Wpływ nawożenia azotowego na wzrost i rozwój roślin, właściwości fizyko-chemiczne podłoża oraz kosztochłonność i energochłonność produkcji żurawiny wielkoowocowej (Vaccinium macrocarpon Aiton)

Celem niniejszej rozprawy doktorskiej było opracowanie zmodyfikowanej technologii produkcji żurawiny wielkoowocowej w aspekcie optymalizacji nawożenia azotowego. Określono wpływ dawki i terminu aplikacji azotu oraz odmiany na cechy biometryczne roślin w okresie wegetacji, a także wielkość i jakość uzyskanego finalnie plonu owoców żurawiny wielkoowocowej. Przedstawiono również analizę kosztochłonności i energochłonności produkcji owoców żurawiny wielkoowocowej w zależności od aplikowanej dawki azotu oraz uprawianej odmiany. W latach 2017-2019 w Południowo-Wschodniej Polsce w województwie podkarpackim przeprowadzono ścisłe doświadczenia łanowe dotyczące ustalenia dawek i terminów nawożenia azotowego żurawiny wielkoowocowej, najefektywniejszych pod kątem plonotwórczym w polskich warunkach klimatyczno glebowych. Zastosowano różne dawki azotu: 22,5, 32,5, 33,6 kg·ha-1 i terminy aplikacji azotu w porównaniu z kontrolą, którą ustalono na podstawie literatury dotyczącej uprawy żurawiny w Polsce (40 kg·ha-1 ). Przeprowadzone doświadczenia łanowe wykazały, że zastosowane warianty nawożenia azotowego (dawka i termin aplikacji) oraz odmiana miały znaczny wpływ na finalny plon owoców żurawiny wielkoowocowej (najwyższy średni plon w latach prowadzenia badań 2017-2019 uzyskano z kwater doświadczalnych, na których zastosowano najniższe dawki N). Wpływ dawki oraz terminu wykonania zabiegu zaobserwowano także w przypadku uzyskanych wartości badanych cech morfologicznych roślin. Największy wpływ na ilość krótkopędów generatywnych odmiany Stevens, które są podstawową cechą morfologiczną determinującą plon miała dawka i termin aplikacji nawozów, w przypadku zastosowanych wariantów nawozowych był to wariant z najmniejszą dawką azotu 22,5 kg·ha-1 . Natomiast zbyt wczesna aplikacja (przed startem wegetacji) pierwszej dawki azotu skutkowała wypłukaniem składnika w głąb podłoża piaskowego i znikomym wykorzystaniem azotu przez rośliny. Aplikacja startowej dawki azotu w fazie pękania pąków wpłynęła na nadmierny, niekorzystny wzrost wegetatywny roślin żurawiny. Stwierdzono, że optymalnym terminem aplikacji startowej dawki azotu jest końcowa faza kwitnienia ( 80% zawiązanych owoców). Dodatkowo przeprowadzone doświadczenia łanowe pozwoliły określić opłacalność produkcji żurawiny wielkoowocowej uwzględniającą wielkość uzyskanych plonów, poniesione nakłady finansowe oraz uzyskane zyski. Największy wskaźnik efektywności ekonomicznej odnotowano dla odmiany Pilgrim nawożonej najniższą dawką N.

The objective of this doctoral dissertation was to originate a modified technology of cranberry production in terms of optimizing the amount of nitrogen fertilization. The impact of the dose and date of nitrogen application and the cultivar on biometric features of plants during the growing season, as well as the size and quality of the final large cranberry fruit yield were specified. The paper also adduces an analysis of the cost and energy intensity of large cranberry fruit production depending on the applied nitrogen dose and the variety cultivated. The conducted field experiments displayed that the applied variants of nitrogen fertilization (dose and date of application) and the cultivar had a significant effect on the final yield of cranberry fruit (the highest average yield in the years 2017-2019 was obtained from the experimental plots with the lowest N doses) . The impression of the dose and the date of the procedure was also observed in the case of the values of the morphological features studied. The quantity of uprights of the Stevens cultivar, which are the fundamental morphological feature determining the yield, had the greatest effect on the dose and date of fertilization of the fertilizer variant in which the smallest amount of nitrogen was supplied with the fertilizers (22.5 kg ha-1 ). On the other hand, too early application (prior to the beginning of vegetation) of the first dose of nitrogen resulted in the element being rinsed deep into the sand substrate and the plants' negligible use of nitrogen. The application of the initial dose of nitrogen in the bud break phase affected the excessive, unfavourable vegetative growth of cranberry plants. It was found that the optimal time for the application of the initial dose of nitrogen is the final phase of flowering (80% of fruit set). The additional field experiments conducted allowed to determine the profitability of large-fruited cranberry production, taking into consideration the amount of obtained crops, incurred financial outlays and obtained profits. The highest economic efficiency index was recorded for the Pilgrim cultivar fertilized with the lowest dose of N.