracę nad sobą, dla zachowania dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. Cel pracy: Głównym celem pracy jest analiza aktywności i form aktywizowania seniorów w Domach Pomocy Społecznej na Podkarpaciu. Materiał i metoda: Badanie przeprowadzono od kwietnia do października 2019 roku wśród 320 podopiecznych Domów Pomocy Społecznej na Podkarpaciu. Kwestionariusz wywiadu został przeprowadzony z uczestnikami metodą kontaktu bezpośredniego, w podmiotach które po wylosowaniu wyraziły zgodę na przeprowadzenie planowanego badania w ich placówce. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu, i sześciu skal standaryzowanych: Mini Mental State Examination (MMSE), Activities of Daily Living (ADL), World Health Organizaton Quality of Life Test Bref (WHOQOL Bref), Satisfaction of Life Scale (SWLS), Acceptance of Illens Scale (AIS), International Physical Activitty Questionnaire (IPAQ). Wyniki badań: Głównym powodem zamieszkania i korzystania z opieki w Domu Pomocy Społecznej był brak osób mogących sprawować opiekę, wielochorobowość i konieczność wsparcia stanu funkcjonalnego badanych. Średnia liczba jednostek chorobowych u badanych wyniosła 4,19±1,14. Każdy z badanych chorował przynajmniej na jedną chorobę przewlekłą. Mimo zadowolenia i dobrej oceny oferowanej pomocy przez pracowników domów pomocy społecznej, nie brakowało także trudnych chwil w życiu mieszkańców. Dla seniorów najtrudniejszym elementem pobytu w placówce byli współlokatorzy, z którymi badani musieli zamieszkiwać, gdyż nie wszystkie placówki dysponowały pokojami jednoosobowymi. Czas wolny seniorzy spędzali głownie biernie, leżąc w łóżku lub oglądając telewizję , a co trzecia osoba (33,4%) w czasie wolnym słuchała radia. Spośród oferowanych form aktywizowania mieszkańcy najczęściej wykorzystywali: gimnastykę poranną 81,6% oraz krótki spacer wybierany przez 78,4% osób. Częstą metodą aktywizacji wykorzystywaną była muzykoterapia (73,8%), przy czym dominowała forma bierna. Poziom aktywności fizycznej, oceniony przy pomocy IPAQ wynosił wyniósł 408,06±266,33 MET*min./tydz. Czas siedzenia w dni powszednie wyniósł średnio 266,55±109,24 min./ dzień i wahał się od 30 minut do 600 minut. Ogólny poziom aktywności fizycznej, w zdecydowanej większości niewystarczający (76,%).przypadku 76,6% seniorów był niewystarczający (MET*min./ tydz. < 600). Czynnikami utrudniającymi korzystanie z proponowanych przez DPS form aktywności były najczęściej zgłaszane przez badanych problemy zdrowotne 85,6% oraz brak chęci do podejmowania aktywności. Ponad połowa badanych (52,2% ) nie uczestniczyła w proponowanych formach aktywizacji obawiając się braku akceptacji przez innych mieszkańców, w nielicznych przypadkach powodem były bariery architektoniczne (5,3%). Aktywność fizyczna seniorów nie zależała w sposób istotny (p=0,8503) od czasu przebywania w DPS. Zajęcia manualne były preferowaną formą aktywności dla 48,1% badanych, natomiast rzadziej wskazywano bibułkarstwo, (34,7%) czy gry stolikowe (28,1%). Większość badanych seniorów (77,8%) to osoby sprawne funkcjonalnie w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego. Wiek seniorów nie wpływał istotnie na stan funkcjonalny, bardziej sprawne były kobiety (81,1%) niż mężczyźni (68,3%). Wykazano, że seniorzy w wieku 80 lat i więcej posiadali istotnie wyższą jakość życia w domenie socjalnej (p=0,0182) i środowiskowej (p=0,0206) w porównaniu do osób poniżej 80 roku życia. Brak było natomiast znaczących różnic w jakości życia w dziedzinie somatycznej i psychologicznej a wiekiem seniorów. Poziom wykształcenia seniorów w sposób istotny wpływał na jakość ich życia. Im wyższy poziom wykształcenia badanych tym lepsza jakość życia. Stwierdzono, że seniorzy przebywający w DPS co najmniej 5 lat posiadali istotnie wyższą jakość życia w domenie środowiskowej (64,60 pkt.), niewielkie różnice (p=0,0891) wskazano również w dziedzinie socjalnej. Niski poziom satysfakcji z jakości życia posiadało 62,8% seniorów. Nie wykazano związku satysfakcji z wiekiem, płcią, stanem cywilnym, wykształceniem, ilością schorzeń przewlekłych i długością zamieszkiwania w placówce. Wykazano, że im wyższa samoocena sytuacji materialnej i lepsza samoocena zdrowia, tym częściej seniorzy swoją satysfakcję z życia oceniali wysoko. Brak akceptacji choroby (8-18 pkt.) stwierdzono w grupie 49,4% seniorów. Średni poziom akceptacji choroby (19-29 pkt.) przejawiało 46,3% osób, a w dobrym stopniu akceptowało chorobę tylko 4,4% seniorów. Wnioski: Aktywność fizyczna badanych seniorów jest niewystarczająca, nikt z seniorów mieszkających w Domach Pomocy Społecznej nie osiągnął wysokiego poziomu aktywności. Jakość i satysfakcja życia mieszkańców domów pomocy społecznej była niska i często zależała od długości pobytu w placówce. Większość badanych nie podejmowało żadnych form aktywności. Formy aktywizacji podopiecznych domów pomocy społecznej są niezadowalające.
Analiza wybranych działań prozdrowotnych w codziennej praktyce lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej na terenie województwa podkarpackiego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-10-03) Hubert-Lutecka, Agnieszka
Głównym celem pracy była ocena częstości udzielanego przez lekarzy POZ poradnictwa z zakresu sposobu odżywiania się, aktywności fizycznej i kontroli masy ciała u dorosłych pacjentów, z perspektywy lekarzy i pacjentów. Badanie przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki wywiadu i ankiety, przy użyciu narzędzi badawczych stanowiących dwa anonimowe kwestionariusze ankiety: standaryzowany kwestionariusz ankiety przeznaczony dla lekarzy POZ oraz autorski kwestionariusz ankiety przeznaczony dla pacjentów. Badaną próbę stanowili lekarze POZ i świadczeniobiorcy usług zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, mieszkańcy obszaru województwa podkarpackiego podzielonego na 25 powiatów. W badaniu wzięło udział 309 lekarzy POZ oraz 1023 pacjentów korzystających z porad lekarza POZ praktykującego w wylosowanej placówce. Prawie wszyscy lekarze POZ objęci badaniem, deklarowali dokonywanie oceny sposobu odżywiania, aktywności fizycznej i wskaźnika BMI oraz udzielanie poradnictwa w tym zakresie. Wiek, płeć i BMI lekarza POZ miały wpływ na częstość oceny diety, aktywności fizycznej i kontroli masy pacjentów oraz na częstość udzielanego przez nich poradnictwa (p<0,05). Większość pacjentów objętych badaniem wskazała, że lekarz POZ nigdy nie oceniał ich diety/sposobu odżywiania, poziomu aktywności fizycznej, ani wskaźnika BMI. Lekarze POZ istotnie częściej deklarowali, że oceniają dietę i aktywność fizyczną pacjentów oraz udzielają porad z tego zakresu, niż pacjenci potwierdzali dokonywanie takiej oceny i udzielanie wspomnianego poradnictwa.
Ocena sprawności funkcjonalnej i jakości życia po urazie rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym u osób aktywnych i nieaktywnych fizycznie
(2015-05-29) Szeliga, Ewa
Wstęp. Urazy rdzenia kręgowego stanowią jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności w Polsce i na świecie. Niedowład czterokończynowy, ograniczenia związane z wykonywaniem podstawowych czynności w życiu codziennym, brak pełnej autonomii, problemy psychospołeczne to następstwa jakie towarzyszą pacjentom po urazach rdzenia w części szyjnej. Ze względu na konsekwencje – głównie niedowład ruchowy i siedzący tryb życia, wynikające z uszkodzeń kręgosłupa, dużą wagę przywiązuje się do aktywności fizycznej u osób doznających tego typu urazów. Cel pracy. Kierując się wagą problemu, postanowiono ocenić sprawność funkcjonalną u osób po urazie rdzenia kręgowego w części szyjnej kręgosłupa oraz sprawdzić jakie czynniki determinują stan funkcjonalny w badanej grupie. Zwrócono także uwagę na jakość życia oraz czynniki, które mogą mieć wpływ na subiektywne i obiektywne wskaźniki zadowolenia z życia badanej zbiorowości. Materiał i metody. W badaniu wzięło udział 80 osób po poprzecznym uszkodzeniu rdzenia kręgowego w części szyjnej. Badaną grupę stanowili mężczyźni w wieku 20 – 50 lat, z których 40 (50%) badanych zostało zakwalifikowanych do grupy aktywnych fizycznie – osoby trenujący sport na wózkach, oraz 40 (50%) badanych do grupy nieaktywnych fizycznie – osoby niepodejmujące żadnej aktywności ruchowej. Mężczyzn aktywnych fizycznie klasyfikowano na podstawie uczestnictwa w zorganizowanych zajęciach – rugby na wózkach. Minimalny czas uczestnictwa wynosił 90 min./dziennie 2 razy w tygodniu. Osoby z grupy nieaktywnych fizycznie, prowadziły bierny tryb życia, nie uczestniczyli w żadnych zajęciach rekreacyjnych. Badanie zostało przeprowadzone z użyciem następujących narzędzi: 1. Kwestionariusza własnego autorstwa zawierającego metryczkę, dane o stylu życia, stanie zdrowia badanego. 2. Konstancińskiej Skali Funkcjonalnej 3. Standaryzowanego kwestionariusza oceny jakości życia WHOQOL-Bref 4. Skali Depresji Becka Wyniki. W badaniu stwierdzono wysoce istotne różnice w ocenie stanu funkcjonalnego osób pomiędzy grupą aktywnych fizycznie mężczyzn a osób nieaktywnych fizycznie. Badane osoby, podejmujące regularną aktywność ruchową uzyskały lepsze wyniki we wszystkich ocenianych czynnościach. Największe różnice były widoczne w aktywnościach związanych z toaletą i ubieraniem się. Mycie się, wdziewanie poszczególnych części garderoby - zakładanie skarpet, rękawiczek, zapinanie guzików nie stanowiło problemu dla większości osób z grupy aktywnych fizycznie, natomiast tylko nieliczne osoby z grupy nieaktywnych fizycznie były w stanie samodzielnie poradzić sobie z tymi czynnościami. Różnice pomiędzy grupami były widoczne także w ocenie jakości życia. Mężczyźni podejmujący regularna aktywność fizyczną lepiej oceniali poszczególne aspekty związane z zadowoleniem z życia oraz samooceną stanu zdrowia, aniżeli aniżeli osoby z grupy nieaktywnych fizycznie. Odmienne wyniki były także w ocenie stanu emocjonalnego pomiędzy badanymi grupami. Osoby z grupy aktywnych fizycznie rzadziej odczuwały przygnębienie i obniżony nastrój w porównaniu z mężczyznami niepodejmującymi aktywności ruchowej. Wnioski. W wyniku badań stwierdzono, że podejmowana regularnie aktywność fizyczna wiąże się z lepszą sprawnością fizyczną, a także wyższą samooceną jakości życia wśród osób po urazach rdzenia kręgowego. Przeprowadzone badanie wykazało również, że osoby uprawiające rugby na wózkach są w większym stopniu niezależne, co wpływa na lepsze funkcjonowanie w życiu codziennym. Słowa kluczowe: uraz rdzenia kręgowego, jakość życia, sprawność funkcjonalna, aktywność fizyczna.
Poziom aktywności fizycznej dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 w zależności od metody stosowanej insulinoterapii
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-04-11) Czenczek- Lewandowska, Ewelina
Wstęp: Wysiłek fizyczny warunkuje prawidłowe funkcjonowanie organizmu oraz zachowanie zdrowia fizycznego i psychicznego w całym okresie życia. Obecnie obserwuje się ograniczenie aktywności fizycznej zarówno w populacji dorosłych, jak i dzieci i młodzieży. Obecność choroby przewlekłej, np. cukrzycy może stanowić dodatkowe obciążenie. Cele pracy: 1. Ocena aktywności fizycznej dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 w zależności od stosowanej metody insulinoterapii, tj. z wykorzystaniem penów lub pompy insulinowej. 2. Porównanie aktywności fizycznej dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 z grupą kontrolną dzieci zdrowych. 3. Ocena zależności pomiędzy aktywnością fizyczną dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 a stopniem wyrównania choroby (HbA1c). Materiał i metody: Badanie aktywności fizycznej przeprowadzono wśród 330 dzieci między 6 a 18 r.ż. Grupę badaną stanowiło 215 dzieci z cukrzycą typu 1, których wyniki porównano ze 115 zdrowymi rówieśnikami. Do oceny wykorzystano akcelerometr, noszony przez badanych na talii bioder w okresie 7 dni. Trzykrotnie dokonano pomiaru masy i wysokości ciała, z wykorzystaniem medycznej wagi elektronicznej. Wyznaczone wskaźniki uzupełniono o wyniki z badań ankietowych (Karta Informacyjna Opieki Pediatrycznej, kwestionariusze jakości życia tj. PedsQL 4,0, moduł cukrzycowy 3,2). Stopień wyrównania choroby określono średnią wartością HbA1c z roku poprzedzającego badanie. Wyniki: Analiza współczynników aktywności fizycznej w zależności od stosowanej metody insulinoterapii wykazała istotną różnicę w zakresie jednego parametru związanego z czasem spędzonym sedenteryjnie. Wyższe wartości mediany odnotowano dla średniej długości czasu przerw sedenteryjnych (SB) w grupie korzystającej z penów (p = 0,043). Zalecaną normę aktywności fizycznej od umiarkowanej do intensywnej (MVPA) spełniło 40,4 % vs. 36,8% dzieci z cukrzycą typu 1. Większość wskaźników aktywności fizycznej posiadała znacznie wyższą wartość mediany w grupie kontrolnej (p < 0,001), co świadczy o wyższej aktywności fizycznej dzieci zdrowych. Nie wykazano istotnego związku aktywności fizycznej i HbA1c. Wnioski: 1. Poziom aktywności fizycznej dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 nie jest zależny od metody stosowanej insulinoterapii. 2. Poziom aktywności fizycznej dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 jest niższy w porównaniu ze zdrowymi rówieśnikami. 3. Poziom aktywności fizycznej dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 jest niezależny od stopnia wyrównania choroby (HbA1c).
Wpływ aktywności fizycznej i wybranych okołoporodowych czynników ryzyka na występowanie nadciśnienia tętniczego krwi u dzieci.
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-06-04) Weres, Aneta
Wstęp. W związku z narastającą częstotliwością występowania nadciśnienia tętniczego na świecie, profilaktyka stała się ważną inicjatywą na rzecz zdrowia publicznego. Jednym z kierunków profilaktyki kardiologicznej jest wykrywanie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych już w dzieciństwie. Dzieci stanowią najbardziej elastyczną i podatną na korzystne zmiany grupę, wśród której zasady zdrowego stylu życia należy wprowadzać jak najwcześniej. Dane epidemiologiczne wskazują, że aktywność fizyczna jest powszechnie zalecana, jako ważna, modyfikowalna składowa stylu życia, która może pomóc w obniżeniu ryzyka nadciśnienia tętniczego. Bez odpowiedzi pozostają pytania odnośnie objętości, intensywności, czasu trwania aktywności oraz czy siedzący tryb życia niezależnie od poziomu aktywności fizycznej odgrywa rolę w rozwoju nadciśnienia tętniczego. Szczegółowe zalecenia dotyczące poziomu aktywności są potrzebne, zwłaszcza w odniesieniu do płci, grup wiekowych, a zwłaszcza do dzieci, u których ryzyko wystąpienia nadciśnienia może być zwiększone czynnikami okołoporodowymi. Zrozumienie tych zależności pozwoli na wczesne wdrażanie profilaktyki. Cel pracy. Ocena wpływu aktywności fizycznej i wybranych czynników okołoporodowych na występowanie nadciśnienia tętniczego u dzieci w wieku 3-15 lat. Materiał i metoda. Badaniem objęto 1002 dzieci w wieku 4-15 lat, 52,6 % chłopców oraz 47,4% dziewcząt. U dzieci zostały wykonane pomiary wzrostu, masy ciała, analiza składu masy ciała, pomiar ciśnienia tętniczego krwi przy użyciu metody oscylometrycznej. Informacje dotyczące czynników okołoporodowych ( masa/długość urodzeniowa, długość trwania ciąży, rodzaj porodu, wiek matki w chwili porodu, przyrost masy ciała matki w ciąży), pochodziły z książeczek zdrowia badanych dzieci. Aktywność fizyczną oceniono przy użyciu akcelerometru Actigraph wGT3X-BT, a czas rejestrowania wynosił 7 dni. Do analizy włączono dzieci, które uzyskały, co najmniej 500 minut mierzonego czasu, w minimum 3 dni robocze i 1 dzień wolny. Oceniono liczbę kroków w ciągu dnia, całkowitą aktywność fizyczną, lekką aktywność fizyczną, MVPA, wydatek energetyczny i czas spędzony w aktywności siedzącej. Wyniki. W badanej populacji wykazano częstość skurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 95 centyla u 8% dzieci (8% dziewcząt i 8% chłopców), natomiast rozkurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 95 centyla u 14% dzieci (16% dziewcząt, 13,3 % chłopców). Nie wykazano wpływu masy urodzeniowej ( p=0,257) oraz długości urodzeniowej (p=0,066) na nadciśnienie tętnicze. Zaobserwowano, że cięcie cesarskie ma większy wpływ na podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi w porównaniu z porodem siłami natury (43,5% vs. 38,8). Nadciśnienie tętnicze natomiast częściej występowało u dzieci urodzonych naturalnie (23,5% vs. 20%). Nie stwierdzono istotnego statystycznie związku pomiędzy występowaniem nadciśnienia tętniczego, a przedwczesnym porodem. Wiek matki nie wpływa na prawdopodobieństwo wystąpienia podwyższonego ciśnienia tętniczego. Większy przyrost masy ciała matki w trakcie ciąży może wpływać na wyższe wartości ciśnienia tętniczego u potomstwa (p=0,061).Średnia dzienna aktywność MVPA wynosiła w grupie z nadciśnieniem 62,7 minuty. W grupie dzieci 7-11 lat spełniających normę 60 minut aktywności MVPA/dzień stwierdzono nadciśnienie u 18,7% natomiast wśród osób o mniejszej aktywności fizycznej 25 %. Dzieci z nadciśnieniem wykonują mniej kroków w ciągu dnia w porównaniu z dziećmi z prawidłowym ciśnieniem tętniczym. W grupie 7-11 lat 8800 kroków/dzień vs.9600 ( p=0,006), w grupie 12-15 lat 8200 vs.9400 (p= 0,01). Wśród dzieci, które spełniają normę 11500 kroków dziennie, nadciśnienie tętnicze występuje u 11,1% dzieci, wśród dzieci wykonujących poniżej 11500 kroków dziennie, nadciśnienie występuje u 22% (p = 0,001). W grupie osób z nadciśnieniem tętniczym wydatek energetyczny jest dużo mniejszy w porównaniu z dziećmi z ciśnieniem tętniczym prawidłowym, z wyjątkiem grupy 12-15 gdzie jest on większy w porównaniu do dzieci zdrowych. Wnioski. 1. W badanej populacji wykazano częstość skurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 95 centyla u 8% dzieci (u 8% dziewcząt i u 8% chłopców), natomiast rozkurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 95 centyla u 14% dzieci (u 16% dziewcząt i u 13,3 % chłopców). nieniem tętniczym mają bardzo istotnie niższy poziom tkanki mięśniowej w porównaniu z dziećmi zdrowymi. 2. Aktywność fizyczna a nadciśnienie tętnicze u dzieci. • Dzieci i młodzież z nadciśnieniem tętniczym wykazują niższy poziom aktywności fizycznej w porównaniu do dzieci zdrowych. • Występuje istotnie mniejsze ryzyko nadciśnienia tętniczego u dzieci przy spełnianiu normy 11500 kroków dziennie. • Wydatek energetyczny dzieci z nadciśnieniem tętniczym i otyłością, pomimo mniejszej aktywności fizycznej jest większy w porównaniu z dziećmi zdrowymi. • Więcej czasu przeznaczonego przez dzieci i młodzież na aktywność średnią do umiarkowanej MVPA wiąże się z niższym poziomem ciśnienia tętniczego krwi, niezależnie od czasu spędzanego w aktywności siedzącej. 3. Wybrane okołoporodowe czynniki ryzyka a występowanie nadciśnienia tętniczego u dzieci. • Częstość występowania nadciśnienia tętniczego u dzieci z masą urodzeniową odpowiednią do wieku ciążowego AGA maleje z wiekiem. • Długość urodzeniowa może być potencjalnym czynnikiem ryzyka nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży. • Cięcie cesarskie zwiększa ryzyko wystąpienia podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego w dzieciństwie. • Poród przedwczesny nie stanowi czynnika ryzyka nadciśnienia tętniczego w dzieciństwie. • Wiek matki w chwili urodzenia dziecka nie wpływa na wystąpienie nadciśnienia tętniczego w dzieciństwie. • Przyrost masy ciała matki w ciąży może być potencjalnym czynnikiem ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego u dziecka.
Wpływ aktywności fizycznej i wybranych okołoporodowych czynników ryzyka na występowanie nadwagi i otyłości u dzieci.
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-05-24) Baran, Joanna
Wprowadzenie: Otyłość u dzieci jest znaczącym problemem zdrowia publicznego na całym świecie. Regularna aktywność fizyczna u dzieci jest jednym z głównych zaleceń mających na celu profilaktykę lub zmniejszenie częstości występowania otyłości u dzieci. Cele pracy: 1) Określenie częstości występowania nadwagi i otyłości w badanej grupie. 2) Analiza wpływu aktywności fizycznej na wystąpienie nadwagi i otyłości u badanych dzieci. 3) Analiza wpływu wybranych okołoporodowych czynników ryzyka na wystąpienie nadwagi i otyłości u badanych dzieci. Materiał i metody: Badaniem objęto 1300 dzieci z wybranych Przedszkoli, Szkół Podstawowych i Gimnazjów województwa podkarpackiego. Po uzyskaniu pisemnej zgody rodziców do badania zakwalifikowano 1196 dzieci. 74 osoby miały niewystarczający czas nagrywania w dni tygodnia, 86 osób miało niewystarczający czas nagrywania w dni wolne (sobota-niedziela), a 34 osoby nie osiągnęły wystarczającej liczby dni tygodnia i weekendów. Ostatecznie do analizy włączono 1002 dzieci (527 chłopców i 475 dziewczynek). Każdy uczestnik badany był w stanie na czczo, a kolejne pomiary wykonywane były w godzinach porannych. U każdego dziecka wykonano pomiar masy i wysokości ciała, analizę składu masy ciała, 7-dniową ocenę aktywności fizycznej. Dodatkowo rodzice wypełnili kwestionariusz ankietowy zawierający informacje o dziecku i rodzinie oraz dostarczyli kserokopię książeczki zdrowia dziecka i karty ciążowej matki. Pomiar wysokości ciała wykonano z wykorzystaniem stadiometru Seca 213. Masę ciała i skład masy ciała oceniono za pomocą analizatora Tanita BC 420 MA. Aktywność fizyczną oceniono z wykorzystaniem akcelerometru Actigraph wGT3X-BT Monitor. Na przeprowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Rzeszowskiego nr 18/12/2015 z dnia 2 grudnia 2015r. Wyniki: Wykazano, że 9,4% badanych dzieci miało nadwagę, a 6,5% było otyłych. Zarówno w grupie dziewcząt jak i chłopców najwięcej dzieci miało masę ciała w normie (72,4% vs. 75,1%). Nadwagę odnotowano u 9,7% dziewcząt i 10,8% chłopców a otyłość u 7,6% dziewcząt i 5,5% chłopców. W badanej grupie odnotowano również, że 10,3% dziewcząt i 8,6% chłopców ma niedobór masy ciała. Dzieci z nadwagą lub otyłością mają znamiennie wyższy udział czasu spędzanego siedząc (p=0,037*) i mniejszy udział czasu w aktywności fizycznej intensywnej (p=0,037*). U dzieci spędzających <60min. dziennie w aktywności od umiarkowanej do intensywnej, ryzyko wystąpienia nadwagi lub otyłości było większe niż u dzieci z aktywnością fizyczną >60min. dziennie. Porównanie rozkładu masy i długości urodzeniowej pomiędzy dziećmi mającymi BMI w normie i BMI powyżej normy wykazało statystycznie istotne różnice jedynie w przypadku długości urodzeniowej dzieci 1215-letnich (p=0,048*) i w grupie 12-15-letnich chłopców (p=0,003**). Wykazano, że zarówno dzieci, które urodziły się z masą ciała prawidłową w stosunku do wieku ciążowego jak i dzieci ze zbyt niską urodzeniową masą ciała, u których czas dziennej aktywności fizycznej MVPA nie przekracza rekomendowanych 60 min. są bardziej narażone na wystąpienie nadwagi i otyłości niż dzieci z aktywnością powyżej 60min. Ryzyko jest większe wśród dzieci ze zbyt niską urodzeniową masą ciała. Większy przyrost masy ciała matki w trakcie ciąży to czynnik sprzyjający wystąpieniu większej masy urodzeniowej noworodka (p=0,031* dla całej grupy badanej i p=0,024* dla dziewczynek. Wnioski: 1) Płeć i miejsce zamieszkania nie są czynnikami różnicującymi częstość występowania nadwagi i otyłości w badanej grupie. 2) Występowanie nadwagi i otyłości zależało od wieku badanych. 3) Płeć i wiek silnie różnicują poziom aktywności fizycznej. 4) Tylko połowa badanych spełniała rekomendacje dotyczące spędzania minimum 60 minut dziennie w aktywności MVPA i tylko niecałe 30% spełnia normy średniej dziennej liczby kroków. 5) Poziom aktywności fizycznej wpływa na częstość występowania nadwagi i otyłości. Dzieci z nadwagą i otyłością spędzały mniej czasu dziennie w aktywności MVPA, miały mniejszą liczbę kroków dziennie i mniejszą liczbę CPM. 6) Wśród dziewcząt 12-15-letnich z aktywnością <60 min. dziennie, występowanie nadwagi i otyłości było dwukrotnie większe niż u dziewcząt spełniających rekomendacje. 7) Urodzeniowa masa ciała jest dodatnio powiązana z centylem BMI jednak nie wykazano istotnych różnic w jej wartościach między dziećmi z nadwagą i otyłością a dziećmi z prawidłową masą ciała. 8) Długość urodzeniowa powiązana jest z niższym centylem BMI jedynie wśród chłopców 12-15letnich. 9) Przyrost masy ciała matki w ciąży jest czynnikiem sprzyjającym powstawaniu nadwagi i otyłości u dziecka.
Zjawisko smartfonizacji a aktywność fizyczna uczniów szkół ponadpodstawowych na Podkarpaciu
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-03-03) Rękas, Magdalena
Wstęp: Dostęp do Internetu i smartfonu jest czymś naturalnym dla pokolenia nastolatków, którzy są nieustannie online. Jak wynika z licznych badań uczniowie szkół ponadpodstawowych posiadają na własność smartfon na stałe połączony z siecią. Ten mały przenośny komputer w obecnych czasach zastępuje im wiele urządzeń. Młodzi użytkownicy doceniają wszystkie aspekty wykorzystywania smartfonu i traktują go jako niezbędny element swojej codzienności. To zmiana pokoleniowa, którą dostrzegamy od kilku lat. Współczesny nastolatek intensywnie korzysta z mediów cyfrowych, a dostęp do internetu traktuje jako coś oczywistego. Wygoda, dostępność, natychmiastowość, liczne możliwości zapewniające rozrywkę i sposób na wypełnienie dnia, to dla niego ogromna wartość. Jednak potrzeba umiejętnego korzystania z dobrodziejstw cyfrowej rewolucji to równie duże wyzwanie. Nieumiejętne i nieprawidłowe korzystanie ze smartfonu może nieść ze sobą poważne zagrożenia. Doniesienia z przeprowadzonych, licznych badań wskazują najczęściej na: odnotowywany spadek zainteresowania ruchem i aktywnością fizyczną wśród młodzieży, jak również wzrost populacji otyłej oraz z nadwagą. Niniejsze badania pozwalają określić, czy przyczyną spadku zainteresowania aktywnością fizyczną, nadwagi i otyłości jest fascynacja smartfonem i spotkania online. Cel pracy: Celem pracy było poznanie jak również poszerzenie wiedzy dotyczącej zjawiska smartfonizacji i określenie stopnia aktywności fizycznej oraz nadwagi i otyłości wśród młodzieży szkół ponadpodstawowych z województwa podkarpackiego. Materiał i metody: Badaniem objęto grupę 460 uczniów szkół ponadpodstawowych z województwa podkarpackiego, w tym 48,9% kobiet (N=225) oraz 51,1% mężczyzn (N=235). Badania zostały przeprowadzone metodą sondażu diagnostycznego za pomocą ankiety z wykorzystaniem autorskiego kwestionariusza jako narzędzia badawczego i Kwestionariusza do Badania Uzależnienia od Telefonu Komórkowego E. Potempskiej i B. Pawłowskiej oraz Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej IPAQ w wersji krótkiej. Wszystkim uczestnikom badania dokonano pomiaru: masy ciała, wzrostu, obwodu talii i pasa. Dodatkowo 100 ankietowanych osób wyraziło zgodę na ocenę aktywności fizycznej mierzonej za pomocą akcelerometru Actigraph wGT3-BT Monitor. Wyniki: Młodzież szkół ponadpodstawowych województwa podkarpackiego spełnia kryteria uzależnienia od telefonu komórkowego wynikające z testu KBUTK autorstwa B. Pawłowskiej i E. Potembkiej. Analiza danych KBUTK pozwoliła określić, że zagrożonych uzależnieniem od telefonu było 32,2% uczniów. Grupa ponad 6% badanych uzyskała wyniki wysokie odpowiadające uzależnieniu od telefonu komórkowego. Brak uzależnienia prezentowała grupa 61,7% ankietowanych. Przeprowadzone badanie wykazało, że brak uzależnienia od telefonu komórkowego dotyczył częściej badanych z wysokim poziomem aktywności fizycznej. Wybrane czynniki socjodemograficzne warunkują występowanie uzależnienia od telefonu komórkowego. Analiza zgromadzonego materiału badawczego pozwoliła stwierdzić, że ogólny wskaźnik uzależnienia od telefonu komórkowego był istotnie statystycznie wyższy (p<0,0001) wśród kobiet niż wśród mężczyzn. Uzależnienie od telefonu komórkowego dotyczyło częściej uczniów technikum/ zasadniczej szkoły zawodowej oraz osób mieszkających w bloku. Badania własne pozwoliły stwierdzić, że występowanie u młodzieży nadwagi/ otyłości nie wpływało znacząco na poziom uzależnienia od telefonu, jednakże uczniowie z podwyższonym wskaźnikiem BMI oraz wyższymi wartościami centyla BMI, to częściej osoby uzależnione od telefonu komórkowego. W grupie prawie 15% badanych stwierdzono nadwagę, a u niespełna 3% osób otyłość. Otyłość/nadwaga nie wpływała bezpośrednio na uzależnienie od telefonu komórkowego. Przeprowadzone badanie potwierdza, że wybrane czynniki socjodemograficzne różnicują poziom aktywności fizycznej deklarowanej przez ankietowanych, mierzonej za pomocą akcelerometru Actigraph wGT3-BT Monitor i Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej IPAQ. Wyniki badań (wg IPAQ i akcelerometru ActiGraph) wykazały, że respondenci z wysokim poziomem aktywności fizycznej, to częściej mężczyźni, uczniowie technikum/ ZSZ, mieszkańcy miast oraz osoby mieszkające w domu jednorodzinnym. Analiza wyników badań Międzynarodowego Kwestionariusza Aktywności Fizycznej IPAQ pozwoliła określić, iż poziom aktywności fizycznej znacząco zależał od płci. Wykazano, że istotnie statystycznie wyższe wskaźniki aktywności fizycznej uzyskali mężczyźni, niż kobiety. Dotyczyło to intensywnego wysiłku fizycznego (p<0,0001). Kobiety częściej posiadały niewystarczający (28,9%) lub wystarczający (26,2%) poziom aktywności fizycznej. Wysoki poziom aktywności fizycznej dotyczył częściej mieszkańców miast (59,0%), zaś poziom wystarczający częściej mieszkańców wsi (23,7%). Niewystarczający poziom aktywności fizycznej (≤ 600 MET*min.*tydz.) potwierdzono u co czwartego ucznia. Wysoki poziom aktywności fizycznej (≥ 1500 MET*min.*tydz.) reprezentowała grupa 54,3% respondentów. Analiza danych z akcelerometru Actigraph wGT3-BT Monitor wykazała, że średnia liczba kroków wykonanych w ciągu dnia to niemal 9 tys. Średnia liczba kalorii zużytych podczas aktywności wyniosła nieco ponad 2,5 tys., co przekłada się na niemal 400 kcal dziennie. Czas jaki badani spędzali w aktywnościach siedzących stanowił 84% wszystkich aktywności. Tylko 11% czasu związanego z aktywnością fizyczną przypadało na wysiłek lekki, a po 2% na wysiłek umiarkowany lub intensywny. Analiza badań wykazała, że zalecaną normę WHO średniego czasu w aktywności spełniało 50,0% ankietowanych, które nosiły akcelerometr – nastolatkowie uzyskały wynik równy 60 minut lub więcej/ dzień. Ankietowani z niewystarczającym poziomem aktywności fizycznej, to częściej badani z wyższym centylem BMI i osoby z wyższym wskaźnikiem BMI. Wnioski: Zapobieganie uzależnieniom od telefonu, czy smartfonu powinno wdrażać się już wśród dzieci, a więc to przede wszystkim rodzice powinni nadzorować oraz ograniczać czas spędzania dziecka z telefonem. Niestety dzieci w wieku przedszkolnym dostają telefon do zabawy od rodziców w celu zorganizowania im chwili do oglądnięcia bajek, czy gier. Potrzeba zainicjonowana kampanii społecznościowej skierowanej do rodziców i poświęconej tematyce skutków nadużywania telefonu i smartfonu u dzieci. Należy również kontynuować kampanie społecznościowe promujące aktywność fizyczną takie jak np. „Siła odruchu” i „Stop zwolnieniom z WF”. Jak wynika z badań prewencja uzależnienia od telefonu komórkowego powinna być skierowana głównie do kobiet, uczniów technikum/ZSZ oraz mieszkańców bloków. Ankietowani uzależnieni od telefonu komórkowego uzyskali również większe wartości BMI, stąd wskazanie do ograniczenia użytkowania smartfonów, aby uniknąć chorób cywilizacyjnych spowodowanych wysokimi wartościami BMI. Poziom aktywności fizycznej młodzieży uczęszczającej do szkół ponadpodstawowych województwa podkarpackiego był zadowalający. Należy zwrócić uwagę na fakt, że wraz ze wzrostem aktywności fizycznej zmniejszało się ryzyko uzależnienia od telefonu komórkowego. W związku z powyższym wynikiem należy kłaść większy nacisk na aktywność fizyczną wśród młodzieży. Przeciwdziałanie otyłości i nadużywaniu telefonu komórkowego powinno być wdrożone już od najmłodszych lat. Działania edukacyjne należy rozpocząć w szkole podstawowej. Ważna jest rola rodziców w wdrażaniu i kształtowaniu zasad zdrowego trybu życia. Autorytetem dla małych dzieci są rodzice, co stawia przed rodzicami wielkie wyzwanie, aby to oni byli dobrym przykładem do naśladowania. Zainteresowania aktywnością fizyczną może przejawiać się w różnych formach, począwszy od osobistej porannej gimnastyki, po przeróżne dyscypliny sportowe. Dziecko, które będzie obserwowało aktywnych rodziców, z pewnością będzie włączało się do udziału w ćwiczeniach. Dzięki podejmowanej wspólnie z rodzicami aktywności fizycznej i spędzanym wolnym czasie razem, dzieci czują się bezpiecznie, rozładowują stres, a przede wszystkim zapobiegają chorobom, które stają się następstwem otyłości i nadwagi. Należy również pamiętać, że prozdrowotny tryb życia może być i powinien być kształtowany przez szkołę, nauczycieli, grupy rówieśnicze jak również za pomocą środków masowego przekazu. Wielkie nadzieje pokładać można obecnie w aplikacjach prozdrowotnych oraz w Smartwatch. Narzędzia te można wykorzystywać jako mobilizacja do podejmowania aktywności fizycznej. W smartwatchu znajdziemy ciekawe informacje o pokonanym dystansie, spalonych kaloriach, wykonanych ilościach kroków czy raportach z przebiegu treningu. Takie dane mogą posłużyć do porównywania się z rówieśnikami, co może stać się motywacją do aktywności fizycznej. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że niniejsze badania były przeprowadzone tuż przed pandemią COVID – 19. Można domniemywać, iż w okresie pandemii wyniki te mogłyby ulec zmianie. Można również przypuszczać, że wyniki badań byłyby teraz mniej optymistyczne, ze względu na zamknięcia obiektów sportowych i rekreacyjnych w czasie pandemii.

Przeglądaj

Przeglądanie Doktoraty (KNM) / Doctoral Theses (CoMS) według Temat "aktywność fizyczna"