O funkcjonowaniu ogólnounijnej strategii dla Romów – uwzględniając jej praktyczny wymiar, a także ocenę, przygotowywaną przez Komisję Europejską, działań krajowych realizujących cele ram ogólnych – można mówić w wymiarze dwuletnim, pomimo jej przygotowania i przyjęcia już w 2011 roku. Opracowana strategia była wyrazem zmiany sposobu instytucjonalnego myślenia o mniejszości romskiej i została ona w znacznej mierze zdeterminowana poszerzonym zakresem spójności społeczno-gospodarczo-terytorialnej i celami „Europa 2020”, co znalazło także wyraz w zapisach dziesięciu podstawowych zasadach włączenia Romów. Błędnie zinterpretowane procesy społeczne zachodzące w ramach tej grupy oraz wymogi dążeń rozwojowych Unii Europejskiej doprowadziły do marginalizacji sfery kulturowej – konstytuującej na poziomie tożsamości tę grupę. Z instytucjonalnego punktu widzenia także czynnik etniczny przestał stanowić podstawę do koncentracji strategii na tej mniejszości, ustępując powiązanemu ze spójnością paradygmatowi homo oeconomicus. Doprowadziło to do sytuacji, w której równość społeczna nabiera cech niesprawiedliwości społecznej. Wyrazem tego są główne obszary działania i konkretne cele odnoszące się do poprawy sytuacji Romów wskazane w unijnych ramach. Próby znalezienia możliwych dla obydwu stron rozwiązań pozwalających na wzajemną akceptację odmiennych paradygmatów istnienia i systemów wartości nie są z góry skazane na niepowodzenie, jednak wymagają realistycznego podejścia. Trzeba przy tym pamiętać, że rządy demokratyczne pozostają rządami większości i pomimo odpowiedzialności także za grupy mniejszościowe, nadrzędnym celem systemu demokratycznego jest zaspokajanie potrzeb ogółu społeczeństwa. Przesuwa to odpowiedzialność za podjęcie większego wysiłku dostosowawczego na Romów, jednak jednocześnie nie zdejmuje z systemu UE odpowiedzialności za zachowanie ich tożsamości.

About the functioning of the EU-wide strategy for the Roma can speak in dimension two years, in spite of its preparation and adoption in 2011. Take into account the practical dimension, the European Commission's assessment of national action pursuing the objectives of the overall framework. The developed strategy was an expression of a change in institutional thinking about the Roma minority, and it was largely determined by the widened scope of socio-economic and territorial cohesion and objectives of the Europe 2020 This was also reflected in the records of 10 basic principles of inclusion of the Roma. Misinterpreted the process of social changes within the group and the requirements of the European Union's development efforts have led to the marginalization of the cultural sphere. That it was constituted at the level of the identity of this group. From an institutional point of view, the ethnic factor has ceased to be the basis for a strategy of concentration of the minority, giving way affiliated with the consistency paradigm of homo economicus. This has led to a situation where social equality takes on the characteristics of social injustice. This is reflected in the main areas of activities and specific objectives related to improving the situation of Roma identified in the framework for EU. Trying to find possible solutions for the both allowing for mutual acceptance of different paradigms of existence and value systems are not doomed to failure, however, require a realistic approach. It should be remembered that democratic governments are the rule of the majority and in spite of responsibility also for the minority groups, the overarching goal of a democratic system is to satisfy the needs of the general public. This moves the responsibility for taking more effort adjustment for Roma, but at the same time does not remove from the system of EU responsibility for the preservation of their identity.