W artykule poruszony został problem wykluczenia społecznego w kontekście powrotu na rynek pracy. Punktem wyjścia jest brak możliwości aktywizowania osób wykluczonych poprzez ofertę pomocy społecznej. Podkreśla się także skutki uboczne, których doświadczają jej podopieczni: bierność, dziedziczenie stylu życia z zasiłków socjalnych oraz brak motywacji do integracji ze środowiskiem lokalnym. Wytyczne co do kierunków polityk społecznych w ramach unijnego modelu rozwoju sprawiły, że polityka społeczna, a w szczególności tzw. polityka aktywizacji poszukuje metod przeciwdziałania tym patologiom. Poprzez włączenie podmiotów ekonomii społecznej i sektora pozarządowego do realizacji zadań na płaszczyźnie pomocy społecznej powstała szansa odejścia od traktowania jej jako instytucji transferów socjalnych. Powstała wielosektorowa pomoc społeczna oparta na trzech filarach: opiekuńczym (tradycyjnym), prozatrudnieniowym i reintegracyjnym, który realizowany jest poprzez tworzenie instytucji zatrudnienia socjalnego. Nowy system zakłada warunkowanie pomocy. W artykule zaprezentowano podstawowe dane dotyczące potencjału zatrudnienia socjalnego oraz beneficjentów korzystających z aktywizujących form wychodzenia z wykluczenia. Zwrócono uwagę, że podstawowym problemem w procesie aktywizacji osób długotrwale bezrobotnych jest bardzo niska skuteczność i bardzo znikomy efekt zatrudnieniowy po ukończeniu kursu. Kwestia ta ukazana jest z dwóch perspektyw: ilościowej –za pomocą wskaźników statystycznych i jakościowej –określenie motywacji do podejmowania aktywności. Obraz statystyczny dają wartości dwóch wskaźników: ukończenia zajęć reintegracji społeczno-zawodowej i ekonomicznego usamodzielnienia się. Perspektywa jakościowa opiera się na ukazaniu (na podstawie wyników badań sondażowych) postaw klientów pomocy społecznej wobec aktywizacji społeczno-zawodowej, motywów podejmowania działania oraz wizję podejmowanych w przyszłości form pracy zarobkowej.

The article touched a problem of social exclusion in the context of the return to the labor market. The starting point is the lack of activation of people excluded by social assistance. It also stresses the side effects experienced by its protégés: passivity, inheritance lifestyle based on social benefits and lack of motivation to integrate with the local community. The guidelines for the directions of social policies within the EU development model meant that social policy, in particular the so-called activation policy seeks methods to counteract these pathologies. By incorporating social economy entities and non-governmental sector to carry out tasks at the level of social assistance it was given the chance to depart from treating social assistance as an institution of social transfers. Created multisectorial social assistance is based on three pillars: welfare (traditional), proemployment and reintegration, which is implemented through the creation of social employment institutions. The new system involves conditioning aid. The article presents the basic data of the social employment and its beneficiaries. It should be noted that the main problem in the process of activation of the long-term unemployed is very low effectiveness and a very marginal effect of their employment after completing the course. This issue is shown from two perspectives: quantitative –with statistical indicators and qualitative –determination motivation to undertake the activity. There is a statistical picture of two indicators: the completion of training and economic independence. The qualitative perspective is based on the results of surveys dedicated to the theme of client’s attitudes to social and economic activation and their work in the future.