Przeglądanie według Temat "Romanticism"

Aktualnie wyświetlane 1 - 12 z 12

„Bieguny sensu”. Kontrast jako metoda budowania świata przedstawionego w liryce Cypriana Norwida
(Uniwersytet Rzeszowski, 2023-12-07) Wójcik, Maria
Rozprawa doktorska podejmuje problematykę kontrastowego sposobu ukształtowania świata przedstawionego dzieł lirycznych Cypriana Norwida. Materiał badawczy obejmuje wybrane utwory liryczne artysty, znajdujące się w tomach 1 i 2 Pism wszystkich pod red. J.W. Gomulickiego (Warszawa 1971). Rozdział pierwszy zawiera opis najważniejszych koncepcji badawczych, wedle których kategoria kontrastów w twórczości Norwida odgrywa istotną rolę oraz wybranych koncepcji filozoficznych inspirujących poetę. Drugi rozdział traktuje o obecności w świecie przedstawionym wierszy Cypriana Norwida przeciwstawień pojęć ugruntowanych w kulturze i wybieranych zupełnie autorsko. Rozdział trzeci ujmuje zbiór opozycji o charakterze przestrzennym i czasowym. W rozdziale czwartym scharakteryzowane zostały opozycje jakości wizualnych: jasność i ciemność, światło i cień czy czerń i biel. Zakończenie dysertacji zawiera szereg wniosków na temat stosowanej przez Norwida poetyki kontrastów. Nieraz jedna para przeciwstawnych jakości czy motywów powiązana jest z innymi. Norwid często nie podporządkowuje całego świata przedstawionego biegunom, a dystansuje się od nich albo określa obszar zawieszenia. Rzadko też wyraża przezwyciężenie czy pojednanie opozycyjnych par. Kontrasty i opozycje stanowią figury myślenia Norwida, za pomocą których artysta przekazuje spostrzeżenia kluczowe dla jego twórczości poetyckiej.
Kornel Ujejski i muzyka
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2020) Maciąg, Kazimierz
Kazimierz Maciąg presents an extensive review of the book by Kinga Fink „Muzyka w życiu i twórczości Kornel Ujejskiego” [„Music in the life and work of Kornel Ujejski”], Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2018). Kornel Ujejski (1823–1897), known as the “last great poet of Romanticism”, is a poet who is somewhat forgotten. The analyzed monograph consists of three parts, in which the author presents: the analysis of the musical background on which the poet created, Ujejski’s poetry inspired by music and the history of poems for which music was created. The greatest value of the dissertation is not only to show only the sources and effects of musical inspirations, but also to see in the work of Kornel Ujejski motifs and themes that were and are important for the creators and readers of subsequent eras.
Metaphysics – symbol – landscape. On the motif of ruins in Caspar David Friedrich’s painting
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016-12) Haake, Michał
The article proposes a new reading of the symbolic and metaphysical meaning of three paintings by Caspar David Friedrich with the motif of church ruins. The restoration of The Abbey in the Oakwood of 1809, carried out between 2013 and 2015, proved of particularly great help in this respect. The article is a polemic against interpretations that choose to depart from the symbolism of individual motifs. Instead, the author argues, the basis for symbolism should be sought in the structural relations that connect individual elements, i.e. the visual form of the painting. Accordingly, in consonance with the way symbols were understood after 1800, symbolism is seen as being linked to the sensory aspect of the symbolizing object. In addition, the ability of symbols to send off towards the extrasensory, the ideal, and the transcendent is rooted in the relationship between the world depicted in the paintings (a collection of motifs distributed in space) and the plane of the painting, understood, following the existential hermeneutic theory of art, as a value that is experienced in the process of perception, but is distinct from the depicted world and transcends it.
Moralne dylematy polskich romantyków w drodze do niepodległości. Wybrane zagadnienia
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12) Toruń, Włodzimierz
Prezentowany szkic, nawiązujący głównie do myśli konserwatywnej, stara się przedstawić dylematy moralne polskich romantyków (A. Mickiewicz, J. Słowacki, Z. Krasiński, C. Norwid) na drodze do niepodległości. Biorąc pod uwagę koncepcję wallenrodyzmu, stanu konspiracji, otwartej walki powstańczej, metod rewolucyjnego terroru, te sposoby aktywnego oporu zostały skonfrontowane z etyką chrześcijańską, współtworząc istotę cywilizacji łacińskiej. Sugerowane przez sytuację historyczną, niekiedy niemoralne sposoby walki, kolidowały z dekalogiem i wystawiały na próbę sumienia ich sprawców, polskich patriotów
Motyw wampira w literaturze polskiej
(Uniwersytet Rzeszowski, 2022-11-28) Kosiba, Jowita
Rozprawa poświęcona jest figurze wampira w literaturze polskiej od czasów oświecenia do dwudziestego pierwszego wieku. Stanowi ona próbę przekrojowego ukazania sposobów funkcjonowania krwiopijcy w prozie i poezji oraz zmian jego wizerunku na przestrzeni epok. Poruszane tematy podejmują kwestię zbieżności poszczególnych postaci literackich z ludowym pierwowzorem, a także stereotypowym, utrwalonym w kulturze popularnej obrazem. Omawiane utwory odwołują się do niego wprost lub robią to pośrednio, poprzez nadanie bohaterom cech wampirycznych, takich jak picie krwi czy liminalna egzystencja. Praca podzielona została na siedem rozdziałów. W pierwszym z nich dokonano próby umiejscowienia figury wampira w kontekście historycznym i kulturowym, od starożytności, poprzez wierzenia ludów z różnych rejonów świata, po czasy współczesne. Drugi w zwięzły sposób ukazuje „karierę” wampira w szeroko pojętej sztuce. W kolejnym pod lupę wzięto osiemnastowieczne utwory, wykorzystujące motyw upiora. Rozdział czwarty stanowi analizę dziewiętnastowiecznych utworów podejmujących, nie zawsze wprost, tematykę wampiryczną. Dalszą części pracy poświęcono pierwiastkowi feminalnemu wampirycznego fantazmatu. Tematem rozdziału szóstego są literackie portrety strzyg, stanowiących jeden z wariantów figury wampira, szczególnie często występujący w fantasy i powieściach grozy. Ostatni, siódmy, rozdział dysertacji, omawia zaś zmiany zachodzące w obrębie motywu na przestrzeni ostatnich pięćdziesięciu lat.
Odyniec po drugiej stronie lustra
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2016) Szargot, Maciej
The article is a review of the book by Maria Makaruk, "Antoni Edward Odyniec – romantyk w zwierciadle biedermeieru", which was published in Warsaw in 2012. The book is devoted to the life and works of the poet connected with two literary currents, Romanticism and Biedermeier. This interesting and valuable volume is complemented by an anthology of Odyniec’s works.
Orient w twórczości „polskich poetów kaukaskich” (na przykładzie twórczości Tadeusza Łady-Zabłockiego, Władysława Strzelnickiego, Michała Butowta-Andrzejkowicza)
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2019) Sattarov, Samir
This paper deals with the theme of the Orient in the creativity of “Polish Caucasian poets” (Tadeusz Łada-Zabłocki, Władysław Strzelnicki and Michał Butowt-Andrzejkowicz), as well as the causes of their interests in The East and The Caucasus. According to the author, it is connected with the blossoming of Romanticism in Europe and Russia in the first half of the 19th century. Romantic writers very often referred in their creativity to the themes of romantic love, knighthood, fight for freedom, nature and its beauty, spiritual essence, Orient, world of fantasies and imagination, as well as mythologism or mysticism. The theme of the Orient allowed them to combine all the above-mentioned themes. For “Polish Caucasian poets”, the Caucasus was the East, and romanticism in their creation contributed to view the Caucasus as a different (than ordinary) world offering other possibilities, a different degree and quality of freedom.Therefore, the romanticism of “Polish Caucasian poets” was closely connected with Caucasian orientalism, which enriched Polish literature with new contents. Orientalism in the creativity of “Polish Caucasian poets” acquired its specificity with the dominant motives referring to freedom, descriptions of nature and beautiful Caucasian landscapes, Eastern (Azerbaijani) mythology, etc. In this way, “Polish Caucasian poets” brought to the Polish romantic literature hitherto unknown in it a new exotic Caucasian colouration and played an important role in the development of relations between the Polish culture and the cultures of Caucasian peoples.
Prasa w rękach kobiet – działalność pierwszych polskich redaktorek. Rekonesans badawczy
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Głos, Mikołaj; Matuszko, Kinga
Celem artykułu jest dokonanie charakterystyki działalności prasowej kobiet w wieku XIX. Choć aktywne włączenie się kobiet do prasy należało w owych czasach do rzadkości, wyodrębnić można kilka postaci, które walczyły z mocno zakorzenionymi stereotypami odnośnie swojej płci i sukcesywnie próbowały wejść na pole wydawnicze. Należały do nich między innymi Wanda Malecka i Julia Goczałkowska, których działalność, i poniekąd także twórczość, została tu omówiona. Dzięki takiemu spojrzeniu na rodzącą się pozycję kobiety w dziennikarskim świecie można zauważyć, że panie trudniły się nie tylko tworzeniem tekstów publicystycznych, ale i zajmowały stanowiska redaktorek ówczesnych periodyków. Tematyka prasy kobiecej jest nieco ograniczona – panie zdecydowanie unikają wypowiadania się na kwestie polityczne, a zwracają się ku komentowaniu sfery związanej z obyczajowością, modą czy literaturą.
Religia i narodowość. W kręgu romantycznego sporu o dwukulturowość Galicji
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2023-12-28) Półchłopek, Tadeusz
Artykuł koncentruje się wokół sporu o kulturową przynależność Galicji w dobie romantyzmu. Wówczas to dwa wielonarodowe imperia rozbiorowe – Rosja i Austria, w obawie przed przenikaniem zgubnych dla nich wolnościowych idei Zachodu, sięgnęły po najgroźniejszą broń despotyzmu, czyli konflikt religijny. Rozwój liberalnych idei romantyzmu i jego polistopadowy program angażowania ludu w procesy niepodległościowe trafił w Galicji na dość złożony model kultury – gente Ruthenus, natione Polonus. Wykorzystanie religii dla realizacji interesów monarchii było niebezpiecznym narzędziem, a romantycy, przewidując takie działania zaborców, wykorzystali w celu ich neutralizacji jedyną możliwą swoją broń – literaturę.
Serce boli, lecz opowiadać trzeba. Strategie upamiętniania w przedmowach do poematów romantycznych
(Wydawnictwo AVALON, 2016) Stanisz, Marek
Artykuł prezentuje charakterystykę literackich strategii upamiętniania przeszłości, którymi posługiwali się twórcy przedmów poprzedzających romantyczne poematy narracyjne (George Byron, Heinrich Heine, Adam Mickiewicz, Aleksander Puszkin, Juliusz Słowacki, Taras Szewczenko, Cyprian Norwid, Władysław Syrokomla, Mieczysław Romanowski). Celem przedstawionych rozważań jest ukazanie, jak autorzy tych tekstów rozumieli akty upamiętniania: co uznawali za warte poetyckiego uwiecznienia i jakie nadawali znaczenia oraz funkcje artystyczne relacjonowanym historiom z przeszłości. Analiza przedmów do wybranych poematów romantycznych dowodzi, że najczęstszym przedmiotem narracji upamiętniających były dzieje tajemniczych lub zupełnie anonimowych bohaterów z przeszłości, relacjonowane z subiektywnej, pomijającej fakty historyczne, zaangażowanej emocjonalnie perspektywy. Wśród najważniejszych celów poetyckich opowieści autorzy przedmów romantycznych wymieniali pragnienie wyrażenia tęsknoty za tym, co minione, a ponadto zwracali uwagę na niezwykłość relacjonowanych epizodów lub na głębię własnych przeżyć wywołanych ich kontemplacją. Gest zwrócenia się do przeszłości rozumieli zwykle jako formę jej ożywienia, jako zobowiązanie do pamiętania lub rozrachunek z tym, co minęło; niekiedy prezentowali relacjonowane wydarzenia jako klucz do zrozumienia procesów historycznych i przewidywania przyszłości. Dzięki demonstracyjnemu dystansowaniu się od oficjalnych źródeł historycznych autorzy prefacji do romantycznych poematów dokonywali swoistej „prywatyzacji” przeszłości – w ten sposób uporządkowany dyskurs historyczny zastępowali żywym, emocjonalnym, zsubiektywizowanym dyskursem pamięci.
Spojrzeć w twarz Meduzie: Jerzy Grotowski wobec romantyzmu i mitu Fausta cz. 1. „Farsa-misterium”: „Faust” według J.W. Goethego, Teatr Polski, Poznań, 1960
(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2021) Kallaus, Agnieszka
The subject of this paper is the first of the two re-interpretations of the myth of Faust by Jerzy Grotowski – the performance of “Faust” by J.W. Goethe in the Polish Theatre in Poznań (1960), in which Grotowski enters into polemics with Goethe’s romantic and metaphysical vision. The spectacle shows Grotowski’s early aesthetics called as “farce-mystery”, displaying his fascination with ritual as a performative secular alternative to religious experience. The myth of Faust shows his creative confrontation with the archetype, which aims to liberate the spiritual energy beyond religion and myth to renew the community’s sense of the sacred. The author sets out to prove that the story of Faust is of crucial significance to Grotowski as an incarnation of myth that helps him to cope with the trauma of death and transgress the limits of human condition, which reveals his romantic sensibility.
Wczesnoromantyczna „balladomania” w Polsce. Zjawisko, historia, oddziaływanie
(Uniwersytet Rzeszowski, 2017-07-14) Sienicka, Agnieszka
Niniejsza rozprawa doktorska ukazuje dzieje tzw. „balladomanii” przed powstaniem listopadowym w Polsce (1822-1830). Głównym celem dysertacji jest analiza tego zjawiska z perspektywy historii oraz socjologii literatury: określenie jego ram czasowych, ustalenie zakresu materiału badawczego, opisanie ideowych i estetycznych podstaw popularności ballady, przeprowadzenie typologii wewnątrzgatunkowej, charakterystyka infrastruktury towarzyszącej wówczas literaturze oraz przeprowadzenie stosownych analiz ilościowych. Celem rozprawy jest też ujęcie zjawiska „balladomanii” w kategoriach mody literackiej, której istotą jest zbiorowe naśladownictwo wzorów artystycznych, spełniające wymóg nowości, wyzwalające potrzebę „adaptacji społecznej” oraz „pragnienie różnicowania” (G. Simmel). Zaprezentowane tu ujęcie pozwala zweryfikować szereg stereotypów historycznoliterackich odnoszących się do zjawiska „balladomanii” w Polsce (takich jak przekonanie o jej epigońskim charakterze), podkreślić znaczenie wybitnych realizacji tego gatunku dla jej narodzin i przebiegu (zagranicznych i rodzimych) oraz wyakcentować rolę twórców mniej znanych. W rozprawie został przeanalizowany rozległy materiał źródłowy (wczesnoromantyczne ballady, teksty krytycznoliterackie im poświęcone, korespondencję, pamiętniki itp.).