Organizacja dystrybucji surowca i przedmiotów obsydianowych na ziemiach polskich w neolicie w kręgu kultur pochodzenia naddunajskiego

Abstract

W niniejszej pracy podjęto próbę ukazania potencjalnych łańcuchów zdarzeń i mechanizmów dotyczących organizacji dystrybucji obsydianu i przedmiotów obsydianowych na ziemiach polskich w kręgu kultur pochodzenia naddunajskiego. Podstawą przeprowadzanych analiz była obecność szkła wulkanicznego na stanowiskach zlokalizowanych na terenie dzisiejszej Polski, które badane były wykopaliskowo i na których surowiec ten został odkryty w pewnych kontekstach kulturowych. Formy, w jakich został odkryty obsydian (obecność lub brak na danym stanowisku naturalnych konkrecji i/lub rdzeni obsydianowych) pozwoliły na wydzielenie 3 typów stanowisk, które mogły pełnić odmienne funkcje (reprezentować różne etapy) w procesie dystrybucji. Analizie poddano materiały pochodzące z 78 stanowisk wczesnoneolitycznych – kultury ceramiki wstęgowej rytej, kultury ceramiki wstęgowej kłutej oraz ugrupowań cyklu lendzielsko – polgarskiego (w większości kultury malickiej). W pracy zwrócono również uwagę na ekonomiczne i społeczne aspekty wymiany obsydianu oraz przedstawiono wybrane hipotezy i modele, które mogą wytłumaczyć, jak owa wymiana wyglądała.

This study attempts to illustrate potential sequences of events and mechanisms concerning the organization of distribution of obsidian raw material and obsidian artifacts in Polish territories among the cultures of Danubian origin. The analysis was based on the presence of volcanic glass at sites located in present-day Poland, which were excavated and where this material was found in particular cultural contexts. The forms in which obsidian was discovered (presence or absence of obsidian raw material and/or cores at a given site) allowed for the identification of 3 types of sites, which could serve different functions (representing various stages) in the distribution process. The analysis covered materials from 78 early Neolithic sites - the Linear Pottery culture incised, the Linear Pottery Corded Ware culture, and groups of the Lengyel-Polgár cycle (mostly the Malice culture).