Wczesnoromantyczna „balladomania” w Polsce. Zjawisko, historia, oddziaływanie

Niniejsza rozprawa doktorska ukazuje dzieje tzw. „balladomanii” przed powstaniem listopadowym w Polsce (1822-1830). Głównym celem dysertacji jest analiza tego zjawiska z perspektywy historii oraz socjologii literatury: określenie jego ram czasowych, ustalenie zakresu materiału badawczego, opisanie ideowych i estetycznych podstaw popularności ballady, przeprowadzenie typologii wewnątrzgatunkowej, charakterystyka infrastruktury towarzyszącej wówczas literaturze oraz przeprowadzenie stosownych analiz ilościowych. Celem rozprawy jest też ujęcie zjawiska „balladomanii” w kategoriach mody literackiej, której istotą jest zbiorowe naśladownictwo wzorów artystycznych, spełniające wymóg nowości, wyzwalające potrzebę „adaptacji społecznej” oraz „pragnienie różnicowania” (G. Simmel). Zaprezentowane tu ujęcie pozwala zweryfikować szereg stereotypów historycznoliterackich odnoszących się do zjawiska „balladomanii” w Polsce (takich jak przekonanie o jej epigońskim charakterze), podkreślić znaczenie wybitnych realizacji tego gatunku dla jej narodzin i przebiegu (zagranicznych i rodzimych) oraz wyakcentować rolę twórców mniej znanych. W rozprawie został przeanalizowany rozległy materiał źródłowy (wczesnoromantyczne ballady, teksty krytycznoliterackie im poświęcone, korespondencję, pamiętniki itp.).

This dissertation shows the history of “Balladomania” that occured before the November Uprising in Poland (1822-1830). The main objective of the dissertation is to analize this phenomenon from both a historyical and a sociological point of view: by defining its time frame, determining the scope of research material, describing the ideals and aesthetic foundations of ballad popularity, carrying out intraspecific typology, characteristics of the infrastructure that accompanied literature at that time and carrying out relevant quantitative analyses. The aim of the dissertation is also to present the phenomenon of “balladomiania” in terms of literary fashions, the essence of which is the collective imitation of artistic patterns, fulfilling the requirements of novelty, triggering the need for "social adaptation” and “desire for differentiation” (G. Simmel). The view presented in this work allows us to verify a number of historical-literary stereotypes that are related to the phenomenon of “balladomania” in Poland (such as conviction of its epigone characteristic), emphasize the importance of the outstanding realization of this genre from both its native birth and foreign development, as well as stress the role of lesser known authors. Extensive source materials were analyzed in the dissertation (early-romantic ballads, critical literary texts devoted to them, correspondence, diaries, etc.).