Doktoraty (NM) / Doctoral Theses (MS)

URI dla tej Kolekcjihttp://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/72

Przeglądaj

Aktualnie wyświetlane 1 - 20 z 158

Aktywność i formy aktywizacji seniorów w Domach Pomocy Społecznej
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-06-02) Kaczor-Pyter, Bogusława
Wstęp: Problem starzenia się społeczeństw jest procesem globalnym, dotyczącym niemal wszystkich państw na świecie. Zmiany demograficzne zmuszają do refleksji nad stanem przygotowań współczesnych społeczeństw do rosnącego zapotrzebowani na usługi opiekuńczo -lecznicze. Starzenie się społeczeństw jest ważnym zagadnieniem w polityce społecznej państwa. W Polsce dominującą formą opieki nad seniorem jest rodzina, która nie zawsze jest w stanie zapewnić właściwą opiekę starszym, często mało sprawnym członkom rodziny. Niewydolność opiekuńcza rodzin, przemiany współczesnych rodzin i wydłużenie życia ludzkiego jest czynnikiem zwiększającym zapotrzebowanie na pomoc instytucjonalną. Domy pomocy społecznej często są dla seniora domem, a personel sprawujący opiekę niejednokrotnie zastępuje przyjaciół i najbliższą rodzinę. Każdy rodzaj podejmowanej aktywności i aktywizacji powoduje, że senior pozostaje samodzielny i niezależny od innych co daje mu możliwość pozostania w środowisku zamieszkania. Każdy rodzaj aktywności który podejmuje osoba starsza w celu zaspokojenia potrzeb życiowych lub realizacji własnych zainteresowań jest powodem zwiększającym satysfakcję i poprawiającym jego jakość życia. Seniorzy, świadomi korzystnych skutków własnej aktywności chętniej podejmują pracę nad sobą, dla zachowania dobrej kondycji fizycznej i psychicznej. Cel pracy: Głównym celem pracy jest analiza aktywności i form aktywizowania seniorów w Domach Pomocy Społecznej na Podkarpaciu. Materiał i metoda: Badanie przeprowadzono od kwietnia do października 2019 roku wśród 320 podopiecznych Domów Pomocy Społecznej na Podkarpaciu. Kwestionariusz wywiadu został przeprowadzony z uczestnikami metodą kontaktu bezpośredniego, w podmiotach które po wylosowaniu wyraziły zgodę na przeprowadzenie planowanego badania w ich placówce. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem kwestionariusza wywiadu, i sześciu skal standaryzowanych: Mini Mental State Examination (MMSE), Activities of Daily Living (ADL), World Health Organizaton Quality of Life Test Bref (WHOQOL Bref), Satisfaction of Life Scale (SWLS), Acceptance of Illens Scale (AIS), International Physical Activitty Questionnaire (IPAQ). Wyniki badań: Głównym powodem zamieszkania i korzystania z opieki w Domu Pomocy Społecznej był brak osób mogących sprawować opiekę, wielochorobowość i konieczność wsparcia stanu funkcjonalnego badanych. Średnia liczba jednostek chorobowych u badanych wyniosła 4,19±1,14. Każdy z badanych chorował przynajmniej na jedną chorobę przewlekłą. Mimo zadowolenia i dobrej oceny oferowanej pomocy przez pracowników domów pomocy społecznej, nie brakowało także trudnych chwil w życiu mieszkańców. Dla seniorów najtrudniejszym elementem pobytu w placówce byli współlokatorzy, z którymi badani musieli zamieszkiwać, gdyż nie wszystkie placówki dysponowały pokojami jednoosobowymi. Czas wolny seniorzy spędzali głownie biernie, leżąc w łóżku lub oglądając telewizję , a co trzecia osoba (33,4%) w czasie wolnym słuchała radia. Spośród oferowanych form aktywizowania mieszkańcy najczęściej wykorzystywali: gimnastykę poranną 81,6% oraz krótki spacer wybierany przez 78,4% osób. Częstą metodą aktywizacji wykorzystywaną była muzykoterapia (73,8%), przy czym dominowała forma bierna. Poziom aktywności fizycznej, oceniony przy pomocy IPAQ wynosił wyniósł 408,06±266,33 MET*min./tydz. Czas siedzenia w dni powszednie wyniósł średnio 266,55±109,24 min./ dzień i wahał się od 30 minut do 600 minut. Ogólny poziom aktywności fizycznej, w zdecydowanej większości niewystarczający (76,%).przypadku 76,6% seniorów był niewystarczający (MET*min./ tydz. < 600). Czynnikami utrudniającymi korzystanie z proponowanych przez DPS form aktywności były najczęściej zgłaszane przez badanych problemy zdrowotne 85,6% oraz brak chęci do podejmowania aktywności. Ponad połowa badanych (52,2% ) nie uczestniczyła w proponowanych formach aktywizacji obawiając się braku akceptacji przez innych mieszkańców, w nielicznych przypadkach powodem były bariery architektoniczne (5,3%). Aktywność fizyczna seniorów nie zależała w sposób istotny (p=0,8503) od czasu przebywania w DPS. Zajęcia manualne były preferowaną formą aktywności dla 48,1% badanych, natomiast rzadziej wskazywano bibułkarstwo, (34,7%) czy gry stolikowe (28,1%). Większość badanych seniorów (77,8%) to osoby sprawne funkcjonalnie w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego. Wiek seniorów nie wpływał istotnie na stan funkcjonalny, bardziej sprawne były kobiety (81,1%) niż mężczyźni (68,3%). Wykazano, że seniorzy w wieku 80 lat i więcej posiadali istotnie wyższą jakość życia w domenie socjalnej (p=0,0182) i środowiskowej (p=0,0206) w porównaniu do osób poniżej 80 roku życia. Brak było natomiast znaczących różnic w jakości życia w dziedzinie somatycznej i psychologicznej a wiekiem seniorów. Poziom wykształcenia seniorów w sposób istotny wpływał na jakość ich życia. Im wyższy poziom wykształcenia badanych tym lepsza jakość życia. Stwierdzono, że seniorzy przebywający w DPS co najmniej 5 lat posiadali istotnie wyższą jakość życia w domenie środowiskowej (64,60 pkt.), niewielkie różnice (p=0,0891) wskazano również w dziedzinie socjalnej. Niski poziom satysfakcji z jakości życia posiadało 62,8% seniorów. Nie wykazano związku satysfakcji z wiekiem, płcią, stanem cywilnym, wykształceniem, ilością schorzeń przewlekłych i długością zamieszkiwania w placówce. Wykazano, że im wyższa samoocena sytuacji materialnej i lepsza samoocena zdrowia, tym częściej seniorzy swoją satysfakcję z życia oceniali wysoko. Brak akceptacji choroby (8-18 pkt.) stwierdzono w grupie 49,4% seniorów. Średni poziom akceptacji choroby (19-29 pkt.) przejawiało 46,3% osób, a w dobrym stopniu akceptowało chorobę tylko 4,4% seniorów. Wnioski: Aktywność fizyczna badanych seniorów jest niewystarczająca, nikt z seniorów mieszkających w Domach Pomocy Społecznej nie osiągnął wysokiego poziomu aktywności. Jakość i satysfakcja życia mieszkańców domów pomocy społecznej była niska i często zależała od długości pobytu w placówce. Większość badanych nie podejmowało żadnych form aktywności. Formy aktywizacji podopiecznych domów pomocy społecznej są niezadowalające.
Analiza chodu, równowagi statycznej oraz stanu funkcjonalnego dzieci i młodzieży z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów
(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-09-12) Bazarnik-Mucha, Katarzyna
Wstęp: Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to najczęstsza artropatia wieku rozwojowego, której przyczyna nie jest w pełni poznana. Cel pracy: Głównym celem pracy była ocena chodu, równowagi statycznej oraz sprawności funkcjonalnej dzieci i młodzieży z MIZS w różnych okresach, uwzględniając proces kompleksowego leczenia. Materiał: Badania przeprowadzono w grupie 50 dzieci i młodzieży z rozpoznanym MIZS. Badani objęci byli kompleksową terapią. Badania przeprowadzone zostały trzykrotnie: w dniu rozpoczęcia i w dniu zakończenia cyklu rehabilitacji oraz 9 miesięcy po drugim badaniu. Grupę kontrolną stanowiło 49 dzieci zdrowych. Wyniki: W badaniu pierwszym wzorzec chodu dzieci z MIZS różnił się istotnie w stosunku do chodu zdrowych rówieśników, uwzględniając zarówno parametry czasowo-przestrzenne, jak i większość wybranych parametrów kinematycznych. Po okresie leczenia uzyskano poprawę wybranych parametrów. Oceniając równowagę statyczną w próbie stania obunóż z zamkniętymi oczami dzieci z MIZS uzyskały wyższe wartości amplitudy COP-X oraz COP-Y. W próbach stania jednonóż dzieci z MIZS uzyskały gorsze wyniki. Po leczeniu uzyskano poprawę w próbach stania obunóż z oczami zamkniętymi oraz jednonóż. Stan funkcjonalny, po okresie leczenia uległ istotnej klinicznie poprawie. Zmniejszyły się również dolegliwości bólowe oraz nasilenie choroby. Wnioski: Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów powoduje powstanie istotnych zaburzeń wzorca chodu oraz równowagi statycznej. Kompleksowe leczenie wpływa pozytywnie na poprawę chodu, równowagi oraz sprawności funkcjonalnej. GDI jest przydatnym wskaźnikiem w ocenie chodu.
Analiza histologiczna i bioinformatyczna kluczowych markerów oligodendrocytów w wybranych obszarach mózgu człowieka i psa
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-11-24) Golan, Maciej
Oligodendrocyty to najliczniej występujące komórki glejowe układu nerwowego. Główną ich funkcją jest ochrona neuronów, wsparcie metaboliczne komórek nerwowych, gromadzenie żelaza niezbędnego do procesów biochemicznych, zachodzących we wszystkich komórkach układu nerwowego i zapewnienie im osłony, niezbędnej dla prawidłowego przewodzenia impulsów w neuronach. W niniejszej pracy dokonano analizy morfometrycznej i morfologicznej oligodentrocytów w trzech obszarach mózgu człowieka i psa: hipokampie (hippocampus), płacie czołowym (lobus frontalis) i ciele modzelowatym (corpus callosum). W oparciu o standardowe i specjalne badania histologiczne dokonano analizy morfologicznej i morfometrycznej oligodendrocytów w wybranych obszarach mózgowia człowieka i psa. Uzyskane wyniki wskazują na brak istotnych różnic morfologicznych pomiędzy obydwoma gatunkami, potwierdzając, że sam proces mielinizacji jest zjawiskiem stabilnym ewolucyjnie w większości grup zwierząt kręgowych. Wyniki tej części pracy potwierdzają również, że pies może być naturalnym modelem chorób, związanych z uszkodzeniami oligodendrocytów. W drugiej części pracy podjęto się wyjaśnienia pochodzenia ewolucyjnego kluczowych dla funkcjonowania oligodendrocytów białek: MBP, MOG i FTH. Analizy wykonano typowymi metodami bioinformatycznymi – poprzez porównania filogenetyczne i modelowanie potencjalnych właściwości katalitycznych białek Uzyskane wyniki pozwalają postawić hipotezę, że różnorodne grupy ferrytyn, obserwowane u strunowców pochodzą od jednego, wspólnego białka. Wyniki przeprowadzonych analiz pozwoliły również zaproponować nową klasyfikację ferrytyn, opartą o ich potencjalne właściwości katalityczne i pochodzenie ewolucyjne. Dla białka MBP wyniki pozwalają postawić hipotezę, że powstało ono na skutek fuzji dwóch fragmentów odrębnych genów. W przypadku MOG nie potwierdzono hipotezy o jego potencjalnym pochodzeniu od jednego z białek z rodziny butyrofilin. Wyjaśniono również obserwacje, wskazujące na zróżnicowaną ekspresję tego białka w poszczególnych grupach ssaków – tylko w mózgu w wypadku człowieka i pozostałych naczelnych oraz w mózgu i narządach obwodowych u innych grup ssaków, w tym gryzoni. Czynnikiem odpowiedzialnym za te różnice są polimorfizmy sekwencji promotorów genu MOG u poszczególnych grup zwierząt.
Analiza interwencji zespołów ratownictwa medycznego w zawale mięśnia sercowego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2018-07-12) Filip, Dawid
Celem pracy była analiza interwencji ZRM w przypadku zawału serca oraz czynników, wpływających na opóźnienie rozpoczęcia leczenia. Badanie było retrospektywną analizą dokumentacji medycznej pacjentów leczonych w dwóch ośrodkach kardiologicznych w Rzeszowie oraz dokumentacji ZRM. Dane zostały ze sobą powiązane w taki sposób, aby odtworzyć przebieg postępowania z pacjentem od momentu wezwania ZRM do wypisu ze szpitala. Grupę badaną stanowiło 829 pacjentów leczonych w latach 2014 - 2016 z powodu zawału serca, którzy zostali przekazani do szpitala przez ZRM WSPR w Rzeszowie. Dwóch na pięciu pacjentów leczonych z powodu zawału serca zostało przyjętych do szpitala w trybie nagłym, w wyniku przekazania przez ZRM, a interwencje ZRM z powodu zawału serca stanowiły 1,12% wszystkich wyjazdów. Na opóźnienie przedszpitalne miały wpływ różne czynniki związane z pracą ZRM, natomiast opóźnienie przedszpitalne miało istotny wpływ na śmiertelność wewnątrzszpitalną. Opóźnienie przedszpitalne było istotnie statystycznie krótsze jeżeli ZRM rozpoznał zawał mięśnia sercowego. Najczęściej stosowanymi lekami były: kwas acetylosalicylowy, tlen, nitraty i morfina, a leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe były podawane rzadko. Większość pacjentów miała wykonane EKG. ZRM wykonały teletransmisję średnio w jednej na siedem interwencji w zawale serca, częściej zespoły podstawowe. Wykonanie teletransmisji istotnie statystycznie zmniejszyło opóźnienie wewnątrzszpitalne, nie wpłynęło natomiast istotnie na śmiertelność do wypisu ze szpitala.
Analiza populacji komórek NK u pacjentów z rzutowo-remisyjną i pierwotnie postępującą postacią stwardnienia rozsianego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-11-26) Rudnicka-Czerwiec, Julia
Wstęp Stwardnienie rozsiane jest najczęstszą zapalno-demielinizacyjną chorobą ośrodkowego układu nerwowego – szacuje się, że na całym świecie dotyczy ona około 2,9 mln ludzi. Polska należy do krajów o wysokim wskaźniku chorobowości MS. Bezpośrednia przyczyna tej choroby jest nieznana, określono natomiast czynniki ryzyka jej rozwoju. Do czynników niemodyfikowalnych zalicza się płeć żeńską, wiek pomiędzy 20 a 35 rokiem życia oraz czynniki genetyczne i infekcje wirusowe, szczególnie EBV. Do najbardziej istotnych modyfikowalnych czynników ryzyka rozwoju MS zalicza się palenie papierosów, niski poziom witaminy D3 oraz otyłość w okresie dojrzewania. Wyróżnia się następujące postacie choroby: aktywny kliniczne izolowany zespół, postać rzutowo-remisyjna, pierwotnie postępująca i wtórnie postępująca. Rozpoznanie stawia się na podstawie stwierdzenia współistnienia rozsiania w czasie i przestrzeni, z wykorzystaniem kryteriów McDonalda z roku 2017. Stwardnienie rozsiane jest chorobą autoimmunologiczną, o nie do końca poznanej patogenezie. Reakcja autoimmunologiczna wynika z zaburzenia tolerancji immunologicznej, czyli równowagi pomiędzy aktywnością zapalną – efektorową i regulatorową. Głównymi i najlepiej przebadanymi grupami komórek zaangażowanymi w rozwój MS są limfocyty T CD4+, limfocyty T CD8+ oraz limfocyty B. Ostatnie lata przyniosły nowe dane o udziale w patogenezie MS elementów odpowiedzi nieswoistej - komórek mieloidalnych, astrocytów, mikrogleju, komórek dendrytycznych i komórek NK. Komórki NK to duże ziarniste limfocyty charakteryzowane przez obecność markera powierzchniowego CD56 i brak markera powierzchniowego CD3 (CD56+ CD3-). Stanowią średnio 10% limfocytów krwi obwodowej i są jednym z głównych składników odporności wrodzonej. Komórki NK są częścią pierwszej linii obrony organizmu i odgrywają kluczową rolę w zabijaniu komórek zainfekowanych patogenem i komórek nowotworowych. Istnieje tradycyjny podział komórek NK na dwie główne subpopulacje ze względu na poziom ekspresji markera powierzchniowego CD56 – NK CD56bright o dużej ekspresji CD56 i NK CD56dim – o małej ekspresji CD56. Stwierdzenie obecności lub braku innych markerów na powierzchni komórek NK może służyć do wyróżniania różnych subpopulacji. Funkcja komórki NK jest determinowana przez potencjał do uwalniania ziarnistości cytotoksycznych, cytotoksyczność zależną od przeciwciał, interakcje z receptorami programowanej śmierci czy też zdolność do uwalniania cytokin. Ze względu na efekt jaki dają, komórki NK można podzielić na dwie główne grupy: cytotoksyczne i regulatorowe. Wyniki wielu badań świadczą o udziale komórek NK w patogenezie MS, ale wnioski z nich nie są jednoznaczne. Wskazują bowiem na dwa przeciwstawne kierunki działania komórek NK: ochronny – regulatorowy, zmniejszający objawy MS i patogenny – wzmagający odpowiedź autoimmunologiczną, promujący zaostrzenia. Cel pracy Celem pracy jest ocena znaczenia komórek NK w patogenezie stwardnienia rozsianego poprzez ocenę różnic w fenotypie, wydzielaniu enzymów litycznych i cytokin oraz funkcji komórek NK pomiędzy grupami pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią MS, pierwotnie postępującą postacią MS i grupą kontrolną. Pacjenci, materiał i metody Grupę badaną stanowiło 35 chorych na stwardnienie rozsiane, diagnozowanych w Klinice Neurologii z Pododdziałem Leczenia Udaru Mózgu oraz Poradni Neurologicznej Klinicznego Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie. Kryteria włączenia do badania obejmowały: wiek powyżej 18 roku życia, możliwość wyrażenia świadomej zgody na badanie, brak jakiejkolwiek terapii immunomodulującej w przeszłości oraz obecnie, brak leczenia immunosupresyjnego w przeszłości oraz obecnie, odstęp od sterydoterapii wynoszący co najmniej 8 tygodni, brak rzutu choroby lub zaostrzenia w ciągu ostatnich 8 tygodni, brak aktywnej infekcji przewlekłej, brak jakiejkolwiek infekcji w ciągu ostatnich 4 tygodni. Grupę kontrolną stanowiło 15 zdrowych osób. Grupę dobrano pod względem struktury płci i wieku zbliżonej do grupy badanej. Zdrowi ochotnicy byli rekrutowani spośród pracowników Klinicznego Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie i Uniwersytetu Rzeszowskiego. Warunkami kwalifikacji do badania były: wiek powyżej 18 roku życia, możliwość wyrażenia świadomej zgody na badanie, brak stwierdzonych chorób autoimmunologicznych, brak stosowania leków mających wpływ na układ immunologiczny, brak aktywnej przewlekłej infekcji, brak infekcji w ciągu ostatnich 4 tygodni. Materiałem do badań była krew żylna. Analizę materiału przeprowadzono w laboratorium Zakładu Immunologii Człowieka Instytutu Nauk Medycznych Uniwersytetu Rzeszowskiego. Obejmowała ona przygotowanie próbek do cytometrii przepływowej poprzez izolację komórek jednojądrzastych krwi obwodowej, zakładanie hodowli komórkowych, a następnie oznaczanie markerów powierzchniowych (CD56, CD335, CD27, CD274, CD73) i wewnątrzkomórkowych (granzym B, granzym K, perforyna, TGF-β, IFN-γ, IL-10, IL-4, IL-13). Analizę cytometryczną przeprowadzono za pomocą cytometru przepływowego Amnis® CellStream® (Cytek Biosciences). Wyniki opracowano w programie Cell Stream Analyzer w wersji 1.5.17. Odnotowano odsetek poszczególnych subpopulacji komórek oraz medianę intensywności fluorescencji. Bazę danych i badania statystyczne przeprowadzono w oparciu o oprogramowanie komputerowe Statistica 9.1 (StatSoft, Polska). Badania wykonano po uzyskaniu zgody Komisji Bioetycznej przy Izbie Lekarskiej w Rzeszowie zgodnie z protokołem zaakceptowanym przez Komisję (decyzja nr 85/2023/B). Wyniki Do badania zakwalifikowano 35 pacjentów z rozpoznanym stwardnieniem rozsianym. W grupie badanej było 28 kobiet (80%) oraz 7 mężczyzn (20%). Wiek pacjentów w grupie badanej wynosił od 20 do 65 lat. Mediana dla wieku pacjentów wyniosła 41 lat. U 22 pacjentów rozpoznano rzutowo-remisyjną postać stwardnienia rozsianego (63%), u 13 postać pierwotnie postępującą stwardnienia rozsianego (37%). W grupie pacjentów z rozpoznaną postacią rzutowo-remisyjną MS było 18 kobiet (82%) i 4 mężczyzn (18%) w wieku od 20 do 53 lat. Mediana dla wieku pacjentów w tej grupie wyniosła 33 lata. W grupie pacjentów z rozpoznaną postacią pierwotnie postępującą MS było 10 kobiet (77%) i 3 mężczyzn (23%) w wieku od 40 do 65 lat. Mediana dla wieku pacjentów w tej grupie wyniosła 52 lata. Do grupy kontrolnej początkowo zakwalifikowano 15 zdrowych osób - 12 kobiet (80%) i 3 mężczyzn (20%) w wieku od 23 do 65 lat (mediana 40 lat). W skład grupy kontrolnej poddanej pełnej analizie ostatecznie weszło 12 zdrowych osób. Wśród nich 9 stanowiły kobiety (75%) a 3 mężczyźni (25%). Wiek uczestników grupy kontrolnej wynosił od 23 do 65 lat. Mediana dla wieku uczestników tej grupy wyniosła 41,5 roku. Analizę danych rozpoczęto od porównania immunofenotypu komórek NK pomiędzy trzema grupami: pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią MS, pacjentów z pierwotnie postępującą postacią MS i zdrową kontrolą. Analiza ta miała na celu stwierdzenie czy badane grupy różnią się w zakresie subpopulacji NK CD56bright, NK CD56dim, NK CD335-, NK CD335+, NK CD27-, NK CD27+, NK CD274-, NK CD274+, NK CD73-, NK CD73+. Nie zaobserwowano istotnych różnic w odsetku żadnej z badanych subpopulacji komórek NK pomiędzy pacjentami z RRMS, PPMS i zdrową kontrolą. Nie stwierdzono istotnych różnic w MFI subpopulacji komórek NK CD335-, NK CD27-, NK CD274-, NK CD73- i NK CD73+ pomiędzy pacjentami z RRMS, PPMS i zdrową kontrolą. Stwierdzono wyższe MFI subpopulacji NK CD335+ w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z PPMS i w grupie pacjentów z RRMS względem grupy pacjentów z PPMS. Stwierdzono wyższe MFI subpopulacji NK CD27+ w grupie kontrolnej względem grup pacjentów z RRMS i PPMS. Stwierdzono większą wartość MFI subpopulacji komórek NK CD274+ w grupie pacjentów z PPMS względem grupy pacjentów z RRMS. W drugim etapie analizy danych porównano odsetek i MFI subpopulacji komórek NK zawierających poszczególne enzymy lityczne (granzym B, granzym K, perforyna) i cytokiny (TGF-β, IFN-γ, IL-10, IL-4, IL-13) pomiędzy trzema grupami: pacjentów z rzutowo-remisyjną postacią MS, pacjentów z pierwotnie postępującą postacią MS oraz kontrolą. Analiza ta miała na celu stwierdzenie czy badane grupy różnią się w zakresie potencjalnych funkcji komórek NK. Stwierdzono wyższy odsetek komórek NK zawierających granzym B u pacjentów z RRMS względem grupy kontrolnej (w subpopulacjach NK CD27+ i NK CD73-). Stwierdzono wyższy odsetek komórek NK zawierających granzym K w grupie kontrolnej w porównaniu do grupy pacjentów z RRMS (w subpopulacji NK CD56bright) i w grupie kontrolnej w porównaniu do grupy pacjentów z PPMS (w subpopulacji NK CD27-). Wyższe MFI komórek NK zawierających granzym K zaobserwowano w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z PPMS (w subpopulacji NK CD56dim). Nie stwierdzono różnic w odsetku i MFI komórek NK zawierających perforynę pomiędzy pacjentami z RRMS, PPMS i zdrową kontrolą. Wyższy odsetek komórek NK zawierających TGF-β stwierdzono w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z RRMS (w subpopulacjach NK CD335+, NK CD27+, NK CD27-) oraz w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z PPMS (w subpopulacji NK CD335+). Wyższe MFI komórek NK zawierających TGF-β stwierdzono w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z PPMS (w subpopulacji NK CD335+) i w grupie pacjentów z PPMS względem grupy kontrolnej (w subpopulacji NK CD274-). Wyższy odsetek komórek NK zawierających IFN-γ stwierdzono w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z RRMS (w subpopulacjach NK CD56bright, NK CD335-, NK CD27-, NK CD274-) oraz w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z PPMS (w subpopulacjach NK CD56bright, NK CD335+, NK CD27-). Stwierdzono wyższy odsetek komórek NK zawierających IL-10 w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z RRMS (w subpopulacjach NK CD56bright, NK CD335+, NK CD27-). Wyższe MFI komórek NK zawierających IL-10 stwierdzono w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z RRMS (w subpopulacjach NK CD56bright, NK CD335+) oraz w grupie pacjentów z PPMS względem grupy pacjentów z RRMS (w subpopulacji komórek NK CD27+). Wyższy odsetek komórek NK zawierających IL-4 stwierdzono w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z RRMS (w subpopulacjach NK CD27-, NK CD274-) oraz w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z PPMS (w subpopulacjach NK CD335+, NK CD27-, NK CD274+). Wyższe MFI komórek NK zawierających IL-4 stwierdzono w grupie kontrolnej względem grupy pacjentów z PPMS (w subpopulacji NK CD335+). Nie stwierdzono różnic w zakresie odsetka komórek NK zawierających IL-13 pomiędzy pacjentami z RRMS, PPMS i zdrową kontrolą. Wyższe MFI komórek NK zawierających IL-13 stwierdzono w grupie pacjentów z PPMS względem grupy pacjentów z RRMS (w subpopulacji NK CD27+). Wnioski 1. Komórki NK pacjentów z RRMS i PPMS nie różnią się pod względem odsetka danego fenotypu od siebie oraz od komórek NK osób zdrowych. Różnice fenotypowe można stwierdzić jedynie na podstawie analizy MFI. 2. Komórki NK pacjentów z RRMS, PPMS różnią się od komórek NK zdrowych osób zawartością granzymu B i K, ale nie perforyny. Komórki NK pacjentów z RRMS i PPMS nie różnią się od siebie pod względem zawartości enzymów cytolitycznych. 3. Komórki NK pacjentów z RRMS, PPMS różnią się od komórek NK zdrowych osób zawartością TGF-β, IFN-γ, IL-10 i IL-4, ale nie IL-13. Komórki NK pacjentów z RRMS i PPMS różnią się od siebie pod względem zawartości cytokin jedynie w zakresie MFI. 4. Komórki NK pacjentów z RRMS i PPMS poprzez mniejszą zawartość cytokin przeciwzapalnych mogą wykazywać osłabioną funkcję regulatorową w porównaniu do komórek NK zdrowych osób.
Analiza przepływów krwi w tętnicach szyjnych u pacjentów przed i po operacji endarterektomii i angioplastyce balonowej z implantacją stentu.
(Uniwersytet Rzeszowski, 2022-03-18) Leksa, Natalia
Udar jest zespołem klinicznym charakteryzującym się nagłą ogniskową lub uogólnioną dysfunkcją mózgu. Stanowi on znaczny problem na Świecie, w Europie i w Polsce. W Polsce udar mózgu występuje średnio co 8 minut. Poprzedza go nagły spadek ciśnienia krwi. Udar oraz choroba niedokrwienna serca są najczęściej powodem zgonów oraz główną przyczyną trwałego kalectwa i niepełnosprawności. Ze względu na globalny charakter tych chorób kluczowe jest wybranie najwłaściwszej metody diagnostycznej oraz formy terapii oraz rodzaju zabiegu operacyjnego. W pracy zanalizowano dwie formy zabiegu: endarterektomię oraz angioplastykę balonową z implantacją stentu. Przeprowadzono analizę 106 pacjentów na podstawie różnicy w przepływie krwi w tętnicach szyjnych przed i po danym zabiegu. Analizowano pacjentów również pod kątem rodzaju schorzenia na które pacjent cierpiał. Celem pracy było dokonanie oceny różnic w przepływach krwi po zabiegu endarterektomii oraz po zabiegu angioplastyki balonowej z implantacją stentu. Na podstawie analizy można stwierdzić, iż oba zabiegi redukują szybkość przepływu krwi w tętnicach szyjnych, niwelując tym samym prawdopodobieństwo występowania udaru.
Analiza statystyczna stężenia tlenku azotu w powietrzu wydychanym u pacjentów pediatrycznych z mukowiscydozą, astmą oskrzelową, alergicznym nieżytem nosa oraz astmą i alergicznym nieżytem nosa
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-05-05) Biesiadecki, Marek
Na rozprawę doktorską składa się cykl czterech prac opublikowanych w czasopismach: Journal of Breath Research (I), Advances in Medical Sciences (II), Acta Poloniae Pharmaceutica (III) oraz Biointerface Research in Applied Chemistry (IV) poświęconych: (I) ocenie poziomu wydychanego tlenku azotu z dolnych dróg odechowych u dzieci z chorobami układu oddechowego, (II) ocenie poziomu wydychanego tlenku azotu z górnych dróg oddechowych u dzieci z chorobami układu oddechowego, (III) wpływowi propionianu flutykazonu na stężenie tlenku azotu w wydychanym powietrzu z górnych i dolnych dróg oddechowych u dzieci z astmą i/lub alergicznym nieżytem nosa, (IV) badaniu porównawczym wybranych poziomów biomarkerów stresu oksydacyjnego u dzieci z astmą i dzieci zdrowych. Do badania włączono 724 dzieci z chorobami układu oddechowego. Uczestnicy badania zostali zrekrutowani w Poradni Alergologicznej Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie.
Analiza toksykologiczna wybranych pierwiastków w dietetycznych środkach spożywczych specjalnego przeznaczenia medycznego dla pacjentów onkologicznych
(Uniwersytet Rzeszowski, 2025-03-03) Frydrych, Adrian
Niniejsza rozprawa doktorska została przygotowana w oparciu o cykl czterech powiązanych tematycznie publikacji pełnotekstowych (1 praca przeglądowa, 3 prace oryginalne), dotyczących analizy toksykologicznej wybranych pierwiastków (As, Cd, Cr, Cu, Fe, Hg, Mn, Ni, Pb, Se, Zn) zawartych w dietetycznych środkach specjalnego przeznaczenia medycznego dedykowanych pacjentom onkologicznym. Przegląd literatury obejmował badania dotyczące roli wybranych niezbędnych pierwiastków (Zn, Cu, Se, Fe, Mn) w holistycznych aspektach związanych z pacjentami onkologicznymi. W pracy zebrano literaturę dotyczącą funkcji fizjologicznych tych pierwiastków, a także skutków ich deficytu i nadmiarów. Analiza uwzględniała najnowsze wytyczne Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności i Europejskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego i Metabolizmu. Na podstawie literatury zebrano dane dotyczące poziomów pierwiastków u pacjentów z chorobami nowotworowymi, a także zawartości tych pierwiastków w 100 mL/g FSMP, które zostały odczytane z deklaracji producentów. Wyniki sugerują, że pierwiastki uwzględnione w przeglądzie (Zn, Cu, Se, Fe, Mn) w żywności specjalnego przeznaczenia medycznego (FSMP) dla pacjentów onkologicznych są niedostatecznie uwzględniane w kontekście ich bezpieczeństwa i funkcji fizjologicznych. Badania wskazują na potrzebę dalszej optymalizacji tych produktów, aby zapewnić ich bezpieczne stosowanie u pacjentów onkologicznych. Produkty FSMP dostępne w aptekach odgrywają istotną rolę w dostarczaniu odpowiednich składników odżywczych pacjentom z chorobami nowotworowymi. Mimo to, brak jest kompleksowych badań dotyczących bezpieczeństwa pierwiastków śladowych w tych produktach. Celem jednego z badań było zbadanie poziomów Cu, Fe, Mn i Zn w 23 FSMP dostępnych w polskich aptekach. Stosując spektrometrię mas sprzężoną z plazmą wzbudzaną indukcyjnie (ICP-MS) po mineralizacji mikrofalowej, oceniono poziomy tych pierwiastków w produktach. Wyniki wskazują na rozbieżności między rzeczywistymi, a deklarowanymi poziomami pierwiastków. Chociaż wszystkie produkty uznano za bezpieczne, badanie podkreśla potrzebę stworzenia wyraźnych wytycznych dotyczących FSMP w opiece nad pacjentami onkologicznymi. Badanie to jest pionierskim podejściem do oceny bezpieczeństwa i jakości FSMP, uwzględniając zarówno aspekty toksykologiczne, jak i żywieniowe, co podkreśla potrzebę harmonizacji protokołów w standaryzacji w FSMP. Inne badanie skoncentrowało się na toksykologicznych profilach Ni, Cr i Se w FSMP dostępnych na rynku polskim. Wyniki analizy, wykonanej przy użyciu ICP-MS, wskazują na znaczną zmienność stężeń Ni, Cr i Se w różnych próbkach. Niektóre produkty przekraczały dopuszczalne normy ustalone przez wytyczne regulacyjne, co może stanowić zagrożenie zdrowotne, w szczególności związane z niklem, który w nadmiarze może prowadzić do stanów zapalnych skóry i potencjalnych procesów kancerogennych. Wyniki dla selenu ujawniły rozbieżności w porównaniu do deklaracji producentów. Mimo że średnie wartości spożycia Ni, Cr i Se nie przekraczały tolerowanego tygodniowych spożycia (PTWI), zawartość niklu w niektórych produktach osiągnęła 30,58% PTWI, co wzbudza obawy o długoterminowe skutki zdrowotne. Wyniki dla chromu również podkreślają konieczność monitorowania jego poziomów z powodu potencjalnych skutków toksycznych ewentualnych dawek kumulatywnych tego pierwiastka. Dodatkowo, badania skupiły się na ocenie toksykologicznej i toksykologicznej ocenie ryzyka zdrowotnego związanego z obecnością metali ciężkich (As, Cd, Hg, Pb) w FSMP. W badaniu oceniono stężenia metali ciężkich na porcję produktu oraz dzienną i tygodniową ekspozycję, odniesioną do PTWI. Mimo że większość próbek była poniżej wyznaczonych limitów PTWI, zawartość Cd wzbudziła obawy ze względu na możliwość kumulacyjnego narażenia, szczególnie u pacjentów onkologicznych, którzy regularnie spożywają te produkty. Badanie ujawnia ukryte zagrożenia związane z zanieczyszczeniem FSMP metalami ciężkimi, co podkreśla potrzebę ścisłego monitorowania i wdrożenia rygorystycznych regulacji w celu zapewnienia bezpieczeństwa pacjentom. Podsumowując, przegląd i badania dotyczące pierwiastków fizjologicznych, problematycznych oraz metali ciężkich w FSMP dla pacjentów onkologicznych wskazują na potrzebę ściślejszego monitorowania tych produktów. Wykazano rozbieżności między deklarowanymi, a rzeczywistymi zawartościami pierwiastków, co może wpłynąć na skuteczność holistycznego leczenia i zdrowie pacjentów. Wyniki sugerują konieczność wprowadzenia ujednoliconych wytycznych oraz monitorowania zanieczyszczeń pierwiastkowych w produktach FSMP dostępnych na rynku europejskim oraz polskim.
Analiza wpływu szczepienia BCG na częstość występowania oraz przebieg zakażeń SARS-CoV-2 wśród pracowników ochrony zdrowia w Polsce
(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-03-13) Zapolnik, Paweł
Szczepionka przeciwko gruźlicy (Bacillus Calmette-Guérin, BCG) została wprowadzona 100 lat temu i jest nadal zalecana przez Światową Organizację Zdrowia w celu zapobiegania tej chorobie. Badania wykazały że szczepienie BCG może stymulować nieswoistą odpowiedź immunologiczną i zmniejszać częstość występowania niektórych chorób. Na początku pandemii choroby koronawirusowej postawiono hipotezę, że zachorowalność na COVID-19 może być mniejsza w krajach stosujących profilaktykę BCG. Próbując zweryfikować tą tezę, przeprowadzono wieloośrodkowe, randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane placebo badanie na grupie 695 pracowników służby zdrowia w Polsce. Wszyscy uczestnicy badania mieli wykonaną próbę tuberkulinową, po której osoby z ujemnym wynikiem były randomizowane (w stosunku 1:1) i otrzymywały szczepionkę BCG lub placebo. Od tego momentu osoby te były poddawane trzymiesięcznej obserwacji pod kątem występowania objawów COVID-19 oraz analizie serologicznej. Wyniki przeprowadzonych badań nie wykazały zależności między rewakcynacją szczepionką BCG a zachorowalnością na COVID-19. Nie odnotowano również znamienności statystycznej między wynikami testu tuberkulinowego a ilością zachorowań na COVID-19. Jednocześnie wykazano znamiennie częstsze zachorowania na COVID-19 wśród pielęgniarek w porównaniu do osób wykonujących inne zawody medyczne. U 150 uczestników badania wykryto obecność przeciwciał anty-SARS-CoV-2 w klasie IgG, natomiast stężenia przeciwciał nie różniły się znacząco między trzema badanymi grupami i nie wykazano istotności statystycznej.
Analiza wybranych czynników ryzyka otyłości u dzieci w wieku szkolnym w regionie bieszczadzkim
(2015-10-29) Kwilosz, Edyta
Do niedawna otyłość dziecięca była symbolem wysokiego statusu społecznego i zdrowia. Dziś nadmiar masy ciała populacji wieku rozwojowego stał się jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych. Wysokie wskaźniki otyłych dzieci wskazują na istotność postawionego problemu i stwarzają bezwzględną potrzebę poszukiwania jej przyczyn. Badaniem objęto 1012 dzieci uczęszczających do szkół podstawowych w regionie bieszczadzkim. Po uzyskaniu pozytywnej opinii Komisji Bioetycznej przeprowadzono ankietę wśród rodziców/opiekunów oraz pomiary antropometryczne u dzieci. Otyłość u dzieci oceniano na podstawie siatek centylowych BMI (OLAF, 2010). W celu zbadania wpływu czynników ryzyka na występowanie otyłości obliczano iloraz szans (odds ratio- OR) dla każdego z czynników osobno, przyjmując istotność różnic na poziomie p<0.05. Średnia wieku w badanej grupie wynosiła 9 +/- 2 lata. Wśród badanych 45% stanowili chłopcy, a 55 % dziewczynki. Różnica była istotna statystycznie (p=0,002). Częstość występowania otyłości w badanej grupie wyniosła 7,2%, (8,3% wśród dziewcząt i 5,9% wśród chłopców). Czynnikiem biologicznym mającym największy wpływ na otyłość u dzieci ze szkół podstawowych regionu bieszczadzkiego była otyłość rodziców, w przypadku otyłości obojga rodziców szansa na wystąpienie otyłości u dziecka była największa (OR- 46,5). Stwierdzono również wpływ niskiej masy urodzeniowej (poniżej 2500g) na częstość występowania otyłości u dzieci (p=0,006). Nadmiar masy ciała częściej dotyczył dzieci z miasta (10.6% vs 5.3%) oraz posiadające lepsze warunki mieszkaniowe (p=0,04). Poddając ocenie wpływ wybranych nawyków żywieniowych w badanej grupie stwierdzono, że duża ilość posiłków spożywana w ciągu dnia (p=0,001), konsumpcja dużej ilości słodyczy (p=0,04) oraz zjadanie kolacji tuż przed snem wpływały na częstość występowania otyłości u badanych dzieci. Biorąc pod uwagę sposoby spędzania czasu wolnego oraz stopień aktywności fizycznej wykazano, że dzieci otyłe częściej preferowały bierny styl życia (-0,137), a nieotyłe aktywny (0,437). Podejmowanie konkretnych działań w profilaktyce nadmiaru masy ciała, wśród najmłodszych dzieci ma ogromne znaczenie dla zdrowia przyszłych pokoleń.
Analiza wybranych działań prozdrowotnych w codziennej praktyce lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej na terenie województwa podkarpackiego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-10-03) Hubert-Lutecka, Agnieszka
Głównym celem pracy była ocena częstości udzielanego przez lekarzy POZ poradnictwa z zakresu sposobu odżywiania się, aktywności fizycznej i kontroli masy ciała u dorosłych pacjentów, z perspektywy lekarzy i pacjentów. Badanie przeprowadzono metodą sondażu diagnostycznego z wykorzystaniem techniki wywiadu i ankiety, przy użyciu narzędzi badawczych stanowiących dwa anonimowe kwestionariusze ankiety: standaryzowany kwestionariusz ankiety przeznaczony dla lekarzy POZ oraz autorski kwestionariusz ankiety przeznaczony dla pacjentów. Badaną próbę stanowili lekarze POZ i świadczeniobiorcy usług zdrowotnych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, mieszkańcy obszaru województwa podkarpackiego podzielonego na 25 powiatów. W badaniu wzięło udział 309 lekarzy POZ oraz 1023 pacjentów korzystających z porad lekarza POZ praktykującego w wylosowanej placówce. Prawie wszyscy lekarze POZ objęci badaniem, deklarowali dokonywanie oceny sposobu odżywiania, aktywności fizycznej i wskaźnika BMI oraz udzielanie poradnictwa w tym zakresie. Wiek, płeć i BMI lekarza POZ miały wpływ na częstość oceny diety, aktywności fizycznej i kontroli masy pacjentów oraz na częstość udzielanego przez nich poradnictwa (p<0,05). Większość pacjentów objętych badaniem wskazała, że lekarz POZ nigdy nie oceniał ich diety/sposobu odżywiania, poziomu aktywności fizycznej, ani wskaźnika BMI. Lekarze POZ istotnie częściej deklarowali, że oceniają dietę i aktywność fizyczną pacjentów oraz udzielają porad z tego zakresu, niż pacjenci potwierdzali dokonywanie takiej oceny i udzielanie wspomnianego poradnictwa.
Analiza zatruć dzieci hospitalizowanych w latach 2010-2014, w Szpitalu Wojewódzkim Nr 2 w Rzeszowie
(2016-03-21) Owsianik, Dorota
Wstęp. Zatrucia w populacji dziecięcej, zarówno niezamierzone jak i celowe wciąż stanowią istotny problem medyczny i są częstą przyczyną hospitalizacji. Celem niniejszej pracy była analiza przyczyn, okoliczności oraz przebiegu klinicznego wymagających hospitalizacji zatruć dzieci z okolic Rzeszowa w okresie pięcioletnim. Materiał i metody. Badanie miało charakter retrospektywny. Materiał pracy stanowiły informacje zawarte w dokumentacji medycznej pacjentów pediatrycznych hospitalizowanych z powodu zatrucia w latach 2010-2014 w Szpitalu Wojewódzkim Nr 2 w Rzeszowie. Analizowano czynniki takie jak: rodzaj trucizny, drogę wnikania trucizny do organizmu, celowość zdarzenia oraz okres hospitalizacji. W analizie uwzględniono również wpływ uwarunkowań środowiskowych, takich jak: miejsce zamieszkania dziecka, posiadanie rodzeństwa oraz występowanie chorób przewlekłych u pacjenta zatrutego. Wyniki. W analizowanym okresie czasu 903 dzieci było hospitalizowanych z powodu ostrego zatrucia. Wśród nich było 466 dziewczynek i 437 chłopców w wieku od 2 tygodni do ukończenia 18 roku życia. Większość zatruć stanowiły zdarzenia przypadkowe (59,8 %). Zatrucia niezamierzone najczęściej spowodowane były środkami chemii gospodarczej (31,3 %), podczas gdy główną przyczyną intoksykacji celowych były leki (44,6 %). W analizowanej grupie zatrucia celowe statystycznie częściej dotyczyły dziewcząt (62,8 %, p<0,001). Do zatruć dochodziło głównie na drodze pokarmowej. Średni czas hospitalizacji był najdłuższy dla pacjentów po celowym spożyciu środków leczniczych (3,6 dnia).
Analiza zmiany wzorca chodu u pacjentów po zabiegu endoprotezoplastyki stawu kolanowego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2024-07-05) Jarmuziewicz, Agnieszka
Wprowadzenie Choroba zwyrodnieniowa stawów (ChZS) jest najczęstszą chorobą stawów i wiodącą przyczyną niepełnosprawności dorosłych, z rosnącym oddziaływaniem społeczno ekonomicznym. Choroba zwyrodnieniowa kolana (ChZSK) odpowiada za dużą część tego problemu. Totalna protezoplastyka kolana (TPK) jest uznaną metodą leczenia zaawansowanych postaci ChZSK z rosnącą istotnie rok ilością wykonywanych procedur. Trójwymiarowa analiza chodu jest szeroko wykorzystywana do klinicznej oceny i uznawana za istotny element ilościowej oceny chodu. Nadal trwają poszukiwania najlepszej i najprostszej metody oceny chodu. Wskaźniki chodu mają duży potencjał żeby stać się takim narzędziem oceny. Celem tego badania była ocena potencjalnego wykorzystania wskaźników GDI i GVI do oceny postępu poprawy chodu po wykonaniu TPK i identyfikacja składników mających wpływ na wyniki TPK. Materiał i Metody W badaniu uwzględniono pięćdziesięciu pacjentów ze zdiagnozowaną jednostronną objawową ChZSK, którzy zostali poddani zabiegowi bezcementowej TPK z pozostawaniem więzadła krzyżowego tylnego. Pacjenci mieli od 52 do 79 lat, ze średnią 67,4 lat. Do grupy kontrolnej zrekrutowano 50 zdrowych ochotników. Do oceny wykorzystano wskaźniki GDI, GVI, WOMAC, KSS i VAS, które były ocenianie przedoperacyjnie, sześć i dwanaście miesięcy po TPK. Oceny chody grupy badanej i kontrolnej wykonano z wykorzystaniem systemu BTS Smart. Wyniki Parametry chodu pacjentów z ChZSK mierzone wskaźnikami GDI i GVI poprawiły się po TPK. Wartości wskaźników wzrosły zarówno w kończynie operowanej, jak i nieoperowanej. GDI wzrosło z 84,05 do 93,89 pkt w kończynie operowanej i z 92,59 do 94,69 pkt w kończynie nieoperowanej. Wskaźnik GVI poprawił się z 83,91 do 90,48 pkt dla kończyny operowanej i z 85,81 do 92,62 pkt dla kończyny nieoperowanej. Jednakże wszystkie te wartości były niższe niż w grupie kontrolnej. Znaczące różnice zaobserwowano również w wybranych parametrach kinematycznych i czasowoprzestrzennych chodu.
Badania rozmieszczenia oligodendrocytów i obecności w nich żelaza w mózgowiu szynszyli małej (Chinchilla lanigera)
(Uniwersytet Rzeszowski, 2020-03-06) Krawczyk-Marć, Izabela
WSTĘP: Główną funkcją oligodendrocytów jest produkcja osłonek mielinowych, które warunkują szybkie i skuteczne przewodzenia impulsów nerwowych wzdłuż wypustek nerwowych. Lokalizacja oligodendrocytów w sąsiedztwie włókien nerwowych, naczyń krwionośnych i neuronów oraz obecność w nich żelaza, przemawia za udziałem tych komórek glejowych w metabolizmie tego pierwiastka jak również w procesach metabolicznych samych neuronów. CEL: Celem pracy jest analiza lokalizacji i morfologii oligodendrocytów oraz obecności w nich żelaza, dotycząca obszarów słabo i mocno zmielinizowanych mózgowia szynszyli małej. MATERIAŁ I METODY: Materiał badawczy stanowiły mózgowia 12 dorosłych osobników szynszyli małej obu płci. WYNIKI: W korze mózgowej, hipokampie i istocie szarej okołowodociągowej, oligodendrocyty występowały pojedynczo lub parami, najczęściej w pobliżu naczyń krwionośnych i neuronów. Oligodendrocyty uwidocznione w skrawkach kory mózgowej i hipokampa miały rozmieszczenie nierównomierne. W ciele modzelowatym oraz torebce wewnętrznej, oligodendrocyty ułożone były w rzędy, widoczne pomiędzy zmielinizowanymi włóknami nerwowymi. WNIOSKI: Rozmieszczenie oligodendrocytów w obszarach z przewagą substancji szarej jest nierównomierne. W ciele modzelowatym i torebce wewnętrznej oligodendrocyty wykazują charakterystyczne szeregowe ułożenie. Analizowane parametry morfometryczne oligodendrocytów nie różniły się istotnie pomiędzy badanymi obszarami mózgowia szynszyli małej.
Badania wybranych parametrów toksykologicznych dla związków fosforoorganicznych z grupy Novichok przy użyciu metod toksykologii in silico
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-11-23) Noga, Maciej
Związki Novichok opracowane przez Związek Radziecki podczas zimnej wojny reprezentują czwartą generację bojowych środków chemicznych. Zostały zaprojektowane jako nieuleczalne i niewykrywalne, ich struktura chemiczna pozostaje niepewna. Mechanizm toksyczny polega na nieodwracalnym wiązaniu się z acetylocholinoesterazą, co prowadzi do objawów zatrucia poprzez reakcje muskarynowe, nikotynowe i ośrodkowego układu nerwowego. Związki Novichok go trzykrotnie, podczas incydentów w Salisbury i Amesbury oraz podczas otrucia Aleksieja Nawalnego. Badania dotyczące leczenia wykazały skuteczność terapii butyrylocholinoesterazą i nieskuteczność reaktywacji obidoksymu. Praca z Novichokami wymaga ekstremalnych środków ostrożności, a ocena parametrów toksykologicznych ma kluczowe znaczenie. Do określenia właściwości, takich jak toksyczność i los środowiskowy, zastosowano metody in silico, w szczególności ilościową zależność struktura-aktywność (QSAR). Wbrew wcześniejszym twierdzeniom przewidywania wskazywały, że Novichoki mogą być mniej toksyczne niż konwencjonalne związki serii -V lub -G. Najbardziej toksyczny A-232 oszacowano jako czterokrotnie mniej toksyczny niż VX i siedem razy mniej toksyczny niż GD. Przewidywane okresy półtrwania i szybkości hydrolizy sugerują, że Noviczoki mogą utrzymywać się w środowisku od godzin do lat. Chociaż szczegóły dotyczące Noviczoków pozostają nieuchwytne, przewidywania wzbogaciły literaturę naukową o niezbędne dane toksykologiczne i środowiskowe dotyczące 17 struktur tych związków.
Charakterystyka kliniczna oraz ocena aktywności mediatorów prozapalnych w populacji dzieci polskich chorych na postępujące kostniejące zapalenie mięśni
(Uniwersytet Rzeszowski, 2020-11-18) Szczepanek, Małgorzata
Postępujące kostniejące zapalenie mięśni (fibrodysplasia ossificans progressiva, FOP) to bardzo rzadka, uwarunkowana genetycznie, ciężka choroba prowadząca do postępującego kostnienia pozaszkieletowego i przedwczesnej śmierci. Przebieg kliniczny charakteryzuje występowanie okresów zaostrzeń tzw. przebłysków. W okresie tym dochodzi do obrzęku tkanki podskórnej w postaci guzów, które następnie kostnieją tworząc pomosty kostne, prowadząc do ograniczenia ruchomości zajętego regionu ciała. W konsekwencji chorzy stają się osobami niepełnosprawnymi ruchowo i przedwcześnie umierają z powodu niewydolności oddechowej. Postawienie prawidłowego rozpoznania przysparza duże trudności, często mylnie rozpoznawana jest choroba nowotworowa, a wykonywane zabiegi operacyjne powodują nasilenie kostnienia. Podstawą do postawienia prawidłowej diagnozy jest stwierdzenie koślawych paluchów stóp i wynik badania genetycznego. Obecnie nie ma skutecznego leczenia chorych na FOP, które mogłoby zapobiec tworzeniu nowych skostnień. Coraz szersza dostępność leków biologicznych stanowi szansę dla pacjentów z FOP, a zastosowanie terapii biologicznej może być skuteczne w hamowaniu tworzenia HO i być korzystne dla istniejących opcji. Celem niniejszej pracy była pierwsza w Polsce analiza populacji dzieci chorych na FOP. Projekt badawczy ma także na celu ocenę surowiczego stężenia substancji aktywnych biologicznie, które biorą udział w indukcji odczynu zapalnego oraz lokalnej destrukcji tkanek w odniesieniu do obecnej aktywności klinicznej i stadium zaawansowania choroby. W badaniu uczestniczyła polska populacja dzieci chorych na FOP. Grupa składała się z 9 pacjentów, w tym 8 dziewczynek i 1 chłopca. Przeprowadzono wywiad lekarski z wykorzystaniem ankiet. Oceniono stopień zaawansowania FOP przy użyciu skali Katza, CAJIS i klinicznego stadium zaawansowania FOP. Materiałem badanym była próbka krwi pobrana od dziecka włączonego do programu badawczego. Dokonano oceny poziomu substancji aktywnych biologicznie, cytokin, chemokin, metaloproteinaz z wykorzystaniem wieloparametrycznej metody Luminex. Analizę statystyczną przeprowadzono za pomocą oprogramowania Statistica 13.1 PL oraz metod statystycznych dobranych do rozkładu zmiennych. W polskiej populacji dzieci chorych na FOP zwraca uwagę znacząca i odbiegającą od danych z innych krajów przewaga dziewczynek. Ważną obserwacją jest potwierdzenie znacznego opóźnienia prawidłowej diagnozy pomimo występowania objawów patognomicznych. Pomimo, że okres ten wydaje się krótszy niż w innych krajach to i tak u znacznej części pacjentów przeprowadzono zabiegi chirurgiczne, które prowadziły do zaostrzenia objawów choroby. W wynikach szczególną uwagę zwraca podwyższone w surowicy stężenie katepsyny S. Wykazano zależność pomiędzy surowiczym stężeniem katepsyny S, a ciężkością choroby. Uzyskano statystycznie istotną i silną korelację pomiędzy surowiczym stężeniem katepsyny S, a wynikiem punktowym uzyskanym w trakcie oceny pacjenta wg skali Katza i CAJIS. Wykazano istotną statystycznie ujemną i bardzo silną korelację pomiędzy stężeniem katepsyny S, a zwartością mineralną kości. Rozkład stężeń zbadanych chemokin był relatywnie homogenny. Kolejną, istotną statystycznie korelację uzyskano pomiędzy wynikiem punktowym w skali Katza a poziomem mieloperoksydazy. Wykazano ponadto zależność pomiędzy surowiczym stężeniem MMP-2, a wynikami uzyskanymi w trakcie oceny z użyciem skali CAJIS. Z kolei surowicze stężenie FGF1 bardzo silnie dodatnio korelowało z wartością gęstości mineralnej kości. Uzyskane wyniki i stwierdzona zależność wymaga dalszych badań. Analiza uzyskanych wyników pozwoliła na wyciągnięcie następujących wniosków: 1. Pomimo występowania objawu patognomicznego, jakim jest wrodzona wada paluchów i typowych objawów klinicznych postawienie prawidłowego rozpoznania stwarza trudności, stąd konieczność szerzenia wiedzy na temat FOP wśród lekarzy. 2. Przeprowadzenie oceny pacjenta w skali Katza, CAJIS i kliniczna ocena stadium zaawansowania choroby pozwala na ocenę progresji choroby i skuteczności leczenia w trakcie kolejnych wizyt pacjenta. 3. Różna odpowiedź na zastosowane leczenie GKS może wskazywać na odmienność kliniczną pacjentów z FOP. 4. Uzyskany wynik wartości BMC u pacjentów z FOP może obiektywnym wskaźnikiem sprawności fizycznej pacjentów. 5. Niskie poziomy cytokin w surowicy badanych dzieci prawdopodobnie związane są ze zastosowanym przewlekłe leczeniem przeciwzapalnym. 6. Korelacja pomiędzy surowiczym stężeniem MMP-2, a wynikiem punktowym w skali CAJIS i Katza jest prawdopodobnie związana z trwającą przebudową kości w trakcie remisji klinicznej. 7. Korelacja pomiędzy surowiczym stężeniem MPO, a wynikiem punktowym w skali CAJIS może świadczyć o utrzymującym się aktywnym przewlekłym procesie zapalnym, bez manifestacji klinicznej zaostrzenia. 8. Stwierdzony podwyższony poziom katepsyny S w surowicy i jej korelacja z aktywnością choroby, uzyskanym wynikiem w skali CAJIS i Katza może mieć związek z tworzeniem się HO. 9. Nasze badanie sugeruje obecność przewlekłego stanu zapalnego, stąd przewlekłe leczenie przeciwzapalne i immunosupresyjne może być korzystne w leczeniu FOP. 10. Konieczne jest długofalowe badanie z udziałem grupy kontrolnej oraz pacjentów nieleczonych, pacjentów w ostrej fazie choroby.
Charakterystyka usług medycznych świadczonych przez zespoły ratownictwa medycznego i ocena ich jakości w populacji otwartej miasta Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego
(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-10-10) GAJDEK, MAŁGORZATA
STRESZCZENIE Głównym celem badawczym jest ocena realizacji zadań ustawowych i determinantów jakości świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zespoły ratownictwa medycznego w populacji otwartej miasta Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego. W pracy zastosowano metody: analizę dokumentów (klasyczna technika analizy dokumentów – jakościowa i ilościowa), sondażu diagnostycznego (technika ankiety anonimowej), szacowania (skala) oraz statystyczne. Badaniami objęto 435 osób, które korzystały w ciągu trzech miesięcy poprzedzających badanie ze świadczeń zdrowotnych udzielonych w systemie Państwowego Ratownictwa Medycznego w warunkach pozaszpitalnych. Wnioski: 1. Systematycznie wzrastała liczba świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zespoły ratownictwa medycznego w populacji całego województwa podkarpackiego, jak też miasta Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego. 2. Osoby korzystające ze świadczeń zdrowotnych w ramach systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego na terenie miasta Rzeszowa i powiatu rzeszowskiego oceniają pozytywnie jakość pomocy udzielonej w warunkach pozaszpitalnych. 3. Takie zmienne jak wiek, płeć, subiektywny stan zdrowia badanych nie różnicują poziomu zadowolenia z usług medycznych wykonywanych przez zespoły ratownictwa medycznego. Poziom zadowolenia ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez zespoły ratownictwa medycznego warunkują takie zmienne jak: wykształcenie, aktywność zawodowa oraz miejsce zamieszkania. 4. Wykonane procedury medyczne i powody wezwań zespołów ratownictwa medycznego są spójne z profilem świadczeń wykonywanych przez zespoły ratownictwa medycznego i opinią świadczeniobiorców, natomiast różnicującym jest czas dotarcia na miejsce zdarzenia.
Czynniki ryzyka i występowanie nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie w wieku szkolnym w województwie podkarpackim
(2015-04-30) Wyszyńska, Justyna
Celem pracy była ocena różnic w częstości występowania nadciśnienia tętniczego krwi pomiędzy dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną a ich zdrowymi rówieśnikami sprawnymi intelektualnie, a także ocena wpływu wybranych czynników biologicznych, socjoekonomicznych oraz związanych ze stylem życia na występowanie nadciśnienia tętniczego krwi wśród dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Badaniem objęto 588 uczniów z niepełnosprawnością intelektualną, w wieku od 7 do 18 lat. Grupę porównawczą stanowiło 588 (dobranych pod względem wieku i płci w stosunku do grupy badanej) uczniów sprawnych intelektualnie. Nadciśnienie tętnicze krwi rozpoznano u 7% dzieci i młodzieży z grupy porównawczej oraz u 56,3% dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną. Na częstość występowania nadciśnienia tętniczego krwi w badanej grupie wpływały w sposób istotny statystycznie: wiek badanych, stopień niepełnosprawności intelektualnej, dystrybucja tkanki tłuszczowej w organizmie, wskaźnik BMI, rodzaj porodu, sposób karmienia dziecka w okresie noworodkowym i niemowlęcym, długość karmienia naturalnego oraz masa ciała rodziców. Stwierdzono także istotny statystycznie związek pomiędzy częstością występowania nadciśnienia tętniczego krwi u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną a wykształceniem ojca, wielkością rodziny oraz sytuacją materialną rodziny. Również poziom aktywności fizycznej, częstość spożywania warzyw i owoców oraz wielkość spożycia soli wpływały na częstość występowania nadciśnienia tętniczego krwi wśród dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną.
Czynniki ryzyka i występowanie nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w wieku szkolnym w województwie podkarpackim
(2015-05-22) Podgórska-Bednarz, Justyna
Celem pracy było określenie częstości występowania nadmiernej masy ciała dzieci i młodzieży z orzeczoną niepełnosprawnością intelektualną w odniesieniu do grupy porównawczej, którą stanowiły dzieci bez takiego orzeczenia. Ważną składową badań była również weryfikacja czynników warunkujących występowanie nadwagi i otyłości w analizowanej grupie. Materiał i metody. Grupę badaną stanowiły dzieci i młodzież (N=588) uczęszczająca do placówek kształcenia specjalnego na terenie województwa podkarpackiego. Grupę porównawczą stanowiły dzieci i młodzież dobrane na podstawie płci oraz wieku. Analizowany przedział wiekowy wynosił 7-18 lat. Podczas badania dokonano pomiaru masy ciała, wysokości oraz obwodu talii. Informacje na temat występowania czynników ryzyka były zbierane w formie badania ankietowego. W tym celu zastosowano kwestionariusz autorski oraz kwestionariusze: PAQ-C lub PAQ-A oraz 24-godziny wywiad żywieniowy. Wyniki i wnioski: 1. Nadwaga i otyłość znamiennie częściej występuje u dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną (31,6%), niż u ich zdrowych rówieśników (20,7%). 2. Starszy wiek, sztuczne karmienie noworodka/niemowlęcia, krótki okres karmienia naturalnego, starszy wiek matki w chwili porodu, nadmierna masa ciała rodziców, niski status ekonomiczny rodziny, jej duża liczebność, niższy poziom wykształcenia rodziców (wykształcenie na poziomie średnim oraz zawodowym), niska aktywność fizyczna, rzadkie spożywanie owoców i warzyw oraz nadmierna podaż soli w diecie stanowią czynniki ryzyka występowania nadwagi i otyłości w badanej grupie z niepełnosprawnością intelektualną.
Czynniki wpływające na skuteczność leczenia zawału mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST pacjentów leczonych przezskórną angioplastyką wieńcową
(Uniwersytet Rzeszowski, 2016-11-09) Jędrzejczyk- Cwanek, Marzena
Celem pracy była identyfikacja czynników wpływających na skuteczność leczenia pacjentów z zawałem mięśnia sercowego z uniesieniem odcinka ST (STEMI) leczonych przezskórną angioplastyką wieńcową. Materiał i metoda Zastosowaną metodą badawczą była retrospektywna analiza dokumentacji medycznej pacjentów leczonych w Oddziale Ostrych Zespołów Wieńcowych Szpitala nr 2 im. Świętej Jadwigi Królowej w Rzeszowie w latach 2009–2013. Badaniem retrospektywnym objęto łącznie dokumentację medyczną 508 pacjentów z zawałem mięśnia sercowego STEMI przebywających w Oddziale Ostrych Zespołów Wieńcowych z powodu ostrego zespołu wieńcowego leczonego inwazyjnie metodą PCI. Narzędziem badawczym zastosowanym w niniejszej pracy był autorski kwestionariusz ankiety. Wnioski 1. Spośród analizowanych czynników demograficznych jedynym czynnikiem ryzyka niepowodzenia leczenia zawału mięśnia sercowego metodą przezskórnej angioplastyki wieńcowej (PCI) był wiek pacjenta. 2. Spośród analizowanych czynników behawioralnych i somatycznych czynnikami ryzyka niepowodzenia leczenia pacjentów metodą PCI były: nieleczone nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia oraz negatywny wywiad w kierunku palenia papierosów. 3. Parametrami laboratoryjnymi mającymi wpływ na niepowodzenie leczenia pacjentów z zawałem mięśnia sercowego metodą PCI były podwyższone poziomy w surowicy krwi: glukozy, mocznika i kreatyniny. Parametrami laboratoryjnymi wiążącymi się z powodzeniem leczenia metodą PCI były podwyższone poziomy w surowicy krwi: troponiny, płytek krwi i cholesterolu całkowitego. 4. Nagłe zatrzymanie krążenia, wstrząs kardiogenny wikłające zawał mięśnia sercowego oraz wcześniejsze zabiegi interwencyjne w obrębie tętnic wieńcowych zwiększały ryzyko niepowodzenia zabiegu PCI. 5. Zawał ściany bocznej i przednio-bocznej oraz stwierdzone krytyczne zwężenia w zakresie tętnic pnia lewej tętnicy wieńcowej (LM) i prawej tętnicy wieńcowej (RCA) były związane z ryzykiem niepowodzenia zabiegu PCI oraz zgonu pacjenta.

Przeglądaj

Przeglądanie Doktoraty (NM) / Doctoral Theses (MS) według Tytuł