Kontrola i uwarunkowania epidemii tytoniowej oraz używania innych wyrobów tytoniowych wśród dzieci i młodzieży szkolnej w województwie podkarpackim

Używanie tytoniu pod różnymi jego postaciami powoduje rokrocznie wzrost umieralności ludzi na całym świecie. Dzieci i młodzież są grupą szczególnie narażoną na skutki czynnej i biernej ekspozycji na dym tytoniowy. Podatność na wpływ grupy rówieśniczej, chęć eksperymentowania i zdecydowanie szybszy proces uzależnienia organizmu adolescenta od nikotyny stanowi wyzwanie dla zdrowia publicznego. Cel pracy. Określenie rozpowszechnienia palenia tytoniu i używania innych wyrobów tytoniowych wśród dzieci i młodzieży szkolnej w województwie podkarpackim, a także określenie poziomu narażenia dzieci i młodzieży na bierną ekspozycję na dym tytoniowy w opinii rodziców. Skłonność badanej młodzieży z placówek edukacyjnych województwa podkarpackiego do używania wyrobów tytoniowych, wpływ środowiska rówieśniczego na rozpoczęcie palenia tytoniu i korzystanie z wyrobów tytoniowych. Analizowana wpływu środków masowego przekazu na ograniczanie/popularyzację palenia tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz wpływ środowiska rodzinnego na postawy wobec palenia tytoniu i używania innych wyrobów tytoniowych. Ocenie poddano rozpowszechnienie palenia tytoniu oraz używania innych wyrobów tytoniowych wśród rodziców/opiekunów badanych dzieci. Materiał i metody. Narzędziem badawczym były dwa kwestionariusze ankiety. Pierwszy kwestionariusz był polską wersją kwestionariusza Global Youth Tobacco Survey (GYTS), zatwierdzoną i używaną do badań dzieci i młodzieży przez American Academy of Pediatrics (AAP). Drugi kwestionariusz adresowany do rodziców/opiekunów był polską wersją kwestionariusza American Academy of Pediatrics (AAP) dotyczącą badania biernej ekspozycji na dym tytoniowy i palenia tytoniu. Badanie zostało przeprowadzone metodą ankiety audytoryjnej za pomocą dwóch polskich wersji kwestionariuszy ankiet w okresie od marca 2019 do listopada 2019. Pierwszy kwestionariusz adresowany był do dzieci i młodzieży wieku 12-16 lat zaś drugi kwestionariusz przeznaczony był dla ich rodziców/opiekunów. Wyniki. W grupie dzieci i młodzieży badaniem ankietowym objęto 771 osób. W badanej grupie znalazło się 420 dziewcząt (tj. 54,5% ogółu ankietowanych) oraz 351 chłopców (45,5%). Uczniowie szkoły podstawowej było to 48%, zaś wśród uczniów szkoły gimnazjalnej 52%. Próbę palenia papierosa podjęło 17,9% dziewcząt i 20,8% chłopców. Osoby zamieszkujące wieś stanowiły 20,5% zaś miasto 16,7%. Spośród 771 ankietowanych, 80,7% badanej populacji zadeklarowało, że nigdy nie próbowało palenia papierosów. Wśród 148 respondentów, którzy deklarowali próby palenia papierosów, 29,7% uczniów szkoły podstawowej zaznaczyło odpowiedź 13 lat jako wiek pierwszego kontaktu z papierosem zaś 25,2 % uczniów gimnazjum zaznaczyło odpowiedź 14 lat. Zdecydowana większość respondentów (79,5%) posiada wiedzę z zakresu papierosów elektronicznych, jak również wiedzę na temat samodzielnego przygotowania tzw. skrętów (77,8%). Zdecydowana większość respondentów (75,3%) nigdy nie próbowała wyrobów tytoniowych. Wnioski. Znamienna większość badanych dzieci i młodzieży z województwa podkarpackiego nie paliła papierosów (80,7%). Wśród uczniów deklarujących próby palenia istotnie statystycznie częściej po papierosa sięgali uczniowie gimnazjów niż uczniowie szkół podstawowych. Badana grupa podkarpackich uczniów w zdecydowanej większości nie używała również innych wyrobów tytoniowych (75,3%).

Tobacco is currently the only legal consumer product that harms anyone exposed to it. Children and adolescents are a group particularly vulnerable to the effects of active and passive exposure to tobacco smoke. Susceptibility to the influence of the peer group, willingness to experiment, and the much faster process of addiction of the adolescent's body to nicotine is a public health challenge. Aims. D etermine the prevalence of tobacco smoking and the use of other tobacco products among children and adolescents in the Subcarpathian Voivodeship, as well as to determine the level of exposure of children and adolescents to passive tobacco smoke according to their parents. The study also covered the tendency of the surveyed youth from educational institutions of the Subcarpathian Voivodeship to us tobacco products, the influence of the peer environment on the initiation of smoking, and the use of tobacco products. The influence of the mass media on the reduction/popularization of smoking and tobacco products as well as the influence of the family environment on attitudes towards smoking and the use of other tobacco products, were analyzed. The prevalence of tobacco smoking and the use of other tobacco products among parents/guardians of the surveyed children were assessed. Two questionnaires were used as a research tool in the thesis. The first questionnaire was the Polish version of the Global Youth Tobacco Survey (GYTS) questionnaire, approved and used for children and adolescents by the American Academy of Pediatrics (AAP). The second questionnaire addressed to parents/guardians was the Polish version of the American Academy of Pediatrics (AAP) questionnaire on passive exposure to tobacco smoke and smoking. Results. In the group of children and adolescents, 771 people were surveyed. The study group included 420 girls (54.5% of all respondents) and 351 boys (45.5%). Out of 771 surveyed students, 148 of them (19.2%) declared an attempt to smoke a cigarette. 17.9% of girls and 20.8% of boys tried to smoke a cigarette. People living in the countryside accounted for 20.5% and the city for 16.7%. Out of 771 respondents, 80.7% of the surveyed population declared that they had never tried smoking cigarettes. Among the 148 respondents who declared attempts to smoke cigarettes, 29.7% of elementary school students marked the answer 13 as the age of first contact with a cigarette, and 25.2% of middle school students marked the answer as 14. The vast majority of respondents (79.5%) have knowledge in the field of electronic cigarettes, as well as knowledge of the preparation of self-rolled cigarettes (77.8%). The vast majority of respondents (75.3%) have never tried tobacco products. Conclusions. The vast majority of the surveyed children and youth from the Subcarpathian Voivodeship did not smoke cigarettes (80.7%). Among students declaring attempts to smoke, middle school students were statistically significantly more likely to smoke cigarettes than elementary school students. The surveyed group of students from the Subcarpathian Voivodeship, in the vast majority, did not use other tobacco products (75.3%).