Włoska proza w „czarnym dwudziestoleciu” (1922–1943). Studium postaw pisarskich

Celem pracy było zaprezentowanie postaw wybranych włoskich pisarzy wobec faszyzmu w okresie „czarnego dwudziestolecia” (1922–1943). Rekonstrukcja owych postaw oparta została na analizie udokumentowanych źródłowo faktów biograficznych oraz tekstów literackich (głównie prozy). W swym postępowaniu badawczym autorka starała się ujawniać fakty dotąd nieznane, jak również weryfikować sądy mogące uchodzić dziś za błędne lub niepełne. Badania archiwalne dotyczące wybranych twórców (zwłaszcza w Centralnym Archiwum Państwowym w Rzymie) skonfrontowane zostały z dotychczasowym stanem badań, przede wszystkim jednak z innymi źródłami: prasą, dokumentami osobistymi oraz utworami literackimi. Dzięki temu możliwa się stała modyfikacja przyjętych obiegowo opinii o rzekomo jednoznacznie antyfaszystowskiej postawie niektórych włoskich intelektualistów. Autorka podkreśla istotną rolę beletrystyki w badaniach historycznych. Zwraca uwagę na korzyści wynikające z jej analizy i interpretacji w procesie rekonstrukcji przeszłości. Wyniki przeprowadzonych interdyscyplinarnych badań pozwoliły na wyodrębnienie w rozprawie typologii postaw pisarskich wobec faszyzmu: służalczej, obojętnej (sprytnej?) oraz rzekomo antyfaszystowskiej (budzącej kontrowersje ze względu na niedawno ujawnione dokumenty). Postawy te cechowała niejednokrotnie – jak wykazała autorka, analizując reprezentatywne fakty z biografii wybranych włoskich pisarzy – niekonsekwencja, a nierzadko konformizm.

The objective of this work was to present the attitudes of selected Italian writers towards fascism during the "black twenty years" (1922–1943). The reconstruction of these attitudes was based on an analysis of source documented biographical facts and literary work (mainly prose) of the concerned writers. In research, the author tried to reveal facts previously unknown, as well as to verify the opinions that might be considered incorrect or incomplete at present. The results of the archival research on selected authors (especially in the Central Archives of the State in Rome) were confronted with the state of the research to date, but above all with other sources: press, personal documents and literary works. This made it possible to modify the commonly accepted opinions about the allegedly unambiguously anti-fascist attitude of some Italian intellectuals. The author stresses the important role of belles-lettres for historical research. She draws attention to the benefits of its analysis and interpretation in the process of reconstruction of the past. The results of the interdisciplinary research allowed for distinguishing in the dissertation a typology of writers' attitudes towards fascism: servant, neutral (clever?) and allegedly anti-fascist (controversial due to recently revealed documents). These attitudes were often characterized by inconsistency and often conformism, as the author demonstrated by analyzing representative facts from the biographies of selected Italian writers.