Acta Iuridica Resoviensia nr 1 (48) 2025
URI dla tej Kolekcjihttps://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/11537
Przeglądaj
Ostatnio nadesłane materiały
Pozycja Prawo zatrzymania z perspektywy niemożliwości dalszego wykonania umowy kredytu waloryzowanego. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2023 r., sygn. II CSKP 1486/22(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Wojcieszak-John, AgnieszkaWątpliwości rozstrzygnięte przez Sąd Najwyższy w analizowanym orzeczeniu powstały w związku ze stosowaniem przez pozwanego (bank) prawa zatrzymania w sprawach dotyczących kredytów denominowanych/indeksowanych do waluty obcej. Kwestia ta stała się przyczynkiem do udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy prawo zatrzymania przysługuje stronie, która może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością drugiej strony. Niniejszy tekst opiera się na przedstawieniu orzecznictwa sądów niższej instancji, a w dalszej kolejności Sądu Najwyższego. Zasadniczo Autor wyraził aprobatę dla stanowiska zaprezentowanego przez Sąd Najwyższy, a dodatkowo odniósł się do innych argumentów wspierających tę tezę.Pozycja Seanad Éireann. Koncepcja ustrojowa izby drugiej parlamentu w konstytucjonalizmie Republiki Irlandii(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Szopa, JanAutor podejmuje tematykę koncepcji stojącej za ukształtowaniem drugiej izby parlamentu Republiki Irlandii, czyli Seanad Éireann. Przytacza kontekst historyczny niezbędny dla zrozumienia kształtowania się idei na której zasadza się dwuizbowość tego państwa. W kontekście aktualnie obowiązującego ustroju, autor szczególną uwagę zwraca na wyjątkowy w skali światowej sposób kształtowania składu tej izby (w którym bierze udział wiele różnych podmiotów), będący realizacją modelu reprezentacji funkcjonalnej, stawia tezę o istnieniu w tej izbie elementu merytokratycznego, oraz podejmuje się oceny opisanej koncepcji - zarówno jej zalet z perspektywy teoretycznej, jak i wad z perspektywy praktycznej.Pozycja Granice kary pozbawienia wolności. Uwagi na tle nowelizacji Kodeksu karnego z dnia 7 lipca 2022 r. oraz aktualnych kierunków zmian w prawie karnym(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Pańczyk, ŁukaszUstawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw wśród gruntownej przebudowy polskiej ustawy karnej dokonała niespotykanego we współczesnych polskich kodyfikacjach poszerzenia swobody orzeczniczej sądów w zakresie wymiaru kary pozbawienia wolności. W obowiązującym brzmieniu art. 37 k.k. możliwe jest wymierzenie kary pozbawienia wolności do górnej granicy 30 lat. W niniejszym opracowaniu autor podejmie próbę odpowiedzi na pytanie o zasadność tak znaczącego zwiększenia luzu decyzyjnego sędziów podczas stosowania kary pozbawienia wolności, przy równoczesnym braku zwiększenia mierników pozwalających na racjonalizację wysokości tej kary ma gruncie konkretnego przypadku. W artykule omówiono ostatnie zmiany w art. 37 k.k. oraz aktualnych trendach legislacyjnych dotyczących granic kary pozbawienia wolności.Pozycja Mechanizmy przeciwdziałania powództwom typu SLAPP – zagadnienia wybrane(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Oślizło-Doskocz, NataliaW kwietniu 2024 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły dyrektywę w sprawie ochrony osób, które angażują się w debatę publiczną, przed oczywiście bezzasadnymi roszczeniami lub stanowiącymi nadużycie postępowaniami sądowymi. Polska ma obowiązek wdrożenia przepisów niezbędnych do wykonania tej dyrektywy do 7.05.2026 r. Artykuł poświęcony został problematyce powództw typu SLAPP, których dotyczy dyrektywa, a jego głównym celem jest ustalenie, czy w polskim procesie cywilnym potrzebna jest odrębna regulacja powództw tego typu.Pozycja Tax measures in service of humankind – tangible methods for preventing excessive congestion of low earth orbit and the occurrence of Kessler syndrome(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Leś, JakubIn 2025 over 36,400 cataloged objects and more than 130 million accumulated space debris orbit Earth in LEO. Number of objects launched to LEO is steadily increasing, with over million scheduled to launch in the future that are to operate in more than 300 mega constellations. Unregulated usage of these capabilities could diminish established achievements of movements towards sustainable use of Outer Space, LEO in particular. The paper will analyze implementation of additional tax measures on launches to LEO, by outlining what types of tax measures could provide the most feasible method to reduce number of satellites in LEO. Accordingly, a possibility of provision of tax incentives on operations with established scientific goals and possibility to incentivize orbit retrieval rates will be considered. Finally, paper will analyze how introduced tax measures would contribute to sustainable usage and development of LEO.Pozycja Stare decisis w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych. Analiza na przykładzie prawa do przerywania ciąży(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Króliczek, PawełNiniejsze opracowanie poświęcono fundamentalnej zasadzie amerykańskiego systemu prawnego – stare decisis et non quieta movere, co tłumaczy się na „pozostań przy poprzedniej decyzji”. Zasada ta jest kluczowa dla dominującej we współczesnym amerykańskim konstytucjonalizmie roli Sądu Najwyższego. Choć związanie precedensami w aspekcie wertykalnym nie budzi większych wątpliwości, jej horyzontalne ujęcie jest przedmiotem ożywionej dyskusji. Sąd Najwyższy jest, z uwagi na praktycznie niezmienialny charakter amerykańskiej ustawy zasadniczej, uprawniony do zmiany swoich wcześniejszych decyzji związanych z wykładnią norm konstytucyjnych. Trzeba jednak zauważyć, że sytuacja, kiedy pięciu – lub nawet dziewięciu – niewybranych w wyborach powszechnych sędziów swoim wyrokiem pozbawia miliony Amerykanów konstytucyjnej ochrony ich praw, jest niepokojąca. Cennych studiów przypadku dostarcza prawo do przerwania ciąży oraz niedawny wyrok Sądu Najwyższego w sprawie Dobbs v. Jackson’s Women Health Org. Artykuł został sporządzony z wykorzystaniem metody formalno-dogmatycznej i historycznej. Analizie poddano również orzecznictwo Sądu Najwyższego, przede wszystkim wyrok w sprawie Dobbs oraz dwa uchylone przezeń wcześniejsze rozstrzygnięcia w sprawach Roe v. Wade oraz Planned Parenthood v. Casey. Analiza ta została uzupełniona o odwołania do innych decyzji Sądu Najwyższego, które stanowiły podstawę dla poglądów przyjmowanych przez Sąd w sprawach dotyczących prawa do aborcji.Pozycja Norma społeczna i prawna obowiązku szczepień w aspekcie procesów biopolityki, medykalizacji i prawa jako socjotechniki(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Kowalik, KatarzynaSpośród licznych obowiązków nałożonych na jednostkę przez państwo, szczepienia stanowią szczególnie interesujący obszar badań ze względu na ścisły związek z biologicznymi aspektami życia jednostki. Medyczne przesłanki obowiązku szczepień – związane z ochroną zdrowia publicznego – nie budzą wątpliwości co do zasadności ich istnienia w prawie, jako zobowiązania do poddania się iniekcji. Artykuł podejmuje analizę procesu umacniania w świadomości społecznej normy szczepień oraz społecznego poparcia dla jej umocowania prawnego. Przeanalizowano wpływ biopolityki i medykalizacji na kształtowanie obowiązkowych szczepień, ukazując, w jaki sposób prawo, jako narzędzie socjotechniczne, wzmacnia społeczną i prawną akceptację dla szczepień, opierając się na autorytecie wiedzy medycznej oraz praktykach zdrowotnych. W artykule podjęto także refleksję nad potencjalnym zaostrzeniem przepisów w tym zakresie, uwzględniając obecny kształt regulacji.Pozycja Kilka słów o stosowaniu instytucji zasadniczych powodów rozstrzygnięcia (art. 357 § 5 k.p.c.)(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Dróżdż-Chmiel, KingaWprowadzenie stanów epidemii, a następnie – zagrożenia epidemicznego, doprowadziło do powstania warunków stanowiących nie lada wyzwanie dla należytego sprawowania wymiaru sprawiedliwości. W tym kontekście przeanalizowano możliwości, jakie daje przepis art. 357 § 5 K.p.c. i instytucja zasadniczych powodów rozstrzygnięcia do zapewnienia lepszej łączności pomiędzy sądem a uczestnikami postępowania cywilnego oraz do realizacji prawa do sądu.Pozycja Prywatność w sieci – wyznaczenie obszaru bezpieczeństwa w social media i e-commerce(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Chaba, Dawid; Lebelt, PiotrArtykuł analizuje problematykę ochrony prywatności w kontekście mediów społecznościowych i handlu elektronicznego w Polsce. Omawia zmieniające się zagrożenia dla prywatności wynikające z postępu technologicznego i rosnącej obecności cyfrowej. Zostają przedstawione aktualne przepisy, takie jak RODO, oraz ich wpływ na krajowe prawodawstwo, a także konieczność ich adaptacji w odpowiedzi na nowe wyzwania cyfrowe. Artykuł podkreśla potrzebę znalezienia równowagi między ochroną danych osobowych a innowacyjnością gospodarczą, zwracając uwagę na konsekwencje społeczne i prawne naruszeń prywatności. Proponowane są kierunki zmian w polskim prawodawstwie, mające na celu lepszą ochronę użytkowników sieci.Pozycja Reżimy ochronne sui generis dzieł znajdujących się w domenie publicznej. Prawno-porównawcza analiza prawodawstwa szwedzkiego, polskiego i włoskiego w świetle unormowań unijnych(Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2025-03) Abramski, JakubOgraniczenia domeny publicznej przed każdorazowym zwielokrotnieniem takie jak domaine public payant oraz uregulowanie włoskie wprowadzają rozwiązania publicznoprawne do prawa autorskiego. Takowa publicyzacja jest niezgodna z prawem unijnym. Również unormowania polskie i szwedzkie odbiegają od ugruntowanego paradygmatu prawa autorskiego. Przez swój znacząco zawężony zakres oraz możliwość zastosowania w razie stwierdzenia naruszenia nie zaistniała szeroka praktyka ich stosowania. Trudną zastosowalność szwedzkich postanowień może powodować nie dość jasna klauzula generalna zawarta w przepisie. Należałoby dokonać jej wykładni, by móc zdecydować definitywnie o przyszłości tej instytucji. Ustawa chopinowska mimo bycia swoistym wyjątkiem w polskim porządku prawnym wydaje się być wyważonym rozwiązaniem w zakresie ochrony twórczości kompozytora. Jednakże należałoby zrezygnować z aspektu ochrony wizerunku pianisty z tych samych względów co włoskie „wieczyste prawa do wizerunku”.