Doktoraty (KNM) / Doctoral Theses (CoMS)
URI dla tej Kolekcji
Przeglądaj
Przeglądanie Doktoraty (KNM) / Doctoral Theses (CoMS) według Tytuł
Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 137
Wyniki na stronie
Opcje sortowania
- PozycjaAktywność i formy aktywizacji seniorów w Domach Pomocy Społecznej(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-06-02) Kaczor-Pyter, BogusławaWstęp: Problem starzenia się społeczeństw jest procesem globalnym, dotyczącym niemal wszystkich państw na świecie. Zmiany demograficzne zmuszają do refleksji nad stanem przygotowań współczesnych społeczeństw do rosnącego zapotrzebowani na usługi opiekuńczo -lecznicze. Starzenie się społeczeństw jest ważnym zagadnieniem w polityce społecznej państwa. W Polsce dominującą formą opieki nad seniorem jest rodzina, która nie zawsze jest w stanie zapewnić właściwą opiekę starszym, często mało sprawnym członkom rodziny. Niewydolność opiekuńcza rodzin, przemiany współczesnych rodzin i wydłużenie życia ludzkiego jest czynnikiem zwiększającym zapotrzebowanie na pomoc instytucjonalną. Domy pomocy społecznej często są dla seniora domem, a personel sprawujący opiekę niejednokrotnie zastępuje przyjaciół i najbliższą rodzinę. Każdy rodzaj podejmowanej aktywności i aktywizacji powoduje, że senior pozostaje samodzielny i niezależny od innych co daje mu możliwość pozostania w środowisku zamieszkania. Każdy rodzaj aktywności który podejmuje osoba starsza w celu zaspokojenia potrzeb życiowych lub realizacji własnych zainteresowań jest powodem zwiększającym satysfakcję i poprawiającym jego jakość życia. Seniorzy, świadomi korzystnych skutków własnej aktywności chętniej podejmują pracę nad sobą, dla zachowania dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. Cel pracy: Głównym celem pracy jest analiza aktywności i form aktywizowania seniorów w Domach Pomocy Społecznej na Podkarpaciu. Materiał i metoda: Badanie przeprowadzono od kwietnia do października 2019 roku wśród 320 podopiecznych Domów Pomocy Społecznej na Podkarpaciu. Kwestionariusz wywiadu został przeprowadzony z uczestnikami metodą kontaktu bezpośredniego, w podmiotach które po wylosowaniu wyraziły zgodę na przeprowadzenie planowanego badania w ich placówce. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu, i sześciu skal standaryzowanych: Mini Mental State Examination (MMSE), Activities of Daily Living (ADL), World Health Organizaton Quality of Life Test Bref (WHOQOL Bref), Satisfaction of Life Scale (SWLS), Acceptance of Illens Scale (AIS), International Physical Activitty Questionnaire (IPAQ). Wyniki badań: Głównym powodem zamieszkania i korzystania z opieki w Domu Pomocy Społecznej był brak osób mogących sprawować opiekę, wielochorobowość i konieczność wsparcia stanu funkcjonalnego badanych. Średnia liczba jednostek chorobowych u badanych wyniosła 4,19±1,14. Każdy z badanych chorował przynajmniej na jedną chorobę przewlekłą. Mimo zadowolenia i dobrej oceny oferowanej pomocy przez pracowników domów pomocy społecznej, nie brakowało także trudnych chwil w życiu mieszkańców. Dla seniorów najtrudniejszym elementem pobytu w placówce byli współlokatorzy, z którymi badani musieli zamieszkiwać, gdyż nie wszystkie placówki dysponowały pokojami jednoosobowymi. Czas wolny seniorzy spędzali głownie biernie, leżąc w łóżku lub oglądając telewizję , a co trzecia osoba (33,4%) w czasie wolnym słuchała radia. Spośród oferowanych form aktywizowania mieszkańcy najczęściej wykorzystywali: gimnastykę poranną 81,6% oraz krótki spacer wybierany przez 78,4% osób. Częstą metodą aktywizacji wykorzystywaną była muzykoterapia (73,8%), przy czym dominowała forma bierna. Poziom aktywności fizycznej, oceniony przy pomocy IPAQ wynosił wyniósł 408,06±266,33 MET*min./tydz. Czas siedzenia w dni powszednie wyniósł średnio 266,55±109,24 min./ dzień i wahał się od 30 minut do 600 minut. Ogólny poziom aktywności fizycznej, w zdecydowanej większości niewystarczający (76,%).przypadku 76,6% seniorów był niewystarczający (MET*min./ tydz. < 600). Czynnikami utrudniającymi korzystanie z proponowanych przez DPS form aktywności były najczęściej zgłaszane przez badanych problemy zdrowotne 85,6% oraz brak chęci do podejmowania aktywności. Ponad połowa badanych (52,2% ) nie uczestniczyła w proponowanych formach aktywizacji obawiając się braku akceptacji przez innych mieszkańców, w nielicznych przypadkach powodem były bariery architektoniczne (5,3%). Aktywność fizyczna seniorów nie zależała w sposób istotny (p=0,8503) od czasu przebywania w DPS. Zajęcia manualne były preferowaną formą aktywności dla 48,1% badanych, natomiast rzadziej wskazywano bibułkarstwo, (34,7%) czy gry stolikowe (28,1%). Większość badanych seniorów (77,8%) to osoby sprawne funkcjonalnie w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego. Wiek seniorów nie wpływał istotnie na stan funkcjonalny, bardziej sprawne były kobiety (81,1%) niż mężczyźni (68,3%). Wykazano, że seniorzy w wieku 80 lat i więcej posiadali istotnie wyższą jakość życia w domenie socjalnej (p=0,0182) i środowiskowej (p=0,0206) w porównaniu do osób poniżej 80 roku życia. Brak było natomiast znaczących różnic w jakości życia w dziedzinie somatycznej i psychologicznej a wiekiem seniorów. Poziom wykształcenia seniorów w sposób istotny wpływał na jakość ich życia. Im wyższy poziom wykształcenia badanych tym lepsza jakość życia. Stwierdzono, że seniorzy przebywający w DPS co najmniej 5 lat posiadali istotnie wyższą jakość życia w domenie środowiskowej (64,60 pkt.), niewielkie różnice (p=0,0891) wskazano również w dziedzinie socjalnej. Niski poziom satysfakcji z jakości życia posiadało 62,8% seniorów. Nie wykazano związku satysfakcji z wiekiem, płcią, stanem cywilnym, wykształceniem, ilością schorzeń przewlekłych i długością zamieszkiwania w placówce. Wykazano, że im wyższa samoocena sytuacji materialnej i lepsza samoocena zdrowia, tym częściej seniorzy swoją satysfakcję z życia oceniali wysoko. Brak akceptacji choroby (8-18 pkt.) stwierdzono w grupie 49,4% seniorów. Średni poziom akceptacji choroby (19-29 pkt.) przejawiało 46,3% osób, a w dobrym stopniu akceptowało chorobę tylko 4,4% seniorów. Wnioski: Aktywność fizyczna badanych seniorów jest niewystarczająca, nikt z seniorów mieszkających w Domach Pomocy Społecznej nie osiągnął wysokiego poziomu aktywności. Jakość i satysfakcja życia mieszkańców domów pomocy społecznej była niska i często zależała od długości pobytu w placówce. Większość badanych nie podejmowało żadnych form aktywności. Formy aktywizacji podopiecznych domów pomocy społecznej są niezadowalające.
- PozycjaAnaliza chodu, równowagi statycznej oraz stanu funkcjonalnego dzieci i młodzieży z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-09-12) Bazarnik-Mucha, KatarzynaWstęp: Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to najczęstsza artropatia wieku rozwojowego, której przyczyna nie jest w pełni poznana. Cel pracy: Głównym celem pracy była ocena chodu, równowagi statycznej oraz sprawności funkcjonalnej dzieci i młodzieży z MIZS w różnych okresach, uwzględniając proces kompleksowego leczenia. Materiał: Badania przeprowadzono w grupie 50 dzieci i młodzieży z rozpoznanym MIZS. Badani objęci byli kompleksową terapią. Badania przeprowadzone zostały trzykrotnie: w dniu rozpoczęcia i w dniu zakończenia cyklu rehabilitacji oraz 9 miesięcy po drugim badaniu. Grupę kontrolną stanowiło 49 dzieci zdrowych. Wyniki: W badaniu pierwszym wzorzec chodu dzieci z MIZS różnił się istotnie w stosunku do chodu zdrowych rówieśników, uwzględniając zarówno parametry czasowo-przestrzenne, jak i większość wybranych parametrów kinematycznych. Po okresie leczenia uzyskano poprawę wybranych parametrów. Oceniając równowagę statyczną w próbie stania obunóż z zamkniętymi oczami dzieci z MIZS uzyskały wyższe wartości amplitudy COP-X oraz COP-Y. W próbach stania jednonóż dzieci z MIZS uzyskały gorsze wyniki. Po leczeniu uzyskano poprawę w próbach stania obunóż z oczami zamkniętymi oraz jednonóż. Stan funkcjonalny, po okresie leczenia uległ istotnej klinicznie poprawie. Zmniejszyły się również dolegliwości bólowe oraz nasilenie choroby. Wnioski: Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów powoduje powstanie istotnych zaburzeń wzorca chodu oraz równowagi statycznej. Kompleksowe leczenie wpływa pozytywnie na poprawę chodu, równowagi oraz sprawności funkcjonalnej. GDI jest przydatnym wskaźnikiem w ocenie chodu.
- PozycjaAnaliza histologiczna i bioinformatyczna kluczowych markerów oligodendrocytów w wybranych obszarach mózgu człowieka i psa(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-11-24) Golan, MaciejOligodendrocyty to najliczniej występujące komórki glejowe układu nerwowego. Główną ich funkcją jest ochrona neuronów, wsparcie metaboliczne komórek nerwowych, gromadzenie żelaza niezbędnego do procesów biochemicznych, zachodzących we wszystkich komórkach układu nerwowego i zapewnienie im osłony, niezbędnej dla prawidłowego przewodzenia impulsów w neuronach. W niniejszej pracy dokonano analizy morfometrycznej i morfologicznej oligodentrocytów w trzech obszarach mózgu człowieka i psa: hipokampie (hippocampus), płacie czołowym (lobus frontalis) i ciele modzelowatym (corpus callosum). W oparciu o standardowe i specjalne badania histologiczne dokonano analizy morfologicznej i morfometrycznej oligodendrocytów w wybranych obszarach mózgowia człowieka i psa. Uzyskane wyniki wskazują na brak istotnych różnic morfologicznych pomiędzy obydwoma gatunkami, potwierdzając, że sam proces mielinizacji jest zjawiskiem stabilnym ewolucyjnie w większości grup zwierząt kręgowych. Wyniki tej części pracy potwierdzają również, że pies może być naturalnym modelem chorób, związanych z uszkodzeniami oligodendrocytów. W drugiej części pracy podjęto się wyjaśnienia pochodzenia ewolucyjnego kluczowych dla funkcjonowania oligodendrocytów białek: MBP, MOG i FTH. Analizy wykonano typowymi metodami bioinformatycznymi – poprzez porównania filogenetyczne i modelowanie potencjalnych właściwości katalitycznych białek Uzyskane wyniki pozwalają postawić hipotezę, że różnorodne grupy ferrytyn, obserwowane u strunowców pochodzą od jednego, wspólnego białka. Wyniki przeprowadzonych analiz pozwoliły również zaproponować nową klasyfikację ferrytyn, opartą o ich potencjalne właściwości katalityczne i pochodzenie ewolucyjne. Dla białka MBP wyniki pozwalają postawić hipotezę, że powstało ono na skutek fuzji dwóch fragmentów odrębnych genów. W przypadku MOG nie potwierdzono hipotezy o jego potencjalnym pochodzeniu od jednego z białek z rodziny butyrofilin. Wyjaśniono również obserwacje, wskazujące na zróżnicowaną ekspresję tego białka w poszczególnych grupach ssaków – tylko w mózgu w wypadku człowieka i pozostałych naczelnych oraz w mózgu i narządach obwodowych u innych grup ssaków, w tym gryzoni. Czynnikiem odpowiedzialnym za te różnice są polimorfizmy sekwencji promotorów genu MOG u poszczególnych grup zwierząt.
- PozycjaAnaliza interwencji zespołów ratownictwa medycznego w zawale mięśnia sercowego(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-07-12) Filip, DawidCelem pracy była analiza interwencji ZRM w przypadku zawału serca oraz czynników, wpływających na opóźnienie rozpoczęcia leczenia. Badanie było retrospektywną analizą dokumentacji medycznej pacjentów leczonych w dwóch ośrodkach kardiologicznych w Rzeszowie oraz dokumentacji ZRM. Dane zostały ze sobą powiązane w taki sposób, aby odtworzyć przebieg postępowania z pacjentem od momentu wezwania ZRM do wypisu ze szpitala. Grupę badaną stanowiło 829 pacjentów leczonych w latach 2014 - 2016 z powodu zawału serca, którzy zostali przekazani do szpitala przez ZRM WSPR w Rzeszowie. Dwóch na pięciu pacjentów leczonych z powodu zawału serca zostało przyjętych do szpitala w trybie nagłym, w wyniku przekazania przez ZRM, a interwencje ZRM z powodu zawału serca stanowiły 1,12% wszystkich wyjazdów. Na opóźnienie przedszpitalne miały wpływ różne czynniki związane z pracą ZRM, natomiast opóźnienie przedszpitalne miało istotny wpływ na śmiertelność wewnątrzszpitalną. Opóźnienie przedszpitalne było istotnie statystycznie krótsze jeżeli ZRM rozpoznał zawał mięśnia sercowego. Najczęściej stosowanymi lekami były: kwas acetylosalicylowy, tlen, nitraty i morfina, a leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe były podawane rzadko. Większość pacjentów miała wykonane EKG. ZRM wykonały teletransmisję średnio w jednej na siedem interwencji w zawale serca, częściej zespoły podstawowe. Wykonanie teletransmisji istotnie statystycznie zmniejszyło opóźnienie wewnątrzszpitalne, nie wpłynęło natomiast istotnie na śmiertelność do wypisu ze szpitala.
- PozycjaAnaliza przepływów krwi w tętnicach szyjnych u pacjentów przed i po operacji endarterektomii i angioplastyce balonowej z implantacją stentu.(Uniwersytet Rzeszowski, 2022-03-18) Leksa, NataliaUdar jest zespołem klinicznym charakteryzującym się nagłą ogniskową lub uogólnioną dysfunkcją mózgu. Stanowi on znaczny problem na Świecie, w Europie i w Polsce. W Polsce udar mózgu występuje średnio co 8 minut. Poprzedza go nagły spadek ciśnienia krwi. Udar oraz choroba niedokrwienna serca są najczęściej powodem zgonów oraz główną przyczyną trwałego kalectwa i niepełnosprawności. Ze względu na globalny charakter tych chorób kluczowe jest wybranie najwłaściwszej metody diagnostycznej oraz formy terapii oraz rodzaju zabiegu operacyjnego. W pracy zanalizowano dwie formy zabiegu: endarterektomię oraz angioplastykę balonową z implantacją stentu. Przeprowadzono analizę 106 pacjentów na podstawie różnicy w przepływie krwi w tętnicach szyjnych przed i po danym zabiegu. Analizowano pacjentów również pod kątem rodzaju schorzenia na które pacjent cierpiał. Celem pracy było dokonanie oceny różnic w przepływach krwi po zabiegu endarterektomii oraz po zabiegu angioplastyki balonowej z implantacją stentu. Na podstawie analizy można stwierdzić, iż oba zabiegi redukują szybkość przepływu krwi w tętnicach szyjnych, niwelując tym samym prawdopodobieństwo występowania udaru.
- PozycjaAnaliza statystyczna stężenia tlenku azotu w powietrzu wydychanym u pacjentów pediatrycznych z mukowiscydozą, astmą oskrzelową, alergicznym nieżytem nosa oraz astmą i alergicznym nieżytem nosa(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-05-05) Biesiadecki, MarekNa rozprawę doktorską składa się cykl czterech prac opublikowanych w czasopismach: Journal of Breath Research (I), Advances in Medical Sciences (II), Acta Poloniae Pharmaceutica (III) oraz Biointerface Research in Applied Chemistry (IV) poświęconych: (I) ocenie poziomu wydychanego tlenku azotu z dolnych dróg odechowych u dzieci z chorobami układu oddechowego, (II) ocenie poziomu wydychanego tlenku azotu z górnych dróg oddechowych u dzieci z chorobami układu oddechowego, (III) wpływowi propionianu flutykazonu na stężenie tlenku azotu w wydychanym powietrzu z górnych i dolnych dróg oddechowych u dzieci z astmą i/lub alergicznym nieżytem nosa, (IV) badaniu porównawczym wybranych poziomów biomarkerów stresu oksydacyjnego u dzieci z astmą i dzieci zdrowych. Do badania włączono 724 dzieci z chorobami układu oddechowego. Uczestnicy badania zostali zrekrutowani w Poradni Alergologicznej Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie.
- PozycjaAnaliza wpływu szczepienia BCG na częstość występowania oraz przebieg zakażeń SARS-CoV-2 wśród pracowników ochrony zdrowia w Polsce(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-03-13) Zapolnik, PawełSzczepionka przeciwko gruźlicy (Bacillus Calmette-Guérin, BCG) została wprowadzona 100 lat temu i jest nadal zalecana przez Światową Organizację Zdrowia w celu zapobiegania tej chorobie. Badania wykazały że szczepienie BCG może stymulować nieswoistą odpowiedź immunologiczną i zmniejszać częstość występowania niektórych chorób. Na początku pandemii choroby koronawirusowej postawiono hipotezę, że zachorowalność na COVID-19 może być mniejsza w krajach stosujących profilaktykę BCG. Próbując zweryfikować tą tezę, przeprowadzono wieloośrodkowe, randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane placebo badanie na grupie 695 pracowników służby zdrowia w Polsce. Wszyscy uczestnicy badania mieli wykonaną próbę tuberkulinową, po której osoby z ujemnym wynikiem były randomizowane (w stosunku 1:1) i otrzymywały szczepionkę BCG lub placebo. Od tego momentu osoby te były poddawane trzymiesięcznej obserwacji pod kątem występowania objawów COVID-19 oraz analizie serologicznej. Wyniki przeprowadzonych badań nie wykazały zależności między rewakcynacją szczepionką BCG a zachorowalnością na COVID-19. Nie odnotowano również znamienności statystycznej między wynikami testu tuberkulinowego a ilością zachorowań na COVID-19. Jednocześnie wykazano znamiennie częstsze zachorowania na COVID-19 wśród pielęgniarek w porównaniu do osób wykonujących inne zawody medyczne. U 150 uczestników badania wykryto obecność przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w klasie IgG, natomiast stężenia przeciwciał nie różniły się znacząco między trzema badanymi grupami i nie wykazano istotności statystycznej.
- PozycjaAnaliza wybranych czynników ryzyka otyłości u dzieci w wieku szkolnym w regionie bieszczadzkim(2015-10-29) Kwilosz, EdytaDo niedawna otyłość dziecięca była symbolem wysokiego statusu społecznego i zdrowia. Dziś nadmiar masy ciała populacji wieku rozwojowego stał się jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych. Wysokie wskaźniki otyłych dzieci wskazują na istotność postawionego problemu i stwarzają bezwzględną potrzebę poszukiwania jej przyczyn. Badaniem objęto 1012 dzieci uczęszczających do szkół podstawowych w regionie bieszczadzkim. Po uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Bioetycznej przeprowadzono ankietę wśród rodziców/opiekunów oraz pomiary antropometryczne u dzieci. Otyłość u dzieci oceniano na podstawie siatek centylowych BMI (OLAF, 2010). W celu zbadania wpływu czynników ryzyka na występowanie otyłości obliczano iloraz szans (odds ratio- OR) dla każdego z czynników osobno, przyjmując istotność różnic na poziomie p<0.05. Średnia wieku w badanej grupie wynosiła 9 +/- 2 lata. Wśród badanych 45% stanowili chłopcy, a 55 % dziewczynki. Różnica była istotna statystycznie (p=0,002). Częstość występowania otyłości w badanej grupie wyniosła 7,2%, (8,3% wśród dziewcząt i 5,9% wśród chłopców). Czynnikiem biologicznym mającym największy wpływ na otyłość u dzieci ze szkół podstawowych regionu bieszczadzkiego była otyłość rodziców, w przypadku otyłości obojga rodziców szansa na wystąpienie otyłości u dziecka była największa (OR- 46,5). Stwierdzono również wpływ niskiej masy urodzeniowej (poniżej 2500g) na częstość występowania otyłości u dzieci (p=0,006). Nadmiar masy ciała częściej dotyczył dzieci z miasta (10.6% vs 5.3%) oraz posiadające lepsze warunki mieszkaniowe (p=0,04). Poddając ocenie wpływ wybranych nawyków żywieniowych w badanej grupie stwierdzono, że duża ilość posiłków spożywana w ciągu dnia (p=0,001), konsumpcja dużej ilości słodyczy (p=0,04) oraz zjadanie kolacji tuż przed snem wpływały na częstość występowania otyłości u badanych dzieci. Biorąc pod uwagę sposoby spędzania czasu wolnego oraz stopień aktywności fizycznej wykazano, że dzieci otyłe częściej preferowały bierny styl życia (-0,137), a nieotyłe aktywny (0,437). Podejmowanie konkretnych działań w profilaktyce nadmiaru masy ciała, wśród najmłodszych dzieci ma ogromne znaczenie dla zdrowia przyszłych pokoleń.
- PozycjaAnaliza zatruć dzieci hospitalizowanych w latach 2010-2014, w Szpitalu Wojewódzkim Nr 2 w Rzeszowie(2016-03-21) Owsianik, DorotaWstęp. Zatrucia w populacji dziecięcej, zarówno niezamierzone jak i celowe wciąż stanowią istotny problem medyczny i są częstą przyczyną hospitalizacji. Celem niniejszej pracy była analiza przyczyn, okoliczności oraz przebiegu klinicznego wymagających hospitalizacji zatruć dzieci z okolic Rzeszowa w okresie pięcioletnim. Materiał i metody. Badanie miało charakter retrospektywny. Materiał pracy stanowiły informacje zawarte w dokumentacji medycznej pacjentów pediatrycznych hospitalizowanych z powodu zatrucia w latach 2010-2014 w Szpitalu Wojewódzkim Nr 2 w Rzeszowie. Analizowano czynniki takie jak: rodzaj trucizny, drogę wnikania trucizny do organizmu, celowość zdarzenia oraz okres hospitalizacji. W analizie uwzględniono również wpływ uwarunkowań środowiskowych, takich jak: miejsce zamieszkania dziecka, posiadanie rodzeństwa oraz występowanie chorób przewlekłych u pacjenta zatrutego. Wyniki. W analizowanym okresie czasu 903 dzieci było hospitalizowanych z powodu ostrego zatrucia. Wśród nich było 466 dziewczynek i 437 chłopców w wieku od 2 tygodni do ukończenia 18 roku życia. Większość zatruć stanowiły zdarzenia przypadkowe (59,8 %). Zatrucia niezamierzone najczęściej spowodowane były środkami chemii gospodarczej (31,3 %), podczas gdy główną przyczyną intoksykacji celowych były leki (44,6 %). W analizowanej grupie zatrucia celowe statystycznie częściej dotyczyły dziewcząt (62,8 %, p<0,001). Do zatruć dochodziło głównie na drodze pokarmowej. Średni czas hospitalizacji był najdłuższy dla pacjentów po celowym spożyciu środków leczniczych (3,6 dnia).
- PozycjaBadania rozmieszczenia oligodendrocytów i obecności w nich żelaza w mózgowiu szynszyli małej (Chinchilla lanigera)(Uniwersytet Rzeszowski, 2020-03-06) Krawczyk-Marć, IzabelaWSTĘP: Główną funkcją oligodendrocytów jest produkcja osłonek mielinowych, które warunkują szybkie i skuteczne przewodzenia impulsów nerwowych wzdłuż wypustek nerwowych. Lokalizacja oligodendrocytów w sąsiedztwie włókien nerwowych, naczyń krwionośnych i neuronów oraz obecność w nich żelaza, przemawia za udziałem tych komórek glejowych w metabolizmie tego pierwiastka jak również w procesach metabolicznych samych neuronów. CEL: Celem pracy jest analiza lokalizacji i morfologii oligodendrocytów oraz obecności w nich żelaza, dotycząca obszarów słabo i mocno zmielinizowanych mózgowia szynszyli małej. MATERIAŁ I METODY: Materiał badawczy stanowiły mózgowia 12 dorosłych osobników szynszyli małej obu płci. WYNIKI: W korze mózgowej, hipokampie i istocie szarej okołowodociągowej, oligodendrocyty występowały pojedynczo lub parami, najczęściej w pobliżu naczyń krwionośnych i neuronów. Oligodendrocyty uwidocznione w skrawkach kory mózgowej i hipokampa miały rozmieszczenie nierównomierne. W ciele modzelowatym oraz torebce wewnętrznej, oligodendrocyty ułożone były w rzędy, widoczne pomiędzy zmielinizowanymi włóknami nerwowymi. WNIOSKI: Rozmieszczenie oligodendrocytów w obszarach z przewagą substancji szarej jest nierównomierne. W ciele modzelowatym i torebce wewnętrznej oligodendrocyty wykazują charakterystyczne szeregowe ułożenie. Analizowane parametry morfometryczne oligodendrocytów nie różniły się istotnie pomiędzy badanymi obszarami mózgowia szynszyli małej.
- PozycjaBadania wybranych parametrów toksykologicznych dla związków fosforoorganicznych z grupy Novichok przy użyciu metod toksykologii in silico(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-11-23) Noga, MaciejZwiązki Novichok opracowane przez Związek Radziecki podczas zimnej wojny reprezentują czwartą generację bojowych środków chemicznych. Zostały zaprojektowane jako nieuleczalne i niewykrywalne, ich struktura chemiczna pozostaje niepewna. Mechanizm toksyczny polega na nieodwracalnym wiązaniu się z acetylocholinoesterazą, co prowadzi do objawów zatrucia poprzez reakcje muskarynowe, nikotynowe i ośrodkowego układu nerwowego. Związki Novichok go trzykrotnie, podczas incydentów w Salisbury i Amesbury oraz podczas otrucia Aleksieja Nawalnego. Badania dotyczące leczenia wykazały skuteczność terapii butyrylocholinoesterazą i nieskuteczność reaktywacji obidoksymu. Praca z Novichokami wymaga ekstremalnych środków ostrożności, a ocena parametrów toksykologicznych ma kluczowe znaczenie. Do określenia właściwości, takich jak toksyczność i los środowiskowy, zastosowano metody in silico, w szczególności ilościową zależność struktura-aktywność (QSAR). Wbrew wcześniejszym twierdzeniom przewidywania wskazywały, że Novichoki mogą być mniej toksyczne niż konwencjonalne związki serii -V lub -G. Najbardziej toksyczny A-232 oszacowano jako czterokrotnie mniej toksyczny niż VX i siedem razy mniej toksyczny niż GD. Przewidywane okresy półtrwania i szybkości hydrolizy sugerują, że Noviczoki mogą utrzymywać się w środowisku od godzin do lat. Chociaż szczegóły dotyczące Noviczoków pozostają nieuchwytne, przewidywania wzbogaciły literaturę naukową o niezbędne dane toksykologiczne i środowiskowe dotyczące 17 struktur tych związków.
- PozycjaCharakterystyka kliniczna oraz ocena aktywności mediatorów prozapalnych w populacji dzieci polskich chorych na postępujące kostniejące zapalenie mięśni(Uniwersytet Rzeszowski, 2020-11-18) Szczepanek, MałgorzataPostępujące kostniejące zapalenie mięśni (fibrodysplasia ossificans progressiva, FOP) to bardzo rzadka, uwarunkowana genetycznie, ciężka choroba prowadząca do postępującego kostnienia pozaszkieletowego i przedwczesnej śmierci. Przebieg kliniczny charakteryzuje występowanie okresów zaostrzeń tzw. przebłysków. W okresie tym dochodzi do obrzęku tkanki podskórnej w postaci guzów, które następnie kostnieją tworząc pomosty kostne, prowadząc do ograniczenia ruchomości zajętego regionu ciała. W konsekwencji chorzy stają się osobami niepełnosprawnymi ruchowo i przedwcześnie umierają z powodu niewydolności oddechowej. Postawienie prawidłowego rozpoznania przysparza duże trudności, często mylnie rozpoznawana jest choroba nowotworowa, a wykonywane zabiegi operacyjne powodują nasilenie kostnienia. Podstawą do postawienia prawidłowej diagnozy jest stwierdzenie koślawych paluchów stóp i wynik badania genetycznego. Obecnie nie ma skutecznego leczenia chorych na FOP, które mogłoby zapobiec tworzeniu nowych skostnień. Coraz szersza dostępność leków biologicznych stanowi szansę dla pacjentów z FOP, a zastosowanie terapii biologicznej może być skuteczne w hamowaniu tworzenia HO i być korzystne dla istniejących opcji. Celem niniejszej pracy była pierwsza w Polsce analiza populacji dzieci chorych na FOP. Projekt badawczy ma także na celu ocenę surowiczego stężenia substancji aktywnych biologicznie, które biorą udział w indukcji odczynu zapalnego oraz lokalnej destrukcji tkanek w odniesieniu do obecnej aktywności klinicznej i stadium zaawansowania choroby. W badaniu uczestniczyła polska populacja dzieci chorych na FOP. Grupa składała się z 9 pacjentów, w tym 8 dziewczynek i 1 chłopca. Przeprowadzono wywiad lekarski z wykorzystaniem ankiet. Oceniono stopień zaawansowania FOP przy użyciu skali Katza, CAJIS i klinicznego stadium zaawansowania FOP. Materiałem badanym była próbka krwi pobrana od dziecka włączonego do programu badawczego. Dokonano oceny poziomu substancji aktywnych biologicznie, cytokin, chemokin, metaloproteinaz z wykorzystaniem wieloparametrycznej metody Luminex. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą oprogramowania Statistica 13.1 PL oraz metod statystycznych dobranych do rozkładu zmiennych. W polskiej populacji dzieci chorych na FOP zwraca uwagę znacząca i odbiegającą od danych z innych krajów przewaga dziewczynek. Ważną obserwacją jest potwierdzenie znacznego opóźnienia prawidłowej diagnozy pomimo występowania objawów patognomicznych. Pomimo, że okres ten wydaje się krótszy niż w innych krajach to i tak u znacznej części pacjentów przeprowadzono zabiegi chirurgiczne, które prowadziły do zaostrzenia objawów choroby. W wynikach szczególną uwagę zwraca podwyższone w surowicy stężenie katepsyny S. Wykazano zależność pomiędzy surowiczym stężeniem katepsyny S, a ciężkością choroby. Uzyskano statystycznie istotną i silną korelację pomiędzy surowiczym stężeniem katepsyny S, a wynikiem punktowym uzyskanym w trakcie oceny pacjenta wg skali Katza i CAJIS. Wykazano istotną statystycznie ujemną i bardzo silną korelację pomiędzy stężeniem katepsyny S, a zwartością mineralną kości. Rozkład stężeń zbadanych chemokin był relatywnie homogenny. Kolejną, istotną statystycznie korelację uzyskano pomiędzy wynikiem punktowym w skali Katza a poziomem mieloperoksydazy. Wykazano ponadto zależność pomiędzy surowiczym stężeniem MMP-2, a wynikami uzyskanymi w trakcie oceny z użyciem skali CAJIS. Z kolei surowicze stężenie FGF1 bardzo silnie dodatnio korelowało z wartością gęstości mineralnej kości. Uzyskane wyniki i stwierdzona zależność wymaga dalszych badań. Analiza uzyskanych wyników pozwoliła na wyciągnięcie następujących wniosków: 1. Pomimo występowania objawu patognomicznego, jakim jest wrodzona wada paluchów i typowych objawów klinicznych postawienie prawidłowego rozpoznania stwarza trudności, stąd konieczność szerzenia wiedzy na temat FOP wśród lekarzy. 2. Przeprowadzenie oceny pacjenta w skali Katza, CAJIS i kliniczna ocena stadium zaawansowania choroby pozwala na ocenę progresji choroby i skuteczności leczenia w trakcie kolejnych wizyt pacjenta. 3. Różna odpowiedź na zastosowane leczenie GKS może wskazywać na odmienność kliniczną pacjentów z FOP. 4. Uzyskany wynik wartości BMC u pacjentów z FOP może obiektywnym wskaźnikiem sprawności fizycznej pacjentów. 5. Niskie poziomy cytokin w surowicy badanych dzieci prawdopodobnie związane są ze zastosowanym przewlekłe leczeniem przeciwzapalnym. 6. Korelacja pomiędzy surowiczym stężeniem MMP-2, a wynikiem punktowym w skali CAJIS i Katza jest prawdopodobnie związana z trwającą przebudową kości w trakcie remisji klinicznej. 7. Korelacja pomiędzy surowiczym stężeniem MPO, a wynikiem punktowym w skali CAJIS może świadczyć o utrzymującym się aktywnym przewlekłym procesie zapalnym, bez manifestacji klinicznej zaostrzenia. 8. Stwierdzony podwyższony poziom katepsyny S w surowicy i jej korelacja z aktywnością choroby, uzyskanym wynikiem w skali CAJIS i Katza może mieć związek z tworzeniem się HO. 9. Nasze badanie sugeruje obecność przewlekłego stanu zapalnego, stąd przewlekłe leczenie przeciwzapalne i immunosupresyjne może być korzystne w leczeniu FOP. 10. Konieczne jest długofalowe badanie z udziałem grupy kontrolnej oraz pacjentów nieleczonych, pacjentów w ostrej fazie choroby.
- PozycjaCharakterystyka usług medycznych świadczonych przez zespoły ratownictwa medycznego i ocena ich jakości w populacji otwartej miasta Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-10-10) GAJDEK, MAŁGORZATASTRESZCZENIE Głównym celem badawczym jest ocena realizacji zadań ustawowych i determinantów jakości świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zespoły ratownictwa medycznego w populacji otwartej miasta Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego. W pracy zastosowano metody: analizę dokumentów (klasyczna technika analizy dokumentów – jakościowa i ilościowa), sondażu diagnostycznego (technika ankiety anonimowej), szacowania (skala) oraz statystyczne. Badaniami objęto 435 osób, które korzystały w ciągu trzech miesięcy poprzedzających badanie ze świadczeń zdrowotnych udzielonych w systemie Państwowego Ratownictwa Medycznego w warunkach pozaszpitalnych. Wnioski: 1. Systematycznie wzrastała liczba świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zespoły ratownictwa medycznego w populacji całego województwa podkarpackiego, jak też miasta Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego. 2. Osoby korzystające ze świadczeń zdrowotnych w ramach systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego na terenie miasta Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego oceniają pozytywnie jakość pomocy udzielonej w warunkach pozaszpitalnych. 3. Takie zmienne jak wiek, płeć, subiektywny stan zdrowia badanych nie różnicują poziomu zadowolenia z usług medycznych wykonywanych przez zespoły ratownictwa medycznego. Poziom zadowolenia ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zespoły ratownictwa medycznego warunkują takie zmienne jak: wykształcenie, aktywność zawodowa oraz miejsce zamieszkania. 4. Wykonane procedury medyczne i powody wezwań zespołów ratownictwa medycznego są spójne z profilem świadczeń wykonywanych przez zespoły ratownictwa medycznego i opinią świadczeniobiorców, natomiast różnicującym jest czas dotarcia na miejsce zdarzenia.
- PozycjaCzynniki ryzyka i występowanie nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie w wieku szkolnym w województwie podkarpackim(2015-04-30) Wyszyńska, JustynaCelem pracy była ocena różnic w częstości występowania nadciśnienia tętniczego krwi pomiędzy dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną a ich zdrowymi rówieśnikami sprawnymi intelektualnie, a także ocena wpływu wybranych czynników biologicznych, socjoekonomicznych oraz związanych ze stylem życia na występowanie nadciśnienia tętniczego krwi wśród dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Badaniem objęto 588 uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, w wieku od 7 do 18 lat. Grupę porównawczą stanowiło 588 (dobranych pod względem wieku i płci w stosunku do grupy badanej) uczniów sprawnych intelektualnie. Nadciśnienie tętnicze krwi rozpoznano u 7% dzieci i młodzieży z grupy porównawczej oraz u 56,3% dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Na częstość występowania nadciśnienia tętniczego krwi w badanej grupie wpływały w sposób istotny statystycznie: wiek badanych, stopień niepełnosprawności intelektualnej, dystrybucja tkanki tłuszczowej w organizmie, wskaźnik BMI, rodzaj porodu, sposób karmienia dziecka w okresie noworodkowym i niemowlęcym, długość karmienia naturalnego oraz masa ciała rodziców. Stwierdzono także istotny statystycznie związek pomiędzy częstością występowania nadciśnienia tętniczego krwi u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną a wykształceniem ojca, wielkością rodziny oraz sytuacją materialną rodziny. Również poziom aktywności fizycznej, częstość spożywania warzyw i owoców oraz wielkość spożycia soli wpływały na częstość występowania nadciśnienia tętniczego krwi wśród dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną.
- PozycjaCzynniki ryzyka i występowanie nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w wieku szkolnym w województwie podkarpackim(2015-05-22) Podgórska-Bednarz, JustynaCelem pracy było określenie częstości występowania nadmiernej masy ciała dzieci i młodzieży z orzeczoną niepełnosprawnością intelektualną w odniesieniu do grupy porównawczej, którą stanowiły dzieci bez takiego orzeczenia. Ważną składową badań była również weryfikacja czynników warunkujących występowanie nadwagi i otyłości w analizowanej grupie. Materiał i metody. Grupę badaną stanowiły dzieci i młodzież (N=588) uczęszczająca do placówek kształcenia specjalnego na terenie województwa podkarpackiego. Grupę porównawczą stanowiły dzieci i młodzież dobrane na podstawie płci oraz wieku. Analizowany przedział wiekowy wynosił 7-18 lat. Podczas badania dokonano pomiaru masy ciała, wysokości oraz obwodu talii. Informacje na temat występowania czynników ryzyka były zbierane w formie badania ankietowego. W tym celu zastosowano kwestionariusz autorski oraz kwestionariusze: PAQ-C lub PAQ-A oraz 24-godziny wywiad żywieniowy. Wyniki i wnioski: 1. Nadwaga i otyłość znamiennie częściej występuje u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną (31,6%), niż u ich zdrowych rówieśników (20,7%). 2. Starszy wiek, sztuczne karmienie noworodka/niemowlęcia, krótki okres karmienia naturalnego, starszy wiek matki w chwili porodu, nadmierna masa ciała rodziców, niski status ekonomiczny rodziny, jej duża liczebność, niższy poziom wykształcenia rodziców (wykształcenie na poziomie średnim oraz zawodowym), niska aktywność fizyczna, rzadkie spożywanie owoców i warzyw oraz nadmierna podaż soli w diecie stanowią czynniki ryzyka występowania nadwagi i otyłości w badanej grupie z niepełnosprawnością intelektualną.
- PozycjaCzynniki wpływające na skuteczność leczenia zawału mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST pacjentów leczonych przezskórną angioplastyką wieńcową(Uniwersytet Rzeszowski, 2016-11-09) Jędrzejczyk- Cwanek, MarzenaCelem pracy była identyfikacja czynników wpływających na skuteczność leczenia pacjentów z zawałem mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST (STEMI) leczonych przezskórną angioplastyką wieńcową. Materiał i metoda Zastosowaną metodą badawczą była retrospektywna analiza dokumentacji medycznej pacjentów leczonych w Oddziale Ostrych Zespołów Wieńcowych Szpitala nr 2 im. Świętej Jadwigi Królowej w Rzeszowie w latach 2009–2013. Badaniem retrospektywnym objęto łącznie dokumentację medyczną 508 pacjentów z zawałem mięśnia sercowego STEMI przebywających w Oddziale Ostrych Zespołów Wieńcowych z powodu ostrego zespołu wieńcowego leczonego inwazyjnie metodą PCI. Narzędziem badawczym zastosowanym w niniejszej pracy był autorski kwestionariusz ankiety. Wnioski 1. Spośród analizowanych czynników demograficznych jedynym czynnikiem ryzyka niepowodzenia leczenia zawału mięśnia sercowego metodą przezskórnej angioplastyki wieńcowej (PCI) był wiek pacjenta. 2. Spośród analizowanych czynników behawioralnych i somatycznych czynnikami ryzyka niepowodzenia leczenia pacjentów metodą PCI były: nieleczone nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia oraz negatywny wywiad w kierunku palenia papierosów. 3. Parametrami laboratoryjnymi mającymi wpływ na niepowodzenie leczenia pacjentów z zawałem mięśnia sercowego metodą PCI były podwyższone poziomy w surowicy krwi: glukozy, mocznika i kreatyniny. Parametrami laboratoryjnymi wiążącymi się z powodzeniem leczenia metodą PCI były podwyższone poziomy w surowicy krwi: troponiny, płytek krwi i cholesterolu całkowitego. 4. Nagłe zatrzymanie krążenia, wstrząs kardiogenny wikłające zawał mięśnia sercowego oraz wcześniejsze zabiegi interwencyjne w obrębie tętnic wieńcowych zwiększały ryzyko niepowodzenia zabiegu PCI. 5. Zawał ściany bocznej i przednio-bocznej oraz stwierdzone krytyczne zwężenia w zakresie tętnic pnia lewej tętnicy wieńcowej (LM) i prawej tętnicy wieńcowej (RCA) były związane z ryzykiem niepowodzenia zabiegu PCI oraz zgonu pacjenta.
- PozycjaDensytometryczna analiza struktury kości i składu masy ciała zawodników piłki nożnej(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-04-16) Pusz-Sapa, AleksandraWstęp: Wysiłek fizyczny, stanowiąc podstawowy składnik treningu sportowego wywołuje w organizmie zawodnika szereg zmian w tkankach organizmu: w tkance kostnej, w mięśniach szkieletowych, w układzie krążenia a także wpływa na prawidłowy poziom tkanki tłuszczowej. W zależności od dyscypliny sportowej zmiany te kształtują się różnie. Cel pracy: Głównym celem pracy była ocena struktury tkanki kostnej i składu ciała z wykorzystaniem metody DXA (Dual-energy X-ray Absorptiometry) u zawodników piłki nożnej (grupa sportowców)w porównaniu do grupy osób nieuprawiających sportu (grupa kontrolna).Materiał i metody: Grupę badaną stanowiło 60 zawodników piłki nożnej (z wyłączeniem bramkarzy) I i II Ligi z województwa podkarpackiego w wieku 20–30 lat z co najmniej 10-letnim nieprzerwanym okresem czynnego uprawiania sportu. Grupę kontrolną stanowiło 60 zdrowych mężczyzn, którzy ani w przeszłości, ani obecnie nie uprawiają żadnej dyscypliny sportowej. Badania densytometryczne wykonano techniką dwuenergetycznej absorpcjometrii promieniowania rentgenowskiego z rekonstrukcją obrazu. Wyniki: Stwierdzono istotne statystycznie wyższe wartości zawartości mineralnej (BMC) i gęstości (BMD) tkanki kostnej oraz masy tkanki beztłuszczowej (LM) w grupie sportowców w porównaniu z grupa kontrolną. Istotne statystycznie niższe wartości tkanki tłuszczowej (FM) i % zawartości tłuszczu w tkance miękkiej (%BF) odnotowano w grupie sportowców. Nie stwierdzono korelacji pomiędzy masą tkanki tłuszczowej (FM) a BMC całego szkieletu, natomiast odnotowano dodatnią korelacje pomiędzy LM i BMC całego szkieletu, oraz masą ciała szczupłego (ALST) a parametrami wytrzymałościowymi (CSA i CSMI) obu szyjek kości udowych. Wnioski: Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić istotne statystyczne różnice w zakresie jakości tkanki kostnej oraz składu ciała pomiędzy grupą piłkarzy nożnych a grupą osób nieuprawiających sportu. Lepsze ilościowo wyniki uzyskano dla grupy sportowców.
- PozycjaDiagnostyka spektroskopowa guzów niskozróżnicowanych drobnookrągłokomórkowych u dzieci(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-02-29) Łach, KorneliaNowotwory u dzieci występują relatywnie rzadko (ok. 1% wszystkich zachorowań na nowotwory), a ich patogeneza i histopatologia jest odmienna w stosunku do nowotworów u ludzi starszych. W Polsce obserwuje się około 1200-1300 zachorowań rocznie na chorobę nowotworową wśród dzieci. Opóźnione rozpoznanie choroby nowotworowej może się wiązać z gorszym rokowaniem, a nawet z zagrożeniem życia. Dlatego tak istotne jest poszukiwanie nowych skutecznych, obiektywnych, tanich oraz szybkich metod diagnostycznych. Spektroskopia w podczerwieni z transformatą Fouriera (FTIR) oraz spektroskopia Ramana są fizykochemicznymi, nieinwazyjnymi, czułymi i powtarzalnymi metodami, które dostarczają istotnych informacji na temat zmian w strukturze molekularnej. Uzyskane widmo i jego zmiany mogą zostać potencjalnie wykorzystane do monitorowania przebiegu choroby oraz jako marker prognostyczny do stratyfikacji leczenia onkologicznego. Celem niniejszego badania była próba wykorzystania uzyskanych widm spektroskopowych jako potencjalnego narzędzia diagnostycznego oraz jako markera prognostycznego dla: mięsaka Ewinga (ES) oraz rdzeniaka zarodkowego- medulloblastoma (MB) u dzieci. Na podstawie uzyskanych wyników, potwierdzono przydatność spektroskopii wibracyjnej jako testu diagnostycznego zarówno w MB jak i w ES. Dodatkowo wykazano dużą wartość prognostyczną spektroskopii FTIR w ES.
- PozycjaDynamika zmian w zakresie umieralności niemowląt w województwie podkarpackim w latach 2000-2010(2016-01-21) Hejda, GrażynaCelem pracy była analiza umieralności niemowląt na Podkarpaciu w latach 2000-2010, a także określenie relacji zachodzących pomiędzy umieralnością niemowląt a wybranymi czynnikami socjodemograficznymi i biologicznymi ze strony ich matek. Badanie statystyczne zostało przeprowadzone w grupie 699 matek dzieci, które zmarły przed ukończeniem pierwszego roku życia (grupa badana) oraz w grupie 3436 losowo wybranych kobiet po odbyciu porodu (grupa kontrolna), których dzieci przeżyły co najmniej rok. W woj. podkarpackim w latach 2000-2010 obserwowano pozytywną tendencję spadkową dotyczącą zgonów niemowląt. Wskaźnik umieralności obniżył się w tym okresie z 7,17 do 5,23 na 1000 urodzeń żywych. Jednocześnie w tym samym czasie jego odpowiednik dla Polski uległ zmniejszeniu odpowiednio z 8,11 do 4,98 na 1000 urodzeń żywych. Średnie roczne tempo spadku umieralności niemowląt na Podkarpaciu wynosiło 3,1% w przypadku niemowląt i 2,4% w przypadku noworodków. Obserwowane tendencje spadkowe, jakkolwiek pozytywne, nie były jednak w stanie osiągnąć tempa zmniejszenia się umieralności dzieci w Polsce, które dla niemowląt wyniosło 4,8%, a dla noworodków 4,5% rocznie. Największy odsetek zgonów niemowląt (60-75%) występował w przypadku porodów przedwczesnych, a tym samym w strukturze zgonów niemowląt przeważały dzieci o niskiej masie urodzeniowej. W pracy udowodniony został statystycznie istotny wpływ wieku matki, jej miejsca zamieszkania, rodzaju wykonywanej przez nią pracy, liczby przebytych przez nią ciąż oraz występowania niepowodzeń położniczych w przeszłości na poziom umieralności niemowląt na Podkarpaciu.
- PozycjaEdukacyjna rola autorskiej aplikacji medycznej w promowaniu samobadania piersi(Uniwersytet Rzeszowski, 2021-05-28) Błajda, JoannaWstęp. Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym wśród kobiet w Polsce jak i w ujęciu globalnym. Samobadanie piersi (BSE) stanowi kluczowy element w propagowaniu wiedzy o nowotworach gruczołu piersiowego, a liczne badania potwierdzają istotną rolę jaką pełni we wczesnej diagnostyce raka piersi. Niedostateczna wiedza oraz nieznajomość techniki wykonywania BSE okazuje się być główną barierą dla wielu kobiet. Dla tego należy podjąć działania ukierunkowane na edukację z zakresu profilaktyki raka piersi i promowania samobadania piersi. Zróżnicowane zapotrzebowanie na edukację zdrowotną wynika z różnic międzypokoleniowych. Wzrost oczekiwań oraz potrzeb pacjentów sprawia, że mobilne aplikacje medyczne coraz częściej ukierunkowane są na personalizację dostosowując się do indywidualnych potrzeb użytkowników. Wielu naukowców wskazuje na znaczącą rolę jaką pełnią i pełnić mogą mobilne aplikacje medyczne w przyszłości w celu zwiększenia wiedzy i świadomości w zakresie zachowań zdrowotnych, w tym profilaktyki i wczesnego wykrywania raka piersi. Celem pracy jest analiza funkcjonalności autorskiej edukacyjnej aplikacji medycznej w promowaniu samobadania piersi. Materiał i metody. Badania przeprowadzono wśród mieszkanek województwa podkarpackiego w wieku 18+: grupę badaną stanowiło 500 kobiet z Województwa Podkarpackiego. Docelowa grupa 500 kobiet została losowo podzielona na II grupy: I – grupa badana 250 osób (poddana interwencji); II – grupa kontrolna 250 osób ( nie poddana interwencji). Podziału do grup dokonano losowo. Zastosowane w aplikacji oprogramowanie przydzielało naprzemiennie osoby do I i II grupy. Pierwsza osoba korzystająca z aplikacji została przydzielona do I grupy, następnie wszystkie osoby korzystające z aplikacji w kolejności jako nieparzyste liczby były poddane interwencji, natomiast osoba druga jak i wszystkie pozostałe osoby w kolejności jako parzyste liczby nie poddano interwencji. W badaniach posłużono się metodą sondażu diagnostycznego w formie on-line oraz testem dotykowym on-line. Zastosowano następujące narzędzia zbierania danych: Inwentarz Zachowań Zdrowotnych (IZZ) Z. Juczyńskiego, Lista Kryteriów Zdrowia (LKZ) Z. Juczyńskiego, Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności (GSES) Z. Juczyńskiego, Kwestionariusz ankiety Ryzyko zachorowania na raka piersi autorstwa dr. Wiesława Różyckiego-Gerlacha. Autorski kwestionariusz ankiety sprawdź swoją wiedzę nt. raka piersi, Autorski kwestionariusz ankiety 10 informacji o Mnie, Autorski interaktywny test dotykowy Samobadanie Piersi. Badania przeprowadzono w okresie marzec 2018 – luty 2019. Wyniki. W badaniach wykazano, że ilość wskazanych punktów na piersi, zarówno w pomiarze I, jak i w pomiarze II zależała wyłącznie od wiedzy kobiet (p<0,001). Im większe szacowane ryzyko zachorowani na raka piersi, tym kobiety w I pomiarze wskazywały większą liczbę punktów w teście dotykowym (p=0,0122). Badania wykazały, iż wraz ze wzrostem wyniku poziomu wiedzy nt. raka (I pomiar), zdecydowanie wzrasta częstotliwość zaznaczanych punktów w teście dotykowym ( I pomiar) (χ 2 = 103,684, df = 12, p < 0,001). Analiza danych wykazała istnienie bardzo silnej korelacji istotnej statystycznie, która wskazuje, że wraz ze wzrostem wyniku poziomu wiedzy nt. raka (I pomiar), zdecydowanie wzrasta częstotliwość zaznaczanych punktów w teście dotykowym (II pomiar) (χ2 =95,832, df = 12, p < 0,001). Im więcej punktów zaznaczonych na „piersi” w teście dotykowym w trakcie I pomiaru, tym wyższy poziom wiedzy w II pomiarze, (χ2 = 59,651, df = 12, p < 0,001). Im niższy poziom wiedzy posiadali badani w pomiarze drugim, tym mniej zaznaczają punktów na „piersi” w teście dotykowym w trakcie pomiaru drugiego (χ2 = 24,073, df = 9, p = 0,004) . Im wyższy poziom wiedzy w pomiarze II tym większa liczba punktów wskazanych w teście dotykowym w pomiarze II, zarówno ogółem (p<0,001), jak i grupie badanej (p=0,004) i grupie kontrolnej (p<0,0001). Odnotowano istotne różnice statystycznie pomiędzy pomiarami (p <0,001) w zakresie prawidłowych odpowiedzi w teście wiedzy o raku piersi pomiędzy badanymi grupami. Poziom wiedzy zwiększył się istotnie (p < 0,05) w obu grupach pomiędzy pomiarami jednak w większym stopniu dotyczy to kobiet z grupy badanej. Różnice między ilością wskazanych punktów w badaniu I a wynikami badania II były istotne statystycznie (p<0,0001) - 3 pkt. lub mniej wskazywano częściej w badaniu I (27,2%) niż w badaniu II (15,8%). W badaniu II częściej natomiast niż w badaniu I wskazywano 7-13 pkt. lub powyżej 13 pkt. Na podstawie przeprowadzonej analizy wykazano również, że ilość zbadanej powierzchni piersi (ilość pól) w teście dotykowym przez poszczególnych użytkowników aplikacji pomiędzy pomiarami zwiększyła się w obu grupach, co przemawia za zasadnością skuteczności zastosowanej interwencji. Wykazano, że w grupie badanej istotnie więcej zaznaczono punktów podczas II pomiaru aniżeli w grupie kontrolnej (X2=53,448; df=6; p<0,0001). Wnioski. Aplikacja medyczna może pełnić istotną rolę w promowaniu samobadania piersi. Zastosowanie interwencji znacząco wpłynęła na wzrost ilości badanej powierzchni piersi w teście dotykowym. Im wyższy poziom wiedzy o raku piersi, tym częściej osoby te deklarują wykonywanie samobadania piersi. Osoby z wyższym ryzykiem zachorowania na raka piersi osiągają lepsze wyniki w teście dotykowym, natomiast nie osiągają lepszych wyników w teście wiedzy o raku piersi. Poziom wiedzy o raku piersi zmienił się istotnie u kobiet korzystających a autorskiej aplikacji Sama badam pomiędzy pomiarami, a zastosowana interwencja wpłynęła na większy wzrost poziomu wiedzy. Zastosowanie interwencji wpływa istotnie na kształtowanie się umiejętności wykonywania samobadania piersi w teście dotykowym, a personalizacja istotnie zwiększa tę umiejętność wśród użytkowników aplikacji. Ilość wskazanych punktów na piersi w teście dotykowym, zarówno w pomiarze I, jak i w pomiarze II zależała wyłącznie od wiedzy kobiet. Ilość godzin spędzanych w Internecie w ciągu doby przez użytkowników aplikacji nie ma związku z poziomem ich wiedzy o raku piersi. Niedostateczna wiedza oraz nieznajomość techniki wykonywania BSE okazuje się być główną barierą dla wielu kobiet. Mobilne aplikacje medyczne zyskują w sytuacji zagrożeń epidemiologicznych, a obecna sytuacja epidemiologiczna na świecie w związku z pandemią wirusa SARS-CoV-2 jest tego najlepszym przykładem. Postulaty. Dalsze badania powinny skupić się na tym, jakie interwencje stosować w celu poprawy sposobu motywowania kobiet we wszystkich grupach wiekowych do wykonywania BSE. Rozwoj aplikacji medycznych dotyczących samobadania piersi powinien skupić się na możliwości weryfikacji umiejętności trójstopniowego ucisku badanej piersi oraz ilości badanej powierzchni piersi. Zasadne jest prowadzenie dalszych badań przy użyciu tej aplikacji w ujęciu krajowym. Edukacja z zakresu profilaktyki raka piersi oraz BSE powinna być cyklicznie potarzana w celu utrzymania stale wysokiego poziomu wiedzy i umiejętności w tym zakresie. Słowa kluczowe: samobadanie piersi, aplikacje mobilne, zdrowie kobiet, rak piersi