Wstęp: Pooperacyjne dysfunkcje poznawcze (Post Operative Cognitive Dysfunction - POCD) powstałe po operacjach chirurgicznych są częstym i istotnym klinicznie powikłaniem. Zaburzenia te dotyczą głownie pamięci oraz funkcji wykonawczych. Mimo, że towarzyszą pacjentom od bardzo dawna to wciąż są zagadnieniem, nie do końca poznanym, które wymaga głębszej analizy. Cel: Analiza wybranych zaburzeń poznawczych oraz poznanie czynników wpływających na zaburzenia funkcji poznawczych pacjentów u których wykonano zabiegi torakochirurgiczne w znieczuleniu ogólnym. Materiał i metoda: Grupę badanych stanowili pacjenci poddani leczeniu torakochirurgicznemu, polegającemu na resekcyjnej operacji płuc w znieczuleniu ogólnym, podzieleni na trzy grupy w zależności od rozległości resekcji: pneumonectomii, lobectomii, segmentektomii i resekcji brzeżnych oraz klinowych. Badania przeprowadzono w trzech etapach (I etap - w dniu poprzedzającym zabieg operacyjny, II etap - nie wcześniej niż w 7 dobie po zabiegu operacyjnym, III etap - 3 miesiące po zabiegu), w okresie od 19 lutego 2019 roku do 27 kwietnia 2020 roku. Do badania zostało zakwalifikowanych 141 pacjentów, którzy wyrazili świadomą zgodę. Trzech pacjentów uczestniczyło tylko w pierwszym etapie badania (dwóch z nich zmarło w wyniku powikłań pooperacyjnych, jedna osoba po zabiegu została przewieziona na OIOM). We wszystkich trzech etapach badania uczestniczyło ostatecznie 138 pacjentów. Badania przeprowadzono wśród pacjentów Szpitala Specjalistycznego im. Świętej Rodziny w Rudnej Małej k. Rzeszowa - Oddział Chirurgii Klatki Piersiowej. Metodą badawczą był sondaż diagnostyczny. Narzędziami badawczymi wykorzystanymi w pracy były: Skrócony test sprawności umysłowej wg Hodgkinsona (AMTS Abbreviated Mental Test Score), Autorski kwestionariusz ankiety, Kwestionariusz Wywiadu (badania podmiotowego), Skala Depresji Becka, Kwestionariusz Ogólnego Stanu Zdrowia (The General Health Questionnaire) Davida Goldberga - GHQ -28, Krótka Skala Oceny Stanu Umysłowego (MMSE) - M. F. Folstein, S.E. Folstein, P.R. McHugh, G. Fanjiang, Skala Odczuwalnego Stresu - PSS- 10, Montrealska skala oceny funkcji poznawczych MoCA, Skrócony test sprawności umysłowej wg Hodgkinsona (AMTS Abbreviated Mental Test Score) oraz spirometr. Do opracowania danych skorzystano z elementów statystyki opisowej oraz miary zróżnicowania. W celu porównania zgodności rozpoznań przy zastosowaniu wszystkich skal i pomiarów przeprowadzono analizę statystyczną za pomocą: Chi kwadrat, Testu Manna-139 Whitneya), Testu Kruskala-Wallisa oraz korelacji rang Ch. Spearmana. Obliczenia wykonano za pomocą funkcji programu Microsoft Excel oraz programu Statistica 11 PL firmy StatSoft Polska. Wyniki: Analiza nasilenia depresji u pacjentów po zabiegach torakochirurgicznych w znieczuleniu ogólnym w badaniach własnych wykazała, że zaraz po zabiegu wyraźnie wzrosło nasilenie depresji, a po 3 miesiącach od zabiegu systematycznie obniżało się (p<0,05). Uzyskane wyniki wykazały, że płeć, wiek i wykształcenie różnicowały nasilenie depresji. Kobiety miały wyższy poziom nasilenia depresji niż mężczyźni zarówno przed zabiegiem jak i po 7 dniach od zabiegu, a także po 3 miesiącach (p<0,05). Wraz ze wzrostem wieku zwiększało się także nasilenie depresji u badanych pacjentów w dniu wypisu ze szpitala oraz po 3 miesiącach po zabiegu (p<0,05). Funkcjonowanie poznawcze pacjentów po zabiegach torakochirurgicznych w znieczuleniu ogólnym we wczesnym okresie pooperacyjnym uległo zaburzeniu, a po 3 miesiącach od zabiegu widoczna była wyraźna poprawa w tym zakresie, na co wskazuje wystąpienie wysokiego poziom funkcjonowania poznawczego (p<0,05). Osoby, które nie miały wykonanego zabiegu w celu usunięcia nowotworu miały wyższy poziom funkcjonowania poznawczego zarówno przed zabiegiem jak i po zabiegu niż osoby, które przeszły zabieg usunięcia nowotworu (p<0,05). Płeć, wiek i wykształcenie istotnie różnicowało poziom zaburzeń poznawczych u pacjentów. Wyraźnie wyższe zaburzenia poznawcze po zabiegu torakochirurgicznym miały kobiety (p<0,05). Ponadto wraz ze wzrostem wieku zwiększały się zaburzenia poznawcze (p<0,05), a im wyższe wykształcenie, tym lepsze funkcjonowanie poznawcze (p<0,05). Wraz ze wzrostem długości czasu pobytu w szpitalu obniżał się poziom funkcjonowania poznawczego, również osoby, które miały prawidłową spirometrię miały wyższy poziom funkcjonowania poznawczego (im gorsze wyniki spirometrii tym większe zaburzenia poznawcze) (p<0,05). Różnica w nasileniu stresu u pacjentów przed i po zabiegu torakochirurgicznym nie była istotna statystycznie (p>0,05). Widoczne były niewielkie zmiany w nasileniu stresu w II etapie, nieznacznie wzrósł przeciętny i wysoki poziom nasilenia stresu, a po 3 miesiącach od zabiegu 44,9% respondentów miało wysokie nasilenie stresu, jednakże różnice te były nieistotne statystycznie. Wykazano także, że płeć różnicowała nasilenie stresu u pacjentów przed i po zabiegu torakochirurgicznym - kobiety we wszystkich etapach badania cechował wyższy poziom nasilenia stresu w porównaniu do mężczyzn (p<0,05uj. Analiza zaburzenia stanu zdrowia psychicznego u pacjentów przed i po zabiegach torakochirurgicznych w znieczuleniu ogólnym wykazały, że w II etapie badania stan zdrowia psychicznego pogorszył się, a po 3 miesiącach po zabiegu widoczna była wyraźna poprawa stanu zdrowia (p<0,05). 140 Analizując stan zdrowia psychicznego zauważono, że w II etapie symptomy somatyczne oraz zaburzenia funkcjonowania pogorszyły się, wzrósł niepokój i bezsenność, a po 3 miesiącach po zabiegu, widoczna była istotna poprawa stanu zdrowia w tym zakresie (p<0,05). Zabieg torakochirurgiczny z przyczyn nowotworowych powodował występowanie znacznych różnic w stanie zdrowia psychicznego. Osoby, które przechodziły zabieg mający na celu usunięcie nowotworu miały gorszy stan zdrowia psychicznego (wynik ogólny), a także wyższe zaburzenia somatyczne, zaburzenia funkcjonowania i symptomy depresji (p<0,05). Płeć, wiek i wykształcenie różnicowały niektóre aspekty zdrowia psychicznego. W ramach ogólnego stanu zdrowia kobiety wykazywały gorszy stan psychiczny w porównaniu do mężczyzn na wszystkich etapach badania. Kobiety miały wyższy poziom zaburzeń somatycznych w II i III etapie, odczuwały wyższy poziom niepokoju i bezsenność, wyższy poziom zaburzeń funkcjonowania oraz symptomy depresji po 3 miesiącach od zabiegu (p<0,05). Wraz ze wzrostem wieku zwiększały się zaburzenia funkcjonowania. Ponadto, u pacjentów zaraz po zabiegu ujawniono, że im wyższe wykształcenie tym wyższe zaburzenia somatyczne (p<0,05). Wraz ze wzrostem nasilenia depresji zwiększały się zaburzenia poznawcze zaraz po zabiegu oraz w okresie 3 miesięcy po zabiegu (p<0,05). W badaniach własnych wykazano również, że wraz ze wzrostem nasilenia depresji i stresu pogarszał się stan zdrowia psychicznego, w tym wzrastał poziom zaburzeń somatycznych, niepokój i bezsenność oraz zaburzenia funkcjonowania (p<0,05). Pogorszenie ogólnego stanu zdrowia psychicznego zwiększało również zaburzenia poznawcze po 3 miesiącach od zabiegu (p<0,05). Zwiększenie nasilenia depresji powodowało wzrost zaburzeń poznawczych po 3 miesiącach od zabiegu, a także pogarszało ogólny stan zdrowia psychicznego, zaburzenia somatyczne, wzrastały niepokój, bezsenność oraz zaburzenia funkcjonowania (p<0,05). W badaniach własnych wykazano również zależność pomiędzy stanem zdrowia u pacjentów przed zabiegiem a zaburzeniami poznawczymi po zabiegach torakochirurgicznych. Wzrost zaburzeń funkcjonowania przed zabiegiem pogarszał funkcjonowanie poznawcze pacjentów we wczesnym okresie pooperacyjnym. Pogorszenie ogólnego stanu zdrowia psychicznego, wzrost niepokoju, bezsenności i zaburzenia funkcjonowania przed zabiegiem pogarszał funkcjonowanie poznawcze pacjentów 3 miesiącach od zabiegu (p<0,05). W zależności od rodzaju wykonanego zabiegu, stwierdzono różnice w poziomie depresji, zaburzeń poznawczych, nasilenia stresu i stanu zdrowia psychicznego pacjentów przed i po zabiegu torakochirurgicznym. Szczególnie dotyczyło to zabiegu lobectomii i pneumonectomii (p<0,05). Badania własne wykazały, że w przypadku lobectomii zaraz po wykonaniu zabiegu w porównaniu do okresu sprzed zabiegu wystąpił gwałtowny wzrost 141 nasilenia depresji (o 47,5%), pogorszyły się funkcjonowanie poznawcze (o 8,86%) oraz stan zdrowia psychicznego (o 11,33%). W okresie od wypisu ze szpitala do 3 miesięcy istotnie obniżyło się zaś nasilenie depresji (o 10,21%), poprawiło się funkcjonowanie poznawcze aż o 30,56% oraz poprawił się ogólny stan zdrowia psychicznego - o 33,2%. Ponadto, wykonanie lobectomii poprawiło funkcjonowanie poznawcze (o 11,67%) po 3 miesiącach od zabiegu i stan zdrowia psychicznego (o 12,1%) w porównaniu do okresu sprzed zabiegu. Poziom depresji w tym okresie nieznacznie się zwiększył - o 8,84%. Wnioski:. Przybywanie lat życia, płeć żeńska, niższe wykształcenie, przedłużający się pobyt w szpitalu determinują występowanie depresji u pacjentów w okresie przed i pooperacyjnym. Wiek, płeć, wykształcenie, czas pobytu w szpitalu, wydolność oddechowa, miały wpływ na zaburzenia funkcji poznawczych w okresie przed i pooperacyjnym. Zaburzenia funkcjonowania przed zabiegiem operacyjnym wpływały na gorsze funkcjonowanie poznawcze pacjentów zaraz po zabiegu. Występowanie stresu i depresji przed zabiegiem nasilały poziom zaburzeń poznawczych po zabiegu, a także pogarszał się ogólny stan zdrowia (w tym wzrastały zaburzenia somatyczne, niepokój i bezsenność oraz zaburzenia funkcjonowania).

Introduction: Post-Operative Cognitive Dysfunction (POCD) occurring after surgeries is a common and clinically significant complication. These disorders affect mainly memory and executive functions. Although they have been accompanying patients for a very long time, they are still an issue, not fully understood, which requires a deeper analysis. Aim of the work: To analyse selected cognitive disorders and determine factors influencing cognitive function disorders of patients undergoing thoracic surgery under general anaesthesia. Materials and methods: The group of subjects were patients undergoing thoracic surgery, consisting of lung resection under general anaesthesia, divided into three groups depending on the extent of resection: pneumonectomy, lobectomy, segmentectomy and marginal and wedge resections. The tests were carried out in three stages (test I - on the day preceding the surgery, test II - not earlier than on the 7th day after surgery, test III - 3 months after the procedure), in the period from February 19, 2019 to April 27, 2020. 141 patients who gave informed consent were enrolled in the study. Three patients participated only in the first stage of the study (two of them died as a result of postoperative complications, one person after surgery was transported to the ICU). 138 patients finally participated in all three phases of the study. The study was conducted among patients of the Holy Family Specialist Hospital in Rudna Mała near Rzeszów - Department of Thoracic Surgery. The research method was a diagnostic survey. The research tools used in the study included: Shortened Hodgkinson Mental Test (AMTS Abbreviated Mental Test Score), Author's questionnaire, Interview Questionnaire (subjective survey), Beck Depression Scale, David Goldberg's General Health Questionnaire - GHQ -28, Short Mental State Assessment Scale (MMSE) - M. F. Folstein, S.E. Folstein, P.R. McHugh, G. Fanjiang, Perceived Stress Scale - PSS-10, Montreal MoCA Cognitive Assessment Scale, AMTS Abbreviated Mental Test Score and spirometer. Elements of descriptive statistics and a measure of differentiation were used to develop the data. In order to compare the compatibility of diagnoses using all scales and measurements, statistical analysis was carried out using: Chi square, Mann-Whitney test), Kruskal-Wallis test and Ch. Spearman rank correlation. The calculations were made using Microsoft Excel functions and Statistica 11 PL from StatSoft Polska. Results: The analysis of the severity of depression in patients after thoracic surgery under general anaesthesia in the present study showed that immediately after the procedure the severity of depression increased significantly, and after 3 months after the procedure it systematically decreased (p<0.05). The results showed that gender, age and education 143 differentiated the severity of depression. Women had a higher level of depression than men both before and 7 days after surgery, as well as 3 months (p<0.05). As the age increased, the severity of depression also increased in the examined patients on the day of discharge from the hospital and 3 months after surgery (see <0.05). The cognitive functioning of patients after thoracic surgery under general anaesthesia was impaired in the early postoperative period, and 3 months after the procedure there was a clear improvement in this area, as indicated by the occurrence of a high level of cognitive functioning (p<0.05). Those who did not have surgery to remove the tumour had higher levels of cognitive functioning both before and after surgery than those who underwent surgery to remove the tumour (see <0.05). Gender, age and education significantly differentiated the level of cognitive impairment in patients. Women had significantly higher cognitive impairments after thoracic surgery (p<0.05). In addition, as age increased, cognitive impairment increased (p<0.05), and the level of the education, the better cognitive functioning (p<0.05). With the increase in the length of hospitalization, the level of cognitive functioning decreased, also people who had normal spirometry had a higher level of cognitive functioning (the worse the spirometry results, the greater cognitive disorders) (p<0.05). The difference in stress severity in patients before and after thoracic surgery was not statistically significant (p>0.05). There were small changes in the severity of stress in stage II, a slight increase in the average and high level of stress, and after 3 months after the procedure, 44.9% of the respondents demonstrated a high severity of stress, however, these differences were not statistically significant. It was also shown that gender differentiated the severity of stress in patients before and after thoracic surgery - women in all stages of the study had a higher level of stress severity compared to men (p<0.05). Analysis of mental health disorders in patients before and after thoracic surgery under general anaesthesia showed that in the second stage of the study the mental health condition deteriorated, and after 3 months after the procedure, a clear improvement in health was visible (p<0.05). Analyzing the state of mental health, it was noted that in the second stage somatic symptoms and functional disorders aggravated, anxiety and insomnia increased, and after 3 months after the procedure, a significant improvement in health was observed in this respect (p<0.05). Thoracic surgery for cancer caused significant differences in mental health. People who underwent surgery to remove the cancer demonstrated poorer mental health (overall score), as well as higher somatic disorders, functional disorders and symptoms of depression (p<0.05). Gender, age, and education differentiated some aspects of mental health. As a part of their overall health, women showed worse mental state compared to men in all stages of the study. Women had higher levels of somatic disorders in stage 144 II and III, experienced higher levels of anxiety and insomnia, higher levels of functional disorders and symptoms of depression 3 months after surgery (see <0.05). As the age increased, functional disorders increased. In addition, patients immediately after surgery revealed that the higher the education, the higher the somatic disorders (p<0.05). As the severity of depression increased, cognitive impairment increased immediately after surgery and the 3 months after surgery (see <0.05). Our study also showed that as depression and stress increased, mental health deteriorated, including an increase in the level of somatic disorders, anxiety and insomnia, and functional disorders (p<0.05). Deterioration of overall mental health also increased cognitive impairment 3 months after surgery (see <0.05). Increased depression resulted in an increase in cognitive impairment 3 months after surgery, and also worsened general mental health, somatic disorders, increased anxiety, insomnia and functional disorders (p<0.05). Our study has also demonstrated a relationship between the state of health in patients before surgery and cognitive disorders after thoracic surgery. The increase in functional disorders before surgery worsened the cognitive functioning of patients in the early postoperative period. Deterioration of general mental health, increased anxiety, insomnia and functional impairment before surgery worsened the cognitive functioning of patients 3 months after surgery (p <0.05). Depending on the type of surgery performed, differences were found in the level of depression, cognitive impairment, severity of stress and mental health status of patients before and after thoracic surgery. This was especially true for lobectomy and pneumonectomy (p<0.05). Own research has shown that in the case of lobectomy immediately after the procedure, compared to the period before the procedure, there was a sharp increase in the severity of depression (by 47.5%), cognitive functioning (by 8.86%) and mental health (by 11.33%) deteriorated. In the period from discharge from hospital to 3 months, the severity of depression decreased significantly (by 10.21%), cognitive functioning improved by as much as 30.56% and overall mental health improved by 33.2%. In addition, performing lobectomy improved cognitive functioning (by 11.67%) at 3 months after surgery and mental health (by 12.1%) compared to the period before surgery. The level of depression during this period increased slightly - by 8.84%. Conclusions: Older age, female gender, lower education, prolonged hospital stay determine the occurrence of depression in patients in the pre- and postoperative period. Age, sex, education, length of hospital stay, respiratory capacity, differentiated cognitive impairment in the pre- and postoperative period. Functional disorders before surgery affected the worse cognitive functioning of patients immediately after surgery. The occurrence of stress and depression before the procedure exacerbated the level of cognitive impairment after 145 the surgical procedure, as well as the deterioration of mental health (including increased somatic disorders, anxiety and insomnia, and functional disorders).