Celem artykułu jest przedstawienie przyczyn, skali i skutków zjawiska wykluczenia społecznego oraz znaczenie spółdzielni socjalnych w walce z wykluczeniem społecznym. Ponadto przedstawiono działania podejmowane w celu ograniczania wykluczenia społecznego. Spółdzielnie socjalne są instytucjami, które są powołane do ograniczania wykluczenia społecznego, poprzez reintegrację społeczną i zawodową. Wykluczenie występuje wówczas, kiedy dana jednostka lub grupa społeczna znalazła się w sytuacji, która znacznie utrudnia pełnienie ról społecznych, korzystanie z dóbr i usług publicznych, infrastruktury społecznej oraz zdobywanie dochodów poprzez godną pracę, odpowiednio wynagradzaną. Wykluczenie społeczne w sposób negatywny wpływa na jakość życia, ogranicza aktywność społeczną i zawodową oraz zwiększa koszty funkcjonowania państwa. Wykluczenie społeczne wynika między innymi z nierówności, głównie dochodowych, ale chodzi również o dostęp do edukacji, pracy odpowiednio wynagradzanej oraz zabezpieczenia socjalnego. Wykluczenie społeczne ma wielowymiarowy i dynamiczny charakter, dlatego może być definiowane w różny sposób. W Polsce w 2011 roku zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym było 27,2% ludności. Przyczyn oraz rodzajów wykluczenia jest bardzo wiele, dlatego ważne jest ich rozpoznawanie, aby można było podjąć działania zmierzające do minimalizowania wykluczenia. Występowanie zjawiska wykluczenia społecznego negatywnie wpływa nie tylko na daną jednostkę czy grupę społeczną, ale również na sytuację społeczno-gospodarczą, ograniczając wzrost i rozwój gospodarczy. Walka z wykluczeniem społecznym ma istotne znaczenie w polityce Unii Europejskiej. Przeciwdziałanie temu zjawisku wymaga wszechstronnej współpracy wszystkich instytucji państwowych, jednostek samorządu terytorialnego oraz całej społeczności.

This article presents the causes, scale and effects of social exclusion and the importance of social cooperatives in the fight against social exclusion. In addition, it outlines the measures taken to reduce social exclusion. Social cooperatives are institutions that are established to reduce social exclusion, by social and professional reintegration. Foreclosure occurs when a given individual or social group found itself in a situation which significantly impedes the performance of social roles, the use of public goods and services, social infrastructure and gaining income through decent work, remunerated. Social exclusion negatively affects quality of life, reduces social activity and employment and increases the costs of the state. Social exclusion inter alia due to inequality, mainly profitable, but also in terms of access to education, work properly rewarded and social security. Social exclusion is multidimensional and dynamic, so it can be defined in different ways. In Poland in 2011, at risk of poverty or social exclusion it was 27.2% of the population. Causes and types of exclusion is very much, so it’s important to recognize that you can take steps to minimize exclusion. The occurrence of social exclusion adversely affects not only the given entity or social group, but also on socio-economic situation, limiting economic growth and development. The fight against social exclusion is of vital importance in EU policy. Combating this phenomenon requires a comprehensive cooperation of all state institutions, local government units and the community.