Wstęp. W związku z narastającą częstotliwością występowania nadciśnienia tętniczego na świecie, profilaktyka stała się ważną inicjatywą na rzecz zdrowia publicznego. Jednym z kierunków profilaktyki kardiologicznej jest wykrywanie czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych już w dzieciństwie. Dzieci stanowią najbardziej elastyczną i podatną na korzystne zmiany grupę, wśród której zasady zdrowego stylu życia należy wprowadzać jak najwcześniej. Dane epidemiologiczne wskazują, że aktywność fizyczna jest powszechnie zalecana, jako ważna, modyfikowalna składowa stylu życia, która może pomóc w obniżeniu ryzyka nadciśnienia tętniczego. Bez odpowiedzi pozostają pytania odnośnie objętości, intensywności, czasu trwania aktywności oraz czy siedzący tryb życia niezależnie od poziomu aktywności fizycznej odgrywa rolę w rozwoju nadciśnienia tętniczego. Szczegółowe zalecenia dotyczące poziomu aktywności są potrzebne, zwłaszcza w odniesieniu do płci, grup wiekowych, a zwłaszcza do dzieci, u których ryzyko wystąpienia nadciśnienia może być zwiększone czynnikami okołoporodowymi. Zrozumienie tych zależności pozwoli na wczesne wdrażanie profilaktyki. Cel pracy. Ocena wpływu aktywności fizycznej i wybranych czynników okołoporodowych na występowanie nadciśnienia tętniczego u dzieci w wieku 3-15 lat. Materiał i metoda. Badaniem objęto 1002 dzieci w wieku 4-15 lat, 52,6 % chłopców oraz 47,4% dziewcząt. U dzieci zostały wykonane pomiary wzrostu, masy ciała, analiza składu masy ciała, pomiar ciśnienia tętniczego krwi przy użyciu metody oscylometrycznej. Informacje dotyczące czynników okołoporodowych ( masa/długość urodzeniowa, długość trwania ciąży, rodzaj porodu, wiek matki w chwili porodu, przyrost masy ciała matki w ciąży), pochodziły z książeczek zdrowia badanych dzieci. Aktywność fizyczną oceniono przy użyciu akcelerometru Actigraph wGT3X-BT, a czas rejestrowania wynosił 7 dni. Do analizy włączono dzieci, które uzyskały, co najmniej 500 minut mierzonego czasu, w minimum 3 dni robocze i 1 dzień wolny. Oceniono liczbę kroków w ciągu dnia, całkowitą aktywność fizyczną, lekką aktywność fizyczną, MVPA, wydatek energetyczny i czas spędzony w aktywności siedzącej. Wyniki. W badanej populacji wykazano częstość skurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 95 centyla u 8% dzieci (8% dziewcząt i 8% chłopców), natomiast rozkurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 95 centyla u 14% dzieci (16% dziewcząt, 13,3 % chłopców). Nie wykazano wpływu masy urodzeniowej ( p=0,257) oraz długości urodzeniowej (p=0,066) na nadciśnienie tętnicze. Zaobserwowano, że cięcie cesarskie ma większy wpływ na podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi w porównaniu z porodem siłami natury (43,5% vs. 38,8). Nadciśnienie tętnicze natomiast częściej występowało u dzieci urodzonych naturalnie (23,5% vs. 20%). Nie stwierdzono istotnego statystycznie związku pomiędzy występowaniem nadciśnienia tętniczego, a przedwczesnym porodem. Wiek matki nie wpływa na prawdopodobieństwo wystąpienia podwyższonego ciśnienia tętniczego. Większy przyrost masy ciała matki w trakcie ciąży może wpływać na wyższe wartości ciśnienia tętniczego u potomstwa (p=0,061).Średnia dzienna aktywność MVPA wynosiła w grupie z nadciśnieniem 62,7 minuty. W grupie dzieci 7-11 lat spełniających normę 60 minut aktywności MVPA/dzień stwierdzono nadciśnienie u 18,7% natomiast wśród osób o mniejszej aktywności fizycznej 25 %. Dzieci z nadciśnieniem wykonują mniej kroków w ciągu dnia w porównaniu z dziećmi z prawidłowym ciśnieniem tętniczym. W grupie 7-11 lat 8800 kroków/dzień vs.9600 ( p=0,006), w grupie 12-15 lat 8200 vs.9400 (p= 0,01). Wśród dzieci, które spełniają normę 11500 kroków dziennie, nadciśnienie tętnicze występuje u 11,1% dzieci, wśród dzieci wykonujących poniżej 11500 kroków dziennie, nadciśnienie występuje u 22% (p = 0,001). W grupie osób z nadciśnieniem tętniczym wydatek energetyczny jest dużo mniejszy w porównaniu z dziećmi z ciśnieniem tętniczym prawidłowym, z wyjątkiem grupy 12-15 gdzie jest on większy w porównaniu do dzieci zdrowych. Wnioski. 1. W badanej populacji wykazano częstość skurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 95 centyla u 8% dzieci (u 8% dziewcząt i u 8% chłopców), natomiast rozkurczowego ciśnienia tętniczego ≥ 95 centyla u 14% dzieci (u 16% dziewcząt i u 13,3 % chłopców). nieniem tętniczym mają bardzo istotnie niższy poziom tkanki mięśniowej w porównaniu z dziećmi zdrowymi. 2. Aktywność fizyczna a nadciśnienie tętnicze u dzieci. • Dzieci i młodzież z nadciśnieniem tętniczym wykazują niższy poziom aktywności fizycznej w porównaniu do dzieci zdrowych. • Występuje istotnie mniejsze ryzyko nadciśnienia tętniczego u dzieci przy spełnianiu normy 11500 kroków dziennie. • Wydatek energetyczny dzieci z nadciśnieniem tętniczym i otyłością, pomimo mniejszej aktywności fizycznej jest większy w porównaniu z dziećmi zdrowymi. • Więcej czasu przeznaczonego przez dzieci i młodzież na aktywność średnią do umiarkowanej MVPA wiąże się z niższym poziomem ciśnienia tętniczego krwi, niezależnie od czasu spędzanego w aktywności siedzącej. 3. Wybrane okołoporodowe czynniki ryzyka a występowanie nadciśnienia tętniczego u dzieci. • Częstość występowania nadciśnienia tętniczego u dzieci z masą urodzeniową odpowiednią do wieku ciążowego AGA maleje z wiekiem. • Długość urodzeniowa może być potencjalnym czynnikiem ryzyka nadciśnienia tętniczego u dzieci i młodzieży. • Cięcie cesarskie zwiększa ryzyko wystąpienia podwyższonych wartości ciśnienia tętniczego w dzieciństwie. • Poród przedwczesny nie stanowi czynnika ryzyka nadciśnienia tętniczego w dzieciństwie. • Wiek matki w chwili urodzenia dziecka nie wpływa na wystąpienie nadciśnienia tętniczego w dzieciństwie. • Przyrost masy ciała matki w ciąży może być potencjalnym czynnikiem ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego u dziecka.

Background. Due to the increasing prevalence of hypertension in the world, prevention has become an important public health initiative. One of the objectives of preventive cardiology is to detect risk factors for cardiovascular diseases in children. Children are the most flexible group, which most readily adopts to beneficial changes, therefore principles of healthy living should be introduced as early as possible. Epidemiological data indicate that physical activity is commonly recommended as an important, modifiable lifestyle component that may help to reduce the risk of hypertension. It is still unclear to what extent such factors as volume, intensity, and duration of activity, as well as sedentary lifestyle, regardless of the level of physical activity, play a role in the development of hypertension. Detailed recommendations for activity levels are needed, especially with regard to the sex and specific age groups, most importantly children who may be at increased risk of developing hypertension due to perinatal factors. Understanding these relationships will enable early preventive intervention. Aim of the study. Assessment of the influence of physical activity and selected perinatal factors on the occurrence of hypertension in children aged 3-15. Material and method. The study involved 1002 children aged 4-15 (52.6% boys and 47.4% girls). They were examined for body height and weight, and body mass composition, as well as blood pressure; the latter measurement was performed using oscillometric method. Information on perinatal factors (weight and length at birth, duration of gestation, type of labour, maternal age at birth, weight gain in pregnancy) was retrieved from the children’s Red Books. Physical activity was assessed with the Actigraph Accelerometer atGT3X-BT; the recording continued for seven consecutive days. The analysis took into account the children who presented at least 500 minutes of time measured in a minimum of 3 weekdays and 1 weekend day. The data were used to assess the number of steps per day, total PA, light PA, moderate-to-vigorous PA, energy expenditure and sedentary behaviour. Results. The frequency of systolic blood pressure in the study population was found at the level ≥ 95 centile in 8% of the children (8% of the girls and 8% of the boys), while diastolic blood pressure at the level ≥ 95 centile was found in 14% of the children (16% of the girls, 13.3% of the boys). The findings showed no hypertension related effect of birth weight (p = 0.257) and birth length (p = 0.066). Caesarean section was found to correlate with elevated blood pressure (43.5% vs.38.8). Hypertension was more common |in naturallyborn children (23.5% vs. 20%). No statistically significant association was found between hypertension and preterm birth. The mother’s age does not affect the probability of elevated blood pressure. Increased gestational weight gain (GWG) may be associated with higher blood pressure values in the offspring (p=0.061). The mean daily MVPA in the children with hypertension amounted to 62.7 minutes. In the group aged 7-11, hypertension was found in 18.7% of the children with 60 minutes of MVPA per day and in 25% of those with less physical activity. Children with hypertension tend to take fewer steps during the day compared to children with normal blood pressure; in the 7-11 age group 8,800 vs. 9,600 steps / day (p=0.006), in the 12-15 age group 8,200 vs. 9,400 (p=0.01). Hypertension occurs in 11.1% of the children meeting the standard of 11,500 steps per day, and in 22% of the children taking fewer than 11,500 steps per day (p=0.0006). The children with hypertension present much lower energy expenditure compared to the children with normal blood pressure, except for the 1215 age group where energy expenditure is higher than in the healthy children. Conclusions. 1. The frequency of systolic blood pressure in the study population was found at the level ≥ 95 centile in 8% of the children (8% of the girls and 8% of the boys), while diastolic blood pressure at the level ≥ 95 centile was found in 14% of the children (16% of the girls, 13.3% of the boys). • Children with hypertension show lower level of muscle mass compared to healthy children. 2. Physical activity and hypertension in children. • Children and adolescents with hypertension show lower levels of physical activity compared to healthy children. • There is a significantly lower risk of hypertension in children taking 11,500 steps per day. • Energy expenditure in 12-15 year old children with hypertension and obesity, despite lower physical activity, is higher compared to their healthy peers. In other age groups energy expenditure in children with hypertension is lower compared to healthy children, which is associated with less physical activity. • Longer duration of the children’s involvement in MVPA is associated with lower blood pressure, regardless of the duration of sedentary activities. 3. Selected perinatal factors and hypertension in children. • The prevalence of hypertension in children with birth weight appropriate for gestational age (AGA) decreases with age. • Birth length may be a potential risk factor for hypertension in children and adolescents. • Caesarean section increases the risk of elevated blood pressure in childhood. • Premature birth is not a risk factor for hypertension in childhood. • Maternal age at childbirth does not affect the occurrence of hypertension in childhood. • Gestational weight gain may be a potential risk factor for hypertension in a child.