Zmiany administracyjno-terytorialne województwa łódzkiego w latach 1919–2002

W artykule poddano analizie strukturę administracyjno-terytorialną województwa łódzkiego na przestrzeni prawie 100 lat jego istnienia w różnych konfiguracjach politycznych. W okresie międzywojennym po utworzeniu województwa dokonano licznych zmian w jego strukturze terytorialnej. Niestety okupacja hitlerowska zdezintegrowała te wszystkie wysiłki administracyjne. Po odzyskaniu nieodległości wrócono do wcześniejszych rozwiązań, a następnie przeprowadzono liczne reformy, tworząc nowe powiaty oraz zastępując gminy małymi gromadami. Z czasem powrócono do struktury gminnej, jednak zlikwidowano powiaty, ustanawiając dwustopniowy podział administracyjny. Jego konsekwencją był podział województwa łódzkiego pomiędzy kilka województw, zaś w centrum utworzono małe województwo ze stolicą w Łodzi. W wyniku przemian politycznych pod koniec lat 90. ubiegłego stulecia reaktywowano trójstopniowy podział administracyjny. Ponownie utworzono duże województwo łódzkie podzielone na powiaty i gminy. Jego struktura administracyjno-terytorialna i granice zewnętrzne w znacznym stopniu przypominają wcześniejsze rozwiązania. Pomimo przeprowadzonych reform administracyjnych w różnych konfiguracjach ustrojowo-politycznych udało się utrzymać spoistość terytorialną omawianego obszaru.

The article analyzes the administrative and territorial structure of the Lodz Voivodship over almost a hundred years of its existence in various political configurations. In the interwar period, after the creation of the voivodship, numerous changes were made in its territorial structure. Unfortunately, the Nazi occupation disintegrated all those administrative efforts. After regaining independence, the previous solutions were returned, and then numerous reforms were carried out, creating new poviats and replacing the communes with small clusters. Later, the communal structure was returned, however, poviats were liquidated by establishing a two-level administrative division. Its consequence was the division of the Lodz voivodship between several other ones, while in the center there was created a small voivodship with the capital in Lodz. As a result of political changes in the late 1990s, the three-level administrative division was reactivated. A large Lodz voivodship was created again, divided into poviats and communes. Its administrative and territorial structure, as well as external borders largely resemble previous solutions. Despite the administrative reforms carried out in various political and systematic configurations, it was possible to maintain the territorial cohesion of the area in question.